آشنایی با علائم گواتر و نشانه های آن در گلو

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

گواتر یکی از اختلالات شایع غده تیروئید است که با بزرگ‌شدن این غده و تغییرات ساختاری یا عملکردی آن همراه می‌شود. اگرچه برخی بیماران بدون نشانه هستند، اما در بسیاری موارد، ظاهر شدن ورم جلوی گردن یا بروز علائم فشاری باعث توجه و مراجعه می‌شود. اهمیت این بیماری در آن است که بسته به نوع و شدت آن، می‌تواند کیفیت زندگی فرد را تحت‌تأثیر قرار دهد. علائم گواتر از یک ناراحتی ساده در بلع تا مشکلات تنفسی یا تغییرات هورمونی متغیر است. شناخت الگوهای بالینی در گروه‌های مختلف سنی، به‌ویژه زنان و کودکان، برای تشخیص و درمان به‌موقع اهمیت ویژه دارد. آگاهی از نشانه‌ها همچنین به جلوگیری از عوارض احتمالی کمک می‌کند. در این مطلب از دکترتو، با علائم گواتر آشنا می‌شوید.

علائم گواتر چیست؟

گواتر به معنای بزرگ‌شدن غیرطبیعی غده تیروئید و یکی از شایع‌ترین انواع بیماری های تیروئید است. این بزرگ‌شدن می‌تواند منتشر باشد یا به‌صورت ندول‌های جداگانه رخ دهد. بسیاری از افراد فقط یک برجستگی یا ورم جلو گردن را می‌بینند و ممکن است هیچ علامت دیگری از گواتر نداشته باشند اما در برخی، فشار روی نای و مری باعث تنگی‌نفس، سرفه خشک، یا دشواری بلع می‌شود.علائم بیماری گواتر به اندازه تیروئید، سرعت رشد، و وضعیت کارکرد هورمونی (پرکاری، کم‌کاری، طبیعی) بستگی دارد.

به‌همین دلیل، ممکن است علاوه بر علائم فشاری گردن، علائم اختلال هورمون تیروئید هم دیده شود. مراجعه به‌موقع برای ارزیابی با معاینه، سونوگرافی و در صورت نیاز نمونه‌برداری سوزنی در تشخیص علائم اهمیت دارد. به‌طورکلی علائم داشتن گواتر شامل مواردی است که در جدول زیر مشاهده می‌کنید.

علائم بیماری گواتر	توضیحات
تشکیل توده در قسمت جلوی گردن	ایجاد یک توده قابل لمس و مشاهده در زیر غده سیب آدم که نشان‌دهنده بزرگ شدن غده تیروئید است.
حس کشیدگی در ناحیه گلو	احساس فشار یا کشیدگی در ناحیه گلو که می‌تواند به علت بزرگ شدن غده تیروئید باشد.
گرفتگی صدا	خش دار شدن یا تغییر صدا به دلیل فشار وارد شده روی تارهای صوتی از سوی غده تیروئید بزرگ شده.
تورم رگ‌های گردن	بزرگ شدن و مشخص شدن رگ‌های گردن به علت فشار وارد شده از طرف غده تیروئید بزرگ شده.
حس سرگیجه زمانی که دست‌ها بالای سر می‌روند.	ایجاد سرگیجه هنگامی که دست‌ها برای مدتی بالای سر نگه داشته می‌شوند، که ممکن است به علت کاهش جریان خون به مغز باشد.

ورم گلو از بیرون

شایع‌ترین نشانه ظاهری گواتر ورم یا برجستگی بیرونی در پایه گردن است که هنگام بلع حرکت می‌کند. این برجستگی ممکن است یک‌طرفه (ندول منفرد) یا دوطرفه و منتشر باشد. هر ورم جدید یا رو به رشد در گردن باید جدی گرفته شود؛ چون هرچند بیشتر ندول‌ها خوش‌خیم‌اند، درصد کمی بدخیم هستند و به تشخیص افتراقی دقیق نیاز دارند. ارزیابی ساختاری و کارکردی، برنامه پیگیری را مشخص می‌کند.

متن انگلیسی:
(The main symptom of a goitre is a swelling at the front of the neck, which is usually painless. A goitre usually appears at the lower front of the neck. Goitres may look and feel either smooth or lumpy. The swelling may sometimes just be on 1 side of your neck
ترجمه متن:
علامت اصلی گواتر تورم جلوی گردن است که معمولاً بدون درد است. گواتر معمولاً در قسمت جلوی پایین گردن ظاهر می‌شود. ممکن است صاف یا به صورت توده به نظر برسد. گاهی اوقات تورم ممکن است فقط در یک طرف گردن ایجاد شود.

nhs

احساس خفگی در گلو و تنگی نفس

اگر غده تیروئید بزرگ شود و به مجاری تنفسی فشار بیاید، فرد احساس خفگی در گلو خواهد کرد. التهاب حلق نیز می‌تواند باعث تورم و التهاب در ناحیه گلو شود و احساس خفگی ایجاد کند. این حالت معمولاً هنگام درازکشیدن، خم‌شدن یا فعالیت بدنی شدیدتر احساس می‌شود. در گواترهایی که به درون قفسهٔ سینه (ساب‌استرنال) گسترش یافته‌اند، فشار روی نای بیشتر است و خس‌خس یا صدای غیرطبیعی تنفس شنیده می‌شود.

گرفتگی صدا و گواتر

تغییر صدا یا گرفتگی صدای مداوم می‌تواند ناشی از فشار گواتر بر ساختارهای حنجره یا التهاب و تحریک طناب‌های صوتی باشد. هرچند گرفتگی صدا علت‌های متعددی دارد، در حضور ورم گردن باید گواتر و ندول‌های تیروئید را هم مدنظر داشت. این فشار با تحریک عصب‌ها و عضلات مربوطه، محدودیت در حرکت و عملکرد صحیح تارهای صوتی را به دنبال دارد. در ندول‌های بزرگ یا با رشد سریع، تغییر صدا، علامت هشدار محسوب می‌شود و نیاز به ارزیابی دقیق با سونوگرافی و معاینهٔ حنجره دارد. اصلاح علت زمینه‌ای و درمان مناسب معمولاً صدا را بهبود می‌دهد.

گواتر و سرفه خشک

تحریک مکانیکی نای یا راه‌های هوایی فوقانی توسط گواتر و فشار ناشی از بزرگ شدن تیروئید روی مجاری تنفسی می‌تواند سرفهٔ خشک مزمن ایجاد کند. این سرفه معمولاً با تغییر وضعیت گردن یا هنگام صحبت و خنده تشدید می‌شود و ممکن است با علائم دیگری مثل خشونت صدا همراه باشد. اگر سرفه علت دیگری (آسم، رفلاکس، آلرژی) نداشته باشد و همزمان ورم گردن دارید، بررسی تیروئید اولویت دارد. درمان علت (کنترل اندازهٔ گواتر یا اختلال هورمونی) سرفه را بهتر می‌کند.

مشکل در بلع در بیماری گواتر

زمانی که غده تیروئید بزرگ می‌شود و روی مری و مجاری بلعی فشار می‌آورد، باعث محدودیت و دشواری در عمل بلع خواهد شد و احساس خفگی، خشکی یا ناراحتی در ناحیه گلو ایجاد می‌کند. ابتدا لقمه‌های بزرگ یا خشک گیر می‌کنند و با افزایش اندازه، حتی مایعات هم سخت‌تر پایین می‌روند. این علامت در گواترهای مولتی‌ندولار یا ندول‌های بزرگ میانی شایع‌تر است. اگر این علامت گواتر همراه با کاهش وزن ناخواسته یا درد بلع باشد، باید سریع‌تر بررسی شود. سونوگرافی و ارزیابی اندوسکوپیک در برخی موارد کمک‌کننده‌اند.

جلوی گردنت متورم شده و فکر می‌کنی گواتر داری؟

برای اطمینان با متخصص مشورت کن.

دكتر متخصص غدد

مشکل تنفس و گواتر

علاوه بر احساس فشار، گواترهای حجیم می‌توانند مجرای هوایی را تنگ کنند و نفس‌نفس‌زدن یا خس‌خس را ایجاد کنند. در برخی بیماران، علائم فقط هنگام فعالیت شدید یا خواب ظاهر می‌شود. این حالت با معاینه، تست‌های عملکرد تنفسی و تصویربرداری گردن ارزیابی می‌شود و در صورت تهدید راه هوایی، درمان جراحی یا مداخلات کاهش حجم گواتر مطرح است. مدیریت به‌موقع مانع از عوارض تنفسی طولانی‌مدت می‌شود.

علائم بیماری گواتر در زنان

گواتر در زنان شایع‌تر است و می‌تواند با تغییرات هورمونی بارداری، پس از زایمان یا در دورهٔ یائسگی تشدید شود. میزان و نوع گواتر در بروز علئیم گواتر در زنان تاثیر دارد خانم‌ها علاوه بر علائم فشاری گردن، ممکن است با نشانه‌های اختلال تیروئید به پزشک مراجعه کنند.

کم‌کاری تیروئید در گواتر باعث خستگی، یبوست و افزایش وزن، و پرکاری تیروئید گواتر موجب تپش و لرزش می‌شود. اگر در بارداری، تیروئید بزرگتر شد یا علائم بدتر شدند علائم باید حتما با متخصص زنان یا غدد مشورت کرد زیرا تعادل هورمونی برای رشد جنین حیاتی است. غربالگری خانم‌های پرخطر و پیگیری دقیق، از عوارض جلوگیری می‌کند. سایر علائم گواتر در زنان عبارت است از:

• ورم جلوی گردن همراه با احساس فشار یا جسم خارجی در گلو
• تغییر صدا، سرفه خشک بی‌علت، دشواری بلع به‌ویژه در اواخر بارداری
• حساسیت به تغییرات هورمونی (بارداری، پس از زایمان، یائسگی) و ضرورت پیگیری منظم در این دوره‌ها
• قاعدگی نامنظم، خونریزی بیش از حد یا توقف دوره قاعدگی
• تغییرات خلقی مانند افسردگی، اضطراب، تحلیل جسمی

علائم گواتر در کودکان

گواتر در کودکان ممکن است به صورت مادرزادی (از تولد) یا اکتسابی (در طول زندگی) ایجاد شود و بسته به نوع و سطح گواتر متفاوت خواهد بود. در کودکان و نوجوانان، گواتر معمولاً به‌صورت ورم قابل‌مشاهده گردن یا برجستگی هنگام بلع دیده می‌شود. ممکن است کودک ناراحتی خاصی نداشته باشد و والدین به تغییر ظاهری گردن دقت کنند. عملکرد تیروئید در این سنین برای رشد و یادگیری حیاتی است. بنابراین همراهی علائمی مانند افت تمرکز، تغییر اشتها، تپش قلب، یا کندی غیرمعمول باید جدی گرفته شود.

کودکان مبتلا به گواتر ممکن است با مشکلات تغذیه مواجه شوند از جمله کاهش اشتها، کاهش وزن، رشد کمتر از حد معمول و تاخیر در رشد جسمی و عقلی. گواتر ممکن است باعث ترشح زیاد یا کمبود هورمون‌های تیروئیدی در کودکان شود که مشکلاتی مربوط به کاهش سرعت متابولیسم از جمله خستگی، کمبود انرژی و سرماخوردگی زیاد را برای کودک ایجاد می‌کند. ارزیابی به‌موقع با معاینه، آزمایش خون و سونوگرافی از بروز عوارض رشدی جلوگیری می‌کند. به‌طورکلی علائم گواتر کودکان عبارت است از:

• تورم گردن که با بلع حرکت می‌کند یا در عکس دیده می‌شود
• خستگی، تغییر خلق، افت تمرکز یا عملکرد تحصیلی (در اختلال کارکرد)
• تپش قلب، تعریق و کاهش وزن (پرکاری) یا خواب‌آلودگی و یبوست (کم‌کاری)
• سرفهٔ خشک، گرفتگی صدا یا مشکل در بلع در گواترهای بزرگ

ضربان قلبت مدام بالا میره؟ شاید دچار گواتر عصبی شدی! با متخصص مشورت کن.

دکتر گواتر

علائم انواع گواتر

الگوی علائم گواتر به نوع گواتر بستگی دارد: گواتر ساده/یوترفی» فقط بزرگ‌شدن بدون تغییر هورمون است و غالباً با علامت فشاری خفیف همراه است. گواتر کم‌کار با نشانه‌های هیپوتیروئیدیسم همراه می‌شود. گواتر پرکار و سمی علائم تیروتوکسیکوز دارد. همچنین گواتر مولتی‌ندولر ممکن است با فشار موضعی یا پرکاری ناشی از ندول‌های فعال همراه باشد و در تیروئیدیت هاشیموتو بزرگی با حساسیت و بعدها کم‌کاری رخ می‌دهد. شناخت تیپ بالینی، مسیر تشخیص و درمان را مشخص می‌کند.در ادامه علائم انواع گواتر را معرفی می‌کنیم.

علائم گواتر سرطانی

بیشتر ورم‌های تیروئید خوش‌خیم‌اند، اما علائمی مانند توده سفت و ثابت، رشد سریع، گرفتگی صدا بدون علت، درد با انتشار به گوش یا بزرگ‌شدن گره‌های لنفاوی نیازمند ارزیابی فوری هستند. سرطان تیروئید اغلب بدون درد است و ممکن است فقط به‌صورت ندول دیده شود. خوشبختانه بسیاری از سرطان‌های تیروئید پیش‌آگهی بسیار خوبی دارند. شایع ترین نشانه‌ها و علائم سرطان گواتر عبارت است از:

• بزرگی و تورم گردن به خصوص در ناحیه تیروئید و پشت گردن
• ایجاد توده‌های سخت یا نرم و گاه دردناک
• درد در ناحیه غده تیروئید یا درد در گردن
• تغییرات در صدا و ضعیف شدن تارهای صوتی
• در برخی موارد، سلول‌های سرطانی باعث تولید بیش از حد هورمون تیروئید یا کاهش تولید هورمون تیروئید شده و علائم هیپرتیروئیدیسم یا هیپوتیروئیدیسم را ایجاد می‌کنند.

علائم گواتر عصبی

گواتر عصبی، که به طور عمومی به عنوان گواتر توکسیک یا هیپرتیروئیدیسم یاد می‌شود، ناشی از فعالیت افراطی غده تیروئید است که منجر به تولید بیش از حد هورمون تیروئید می‌شود. علائم گواتر عصبی عبارت است از:

• افزایش فعالیت تیروئید می‌تواند باعث افزایش اضطراب، عصبانیت، تحریک و اضطراب ناشی از هیپرتیروئیدیسم شود
• لرزش دست‌ها، انگشتان، صدای لرزشی در گوش و حتی لرزش کل بدن نیز ممکن است به علت افزایش حساسیت عضلانی ناشی از هیپرتیروئیدیسم رخ دهد.
• هیپرتیروئیدیسم می‌تواند باعث افزایش ضربان قلب شود و فرد ممکن است تاکی‌کاردی (ضربان قلب بسیار سریع) یا آریتمی قلبی (ضربان نامنظم) را تجربه کند.
• افزایش فعالیت تیروئید می‌تواند باعث افزایش تولید حرارت در بدن شود، که ممکن است با عرق کردن و حس گرما همراه باشد.
• گواتر عصبی باعث افزایش سرعت متابولیسم بدن شده و لاغری و کاهش وزن را به دنبال دارد.
• فرد دچار خستگی، ضعف عمومی، کاهش توانایی بدن در انجام فعالیت‌های روزمره و کاهش تمرکز می‌شود.
• اختلالات در خواب مانند بیدار شدن مکرر در شب، دشواری در خوابیدن و خواب در کمترین زمان ممکن

علائم گواتر خفیف

گواتر خفیف به معنای بزرگی غده تیروئید با اندازه کمتر و بدون علائم هیپرتیروئیدیسم است. در بیشتر موارد، گواتر خفیف بدون علائم خاصی رخ می‌دهد و فرد حس افزایش حجم در ناحیه گردن، فشار و سنگینی، یا تغییرات ظاهری کوچک دارد. گواتر خفیف به طور کلی بی‌خطر است و نیاز به درمان فوری ندارد.

علائم گواتر کم کار

گواتر کم کار یا هیپوتیروئیدیسم زمانی است که غده تیروئید کمتر از حد نیاز هورمون‌های تیروئید را ترشح می‌کند. کم‌کاری تیروئید می‌تواند باعث خستگی، خواب‌آلودگی، خشکی پوست، ریزش مو، یبوست و افزایش وزن شود و همزمان ورم ملایم گردن به چشم بیاید. در معاینه، نبض آهسته و سرما‌دوستی جلب توجه می‌کند. در صورت تأیید کم‌کاری، درمان جایگزینی هورمون معمولاً اندازهٔ گواتر را هم کاهش می‌دهد. برخی از علائم گواتر کم کار عبارتند از:

• خستگی و کاهش انرژی
• کاهش سرعت متابولیسم
• احساس سرما یا گرما و سردی دست و پاها
• تغییرات خلقی
• اضطراب و عدم تمرکز
• کاهش تمرکز و حافظه
• مشکلات گوارشی
• تپش قلب، گرفتگی و تورم در ناحیه صورت، زردی پوست و تورم پایه‌ها

علائم گواتر پرکار

وقتی غده تیروئید بیش از حد هورمون‌های تیروئید ترشح می‌کند با گواتر پرکار یا هیپرتیروئیدیسم روبه رو هستیم. پرکاری تیروئید سبب تپش قلب، لرزش دست، تعریق، بی‌قراری، کاهش وزن با اشتهای خوب و عدم تحمل گرما می‌شود. گواتر پرکار ممکن است منتشر یا مولتی‌ندولر باشد و علاوه بر علائم سیستمیک، فشار گردنی نیز ایجاد کند. درمان به‌موقع از بروز عوارض قلبی و استخوانی جلوگیری می‌کند. در معاینه گاهی نبض تند و ریزلرزش دست‌ها دیده می‌شود. از نشانه‌های گواتر پرکار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تپش قلب، لرزش دست، اضطراب و بی‌خوابی
• کاهش وزن با وجود اشتهای طبیعی یا زیاد
• تعریق، عدم تحمل گرما و حرارت پوست
• افزایش دفعات اجابت مزاج یا اسهال خفیف
• ورم گردن همراه با حس فشار یا سرفه خشک

علائم گواتر مولتی ندولر

گواتر نودولار به معنای وجود گره‌های خاص در غده تیروئید است. گره‌ها معمولا به صورت توده‌های کوچک یا تومورهای خوش‌خیم در غده تیروئید شکل می‌گیرند. در بیشتر موارد، گواتر نودولار بدون علائم خاصی رخ می‌دهد و با بزرگ شدن گردن، دشواری در بلع، تغییر شکل ظاهری گردن و درد و تورم همراه است. گره‌ها می‌توانند بی‌خطر باشند و هیچ علائمی نداشته باشند، اما در برخی موارد ممکن است علائم زیر در حالت گواتر گره‌ای تجربه شوند:

• افزایش حجم گردن و بزرگی و تورم غده تیروئید
• تغییر شکل گردن
• دشواری در بلع
• درد و تورم در ناحیه غده تیروئید
• تغییر در عملکرد تیروئید و بروز علائم هیپرتیروئیدیسم از جمله اضطراب، لاغری، خستگی، عصبانیت، مشکلات خواب و افزایش ضربان قلب یا هیپوتیروئیدیسم از جمله خستگی، سرماخوردگی، کاهش اشتها و کاهش ضربان قلب

علائم گواتر سمی

گواتر سمی به گواتری گفته می‌شود که هورمون بیش‌ازحد تولید می‌کند (انتشار‌یافته یا مولتی‌ندولر). علاوه بر ورم گردن، بیمار مجموعهٔ علائم پرکاری را تجربه می‌کند و در موارد شدید خطر بحران تیروتوکسیک مطرح است. تشخیص با آزمایش‌های تیروئید و اسکن ید انجام می‌شود و درمان آن شامل مصرف داروی ضدتیروئید، ید رادیواکتیو یا جراحی است. پیگیری قلبی و استخوانی در این بیماران اهمیت دارد. گواتر سمی معمولاً با علائم پرکاری تیروئید مانند کاهش وزن، تپش قلب و عدم تحمل گرما همراه است..

علائم گواتر هاشیموتو

تیروئیدیت هاشیموتو بیماری خودایمنی است که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به غده تیروئید حمله می‌کند و منجر به التهاب و کاهش فعالیت غده تیروئید می‌شود. این بیماری ابتدا می‌تواند با بزرگی ملایم تیروئید و احساس فشار همراه باشد و سپس به‌تدریج به کم‌کاری بینجامد. خستگی، عدم تحمل سرما، یبوست و خشکی پوست از علائم شایع این بیماری هستند. بیماران مبتلا به گواتر تیروئید هاشیموتو معمولاً دچار افزایش وزن بدون تغییر در نوع و میزان تغذیه می‌شوند. یکی از علائم گواتر هاشیموتو که بسیار نادر است عوارض چشمی مانند قرمزی، خشکی و تورم دور چشم هستند.

پزشکان پیشنهادی

۴.۶ (۱۷۴۵ نظر)

دکتر محمد باقرزاده

فوق تخصص غدد و متابولیسم

نوبت بگیرید

۴.۶ (۱۰۲۱ نظر)

دکتر محمدحسین گذشتی

فوق تخصص غدد و متابولیسم

نوبت بگیرید

۴.۷ (۷۷۷ نظر)

دکتر فهیمه شیخ بهایی

فوق تخصص غدد و متابولیسم

نوبت بگیرید

۴.۸ (۶۵۳ نظر)

دکتر سید رضا کسایی

فوق تخصص غدد و متابولیسم

نوبت بگیرید

۴.۶ (۶۵۱ نظر)

دکتر سیده فائزه صادقیان

فوق تخصص غدد و متابولیسم

نوبت بگیرید

۴.۸ (۴۶۶ نظر)

مریم کرم پور

تخصص تغذیه

نوبت بگیرید

نتیجه گیری

علائم گواتر بسیار متنوع است و از برجستگی ساده گردن تا اختلالات جدی بلع، تنفس یا تغییرات هورمونی را شامل می‌شود. نوع گواتر و وضعیت عملکرد تیروئید تعیین‌کننده اصلی شدت و الگوی نشانه‌هاست. در مواردی، تنها علامت، یک ورم قابل‌مشاهده در گردن است، اما در برخی بیماران، اختلالات سیستمیک مانند پرکاری یا کم‌کاری تیروئید نیز بروز می‌یابد. شایع ترین علائم گواتر، تورم در ناحیه گردن، احساس فشار و تنگی نفس، دشواری بلع، تغییرات قاعدگی در زنان و اختلال رشدی در کودکان است. به همین دلیل، هرگونه ورم یا تغییر غیرعادی در ناحیه گردن باید مورد بررسی قرار گیرد. جمع‌بندی کلی نشان می‌دهد که آگاهی از نشانه‌های گواتر، مسیر تشخیص و درمان صحیح را تسهیل می‌کند.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!