زخم مری چیست؟ علائم، علل، تشخیص و درمان + سوالات متداول

در مورد زخم مری چه می‌دانید؟ اولسر یا زخم‌ها، جراحات یا ضایعاتی هستند که معمولا در امتداد دستگاه گوارش فوقانی ایجاد می‌شوند. تمام زخم‌هایی که در این ناحیه تشکیل می‌شوند، در مجموع به‌عنوان زخم‌های گوارشی (Peptic ulcers) شناخته می‌شوند.

البته هرکدام از این زخم‌های گوارشی بر اساس محلی که قرار دارند نام‌گذاری می‌شوند. از رایج‌ترین آنها می‌توان به زخم معده و زخم اثنی‌عشر (در قسمت بالایی روده کوچک) اشاره کرد. برخی از زخم‌های گوارشی وجود دارند که در مری ایجاد می‌شوند و به‌عنوان زخم مری (esophageal ulcer) شناخته می‌شوند. مری لوله‌ای است که غذا و مایعات را از دهان به معده می‌برد.

اگر می‌خواهید بدانید که زخم‌های مری از چیست، آیا زخم مری خطرناک است و برای درمان این عارضه چه درمان‌هایی وجود دارند ما در این مقاله تمام چیزهایی که باید بدانید را برای شما فراهم کرده‌ایم.

اگر علائم زخم مری را درخود مشاهده می‌کنید بهتر است برای تشخیص و درمان و پیشگیری از پیشروی آن سریع‌تر به متخصص گوارش مراجعه کنید. در دکترتو می‌توانید با بهترین دکتر گوارش در شهر خود آشنا شوید، با آنها به‌صورت آنلاین یا تلفنی مشورت کنید و در صورت نیاز برای دریافت نوبت ویزیت حضوری اقدام کنید.

زخم مری چیست؟

زخم مری نوعی زخم دردناک است که در بافت پوششی قسمت تحتانی مری و در محل اتصال مری و معده ایجاد می‌شود. این زخم معمولا در نتیجه عفونت توسط نوعی باکتری به نام هلیکوباکترپیلوری ایجاد می‌شود. این باکتری مسئول ایجاد برخی از شایع ترین بیماری‌ های دستگاه گوارش مانند زخم معده هم هست. این زخم علاوه بر عفونت هلیکوباکتری همچنین می‌تواند به علت فرسایش مری توسط اسید معده‌ای که به سمت مری حرکت می‌کند هم ایجاد شود. در برخی شرایط، سایر عفونت‌های مخمری و ویروسی نیز می‌توانند منجر به زخم شدن مری شوند.

---

علائم زخم مری چیست؟

اگر می‌خواهید بدانید که زخم مری چه علائمی دارد، این قسمت می‌تواند به شما کمک کند. در مطالعه‌ای که روی ۱۰۰ نفر مبتلا به زخم مری انجام شد، نشان داده شد که برخی از رایج‌ترین علائم زخم مری شامل این موارد بودند:

• سوءهاضمه
• کاهش اشتها
• سرفه خشک
• مشکل در بلع یا بلع دردناک
• احساس گیرکردن غذا در گلو
• حالت تهوع
• نفخ
• استفراغ
• احساس مزه ترش در دهان
• کاهش وزن.

یکی دیگر از نشانه‌های زخم مری که به‌مرورزمان ایجاد می‌شود خونریزی است. این خونریزی می‌تواند باعث کم‌خونی شود. با این که خود خونریزی معمولا خیلی شدید نیست اما ممکن است علائم مرتبط با کم‌خونی را تجربه کنید که عبارت‌اند از:

• سرگیجه
• اگر کم‌خونی خیلی شدید باشد ممکن است هنگام فعالیت، یا حتی زمانی که در حال استراحت هستید تنگی نفس را تجربه کنید. البته زخم مری و تنگی نفس تا حد زیادی با هم مرتبط هستند و گاهی حتی زمانی که فرد مبتلا به زخم‌های مری، کم خون نیست هم این علامت را تجربه می‌کند.
• احساس خستگی مفرط
• رنگ‌پریدگی پوست
• ضعف

البته به یاد داشته باشید که برخی از افراد اصلا هیچ‌گونه علائمی را تجربه نمی‌کنند.

علت زخم مری

علل اصلی زخم مری عبارت‌اند از:

۱. اسید معده

قرارگرفتن مکرر در معرض اسید معده باعث التهاب مزمن و سوزش مری می‌شود و زمینه را برای شکل‌گیری زخم فراهم می‌کند. این وضعیت معمولا در افرادی رخ می‌دهد که با سایر بیماری‌های گوارشی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این بیماری‌ها شامل فتق هیاتال و بیماری رفلاکس اسید معده به مری (GERD) هستند.

۲. داروها

برخی از داروها نظیر قرص آهن، پتاسیم، کینیدین، آسپرین، ایبوپروفن، بیس فسفونات‌ها (نظیر آلندرونیت) و برخی آنتی بیونیک‌ها (نظیر داکسی‌سایکلین و تتراسایکلین) می‌توانند باعث بروز التهاب و زخم‌های مری شوند.

اگر این قرص‌ها را با آب کافی مصرف نکنید یا بلافاصله پس از مصرف آنها دراز بکشید، احتمال این که باعث تحریک مری شوند خیلی بالاتر است. به همین خاطر توصیه می‌کنیم که قرص‌هایتان را با آب فراوان مصرف کنید.

۳. عفونت

زخمی در مری که ناشی از عفونت است به میزان کمتری رخ می‌دهد. اما عفونت‌های قارچی کاندیدا، هرپس و ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) همگی با زخم مری مرتبط هستند.

۴. آسیب ناشی از مصرف مواد محرک و سوزش‌آور

زخم مری ممکن است در اثر بلعیدن یک ماده حساسیت‌زا و تحریک‌کننده ایجاد شود. اگر موادی که به‌شدت اسیدی یا قلیایی هستند را سهوا یا عمدا مصرف کنید، احتمال آسیب‌دیدن و تحریک مری خیلی بالا است. این شامل مواد سفیدکننده، پاک‌کننده‌های شیمیایی قوی، آب باتری و غیره است.

این نوع آسیب بیشتر کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اما ممکن است در بزرگسالانی که دچار روان‌پریشی، تمایل به خودکشی یا سوءمصرف الکل هستند نیز رخ دهد.

۵. جراحی و درمان‌های خاص

انواع خاصی از جراحی معده یا درمان‌هایی نظیر شیمی‌درمانی و پرتودرمانی نیز ممکن است باعث زخم شدن مری شوند.

اسید معده، مصرف برخی داروها، برخی عفونت‌ها، مصرف بیش‌ازحد غذاهای محرک و برخی جراحی‌ها و درمان‌های خاص از عل اصلی ایجاد زخم مری هستند.

نمی‌دونی برای درمان زخم و اسپاسم مری چیکار کنی؟

همین الان مشاوره بگیر!

مشاوره آنلاین بیماری گوارشیپزشک متخصص گوارش

تشخیص زخم مری

پزشک در مورد سابقه هرگونه بیماری و علائمتان از شما سوالاتی می‌پرسد. در این شرایط پزشک از شما می‌خواهد که یک سری آزمایش‌ها را نیز انجام دهید. این آزمایش‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

۱. آندوسکوپی زخم مری

آندوسکوپی از قسمت فوقانی مری، برای مشاهده قسمت داخلی مری انجام می‌شود. این آزمایش به پزشک این امکان را می‌دهد تا زخم را بررسی کند. در طول این آزمایش، از اندوسکوپ استفاده می‌شود. اندوسکوپ یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر است که یک دوربین و چراغ کوچک در انتهای آن قرار دارد. اندوسکوپ در دهان قرار می‌گیرد و سپس به سمت پایین مری هدایت می‌شود. ممکن است برس‌های کوچکی از داخل اندوسکوپ عبور داده شوند تا سلول‌های دیواره مری را شل کنند. علاوه بر این، ممکن است ابزار دیگری نیز برای برداشتن نمونه‌های کوچک بافت (بیوپسی) از داخل اندوسکوپ عبور داده شوند. این نمونه‌ها سپس برای مطالعه بیشتر به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند.

۲. تست بلع باریوم

این کار برای عکس‌برداری از مری با استفاده از اشعه ایکس انجام می‌شود. این آزمایش به پزشکتان کمک می‌کند تا زخم‌ها را بررسی کند. برای این آزمایش، باید یک مایع که حاوی ماده‌ای به نام باریوم است را بنوشید. باریوم، مری را می‌پوشاند و کمک می‌کند که به طور واضح در تصویربرداری اشعه ایکس نمایان شود.

۳. آزمایش خون

آزمایش خون، وجود عفونت‌هایی نظیر ویروس‌های هرپس سیمپلکس ۱ (HSV-1) و سیتومگالوویروس (CMV) در مری را بررسی می‌کند. برای این منظور، یک نمونه کوچک از خون شما گرفته می‌شود و سپس برای بررسی بیشتر به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.

آیا زخم مری درمان دارد؟

درمان زخم مری به علت آن بستگی دارد. به‌طورکلی برخی از راه‌های درمان زخم مری شامل این مواردند:

۱. مصرف دارو

• گاهی پزشک مصرف آنتی‌بیوتیک برای زخم مری را توصیه می‌کند. آنتی‌بیوتیک‌ها با باکتری هلیکوباکترپیلوری که گاهی علت بروز زخم مری است، مبارزه می‌کنند.
• یک داروی زخم مری که اثرگذاری بالایی دارد، آنتی اسید است. آنتی‌اسیدها حالت اسیدیته معده را خنثی می‌کنند و به بهبود سریع‌تر زخم کمک می‌کنند. این داروها همچنین علائم دردناک زخم‌های مری را کاهش می‌دهند.
• مهارکننده‌های پمپ پروتون نیز برای کاهش، سرکوب و تنظیم تولید اسید معده استفاده می‌شوند.
• مسدود کننده‌های اسید نیز میزان اسید را در ناحیه آسیب‌دیده کاهش می‌دهند.

۲. تزریق

اگر زخم‌های مری خونریزی داشته باشد، پزشک می‌تواند در طول پروسه آندوسکوپی خونریزی را متوقف کند. پزشک این کار را با تزریق دارو به ناحیه موردنظر، یا اعمال گرما روی ناحیه آسیب‌دیده انجام می‌دهد.

۳. عمل جراحی

در مواردی که رفلاکس اسید معده خیلی شدید است و سایر درمان‌ها موثر نبوده‌اند ممکن است از جراحی معده برای جلوگیری از بازگشت اسید از معده به مری استفاده شود. جراحی، یک درمان قطعی زخم مری است و اثرگذاری بیشتر و سریع‌تری نسبت به سایر روش‌های درمانی دارد.

نکته: اگر زخم‌های مری به علت مصرف داروهای خاصی رخ‌داده باشد، پزشک توصیه می‌کند که مصرف داروی محرک را قطع کنید و داروی متفاوتی را برای شما تجویز می‌کند.

بهترین دکتر برای زخم معده رو پیدا کن!

دکتر زخم معده

درمان خانگی زخم مری

علاوه بر مصرف دارو و رعایت نکاتی که پزشک توصیه کرده، می‌توانید با ایجاد چند تغییر ساده و سالم در سبک زندگی‌تان، بهبودی خود را تسریع ببخشید.

این تغییرات شامل موارد زیر هستند:

• روش‌های کاهش استرس (نظیر ورزش یا شرکت در کلاس یوگا) را امتحان کنید.
• خواب کافی داشته باشید.
• در هر وعده غذایی به میزان کمتری غذا بخورید اما تعداد وعده‌های غذایی‌تان را افزایش دهید.
• به‌آرامی غذا بخورید و به‌خوبی لقمه‌های غذا را بجوید.
• بعد از غذا آدامس بجوید. این کار به افزایش بزاق و دور نگه‌داشتن اسید از مری کمک می‌کند.
• تا چند ساعت بعد از غذا خوردن دراز نکشید.
• به میزان زیادی آب مصرف کنید.
• اگر اضافه‌وزن دارید کمی وزنتان را کاهش دهید.
• بالشتان را کمی بالاتر از حد معمول قرار دهید تا از رفلاکس اسید هنگام شب جلوگیری کنید.
• لباس‌های گشاد و راحت بپوشید تا مانع از فشار آوردن به ناحیه تحت درمان شوید.

اگر به زخم مری مبتلا هستید باید تغییراتی در سبک زندگی‌تان ایجاد کنید مانند خواب کافی، ورزش، غذاخوردن صحیح، مصرف آب کافی، کاهش وزن و غیره.

درمان زخم مری در طب سنتی

در طب سنتی هم روش‌های مختلفی برای درمان زخم مری وتسکین درد و علائم آن وجود دادر که در این بخش آنها را بررسی می‌کنیم.

۱. عسل

بسته به شهد گلی که عسل از آن گرفته شده است، عسل ممکن است حاوی ۲۰۰ عنصر از جمله پلی فنول‌ها و سایر آنتی‌اکسیدان‌ها باشد. عسل یک آنتی‌باکتریال قوی است و اثبات شده که می‌تواند از رشد هلیکوباکترپیلوری جلوگیری کند.

عسل از شکل‌گیری زخم جلوگیری می‌کند و به بهبود بسیاری از زخم‌ها (از جمله زخم‌های گوارشی) کمک می‌کند.

برای درمان زخم مری با عسل، هر روز قبل از صبحانه یک قاشق سوپ‌خوری عسل بخورید. یا در هر زمانی از روز، عسل را با مواد غذایی ای همچون نان گندم مصرف کنید.

۲. زردچوبه

اثبات شده که کورکومین (ماده فعال زردچوبه) خواص دارویی زیادی دارد.

اثرات ضد زخم کورکومین اخیرا در حیوانات موردمطالعه قرار گرفته‌اند. به نظر می‌رسد که این ماده قابلیت درمانی فوق‌العاده‌ای (خصوصاً در جلوگیری از آسیب ناشی از عفونت هلیکوباکترپیلوری) دارد.

مطالعات انسانی محدودی در خصوص اثرات زردچوبه روی بهبود زخم‌های گوارشی انجام شده‌اند. در یک مطالعه ۵ بار در روز به ۲۵ نفر ۶۰۰ میلی‌گرم زردچوبه داده شد.

چهار هفته بعد، زخم‌های گوارشی در ۴۸ درصد از این شرکت‌کنندگان بهبود یافتند. پس از دوازده هفته، ۷۶ درصد از این شرکت‌کنندگان هیچ زخم گوارشی ای نداشتند. البته هنوز هم به مطالعات بیشتری در این زمینه نیاز است.

۳. کندر رومی (Mastic)

کندر رومی یک صمغ است که از درخت مسطکی گرفته می‌شود.

مطالعات حیوانی اخیر گزارش کرده‌اند که ممکن است کندر رومی به‌عنوان یک درمان طبیعی قوی برای بهبود زخم‌های گوارشی عمل کند.

علاوه بر این، طبق نتایج مطالعه‌ای که روی ۳۸ فردی که از زخم گوارشی رنج می‌بردند انجام شد، مصرف روزانه ۱ گرم کندر رومی، نسبت به گروه پلاسیبو، منجر به کاهش ۳۰ درصدی در علائم مرتبط با زخم گوارشی شد.

در پایان دوره دوهفته‌ای این مطالعه، ۷۰ درصد از شرکت‌کنندگانی که کندر رومی مصرف کرده بودند، بهبود علائم را تجربه کردند. این در حالی بود که تنها ۲۲ درصد از افرادی که پلاسیبو مصرف کرده بودند بهبود یافتند.

به نظر می‌رسد که کندر رومی دارای فعالیت ضدباکتریایی بر علیه هلیکوباکترپیلوری نیز هست.

در یک مطالعه، مصرف ۳۵۰ میلی‌گرم آدامس کندر رومی سه بار در روز و به مدت ۱۴ روز، توانست ۷-۱۵ درصد موثرتر از درمان‌های معمولی، هلیکوباکترپیلوری را از بین ببرد. البته همچنان به مطالعات بیشتری در این زمینه نیاز است.

۴. شنبلیله

برگ‌های شنبلیله حاوی ترکیباتی هستند که می‌توانند زخم را درمان کنند. ۱ فنجان برگ شنبلیله را بجوشانید و کمی نمک به آن اضافه کنید. این ترکیب را دو بار در روز بنوشید تا بهبود زخم را تجربه کنید.

۵. نارگیل

نارگیل فواید زیادی برای سلامتی دارد که یکی از آنها کاهش اسید معده است. چه شیر نارگیل بنوشید چه روغن نارگیل را به غذا اضافه کنید، این ماده می‌تواند از بروز زخم‌های گوارشی جلوگیری کند.

رژیم غذایی برای مبتلایان به زخم مری

هنگامی که برای اولین‌بار دچار زخم‌های مری می‌شوید، ممکن است متوجه شوید که خوردن غذاهای سفت یا ترد برای شما خیلی سخت است. مصرف مواد غذایی نرم و مایعات می‌تواند به کاهش درد کمک کند. اگرچه اسموتی و پوره سیب‌زمینی مواد غذایی مناسبی هستند که می‌توانید در این دوره مصرف کنید اما نباید از مصرف پروتئین غافل شوید. برای افزودن پروتئین به هر وعده غذایی، مصرف توفو، تخم‌مرغ هم زده و ماست یونانی را فراموش نکنید.

مصرف مواد غذایی زیر در این دوره بی‌خطر است:

• نان ساده بدون کره و پنیر
• میوه‌های مفید برای زخم‌های مری شامل موز تازه و رسیده، زردآلو، هلو و گلابی رسیده و پوست گرفته هستند.
• یکی دیگر از خوراکی‌های مفید برای زخم مری، گوشت قرمز خوب پخته شده است.

۱. سبزیجات

مصرف سبزیجات به جز سبزیجاتی که محرک زخم‌های مری هستند برای زخم مری بی‌خطر است. سبزیجات برگدار، سبزیجات قرمز روشن و نارنجی و سبزیجات چلیپایی (مانند کلم بروکلی، گل‌کلم و کلم‌پیچ) مملو از ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌هایی هستند که به‌سلامت بدن و بهبود بیماری‌ها کمک می‌کنند. در دوره ریکاوری مصرف سبزیجات خام را کم کنید زیرا هضم این سبزیجات سخت‌تر است.

۲. پروتئین‌های بدون چربی

مرغ بدون پوست، گوشت گاو بدون چربی مانند فیله، ماهی، تخم‌مرغ، تمپه، لوبیا و نخودفرنگی منابع عالی ای از پروتئین کم‌چرب هستند. ماهی‌های چربی نظیر ماهی سالمون، ماکرل و ساردین سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ هستند که می‌توانند التهاب را کاهش دهند و در پیشگیری از شکل‌گیری زخم‌های جدید مفید باشند.

۳. لبنیات کم‌چرب و تخمیر شده

محصولاتی نظیر کفیر و ماست دارای پروبیوتیک (باکتری‌های مفید) همراه با پروتئین هستند، بنابراین انتخاب مناسبی هستند.

۴. نان‌ها و غلات

نان‌ها و غلات سبوس‌دار نظیر جو، کینوآ، ارزن و سورگوم (ذرت خوشه‌ای) منابع خوبی از فیبر هستند که می‌توانید در رژیم غذایی‌تان بگنجانید.

۵. گیاهان و ادویه‌ها

می‌توانید از اکثر گیاهان و ادویه‌های ملایم استفاده کنید. این مواد منابع غنی آنتی‌اکسیدان هستند. بهترین ادویه‌ها شامل دارچین و زنجبیل هستند که دارای خواص آنتی میکروبیال و ضدالتهابی هستند. برای افزودن طعم شیرین به مواد خوراکی، سعی کنید تاحدامکان از عسل به‌جای شکر استفاده کنید.

چقدر طول می‌کشد تا زخم مری بهبود پیدا کند؟

زخم‌های مری در مقایسه با زخم معده و اثنی‌عشر، حتی به مقادیر بسیار کم اسید هم بیش از حد حساس است. بهبود کامل زخم مری به سطح ایمنی بدن فرد و این که بدن او تا چه حد توانسته پاسخ موثری به داروها و درمان بدهد بستگی دارد. به‌طورکلی پروسه بهبود زخم‌های مری بسیار کند است. این پروسه همچنین به این بستگی دارد که بیمار از زمان شروع درمان، تا چه حد تمام بایدها و نبایدها را رعایت کرده است.

---

در چه صورتی باید به دکتر گوارش مراجعه کرد؟

اگر هر یک از علائم زیر را دارید فورا به دکتر گوارش مراجعه کنید:

• تب ۱۰۰.۴ درجه فارنهایت (۳۸.۰ درجه سانتیگراد) یا بالاتر
• لرز شدید
• درد ادامه‌دار یا مشکل در بلع غذا
• سرفه خونی

متخصص گوارش در زمینه درمان انواع گوناگون زخم‌های گوارشی تخصص دارد. متخصص گوارش بر اساس علائمتان و شدت آنها، درمان مناسبی را به شما توصیه می‌کند.

چه غذاهایی باعث زخم مری می‌شوند؟

معمولا مواد غذایی به‌تنهایی نمی‌توانند منجر به زخم‌شدن مری شوند. اما برخی از مواد غذایی هستند که در صورت ابتلا به زخم مری باید از مصرف آنها بپرهیزید تا زمانی که سلامتی‌تان را دوباره به دست آورید.

مصرف بیش از حد مواد غذایی محرک زمانی که به زخم مری مبتلا هستید ممکن است زمان بهبود زخم را به تاخیر بیندازد.

برخی از این غذاهای محرک شامل این مواردند:

• نعناع فلفلی و پونه
• قهوه
• شکلات
• لبنیات پرچرب
• مواد غذایی اسیدی نظیر مرکبات و گوجه‌فرنگی
• نوشیدنی‌های گازدار
• پیاز
• سیر
• مواد غذایی پرچرب و سرخ شده
• گوجه و تمام مواد غذایی ای که در آنها گوجه به‌کاررفته است.
• اگر رفلاکس اسید دارید، مصرف آناناس برای زخم مری توصیه نمی‌شود زیرا این میوه به میزان بالایی اسیدی است.

نتیجه‌گیری و راهنمای مراجعه به پزشک

زخم مری تاثیر زیادی روی تغذیه و گوارش انسان می‌گذارد. این زخم‌ها در بافت پوششی مری و عموما در محل اتصال مری به معده ایجاد می‌شوند. این زخم معمولا در نتیجه عفونت توسط نوعی باکتری به نام هلیکوباکترپیلوری ایجاد می‌شود. همچنین می‌تواند به علت فرسایش مری توسط اسید معده‌ای که به سمت مری حرکت می‌کند ایجاد شود. در برخی شرایط، سایر عفونت‌های مخمری و ویروسی نیز می‌توانند منجر به زخم‌شدن مری شوند. روش‌های مختلفی برای درمان آن وجود دارد اعم از روش‌های خانگی، روش‌های درمان دارویی، جراحی و روش‌های طب سنتی. درمان زودهنگام می‌تواند از عوارض شدیدتر پیشگیری کند.

اگر می‌خواهید یک متخصص گوارش خوب در تهران و یا در شهرستان پیدا کنید، می‌توانید از پنل پزشکان دکترتو کمک بگیرید. اگر علائم زخم مری را درخود مشاهده می‌کنید بهتر است برای تشخیص و درمان و پیشگیری از پیشروی آن سریع‌تر به متخصص گوارش مراجعه کنید. در دکترتو می‌توانید با بهترین دکتر گوارش در شهر خود آشنا شوید، با آنها به‌صورت آنلاین یا تلفنی مشورت کنید و در صورت نیاز برای دریافت نوبت ویزیت حضوری اقدام کنید.