فهرست مطالب
خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:
رفلاکس معده یکی از اختلالات مزمن دستگاه گوارش است که در آن اسید معده به مری بازمیگردد و موجب تحریک دیواره آن میشود. این مشکل در میان بزرگسالان بسیار شایع است و میتواند کیفیت خواب و تغذیه فرد را تحتتأثیر قرار دهد. پرخوری، اضافه وزن، بارداری، مصرف سیگار، قهوه و غذاهای چرب از جمله عواملی هستند که احتمال بروز رفلاکس را افزایش میدهند. علائم آن معمولاً شامل سوزش سر دل، تهوع، آروغ زدن مکرر و احساس ترشی در دهان است. اگر این وضعیت بهطور مکرر رخ دهد، خطر التهاب مری و سایر عوارض گوارشی افزایش مییابد. شناخت علائم و علل رفلاکس معده به تشخیص و درمان بهموقع آن کمک میکند. در این مطلب از دکترتو، با رفلاکس معده آشنا میشوید.
رفلاکس معده چیست؟
رفلاکس معده یا بیماری بازگشت اسید معده (GERD) حالتی است که در آن اسید یا محتوای معده به سمت مری بازمیگردد و باعث احساس سوزش سر دل، طعم ترش در دهان یا ناراحتی در ناحیه قفسه سینه میشود. این مشکل زمانی رخ میدهد که دریچه بین معده و مری، یعنی اسفنکتر تحتانی مری، بهدرستی بسته نشود. رفلاکس معده میتواند موقتی و خفیف باشد یا به شکل مزمن بروز کند و در صورت تداوم، ممکن است باعث التهاب مری و سایر عوارض گوارشی شود. این بیماری یکی از شایعترین مشکلات گوارشی است و نیاز به تشخیص و درمان علمی دارد.
متن انگلیسی:
به نقل از mayo clinic
Gastroesophageal reflux disease happens when stomach acid flows back up into the esophagus and causes heartburn. It’s often called GERD for short. This backwash is known as acid reflux, and it can irritate the lining of the esophagus.
ترجمه فارسی:
بیماری رفلاکس معده به مری زمانی اتفاق میافتد که اسید معده به سمت مری بازمیگردد و باعث سوزش سر دل میشود. این بیماری معمولاً به اختصار «GERD» نامیده میشود. این بازگشت اسید که به آن رفلاکس اسیدی گفته میشود، میتواند دیواره داخلی مری را تحریک و ملتهب کند.
علائم رفلاکس معده چیست؟
علائم رفلاکس معده معمولاً زمانی بروز میکنند که اسید معده به مری بازمیگردد و موجب تحریک دیواره آن میشود. شایعترین نشانه آن احساس سوزش در قفسه سینه یا پشت جناغ است که معمولاً پس از خوردن غذا یا هنگام دراز کشیدن شدت میگیرد. علاوه بر سوزش سر دل، افراد ممکن است طعم ترش یا تلخ اسید را در دهان حس کنند، دچار آروغ زدن مکرر، نفخ، احساس پری در معده یا تهوع شوند. در برخی موارد، رفلاکس معده باعث گلودرد مزمن، سرفه خشک، گرفتگی صدا یا احساس توده در گلو نیز میشود. تکرار این علائم بیش از دو بار در هفته معمولاً نشانه بیماری بازگشت اسید معده یا GERD است و نیاز به بررسی پزشکی دارد.

علل اصلی رفلاکس معده چیست؟
علت اصلی رفلاکس معده ضعف یا عملکرد نادرست اسفنکتر تحتانی مری است که بهجای بسته ماندن پس از ورود غذا به معده، باز میماند و اجازه بازگشت اسید را میدهد. عوامل مختلفی میتوانند این وضعیت را تشدید کنند، از جمله عادات غذایی نامناسب و شرایط جسمی خاص. مهمترین علل عبارتاند از:
- فتق هیاتال که باعث تغییر موقعیت معده میشود
- پرخوری یا خوردن وعدههای حجیم
- مصرف غذاهای چرب، تند، شکلات، قهوه و نوشیدنیهای گازدار
- اضافهوزن یا چاقی
- بارداری بهدلیل افزایش فشار داخل شکم
- سیگار کشیدن و مصرف الکل
- مصرف برخی داروها مانند مسکنهای ضدالتهاب و داروهای ضدافسردگی
علت رفلاکس معده در بارداری چیست؟
رفلاکس معده در بارداری یکی از مشکلات گوارشی شایع است که به دلیل تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی بدن رخ میدهد. افزایش سطح هورمون پروژسترون باعث شل شدن عضله بین معده و مری (اسفنکتر تحتانی مری) میشود و در نتیجه اسید معده راحتتر به سمت مری بازمیگردد. همچنین با رشد جنین، رحم بزرگشده به معده فشار وارد میکند و این فشار احتمال بازگشت محتویات معده را بیشتر میکند. مصرف وعدههای غذایی حجیم، دراز کشیدن بلافاصله بعد از غذا، پوشیدن لباسهای تنگ و اضافهوزن بارداری نیز از عوامل تشدیدکننده رفلاکس هستند. بیشتر زنان باردار در سهماهه دوم و سوم این مشکل را تجربه میکنند، اما در بیشتر موارد پس از زایمان بهبود مییابد.

علت رفلاکس معده و درد پشت چیست؟
رفلاکس معده و درد پشت اغلب بهطور همزمان بروز میکنند، زیرا اسید معده هنگام بازگشت به مری میتواند به اعصاب ناحیه قفسه سینه و پشت انتشار یابد. علت اصلی رفلاکس معده، تضعیف یا شل شدن اسفنکتر تحتانی مری است که مانع بازگشت محتویات معده به مری میشود. این اختلال ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود، از جمله:
- مصرف غذاهای چرب، تند یا اسیدی
- پرخوری یا دراز کشیدن بلافاصله پس از غذا
- چاقی و افزایش فشار داخل شکم
- بارداری
- استعمال دخانیات یا مصرف الکل
- استرس و اضطراب مزمن
- فتق هیاتال

علت رفلاکس معده در خواب چیست؟
علائم رفلاکس معده مثل سوزش سر دل معمولاً موقع خواب و دراز کشیدن تشدید میشوند. به علاوه اینکه، اگر اسید معده تا گلو بالا بیاید باعث ایجاد حس خفگی شده و فرد با سرفه و درد شدید قفسه سینه از خواب میپرد. وقفه خواب شبانه یکی از عوارض ناخوشایند این معضل در خواب است که کیفیت خواب را پایین میآورد. برخی متخصصان معتقدند که رفلاکس معده روی مجاری تنفسی تأثیر میگذارد و احتمالاً فرد آپنههای انسدادی بیشتری را در طول شب تجربه میکند. از آن طرف، بیدار شدن از خواب در طول شب به خاطر آپنه خود باعث میشود که مری بیشتر مستعد ریفلاکس شود.
انواع رفلاکس معده کدامند؟
رفلاکس معده به طور کلی بر اساس شدت و علت بروز به چند نوع تقسیم میشود که شناخت آنها برای انتخاب روش درمانی مناسب اهمیت دارد. انواع اصلی رفلاکس معده شامل موارد زیر است:
- رفلاکس نوزادان: حالتی شایع در شیرخواران است که معمولاً با رشد سیستم گوارش برطرف میشود
- رفلاکس خفیف یا گاهبهگاه: این نوع معمولاً پس از خوردن غذاهای خاص یا در زمان دراز کشیدن رخ میدهد و با تغییر سبک زندگی کنترل میشود
- رفلاکس مزمن یا بیماری GERD: در این حالت علائم بهصورت مکرر و شدید بروز میکنند و نیاز به درمان دارویی یا پزشکی دارند
- رفلاکس خاموش یا LPR: در این نوع، اسید معده به حلق و حنجره بازمیگردد بدون ایجاد سوزش سر دل، اما باعث خشونت صدا، سرفه یا احساس وجود توده در گلو میشود
عوارض رفلاکس معده چیست؟
رفلاکس معده اگر بهصورت مزمن یا درماننشده باقی بماند، میتواند باعث آسیب به بافت مری و ایجاد عوارض گوارشی جدی شود. شدت این عوارض به میزان تماس اسید با دیواره مری و مدت زمان تکرار علائم بستگی دارد. مهمترین عوارض رفلاکس معده عبارتاند از:
- پوسیدگی دندانها بهدلیل تماس مداوم اسید با مینای دندان
- التهاب مری یا ازوفاژیت ناشی از تماس مداوم با اسید معده
- زخم یا تنگی مری که بلع را دشوار میکند
- مری بارت، تغییر سلولی پیشسرطانی در پوشش مری
- مشکلات تنفسی مانند سرفه مزمن، آسم یا لارنژیت ناشی از ورود اسید به مجاری تنفسی
| عارضه | توضیح | پیامد احتمالی |
|---|---|---|
| ازوفاژیت (التهاب مری) | تحریک و التهاب پوشش داخلی مری بر اثر تماس مکرر با اسید معده | درد، سوزش و دشواری در بلع |
| تنگی مری (Stricture) | ایجاد بافت اسکار و تنگ شدن مسیر مری | دشواری در بلع و گیر کردن غذا |
| مری بارت (Barrett’s Esophagus) | تغییر سلولهای مری به بافت مشابه روده بر اثر تماس طولانی با اسید | افزایش خطر ابتلا به سرطان مری |
| خونریزی مری | آسیب به بافت مری و ایجاد زخم یا فرسایش عروق خونی | استفراغ خونی یا کمخونی مزمن |
| سرطان آدنوکارسینوم مری | پیامد نادر اما جدی در مراحل پیشرفته مری بارت | تهدیدکننده حیات و نیازمند درمان تخصصی |
تشخیص رفلاکس معده چگونه انجام می شود؟
تشخیص رفلاکس معده با توجه به علائم بیمار، بررسی سابقه پزشکی و انجام آزمایشهای تخصصی صورت میگیرد تا شدت بیماری و میزان آسیب به مری مشخص شود. پزشک معمولاً ابتدا علائمی مانند سوزش سر دل، برگشت اسید یا درد قفسه سینه را ارزیابی میکند و در صورت نیاز از روشهای زیر استفاده میکند:
- عکسبرداری با باریم برای ارزیابی شکل و عملکرد مری در عبور مواد غذایی
- آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی برای مشاهده مستقیم التهاب یا زخم مری
- آزمایش PH مری جهت اندازهگیری میزان اسیدیته در طول شبانهروز
- مانومتری مری برای بررسی عملکرد اسفنکتر تحتانی مری
درمان رفلاکس معده
درمان رفلاکس معده با هدف کاهش بازگشت اسید و ترمیم آسیبهای مری انجام میشود و شامل تغییر سبک زندگی، دارودرمانی و در موارد شدید، جراحی است. در مرحله اول، اصلاح عادات روزانه نقش مهمی دارد؛ کاهش وزن، پرهیز از خوردن غذاهای چرب و تند، پرهیز از دراز کشیدن تا دو ساعت پس از غذا، ترک سیگار و الکل و بالا بردن قسمت بالایی تخت هنگام خواب میتواند علائم را کاهش دهد. داروهای رفلاکس معده مانند داروهای ضداسید، مهارکنندههای گیرنده H2 و مهارکنندههای پمپ پروتون (PPI) مانند امپرازول یا پنتوپرازول به کنترل اسید معده کمک میکنند. در مواردی که درمان دارویی مؤثر نیست یا عوارض جدی ایجاد شده، روشهای جراحی مانند فاندوپلیکاسیون برای تقویت اسفنکتر مری پایین انجام میشود. انتخاب درمان مناسب باید تحت نظر پزشک متخصص گوارش باشد.
درمان خانگی رفلاکس معده چیست؟
برای درمان مشکل اسید معده میتوانید از روشهای خانگی استفاده کنید. البته چنان چه بیمار از درمان خانگی رفلاکس معده جواب نگیرد، از روشهای دارویی و پزشکی کمک میگیرد. هنگامی که شما میبینید که روشهای خانگی تاثیرگذار هستند، بهتر است که همین روشها را در سبک زندگی خود جای دهید و از روشهای دارویی تا جایی که میتوانید پرهیز کنید. اما این روشهای خانگی چه هستند؟ در ادامه به برخی از این روشها اشاره کردهایم.
پیشگیری از رفلاکس معده
پیشگیری از رفلاکس معده با رعایت اصول تغذیه سالم و تغییر در سبک زندگی امکانپذیر است. پرخوری و خوردن وعدههای سنگین یکی از مهمترین عوامل تحریک رفلاکس است، بنابراین بهتر است وعدههای غذایی کوچکتر و متعدد مصرف شود. اجتناب از غذاهای چرب، تند، شکلات، قهوه، نوشیدنیهای گازدار و الکل میتواند به کاهش احتمال بازگشت اسید کمک کند. همچنین باید از دراز کشیدن یا خوابیدن تا دو ساعت پس از خوردن غذا خودداری کرد و هنگام خواب، قسمت بالایی بدن حدود ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر بالاتر قرار گیرد. حفظ وزن مناسب، ترک سیگار، پوشیدن لباسهای آزاد در ناحیه شکم و مدیریت استرس نیز از راهکارهای مؤثر در پیشگیری از رفلاکس معده هستند.
تفاوت سوزش سر دل و رفلاکس معده چیست؟
تفاوت سوزش سر دل و رفلاکس معده در این است که سوزش سر دل که زیر قفسه سینه احساس میشود بیشتر از آنچه که بیماری باشد، نشانه بیماری است. اما رفلاکس معده بیماری است که به مری آسیب میزند و سوزش سر دل یا سوزش معده از نشانههای شایع آن محسوب میشود. معمولاً بعد از پرخوری یا خوردن غذای تند گاهی احساس سوزش سر دل داریم، اما اگر سوزش معده به خاطر برگشت اسید معده به مری یا همان رفلاکس باشد آن وقت یعنی به بیماری رفلاکس معده مبتلا هستیم. یادتان باشد که سوزش دل لزوماً همیشه به خاطر رفلاکس نیست، گاهی بیماریهای دیگری هم باعث ایجاد احساس سوزش سر دل میشوند.

آیا رفلاکس معده خطرناک است؟
پرسشی که معمولاً مبتلایان به درد معده آن را مطرح میکنند. علائم خطرناک ریفلاکس معده در افراد مختلف فرق میکنند و به طور کلی بهترین و راحتترین راه برای مبتلایان به بیماری رفلاکس معده پرهیز از عوامل تحریککننده معده است. تفاوت واکنشهای بدنی باعث میشود که رفلاکس معده در برخی عوارض جدی نداشتهباشد و در عدهای هم عوارض خطرناکی ایجاد کند، مانند ازوفاژیت که باعث سوزش سر دل، درد قفسه سینه و بلع دشوار میشود. عدم درمان ازوفاژیت مزمن خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش میدهد. مری بارت، آسپیراسیون ریوی، تنگی مری و زخمهای مری از دیگر عوارض ناشی از خطرناک بودن این مشکل هستند.
رفلاکس معده و سرطان
اگر رفلاکس معده و مری به موقع درمان نشود، ممکن است که بعد از مدتی بافت دستگاه گوارش دستخوش تغییر شود و بافت به مرور زمان سرطانی شود. بنابراین فرد باید قبل از تبدیل شدن رفلاکس معده و سرطان حتما تحت درمان پزشکی قرار بگیرد.
نتیجه گیری
رفلاکس معده یکی از مشکلات شایع اما قابلکنترل گوارشی است که در صورت بیتوجهی میتواند موجب التهاب و زخم مری شود. مدیریت این بیماری به اصلاح سبک زندگی، رعایت رژیم غذایی مناسب و درمان دارویی وابسته است. کاهش مصرف غذاهای تند، پرهیز از پرخوری، ترک سیگار و حفظ وزن مناسب از راهکارهای مهم برای کنترل علائم بهشمار میروند. در مواردی که این اقدامات مؤثر نباشد، پزشک متخصص ممکن است داروهای کاهنده اسید معده یا روشهای جراحی را تجویز کند. تشخیص زودهنگام و درمان منظم، احتمال بروز عوارض مزمن را کاهش میدهد و به بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا کمک میکند.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!



سلام وقت بخیر
نزدیک به چهار ماه دانه های ریز کنار لپم و در حلقم و کنار زبانم نمایان شد درد هم نداشتم
فقط گاهی غذاهای اسیدی میخورم یا ترش وسط گلوم میسوزه
چندین دکتر رفتم بعضی هاشون گفتن آفت و دانه های طبیعی داخل دهانی هستن و دکتر حلق و بینی آزمایش اچ پایلوری نوشتن که گفتن مشکلی نیست ولی رفلاکس معده داری و استرس بالا قرص پنتوپرازول و میتودین نوشتن و آرامبخش
اما تاثیری نکرده دانه ها هستن هنوز
البته یبوست شدید و رفلاکس معده و ترش کردن داشتم از قبل و دکتر نرفته بودم
اما این دانه ها نگرانم کرده؟
سلام
دانههای ریز داخل دهان، حلق و کنار زبان میتوانند به دلایل مختلفی مانند آفت دهان، یبوست، رفلاکس معده یا استرس ایجاد شوند. از آنجا که آزمایشها نشان دادهاند که مشکل H. pylori ندارید و پزشکان تشخیص رفلاکس معده و استرس دادهاند، احتمالاً دانهها به دلیل این شرایط است.
درمان رفلاکس: ادامه مصرف داروهای تجویز شده (پنتوپرازول و میتودین) و کاهش مصرف غذاهای اسیدی یا ترش میتواند مفید باشد.
مدیریت استرس: روشهایی مانند مدیتیشن، تنفس عمیق یا ورزشهای آرامشبخش برای کاهش استرس میتوانند کمک کنند.
پرهیز از تحریککنندهها: از غذاهای تند، اسیدی و چربیدار دوری کنید.
اگر دانهها ادامه پیدا کردند یا مشکلات جدیدی بوجود آمد، مشاوره با متخصص دیگر توصیه میشود.
متخصص داخلی
سلام وقت بخیر سوزش سر معده دارم و بزاق دهان چیکار کنم چ چیزایی بخورم یا نخورم چ دارویی مناسبه
سعید عزیز
برای سوزش سر معده (ریفلاکس یا ترش کردن) و بزاق زیاد، بهتر است:
از غذاهای چرب، تند و ترش پرهیز کنید.
غذاهای سبک مانند برنج، سیبزمینی، و مرغ پخته مصرف کنید.
آب زیاد بنوشید و از نوشیدنیهای کافئیندار و گازدار دوری کنید.
سلام
من ورزشکار هستم و سبک زندگی سالمی دارم. اما دو روزه که احساس سنگینی در معده دارم و انگار چیزی تو گلوم گیر کرده.
حالت تهوع دارم و توی این دو روز کم غذا خوردم.
الان هم تنگی نفس دارم درحالی که هیچوقت نداشتم.
آیا ممکنه علائم رفلاکس باشه؟ ممنونم
سلام
بله، علائم شما ممکن است به رفلاکس اسید معده (GERD) مربوط باشد. احساس سنگینی در معده، تنگی نفس، تهوع، و احساس گیر کردن چیزی در گلوی شما از علائم رایج رفلاکس هستند. در این شرایط، اسید معده به مری برگشت میکند و میتواند باعث تحریک و التهاب در گلو و مری شود. این ممکن است احساس ناخوشایندی ایجاد کند و حتی بر تنفس شما تأثیر بگذارد. اگر علائم ادامه پیدا کرد یا شدت گرفت، بهتر است با پزشک مشورت کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب دریافت کنید.
متخصص گوارش
سلام دکتر من ۲۰سالمه و رفلاکس شدید معده دارم که بیشتر وقتا موقع عادت ماهیانه به وجود میاد جوری که پنج تا شیش روز پشت سرهم باید به بیمارستان مراجعه کنم و امپول امپرازول و حالت تهوه دریافت کنم استفراغ و حالت تهوه شدید هم موقع این حمله چند روزه مداوم دارم طوری که بعضی وقتا دیگه امپولم هم جواب نمیده و از درد کاسته نمیشه دهنم تلخ میشه و بعد از بهبودی هم تا چندین هفته یه توده در گلو خود احساس میکنم قرص ناشتا امپرازول و بعد غذا حتما فامتیدین مصرف میکنم اما ماهی یکبار یا دوبار باید این چندروز سختو بگزرونم بنظرتون درمان صدرصدی چیه باید چیکار کنم؟
سلام
از دو جهت باید بررسی شوید
۱-کمخونی و فقر اهن شدید
۲-عفونت با هلیکوباکتر پایلوری
نیاز به درمان اصولی تری دارید
متخصص گوارش
سلام مدت ۵ ماه هست که تقریبا هفته ای ۲ تا ۳ بار رفلاکس اسید به مری و بدنبالش سوختگی مری دارم و دو بار فوق گوارش ویزیت شدم، پنتوپرازول، نولپازا، لانسوپرازول، همه رو خوردم تقریبا بی تاثیره! فقط قرص کلدینیوم سی وقتی میخورم چند ساعت احساس راحتی دارم! اکثراً وقتی از خواب بیدار میشم چند ساعت احساس سوختگی در گلو دارم که به مرور در طول روز از بین میره، ولی الان ۲ روزه که وقتی غذا میخورم لقمه های آخر هنگام قورت دادن یه دردی تیرکشیدن سرمعده احساس میکنم، علتش چی میتونه باشه؟ با تشکر
رهام عزیز
با این توضیحات
باید از نظر عفونت اچ. پیلوری و همچنین ibs
با دقت بیشتری معاینه و بررسی شوید
جدی بگیرید
متخصص گوارش
سلام من واقعا از رفلاکس معده خسته شدم تنگس نفس میگیرم اونم شبا بیشتر ب قلبم میزنه تیر میکشه میترسم هی قلبم باشه هی اروغ میزنم چیکار کنم واقعا دکتر رفتم بارها
سلام
علایم ibs دارید
از نظر عصبی و اضطراب باید کنترل شوید
قطعا رفلاکس روی علایم قلبی هم موثر است
نیاز به درمان اصولی دارید
متخصص گوارش
با سلام
من اوایل پاییز هر سال گلو درد دارم و سرفه های طولانی مدت دارم و شب ها به خاطر سرفه از خواب بیدار شوم به تازگی موقع سرفه و دراز کشیدن معده ام درد میگیره. ممنون میشم راهنمایی ام کنید. باتشکر
سلام
علایم حساسیت و الرژی دارید
از نظر ریفلاکس و برونشیت هم باید چک شوید
جدی بگیرید
متخصص داخلی
سلام وقت بخیر
من هر سال اوایل پاییز گلو درد دارم و سرفه های طولانی مدت دارم و به خاطر سرفه های شبانه از خواب بیدار میشم و به تازگی موقع سرفه معده ام درد میگیره و وقتی دراز میکشم معده ام درد میگیره
میشه راهنمایی ام کنید ممنون
سلام
علایم ریفلاکس معده و برونشیت دارید
که هردو می تواند بهم مربوط باشد
درمان را جدی بگیرید
در معرض باد سرد قرار نگیرید
متخصص داخلی
با سلام گلوم بسیار در میگره دهن بوی بد میگیره و بدنم بوی غذا
دکتر رفتم گفتن رفلاکس داری احتمالا۶سال داری پنتو پرازول دمپریدون میخورم تأ قیر چندانی نداشته یه سال شربت آلمنیونم ال جی هم به دارو هام اضاف شده فقط وقتی شربت میخورم برا مدتی خوبم با ید چکار کنم واقعا کلافه شدم
سلام
در این شرایط دو کار می تواند کمک تان کند
۱-اندازه گیری بار میکروبی گوارشی و مصرف انتی بیوتیک زیر نظر پزشک
۲-مصرف مکمل های پروبیوتیک برای گوارش
متخصص گوارش
با سلام گلوم بسیار در میگره دهن بوی بد میگیره و بدنم بوی غذا
دکتر رفتم گفتن رفلاکس داری احتمالا۶سال داری پنتو پرازول دمپریدون میخورم تأ قیر چندانی نداشته یه سال شربت آلمنیونم ال جی هم به دارو هام اضاف شده فقط وقتی شربت میخورم برا مدتی خوبم با ید چکار کنم واقعا کلافه شدم