گلوکوم یا آب سیاه چشم چیست و چه علائمی دارد؟

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

یکی از بیماری‌های چشمی که بسیار میان سالمندان معمول است، آب سیاه چشم یا گلوکوم است. این بیماری می‌تواند بر روی عصب‌های بینایی تاثیر بگذارد و به آنها آسیب برساند. زمانی‌که عصب‌های بینایی آسیب ببیند شما نمی‌توانید به خوبی ببینید و بینایی شما ضعیف می‌شود. بنابراین نیازمند درمان می‌شوید. اما آب سیاه چگونه ایجاد می‌شود و چه علائمی دارد؟ اگر شما یا اطرافیان شما به این بیماری مبتلا شده‌اید و علائم آن را در خود یا در اطرفیان خود می‌بینید، برای درمان باید به دکتر چشم پزشک مراجعه کنید. همچنین می‌توانید از مشاوره تلفنی دکترتو استفاده کرده و سوالات خود را بپرسید.

آب سیاه چشم یا بیماری گلوکوم چیست؟

آب سیاه یا گلوکوم، یکی از بیماری های چشم است که باعث آسیب به عصب بینایی می‌شود. عصب بینایی اطلاعات بصری چشم را به مغز منتقل می‌کند. آب سیاه معمولا، نه همیشه، نتیجه‌ی فشار غیرطبیعی داخل چشم است. با گذشت زمان، افزایش فشار می‌تواند باعث از‌بین‌رفتن بافت عصب بینایی و در‌نتیجه منجر به از‌بین‌رفتن بینایی یا حتی کوری می‌شود. اگر این بیماری زود تشخیص داده‌شود، می‌توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد.

تفاوت آب سیاه و آب مروارید در چیست؟

گلوکوم بر روی اعصاب بینایی اثر می‌گذارد و فشار داخل چشمی را بالا می‌برد. اما در آب مروارید چشم، پروتئین‌های داخل لنز از بین می‌روند و می‌شکنند و باعث کدر شدن عدسی می‌شوند. کاتاراکت درد ندارد و به مرور زمان ایجاد می‌شود. اما گلوکوم می‌تواند به مرور زمان یا ناگهانی ایجاد شود و می‌تواند دردناک هم باشد.

علائم بالینی گلوکوم چیست؟ (علائم گلوکوم یا علائم آب سیاه چشم)

گلوکوما (آب سیاه) اولیه‌ی زاویه‌ی باز، شایع‌ترین نوع آب سیاه است، که نشانه‌ای به جز از دست‌دادن تدریجی بینایی ندارد. وجود نقطه‌های کور در زاویه‌ی دید طرفی، به‌وجود‌آمدن دید مستقیم در هر دو چشم یا زاویه‌ی دید تونل مانند در مراحل پیشرفته، می‌تواند از علائم آن باشد:

• سردرد شدید از علائم آب سیاه در بزرگسالان
• درد چشم شدید
• حالت تهوع
• استفراغ
• قرمزی چشم از نشانه‌های گلوکوم در جوانی
• اختلالات دید ناگهانی از علائم آسیب عصب چشم
• دیدن حلقه‌های رنگی در اطراف چراغ‌ها
• تاری دید ناگهانی

۱. علائم ظاهری گلوکوم کدامند؟

از نشانه های آب سیاه چشم یا علائم آب سیاه در چشم می‌توان به قرمزی چشم و ایجاد حلقه در اطراف چشم اشاره کرد. اما بیشتر علائم در بینایی هستند و فرد متوجه آنها می‌شود.

متن انگلیسی:
At first, glaucoma doesn’t usually have any symptoms. That’s why half of people with glaucoma don’t even know they have it.
ترجمه فارسی:
در ابتدا، گلوکوم معمولاً هیچ علامتی ندارد. به همین دلیل است که نیمی از افراد مبتلا به گلوکوم حتی نمی‌دانند که به آن مبتلا هستند.

به نقل از سایت nei.nih

۲. علائم گلوکوم مادرزادی چیست؟

بیماری گلوکوم مادرزادی یکی از انواع بیماری‌های نادر است که در برخی از افراد دیده‌می‌شود. این بیماری ژنتیکی است و چندان معمول نیست. مشکلاتی که در ژن نوزاد وجود دارد، باعث بروز فشار داخل چشمی و آسیب به عصب بینایی می‌شود. همچنین از علائم تنگی زاویه چشم این است که باعث بروز ناهنجاری در ساختار چشم‌ها می‌شود.

۳. گلوکوم باعث نزدیک بینی میشود؟

ضعیف شدن نزدیک بین چشم می‌تواند به تنهایی از علل ایجاد آب سیاه باشد. افزایش فشار در چشم که فشار داخل چشمی نامیده می‌شود، می‌تواند به عصب بینایی آسیب برساند. اگر آسیب بدتر شود، گلوکوم می‌تواند باعث از دست دادن دائمی بینایی یا حتی کوری کامل در طی چند سال شود.

۴. سردرد و آب سیاه چشم به هم مرتبط هستند؟

سردردهای مداوم ناشی از گلوکوم معمولاً در اطراف چشم و پیشانی احساس می‌شوند. نوع آب سیاهی که معمولا باعث سردرد و چشم درد می‌شود، گلوکوم با زاویه بسته است.

۵. با دیدن علائم بیماری گلوکوم چشمی به چه دکتری مراجعه کنیم؟

اگر علائم آب سیاه در شما یا در عزیزان شما دیده‌شد، برای درمان آن و تشخیص علت آن باید به دکتر چشم پزشک مراجعه کنید. با مراجعه به دکتر چشم پزشک، چشمان شما معاینه می‌شود و علت علائم شما تشخیص داده‌می‌شود. همچنین در صورت امکان درمان برای بیماری در نظر گرفته‌می‌شود یا اینکه از بدتر شدن آن پیشگیری می‌شود.

اب سیاه چشم خطرناک است؟

اگر دچار تاری دید و تهوع هستی، حتما با پزشک مشورت کن.

چشم پزشکی آنلاینبهترین دکتر چشم پزشک

دلایل آب سیاه چیست؟ (علت گلوکوما چیست – علت بوجود آمدن آب سیاه چشم)

در پشت چشم ما مایع شفافی به اسم زلالیه ساخته می‌شود، که قسمت جلویی چشم را در‌بر‌می‌گیرد. سپس از طریق مجاری موجود در قرنیه و عنبیه چشم را ترک می‌کند. حال اگر این مجراها دچار انسداد یا تنگی شوند، فشار طبیعی داخل چشم افزایش می‌یابد، که این افزایش فشار باعث آسیب به عصب بینایی می‌شود.

هر چه این آسیب‌دیدگی افزایش یابد، میزان بینایی شما رفته‌رفته کاهش می‌یابد. آنچه باعث افزایش فشار در چشم می‌شود، همیشه شناخته‌شده نیست. با‌این‌حال، پزشکان معتقدند که یک یا چند مورد از عوامل زیر ممکن است نقش داشته‌باشد:

• مسدود یا محصور شدن ترشحات در چشم
• داروها، مانند کورتیکواستروئیدها
• فقدان یا کاهش جریان خون به عصب بینایی
• فشار خون بالا یا افزایش آن که علت درد چشم هستند
• مشکلات دوربینی یا نزدیک بینی شدید چشم

عوامل خطر ابتلا به بیماری گلوکوم چیست؟

با‌توجه‌به آمار سازمان جهانی بهداشت، آب سیاه دومین عامل اصلی نابینایی در سراسر جهان است. عوامل خطر آب سیاه عبارتند از:

• سن: شانس ابتلا به آب سیاه در افراد بالای ۶۰ سال افزایش می‌یابد. موسسه‌ی ملی چشم هشدار می‌دهد که شانس ابتلا به آب سیاه هر ساله به میزان کمی افزایش می‌یابد. در نژاد آمریکایی-آفریقایی، سن افزایش خطر به ۴۰ سالگی کاهش یافته است.
• نژاد: آفریقایی-آمریکایی‌ها یا نژاد آفریقایی شانس ابتلای بیشتری نسبت به نژاد قفقازی دارند. خطر آب سیاه زاویه بسته در نژاد آسیایی بیشتر است و آب سیاه با فشار طبیعی در نژاد ژاپنی شیوع بیشتری دارد.
• مشکلات چشم: التهاب مزمن چشم و نازکی قرنیه، می‌تواند منجر به افزایش فشار و چشم درد شود. آسیب جسمی یا تروما به چشم، مانند ضربه در چشم، می‌تواند باعث افزایش فشار چشم شود.
• سابقه‌ی خانوادگی: برخی از انواع آب سیاه ممکن است ارثی باشند. اگر والدین یا پدربزرگ و مادربزرگ شما دچار آب سیاه زاویه باز هستند، شما در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستید.
• تاریخچه‌ی پزشکی: خطر ابتلا به آب سیاه در افراد مبتلا به دیابت و فشار خون بالا و بیماری قلبی افزایش می‌یابد.
• استفاده از برخی داروها: استفاده‌ی طولانی‌مدت از کورتیکواستروئیدها خطر ابتلا به آب سیاه ثانویه را افزایش دهد.

تشخیص آب سیاه چیست؟

برای تشخیص گلوکوم چشم از روش‌های تشخیصی مختلفی استفاده می‌شود که در ادامه به آنها پرداخته‌ایم:

• تست فشار داخل چشمی: تونومتری برای اندازه‌گیری فشار داخل چشم استفاده می‌شود.
• Gonioscopy یا اندازه گیری زاویه‌ی بین شبکیه و قرنیه
• تست‌های بینایی سنجی
• بررسی و ارزیابی اعصاب چشم

هر کدام از این تست‌ها که مشکل داشته‌باشند، باید آنها را ارزیابی کرد و بررسی‌های لازم را انجام داد.

درمان آب سیاه چیست؟ (درمان دارویی گلوکوم)

آیا گلوکوم درمان دارد؟ هدف از درمان آب سیاه، کاهش فشار داخلی چشم و توقف از‌دست‌رفتن بیش‌از‌حد بینایی است. پزشک درمان شما را با تجویز قطره‌های چشمی شروع‌می‌کند. همچنین اگر قطره‌های چشمی موثر واقع نشوند یا نیاز به درمان‌های پیشرفته‌تری داشته‌باشد، پزشک یکی از درمان‌های زیر را به شما پیشنهاد خواهد‌کرد:

۱. قطره چشم برای اب سیاه (دارو درمانی و قطره چشمی گلوکوم)

داروها: داروهای زیادی برای کاهش فشار داخل چشم در دسترس هستند. این داروها به صورت قطره چشم یا قرص در دسترس هستند، اما استفاده از قطره‌ها شایع‌تر است. پزشک ممکن است یک یا ترکیبی از این‌ها را تجویز کند.

۲. درمان قطعی آب سیاه: جراحی و لیزر (ایا عمل اب سیاه چشم خطرناک است؟)

اگر انسداد یا تنگی مجاری چشم باعث افزایش فشار داخل چشم شده‌باشد، پزشک عمل لیزیک چشم را برای ایجاد راه خروجی مایعات جمع‌شده یا زدودن بافت‌های افزایش‌دهنده‌ی مایع پیشنهاد خواهدداد.

درمان آب سیاه زاویه بسته متفاوت است. چون این نوع آب سیاه یک اورژانس است، بنابراین باید در اولین فرصت فشار چشم را پایین آورد. داروها اولین خط درمان هستند، اما ممکن است، درمان ناموفق باشد. یک روش لیزری به نام برش محیطی عنبیه وجود دارد، که ممکن است انجام شود. این روش با ایجاد حفره‌های کوچک در عنبیه باعث افزایش حرکات مایع می‌شود.

عوارض بعد از عمل آب سیاه چشم چیست؟ (عوارض لیزر آب سیاه چشم)

جراحی گلوکوم چشم چندان خطرناک نیست و نیازی به نگرانی نیست. اما مانند هر عمل جراحی دیگری ممکن است که عوارضی به دنبال داشته‌باشد. یکی از عوارض این جراحی قرمز شدن چشم‌ها و درد آنها در کنار تاری دید بعد از عمل گلوکوم است. معمولا این عوارض بعد از چند روز از بین می‌رود. اما در مواردی ممکن است که عوارض جدی‌تری برای بیماران تحت عمل جراحی ایجاد شود و یکی از آنها کاتاراکت یا آب مروارید است.

۳. درمان گیاهی آب سیاه چشم چیست؟ (درمان آب سیاه چشم در طب اسلامی)

توجه داشته‌باشید که در صورت برخورد با گلوکوم باید به دکتر چشم پزشک مراجعه کنید و نمی‌توان با روش‌های گیاهی و نگهدارنده به درمان این بیماری پرداخت. زیرا ممکن است که روند درمان با مشکل مواجه شود. پس برای درمان آن باید به دکتر مراجعه کنید.

از طرفی، فشار داخل چشمی بالا و عصب‌های بینایی که آسیب دیده‌اند می‌توانند برای شما مشکل ایجاد کنند و باعث نابینایی شما شوند. پس به دنبال درمان جدی باشید و این مشکل را پشت گوش نیندازید.

۴. داروهای منع مصرف در گلوکوم کدامند؟ (داروهای ضد گلوکوم)

کدام دارو در گلوکوم با زاویه بسته ممنوع است؟ لیستی از داروهای متعدد گلوکوم با زاویه بسته وجود دارد که باید از آنها پرهیز کنید زیرا آنها استیل کولین، ماده شیمیایی که زاویه چشم را باز نگه می‌دارد را مسدود می‌کنند:

• داروهای آلرژی و سرماخوردگی: دیفن هیدرامین، افدرین
• اضطراب: ویستاریل (هیدروکسیزین)
• آسم/COPD: آتروونت (ایپراتروپریوم بروماید)، اسپیریوا (تیوتروپیوم بروماید)
• افسردگی: پروزاک (فلوکستین)، پاکسیل (پاروکستین)، الاویل (آمیتریپتیلین)، توفرانیل (ایمی پرامین)
• رفلاکس معده و تهوع: تاگامت (سایمتیدین)، زانتاک (رانیتیدین)، فنرگان (پرومتازین)
• بی اختیاری و مثانه بیش فعال: دترول (تولترودین)، دیتروپان (اکسی بوتینین)
• میگرن و اسپاسم عضلانی: توپاماکس (توپیرامات)، نورفلکس، آرتان (تری هگزی فنیدیل)
• داروهای حاوی سولفا: توپاماکس (توپیرامات)، دیاموکس (استازولامید)، کوالاکین (کینین)، سومایسین (تتراسایکلین)، باکتریم (تری متوپریم/سولفامتوکسازول)

آیا عمل آب سیاه چشم بهترین روش درمان گلوکوم است؟

دکتر عمل آب سیاه

۵. تیم درمان گلوکوم یا آب سیاه از چه دکترهایی تشکیل شده است؟

برای درمان آب سیاه یا گلوکوم نیاز به کمک دکتر چشم پزشک است. در صورتیکه چشم شما به علت بیماری‌های زمینه‌ای مانند فشار خون بالا یا بیماری‌های دیگر به این مشکل دچار شده‌باشد، دکتر چشم پزشک شما را به دکتر مورد نظر ارجاع خواهد داد.

برای دریافت نوبت حضوری دکتر چشم پزشک می‌توانید از دکترتو کمک بگیرید. همچنین می‌توانید از مشاوره تلفنی چشم پزشکی هم استفاده کنید. اگر می‌خواهید چشم پزشک را بهتر بشناسید و بدانید که چشم پزشک کیست، می‌توانید این مطلب را مطالعه کنید.

انواع آب سیاه یا انواع گلوکوم کدامند؟

آب سیاه به ۵ دسته‌ی اصلی تقسیم می‌شود:

انواع بیماری گلوکوم	علائم آنها
آب سیاه زاویه باز (مزمن)	نوعی آب سیاه که تنها علامت آن، از‌دست‌رفتن تدریجی بینایی است. از‌دست‌دادن بینایی ممکن است به قدری کند باشد که قبل از آشکار‌شدن علائم، آسیب جبران‌ناپذیری به بینایی وارد شده‌باشد. از سوی موسسه‌ی ملی چشم، شایع ترین نوع گلوکوم، نوع مزمن اعلام شده‌است.
آب سیاه زاویه بسته (حاد)	اگر جریان مایع زلالیه به طور ناگهانی مسدود شود، ساخت سریع مایع باعث افزایش شدید، سریع و دردناک فشار داخل چشم می‌شود.
گلوکوم مادرزادی	کودکان مبتلا به آب سیاه مادرزادی، دچار نقص در زاویه چشم خود هستند که مانع از تخلیه‌ی نرمال مایعات می‌شود. آب سیاه مادرزادی معمولا علائمی مانند کدورت سفیدی چشم، آبریزش بیش‌از‌حد چشم یا حساسیت به نور دارد. آب سیاه مادرزادی می‌تواند در خانواده‌ها اجرا شود. آب سیاه مادرزادی می‌تواند ارثی باشد.
آب سیاه ثانویه	اغلب یک عارضه جانبی ناشی از آسیب یا مشکلات دیگر چشم، مانند آب مروارید یا تومورهای چشم است. داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها، نیز می‌توانند این نوع آب سیاه را ایجاد‌کنند. جراحی چشم به‌ندرت ممکن است باعث آب سیاه ثانویه شود.
گلوکوم با فشار طبیعی	در برخی موارد، عصب بینایی بدون افزایش فشار چشم دچار آسیب می‌شود، که علت آن ناشناخته است. با‌این‌وجود، حساسیت شدید یا کاهش جریان خون به عصب بینایی، ممکن است علت این نوع آب سیاه باشد.

فرق گلوکوم زاویه باز و بسته چیست؟

اگر جریان مایع زلالیه به طور ناگهانی مسدود شود، ساخت سریع مایع باعث افزایش شدید، سریع و دردناک فشار داخل چشم می‌شود و این نوع گلوکوم زاویه باز است.در حالی‌که، نوعی آب سیاه که تنها علامت آن، از‌دست‌رفتن تدریجی بینایی است، آب سیاه زاویه بسته یا مزمن است. در این نوع بیماری چشمی، از‌دست‌دادن بینایی ممکن است به قدری کند باشد که قبل از آشکار‌شدن علائم، آسیب جبران‌ناپذیری به بینایی وارد شده‌باشد.

عوارض آب سیاه چیست؟

این بیماری می‌تواند بینایی شما را تحت تاثیر قرار داده و آن را به طرز چشمگیری کاهش دهد. از دیگر عوارضی که ممکن است برای شما ایجاد کند، مخاطراتی مانند قرمز شدن چشم است که در انجام سایر جراحی‌های چشمی برای شما ایجاد می‌شود. مثلا ممکن است که در صورت انجام پیوند قرنیه، قرنیه شما با گلوکوم پس زده‌شود.

پیشگیری از گلوکوم امکان پذیر است؟

پیشگیری از آب سیاه چشم امکان‌پذیر نیست، اما با درمان به موقع می‌توان از عوارض مخرب آن پیشگیری کرد. بهترین روش جهت تشخیص به موقع، انجام معاینات سالانه‌ی چشم است. چشم پزشک با انجام معاینات ساده توانایی تشخیص آسیب‌های ناشی از آب سیاه را دارد و قبل از پیشرفت و بدتر شدن بیماری و از‌دست‌رفتن بینایی به شما کمک‌می‌کند.

ورزش منظم و معتدل می‌تواند با کاهش فشار چشم، از بروز آب سیاه جلوگیری کند. در مورد یک برنامه‌ی ورزشی مناسب، با پزشک خود صحبت کنید. آسیب‌های شدید چشم می‌تواند منجر به آب سیاه شود. هنگام استفاده از ابزار قدرت و یا ورزش‌های راکتی با سرعت بالا در محیط‌های محصور، از چشم خود محافظت کنید.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

آب سیاه زاویه‌ی بسته یک وضعیت اورژانسی است. در صورت شروع علائمی مانند درد شدید، حالت تهوع و تاری دید، باید بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. مهم است که معاینه‌ی چشم را جزو چکاپ سالانه‌ی خود قرار‌دهید، تا چشم پزشک بتواند هر گونه تغییر در دید شما را بررسی‌کند. آب سیاه زاویه بسته، یک اورژانس پزشکی است. اگر یکی از علائم زیر را تجربه کردید، بلافاصله به پزشک خود مراجعه کنید:

• سردرد
• درد چشم
• تهوع
• استفراغ
• قرمزی
• اختلالات دید
• حلقه‌های رنگی اطراف چراغ‌ها
• تاری دید

برای درمان این مشکل باید به دکتر چشم پزشک مراجعه کنید. برای دریافت مشاوره چشم پزشکی آنلاین می‌توانید از دکترتو کمک بگیرید.

دکترتو مراقب سلامت شماست!