شب ادراری، دلایل و درمان این بیماری

دلیل شب ادراری چیست؟ راه‌های درمان شب ادراری در کودکان و بزرگسالان چیست؟ چگونه می‌توان از شب ادراری جلوگیری کرد؟ آیا شب ادراری می‌تواند از عوارض دارو باشد؟ شب اداری معضلی بزرگ برای بسیاری از کودکان، نوجوانان و بزرگسالان است. اما آیا راهی برای کنترل آن وجود دارد؟

اگر برای درمان شب ادراری کودک خود نیاز به متخصص کودکان دارید، می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. همچنین ممکن است که بزرگسالان هم به شب ادراری مبتلا شوند. برای درمان این مشکل می‌توانید از دکتر اورولوژیست نوبت بگیرید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی با متخصصان وجود دارد.

شب ادراری چیست؟

خیس‌کردن تخت‌خواب یا شب ادراری کودک، در واقع ادرار‌کردن به صورت غیرارادی در خواب و در سنی که انتظار کنترل ادرار از کودک داریم، گفته‌می‌شود.
خیس‌شدن تخت‌خواب و لباس و یک کودک خجالت‌زده، صحنه آشنا در بسیاری از خانه‌ها است با این وجود، شب ادراری اغلب بخشی از رشد کودک است.
به‌طور‌کلی، شب ادراری قبل از ۷ سالگی چندان نگران‌کننده نیست. در این سن، کودک شما ممکن است هنوز در حال تکامل کنترل شبانه مثانه باشد. اگر شب ادراری کودک ادامه یابد، باید با صبر و درک بیشتر به بررسی مشکل بپردازید. تغییر سبک زندگی، آموزش کنترل مثانه، هشدارهای رطوبت و برخی داروها ممکن است باعث کاهش تدریجی شب ادراری شوند.

البته این موضوع را به خاطر داشته‌باشید که شب ادراری تنها مختص کودکان نیست. گاهی بزرگسالان و نوجوانان هم به این مشکل مبتلا می‌شوند.

مشاوره روانشناسی

با برترین روانشناسان ایران از دیدگاه کاربران

مشاوره حضوری و آنلاین۵۰۰+ خدمت

مشاهده همه

انواع شب ادراری چیست؟

شب ادراری انواع مختلفی دارد و می‌تواند در کودکان و بزرگسالان رخ دهد به شب ادراری که در کودک رخ می‌دهد شب ادراری کودکان و به شب ادراری که یک بزرگسال به آن مبتلا است شب ادراری بزرگسالان گفته می‌شود. البته که از منظر دیگری هم می‌توان شب ادراری را طبقه بندی کرد که در ادامه به آن پرداخته‌ایم.

شب ادراری ثانویه چیست؟

شب‌ادراری دو نوع اصلی دارد، اولیه و ثانویه. در حالت اولیه شخص هرگز در مدت ۶ ماه متوالی یا بیشتر در طول شب بدون شب ادراری نبوده‌است. اما در حالت ثانویه کودک بعد از خیس‌نکردن تخت به مدت ۶ ماه یا بیشتر دوباره دچار شب ادراری می‌شود. شب ادراری ثانویه بیشتر به دلایل پزشکی یا روانی بستگی دارد.

علائم شب ادراری چیست؟

اکثر بچه‌ها تا ۵ سالگی کنترل ادرار را یاد‌گرفته‌اند. اما تاریخ دقیقی برای توسعه کامل کنترل مثانه وجود ندارد. شب ادراری ممکن است در برخی کودکان ۵ تا ۷ ساله نیز به عنوان یک مشکل همچنان باقی‌بماند.
پس از ۷ سالگی، تعداد کمی از کودکان نیز هستند که هنوز جای خود را خیس می‌کنند.

علل شب ادراری چیست؟

شب ادراری در بزرگسالان و کودکان علت‌های مختلفی دارد که در ادامه به معرفی آنها پرداخته‌ایم. با ما همراه باشید.

دلایل شب ادراری کودکان

عوامل مختلفی ممکن است در ایجاد شب ادراری کودک نقش داشته‌باشند از جمله:

۱. مثانه کوچک

مثانه فرزند شما ممکن است به اندازه کافی بزرگ نشده‌باشد که بتواند ادرار تولید‌شده در شب را نگه‌دارد و موجب این عارضه در کودک شما می‌شود.

۲. ناتوانی در تشخیص مثانه پر

اگر عصب‌هایی که مثانه را کنترل می‌کنند بالغ نشده‌باشند، پر‌شدن مثانه نمی‌تواند کودک شما را بیدار کند، مخصوصا اگر فرزند شما یک خواب عمیق باشد.

۳. عدم تعادل هورمون

در دوران کودکی، بعضی از بچه‌ها هورمون ضدادراری (ADH) را به میزان کافی ندارند، این هورمون تولید ادرار را در شب کم می‌کند.

۴. عفونت مجاری ادراری

این عفونت می‌تواند کنترل ادرار را برای کودک دشوار می‌کند. علائم عفونت ادراری در کودکان شامل شب ادراری، تکرر ادرار، ادرار قرمز یا صورتی و درد در هنگام ادرار‌کردن است.

۵. آپنه خواب

گاهی اوقات این عارضه، نشانه‌ای از آپنه انسدادی خواب است که در آن تنفس کودک در طول خواب متوقف می‌شود و اغلب به علت لوزه‌ها و یا آدنوئیدهای التهابی یا بزرگ‌شده، ایجاد‌می‌شود. علائم دیگر آپنه خواب ممکن است شامل خروپف و خواب‌آلودگی روزانه باشد.

۶. دیابت

برای کودکی که معمولا قادر به کنترل ادرار خود در شب است، شب ادراری ممکن است اولین علامت دیابت در کودکان باشد. علائم دیگر ممکن است شامل دفع مقدار زیادی ادرار در یک زمان، افزایش میزان تشنگی، خستگی و کاهش وزن با وجود اشتهای خوب باشد.

۷. یبوست طولانی و مزمن

عضلاتی که برای کنترل ادرار و دفع مدفوع به کار می‌روند یکسان ‌هستند. هنگامی‌که یبوست در کودکان طولانی و مزمن می‌شود، این عضلات ناکارآمد شده و کنترل ادرار را نیز مختل کرده و موجب شب ادراری می‌شوند.

۸. مشکل ساختاری در دستگاه ادراری یا سیستم عصبی

به ندرت، این عارضه مربوط به نقصی در سیستم عصبی یا سیستم ادراری کودک است.

آیا بیماری خاصی داری که باعث شب ادراری شده؟

برای بررسی با متخصص مشورت کن.

مشاوره آنلاین دکتر متخصص اورولوژیبهترین دکتر اورولوژی

آیا شب ادراری از عوارض داروهای دیگر است؟

برخی از داروها می‌توانند بر فعالیت مثانه تاثیر بگذارند و مثانه را تحریک‌کنند. داروهایی مانند قرص‌های خواب‌آور یا داروهای ضد‌روان‌پریشی می‌توانند چنین عوارضی داشته‌باشند. داروهای زیر از این دست هستند:

• کلوزاپین
• ریسپریدون

علت شب ادراری در نوجوانان چیست؟

در نوجوانان نیز امکان ایجاد این بیماری وجود‌دارد. روش درمان به این بستگی دارد که علت شب ادراری چیست. اگر علت استرس باشد، باید مدیریت شود. در بیشتر افراد تا اواخر دوره نوجوانی این حالت برطرف می‌شود. در نوجوانان همانند کودکان علت این بیماری می‌تواند مشکلات در مثانه یا کلیه باشد. از علل دیگر آن می‌توان به موارد زیر اشاره‌کرد:

• ژنتیک
• فشار و استرس زیاد
• خواب عمیق (در نوجوانان بسیار رایج است.)
• آپنه انسدادی خواب
• یبوست
• بیماری مثانه و کلیه
• بیماری عصبی
• مصرف برخی داروها

شب ادراری در بزرگسالان نشانه چیست؟

شب ادراری در بزرگسالان هم ممکن است ایجاد شود. این عارضه می‌تواند دلایل مختلفی داشته‌باشد. ممکن است، کلیه‌های شخص بیش‌از‌حد معمول ادرار تولید کند. هورمونی به نام ADH باعث کنترل تولید ادرار در شب می‌شود. با کاهش این هورمون مشکل ایجاد می‌شود. نوعی از دیابت روی این هورمون تاثیر گذاشته و مقدار ترشح آن را کاهش می‌دهد. گاهی نیز مثانه نمی‌تواند ادرار را نگه‌دارد. زمانی‌که فضای کافی در مثانه وجود نداشته‌باشد، ادرار ممکن است نشت کند.

علت شب ادراری در بزرگسالان

با‌توجه به توضیحاتی که درباره شب ادراری در بزرگسالان در مطلب بالاتر ارائه شد، به طور خلاصه دلایل شب ادراری در بزرگترها را برای شما لیست کرده‌ایم. به نقل از mayoclinic، دلایل زیر می‌توانند علت شب ادراری در بزرگسالان باشند:

• گرفتگی و انسداد مجرای ادراری: هر کجای مجرای ادراری به هر علتی که بسته باشد، ممکن است در شب، شب ادراری ایجاد شود. برخی از این موارد می‌توانند شامل سنگ کلیه و یا سنگ مثانه باشند.
• مثانه‌ای که حساس باشد و بلافاصله بعد از پر شدن نیاز به تخلیه داشته‌باشد.
• کلیه‌هایی که زیاد ادرار تولید می‌کنند.
• دیابت نیز می‌تواند یکی از علت‌های اصلی این مشکل باشند.
• برخی از افرادی که قرص فشار خون مدر و دیورتیک مصرف می‌کنند ممکن است که در شب به شب ادراری مبتلا شوند. مخصوصا اگر از نظر زمانی به درستی قرص خود را مصرف نکنند.

عوامل خطر شب ادراری چیست؟

این بیماری می‌تواند در هر شخصی ایجاد شود. اما در پسران دو برابر بیشتر از دختران دیده‌می‌شود. عوامل متعددی می‌توانند موجب افزایش احتمال شب ادراری شوند، از جمله:

۱. استرس و اضطراب

حوادث استرس‌زا، مانند آمدن برادر یا خواهر جدید، رفتن به یک مدرسه جدید و یا خوابیدن دور از خانه، ممکن است موجب شب ادراری در کودک شما شود. حتی شب ادراری می‌تواند در شب قبل از امتحان هم بروز کند.

۲. سابقه خانوادگی

اگر یک یا هر دو والدین فرزند در کودکی مبتلا به شب ادراری بوده‌اند، فرزند آنها شانس بیشتری برای ابتلا به شب ادراری دارد.

۳. اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD)

شب ادراری در کودکان مبتلا به بیش‌فعالی شایع‌تر است.

۴. سن بالا

در بزرگسالان یکی از اصلی‌ترین مواردی که در ابتلا به شب ادراری موثر است، سن بالا است. معمولا افرادی که ناتوان در راه‌رفتن و یا انجام کارهای خود هستند، بیشتر به این حالت دچار می‌شوند.

عوارض شب ادراری چیست؟

شب ادراری بدون بیماری‌های زمینه‌ای، هیچ خطری برای سلامتی ایجاد نمی‌کند. با‌این‌حال، شب ادراری می‌تواند مشکلاتی را برای بیمار مبتلا به آن ایجاد‌کند، از جمله:

• احساس گناه و خجالت، که می‌تواند منجر به کم‌‌شدن اعتمادبه‌نفس شود.
• بی خوابی شبانه و نداشتن انرژی در طول روز
• از‌دست‌دادن فرصت‌هایی برای فعالیت‌های اجتماعی مانند رفتن به اردو برای کودک و مهمانی برای بزرگسالان
• ایجاد راش و‌ دانه‌های پوستی در باسن و ناحیه تناسلی بیمار، به خصوص اگر فرد شما با لباس خیس خوابیده است.

چه زمانی شب ادراری خطرناک است یا نشانه اختلال است؟

شب ادراری بیماری جدی محسوب نمی‌شود. اما شب ادراری در کودک بالای ۷ سال می‌تواند مشکل محسوب شود. اگر کودک به مدت حداقل ۳ ماه متوالی هفته‌ای ۲ بار یا بیشتر به خیس‌کردن تخت ادامه‌دهد، باید به پزشک مراجعه‌کرد. این بیماری می‌تواند برای کودک و خانواده استرس ایجاد‌کند. این کودکان به مرور زمان اعتماد‌به‌نفس خود را از‌دست داده و دچار آسیب‌های روحی می‌شوند.

تشخیص شب ادراری چگونه انجام می شود؟

بسته به شرایط، پزشک ممکن است هر کدام از موارد زیر را برای تشخیص علت اصلی و‌ کمک به درمان توصیه‌کند:

• معاینه فیزیکی
• صحبت در مورد علائم بیماری، مصرف مایعات، سابقه خانوادگی، عادات روده و مثانه و مشکلات مربوط به شب ادراری
• آزمایش ادرار برای ارزیابی عفونت یا دیابت
• عکس رادیوگرافی یا دیگر آزمایشات تصویربرداری از کلیه‌ها یا مثانه برای بررسی ساختار سیستم ادراری
• سایر آزمایشات ادراری یا ارزیابی‌ها، در صورت نیاز

درمان شب ادراری چیست؟

شب ادراری در اکثر کودکان خودبه‌خود برطرف می‌شود. اگر درمان مورد نیاز باشد، می‌توانید در مورد درمان شب ادراری کودکان و بهترین راه درمان با پزشک کودک خود مشورت کنید. اگر فرزند شما هر‌از‌چند‌گاهی و در شرایط و برخی موقعیت‌ها دچار شب ادراری می‌شود، تغییر سبک زندگی، مانند اجتناب از مصرف کافئین به طور کامل و محدودکردن مصرف مایعات در شب، می‌تواند کمک‌کننده باشد.

در بزرگسالان مسئله فرق می‌کند. اگر فرد مبتلا به شب ادراری در سنین سالمندی خود باشد، معمولا درمان برای شب ادراری وجود ندارد و می‌توان از روش‌های دیگر برای بهبود شرایط بیمار استفاده کرد. مثلا می‌توان با کمک پوشک شرایط را بهتر کرد. اما اگر در سنین سالمندی نباشد، باید به دنبال علت گشت و آن را درمان کرد. مثلا می‌توان شب ادراری را به علت انسداد مجاری ادراری دانست. در این صورت درمان با رفع انسداد است.

با‌این‌حال، اگر تغییرات شیوه زندگی موثر واقع نشد، پزشک می‌تواند با درمان‌های دیگر کمک‌کننده باشد. در صورت تشخیص، علل اساسی این بیماری مانند یبوست یا آپنه خواب، قبل از درمان‌های دیگر باید مورد توجه قرارگرفته و درمان شود. گزینه‌هایی برای درمان شب ادراری کودکان ممکن است شامل هشدار رطوبت و دارو باشد.

۱. داروی ضد شب ادراری

گاهی اوقات ترکیبی از داروها برای درمان شب ادراری موثرتر است. با این حال هیچ تضمینی وجود ندارد و داروها ممکن است مشکل را درمان‌نکنند. شب ادراری معمولا هنگامی که دارو متوقف می‌شود، به طور متناوب ادامه پیدا می‌کند، تا زمانی‌که کودک به سن خاصی برسد که این در کودکان مختلف متفاوت است.

قرص شب ادراری ایمی پرامین سال‌هاست که برای درمان این عارضه استفاده می‌شود. این دارو ضدافسردگی بوده و بر خلق‌وخو و رفتار برخی بیماران تاثیر می‌گذارد. این دارو در دوز پایین کم‌خطر است. اما مصرف بیش‌از‌حد آن می‌تواند خطرناک باشد. داروی دیگر دسموپرسین نام داشته که شکل مصنوعی از هورمون آنتی‌دیورتیک است. این دارو باعث می‌شود که شخص هنگام خواب ادرار کمتری تولید‌کند.

۲. داروهای کاهنده تولید ادرار در شب

به عنوان آخرین راه حل، پزشک ممکن است برای یک دوره کوتاه مدت دارو مانند ربوکستین شما تجویز کند تا توقف شب ادراری ایجاد شود. انواع خاصی از داروها شامل موارد زیر است:

دارو دسموپرسین (DDAVP) باعث کاهش تولید ادرار در شب می‌شود. اما نوشیدن بیش‌از‌حد مایع با دارو می‌تواند باعث مشکلات شود. همچنین اگر کودک‌ شما دچار علائمی مانند تب، اسهال یا حالت تهوع است از مصرف دسموپسین، باید اجتناب کند. اطمینان حاصل کنید که به دقت دستورالعمل‌های استفاده از این دارو را دنبال می‌کنید. دسموپرسین به صورت قرص و خوراکی داده‌می‌شود و فقط برای کودکان بالای ۵ سال استفاده می‌شود. طبق گزارش اداره غذا و داروی آمریکا، فرمولاسیون اسپری دهانی دسموپرسین برای درمان شب ادراری به دلیل خطر عوارض جانبی جدی توصیه نمی‌شود.

۳. داروهای آرام کننده مثانه

اگر فرد مبتلا دارای مثانه‌ای کوچک است، مصرف داروی آنتی‌کولینرژیک مانند اکسی‌بوتینین (oxybutynin) می‌تواند به کاهش انقباضات مثانه و افزایش ظرفیت مثانه کمک‌کند. این دارو معمولا با دارو‌های دیگر استفاده می‌شود و به صورت کلی هنگامی توصیه می‌شود که فرد به دارو‌های دیگر پاسخ نداده‌است.

می‌خوای بهترین داروی شب ادراری رو مصرف کنی؟ با متخصص شب ادراری مشورت کن.

دکتر شب ادراری

۴. راه های درمان شب ادراری در بزرگسالان

• در ابتدا ممکن است پزشک با ایجاد چند تغییر در برنامه روزانه و شبانه درمان را شروع‌کند. به عنوان مثال باید شخص در طول روز و شب در ساعات معینی به دستشویی برود.
• قبل از خواب از خوردن نوشیدنی‌های مختلف خودداری کرده و کافئین و الکل مصرف نکند. این مواد مثانه را تحریک می‌‌کنند.
• روش بعدی سیستم هشدار مرطوب شدن رختخواب است که به محض خیس‌شدن شروع به هشدار می‌کند.
• در صورت نتیجه‌بخش نبودن این موارد استفاده از دارو و جراحی پیشنهاد می‌شود.

۵. درمان گیاهی شب ادراری در بزرگسالان

در طب سنتی برای درمان شب ادراری برخی گیاهان توصیه شده‌است. یکی از آنها گیاه دم اسب است که سیستم ادراری را تنظیم می‌کند. یکی از ساده‌ترین و در دسترس‌ترین داروها دارچین است. دارچین بدن شخص را گرم نگه‌می‌دارد و از این طریق به کاهش شب ادراری کمک‌می‌کند. درمان شب ادراری با پیاز نیز در برخی متون طب سنتی پیشنهاد‌شده و می‌تواند موثر باشد.

۶. چگونه از شب ادراری جلوگیری کنیم؟

هشدار رطوبت: این دستگاه‌های کوچک با باتری که در اکثر داروخانه‌ها بدون نسخه در دسترس است، به یک پد حساس به رطوبت در لباس خواب یا ملحفه‌های کودک خود متصل کنید. وقتی پد احساس رطوبت می‌کند، زنگ هشدار روشن می‌شود.

۷. پوشک شب ادراری چیست؟

یکی از راه‌های موقت در شب ادراری استفاده از پوشک شب ادراری است. این پوشک‌ها برای سنین مختلف موجود بوده و ادرار را جذب می‌کنند. البته اما اگر به دنبال روشی دائمی هستید، پوشک گزینه خوبی نبوده و باید با انواع داروها یا روش‌های مختلف پزشکی درمان شروع شود.

شب ادراری از نظر روانشناسی

معمولا بچه‌ها به مرور شب‌ها تخت را خیس نمی‌کنند. اما برخی کودکان زمانی‌که بزرگ می‌شوند نیز به شب ادراری ادامه می‌دهند. شب ادراری کودک ۶ ساله باید جدی گرفته‌شود و برای تشخیص علت و درمان آن اقدامات لازم انجام شود. به‌ندرت می‌توان علت واضحی برای آن پیدا کرد. علاوه بر عوامل جسمی، گاهی عوامل روحی و روانی نیز در این موضوع تاثیر دارد. در تعداد کمی از کودکان مبتلا به شب ادراری عامل روانی مطرح می‌شود.

این کودکان معمولا استرسی مانند تعارض والدین، ضربه روحی، سوءاستفاده یا بستری‌شدن در بیمارستان را تجربه‌کرده‌اند. در این حالت شب ادراری یک پاسخ به استرس است.

شب ادراری کودک تا چه سنی طبیعی است؟

برای کودکان تا قبل از سن ۵ سالگی ادرار در شب طبیعی بوده و مشکل محسوب نمی‌شود. شب ادراری در کودک ۳ ساله بیماری محسوب نمی‌شود و نیازی به درمان دارد. این حالت به مرور در کودکان از بین می‌رود. برای تشخیص شب ادراری باید کودک ۵ یا ۶ ساله دو یا چند دوره شب ادراری در ماه داشته‌باشد. در ۵ سالگی حدود ۱۵ تا ۲۵% از کودکان رخت‌خواب را خیس می‌کنند. با هر سال رشد این میزان ۱۵% کاهش می‌یابد.

چه موقع برای درمان شب ادراری به پزشک مراجعه کنیم؟

در اکثر کودکان شب ادراری خود‌به‌خود برطرف می‌شود اما برخی کودکان برای توقف شب ادراری نیاز به کمک دارند. در برخی موارد نیز، شب ادراری ممکن است نشانه یک بیماری زمینه‌ای باشد که نیاز به مراقبت پزشکی دارد. با‌این‌وجود در هر کدام از موارد زیر، با دکتر کودکان مشورت‌کنید:

• فرزند شما هنوز بعد از سن ۷ سالگی دچار شب ادراری است.
• کودک شما پس از چند ماه نداشتن شب ادراری، دوباره شروع به خیس‌کردن جای خود می‌کند.
• اگر شب ادراری همراه با ادرار دردناک، تشنگی غیرعادی، ادرار صورتی یا قرمز، مدفوع سخت یا خر‌و‌پف است.

برای پیدا کردن بهترین متخصص اطفال می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی با متخصص وجود دارد.

اگر شب ادراری در بزرگسالان است، بهتر است که برای درمان این مشکل به دکتر اورولوژی مراجعه کنیم. برای دریافت نوبت از دکتر اورولوژیست می‌توانید وارد سایت نوبت‌دهی آنلاین دکترتو شوید و با جستجوی تخصص اورولوژی در شهر مورد نظر خود به لیستی بلند بالا از دکترهای کلیه و مجاری ادراری دسترسی داشته‌باشید. سپس بهترین آنها را انتخاب کنید.