انواع کافئین و تاثیرات آن بر بدن

کافئین یکی از پرمصرف‌ترین مواد شیمیایی در جهان است که معمولاً برای افزایش بیداری و تمرکز استفاده می‌شود. این ماده با تحریک سیستم عصبی مرکزی و کاهش احساس خستگی، به فرد کمک می‌کند تا مدت زمان بیشتری هوشیار بماند. هرچند کافئین در بسیاری از نوشیدنی‌ها و مکمل‌ها یافت می‌شود، اثرات آن بر بدن به میزان مصرف و شرایط جسمی فرد بستگی دارد. در حالی که مصرف متعادل کافئین می‌تواند فوایدی چون بهبود عملکرد ذهنی و افزایش انرژی داشته باشد، مصرف بیش از حد آن می‌تواند عوارضی مانند بی‌خوابی، اضطراب و مشکلات گوارشی ایجاد کند. در این مقاله، به بررسی اثرات کافئین بر بدن، روش‌های مصرف آن، و عوارض آن پرداخته می‌شود تا افراد بتوانند با آگاهی بیشتری از این ماده استفاده کنند.

کافئین چیست؟

کافئین ماده‌ای شیمیایی از گروه متیل‌گزانتین‌هاست که با مهار گیرنده‌های آدنوزین در مغز، بیداری، انرژی و هوشیاری را افزایش می‌دهد. ماده کافئین مستقیماً بر سیستم عصبی مرکزی اثر می‌گذارد و می‌تواند ضربان قلب و ترشح هورمون‌های استرس را کمی بالا ببرد. شدت اثر به دوز دریافتی، ژنتیک فرد، مصرف سیگار، داروها و وضعیت‌های خاص مانند بارداری بستگی دارد.

کافئینِ قهوه همان ترکیب فعال موجود در دانه‌های قهوه است که هنگام دم‌آوری به نوشیدنی منتقل می‌شود. مقدار کافئین در یک فنجان قهوه ثابت نیست و با توجه به نوع دانه (عربیکا یا روبوستا)، روش دم‌آوری (فیلتری، اسپرسو، ترک، فوری)، اندازه فنجان و مدت تماس آب با پودر قهوه تغییر می‌کند.

هنگامی که کافئین را می‌خورید، این ماده برای تجزیه شدن و متابولیزه شدن، به کبد می‌رسد. زمانی که به کبد می‌رسد، به سه ماده‌ی دیگر تقسیم می‌شود. این سه ماده هم فعال هستند. هر آنچه که از قهوه و یا کافئین قرار است دور ریخته شود،‌ از راه کلیه‌ها دفع می‌شود. نیمه عمر کافئین ۵ ساعت است.

رژیم غذایی

از کلینیک های معتبر با هزینه مناسب

رژیم بارداریرژیم دیابترژیم رشد کودکانرژیم لاغریرژیم بارداری

با بهترین کیفیت از پزشکان برتر

مشاهده همه

انواع کافئین

کافئین در شکل‌های مختلف خوراکی و مکملی در دسترس است که هرکدام ویژگی‌های جذب و ایمنی خاص خود را دارند. در نتیجه کافئین فقط در قهوه و چای نیست و به‌صورت قرص، پودر یا فرمولاسیون‌های جوشان هم در دسترس است که می‌توانند دوزهای دقیق‌تری فراهم کنند. کافئین در صنایع غذایی و دارویی به‌صورت بی‌بو و بی‌طعم استخراج یا سنتز می‌شود. کافئینِ افزوده‌شده به نوشابه‌ها و انرژی‌نوش‌ها از نظر مولکولی با کافئین طبیعی قهوه یکسان است، اما وجود مواد محرک دیگر (مثل گوارانا) یا قند زیاد می‌تواند شدت اثر و عوارض را تغییر دهد.

قرص کافئین چیست؟

قرص کافئین، فرم داروییِ استاندارد کافئین است که معمولاً در دوزهای ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلی‌گرم عرضه می‌شود. هر قرص می‌تواند معادل حدود یک فنجان قهوه معمولی اثر محرک داشته باشد و به‌ویژه برای رفع خواب‌آلودگی موقتی به‌کار می‌رود. قرص کافئین باید طبق برچسب و با درنظرگرفتن بیماری‌های زمینه‌ای (فشارخون، آریتمی، اضطراب، ریفلاکس) مصرف شود. مصرف قرص کافئین نزدیک زمان خواب، همراهی با سایر محرک‌ها یا مصرف بیش از حد می‌تواند باعث بی‌خوابی، تپش قلب، لرزش و ناراحتی معده شود.

پودر کافئین چیست؟

این نوع کافئین پودری بسیار غلیظ خالص است که با مقادیر اندک هم دوزهای بالایی ایجاد می‌کند. اندازه‌گیری نادرست حتی در حد گرم می‌تواند خطر مسمومیت جدی به‌دنبال داشته باشد و استفاده خانگی از پودر خالص بدون ابزار دقیق توصیه نمی‌شود. پودر کافئین در صنایع غذایی و مکمل‌های ورزشی برای تنظیم دقیق دوز استفاده می‌شود. این نکته یعنی اگر محصول آماده مصرف می‌کنید، برچسب آن را بررسی کنید چون ممکن است در کنار کافئین، محرک‌های دیگری هم داشته باشد که اثرات قلبی‌عروقی را تقویت می‌کنند.

مکمل کافئین چیست؟

مکمل کافئین فرآورده‌هایی است که کافئین را به‌تنهایی یا همراه ترکیباتی مانند ال-تیانین، تورین یا ویتامین‌ها ارائه می‌کنند. هدف مکمل‌ها بهبود تمرکز، کاهش خستگی یا افزایش عملکرد ورزشی است. مکمل‌های کافئین باید با دوزهای جزئی و آزمایشی آغاز شوند. پاسخ افراد متفاوت است و شروع با دوز کمتر و افزایش تدریجی، خطر بی‌قراری، تپش قلب و ناراحتی گوارشی را کاهش می‌دهد.

قرص جوشان کافئین چیست؟

قرص جوشان کافئین فرمولاسیونی است که در آب حل می‌شود و محلولی با جذب نسبتاً سریع تولید می‌کند. اثر قرص جوشان ممکن است کمی سریع‌تر از قرص معمولی باشد، هرچند نیمه‌عمر خروج از بدن تفاوت چشمگیری ندارد. قرص‌های جوشان معمولاً طعم‌دهنده و سدیم دارند و هر واحد آن‌ها دوز مشخصی از کافئین را تأمین می‌کند. در افراد مبتلا به فشاری خون بالا، نارسایی قلب یا محدودیت سدیم، انتخاب فرآورده کم‌سدیم یا غیرجوشان کافئین منطقی‌تر است.

نمیدونی به کافئین حساسیت داری یا نه؟

همین حالا از متخصص مشاوره بگیر.

مشاور تغذيه

علائم کمبود کافئین در بدن چیست؟

کسانی که به کافئین اعتیاد دارند و از این ماده استفاده نمی‌کنند، ممکن است دچار علائمی شوند. شدت علائمی که در فرد بروز می‌کند بستگی به میزان اعتیاد او به کافئین دارد. کمبود کافئین در بدن ممکن است باعث بروز علائم زیر شود:

• فرد احساس خستگی مفرط می‌کند.
• گاهی ممکن است که به سردردهای شدید مبتلا شود.
• انرژی و شادابی فرد کم می‌شود.
• ممکن است که هوشیاری او کاهش پیدا کند.
• احساس افسردگی می‌کند.
• نمی‌تواند به خوبی تمرکز کند.
• تحریک‌پذیر شده و زود عصبانی و ناراحت می‌شود.

تاثیر کافئین بر بدن چگونه است؟

کافئین ماده‌ای تحریک‌کننده است. این ماده باعث فعالیت بیشتر مغز و سیستم عصبی می‌شود. بنابراین تحریک‌پذیری بدن افزایش پیدا می‌کند. اصلی‌ترین تاثیر کافئین بر روی بدن همین مسئله است که باعث افزایش هوشیاری هم می‌شود و معمولا دلیل اصلی مصرف آن توسط افراد است. همچنین کافئین آدرنالین و کورتیزول را در بدن بیشتر و سریع‌تر گردش می‌دهد. در دوزهای پایین کافئین می‌تواند باعث انرژی داشتن و شادابی شما شود.

کافئین عمدتاً از طریق مهار گیرنده‌های آدنوزین و افزایش موقت نورآدرنالین و دوپامین بر بدن تاثیر دارد. کافئین هوشیاری، زمان واکنش و تمرکز را بهبود می‌دهد اما در دوزهای بالا می‌تواند اضطراب و تپش قلب را تشدید کند. پاسخ بدن به کافئین در هر فر متفاوت است. مقدار ثابت کافئین ممکن است در یک فرد بی‌قراری و در دیگری تنها هوشیاری ملایم ایجاد کند.

تاثیر کافئین بر پریود

کافئین عمدتاً باعث تشدید علائم پیش‌قاعدگی و قاعدگی می‌شود. برای بعضی افراد، محدودکردن کافئین در دو هفته پیش از قاعدگی می‌تواند حساسیت پستان، تحریک‌پذیری و بی‌خوابی را کاهش دهد. شواهد قطعی درباره بدترشدن مستقیم درد قاعدگی توسط کافئین وجود ندارد اما کم‌آبی بدن و بی‌خوابی ناشی از آن می‌تواند علائم را ناخوشایندتر کند.

تاثیر کافئین بر مو

شواهد آزمایشگاهی نشان می‌دهد کافئین می‌تواند رشد فولیکول مو را در شرایط آزمایشگاهی تحریک کند، اما در مورد اثر بالینی نوع خوراکی آن شواهد محدود است. مصرف کافئین در برخی افراد ممکن است به درمان ریزش مو کمک کند اما این اثر تایید شده نیست و نباید جایگزین روش‌های اثبات‌شده شود. در صورت ریزش مو، مراجعه به پزشک و استفاده از درمان‌های تأییدشده مانند ماینوکسیدیل یا فیناستراید بر اساس تجویز اهمیت دارد.

تاثیر کافئین بر فشار خون

مصرف کافئین معمولا باعث افزایش موقتی و خفیف فشار خون پس از مصرف می‌شود. در افراد مبتلا به پرفشاری خون یا کسانی که به مصرف کافئین عادت ندارند، این جهش می‌تواند محسوس‌تر باشد. اثر پایدار بلندمدت کافئین بر فشار خون در مصرف متوسط معمولاً چشمگیر نیست، اما بررسی شخصی ضروری است. اگر پس از قهوه دچار سردرد یا تپش می‌شوید، فشار خود را بررسی کنید و مصرف کافئین را کاهش دهید.

متن انگلیسی:
If you have high blood pressure, you likely do not need to limit or stop drinking caffeine if you drink it regularly. But ask your healthcare professional to be sure.
ترجمه فارسی:
اگر فشار خون بالا دارید، در صورتی که به‌طور منظم کافئین مصرف می‌کنید، احتمالاً نیازی به محدود کردن یا قطع آن ندارید. با این حال، برای اطمینان با پزشک یا متخصص مراقبت‌های سلامت خود مشورت کنید.

به نقل از mayoclinic

تاثیر کافئین بر اسپرم

برخی پژوهش‌ها احتمال اثر نامطلوب در مصرف‌های بالای کافئین را مطرح کرده‌اند، درحالی‌که شواهد قاطعی درباره آسیب در مصرف متوسط وجود ندارد. از آنجا که سبک زندگی کلی بر باروری مردان اثر مهم‌تری دارد، توصیه عمومی محدودکردن کافئینِ زیاد و تمرکز بر اصلاح عوامل مؤثر مانند سیگار، الکل، وزن و خواب کافی است.

تاثیر کافئین بر خواب

یکی از مهم‌ترین مواردی که در اثرگذاری کافئین بر روی بدن وجود دارد این است که این ماده خواب را مختل کرده و باعث بی خوابی می‌شود. با وجود اینکه برای بسیاری از افراد علت مصرف کافئینهوشیاری و افزایش زمان بیداری است تا یا از خواب آلودگی رها شوند، کافئین می‌تواند بر روی کیفیت خواب هم اثر بگذارد.

از اثرات کافئین بر روی خواب این است که این ماده به خواب رفتن را دشوار می‌کند. همچنین این ماده‌ی تحریک‌کننده و هوشیارکننده، باعث می‌شود که ساعت بدن شما به تعویق بیفتد. هنگامی که ساعت بدن تاخیر دارد، خواب نمی‌تواند کیفیت خوبی داشته‌باشد و با مشکل مواجه می‌شود. با توجه به نیمه‌عمر متغیر کافئین، قطع مصرف حداقل ۶–۸ ساعت پیش از خواب برای بیشتر افراد منطقی است.

تاثیر کافئین بر قلب

قلب یکی از اعضایی است که با مصرف کافئین تحریک می‌شود و فعالیت آن افزایش پیدا می‌کند. یکی از اثرات واضح کافئین بر روی قلب افزایش ضربان قلب است. همچنین ممکن است که فرد با مصرف کافئین به بی‌نظمی در ضربان قلب یا آریتمی قلب هم دچار شود. جوانانی که زیاد کافئین مصرف می‌کنند، به فیبریلاسیون سرخرگی مبتلا می‌شوند.

تاثیر کافئین بر مغز

کافئین بر روی مغز دو اثر متفاوت دارد. یکی از اثرات کافئین افزایش فعالیت مغز و متابولیسم است. اثر دیگر کاهش جریان خون در مغز است. کافئین باعث افزایش بیداری و کاهش خواب‌آلودگی می‌شود. با مسدودکردن آدنوزین، پیام خستگی در مغز تضعیف شده و تمرکز و خلق ممکن است بهتر شود. مصرف زیاد کافئین می‌تواند اضطراب، لرزش بدن و بی‌خوابی را بدتر کند. در افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی یا بی‌خوابی مزمن، محدودکردن مصرف کافئین به صبح و کاهش دوز منطقی است.

تاثیر کافئین بر پوست

هنگامی که کافئین بر روی عروق پوست اثر می‌کند، آنها را تنگ می کند و جریان خون به درون آنها کاهش پیدا می‌کند. همین مسئله باعث می‌شود  که پوست شما شفاف‌تر و زیباتر به نظر برسد. انگار که از یک فیلتر زیبای اینستاگرام استفاده کرده‌اید. تاثیر کافئین بر پوست بیشتر در فرآورده‌های موضعی به‌صورت کاهش پف و اثر آنتی‌اکسیدانی است. استفاده از کرم‌ها یا ژل‌های حاوی کافئین می‌تواند به‌طور موقت تورم اطراف چشم را بهبود بخشد. نوشیدن کافئین اثر معجزه‌آسایی برای پوست ندارد و زیاده‌روی می‌تواند خواب و هیدراتاسیون را بدتر کند.

تاثیر کافئین بر معده

از اثراتی که ممکن است کافئین بر روی معده بگذارد، افزایش حرکت معده است. این تاثیر ممکن است باعث بیشتر شدن مایعات مدفوع و شل شدن آن و در نهایت اسهال شود. همچنین اسهال بیشتر می‌تواند باعث از دست رفتن آب بدن شود.

کافئین می‌تواند باعث افزایش ترشح اسید و تشدید ریفلاکس در افراد مستعد شود. اگر سوزش سردل دارید، مصرف قهوه با معده خالی یا پیش از خواب می‌تواند علائم را بدتر کند. انتخاب قهوه کم‌اسید، افزودن کمی شیر کم‌چرب و محدودکردن تعداد فنجان‌ها می‌تواند علائم را کاهش دهد. مصرف نکردن محرک‌ها (ادویه تند، الکل، شکلات، نعناع) در کنار کاهش کافئین اثر بد کافئین بر معده را کمتر می‌کند.

تاثیر کافئین بر لاغری

کافئین بر روی کاهش وزن و لاغری تاثیر دارد. این اثر به دلیل بالا بردن متابولیسم بدن است. اما جالب است بدانید که این اثربخشی کوتاه مدت خود را نشان می‌دهد. زیرا در بلند مدت، فرد به کافئین و قهوه مقاوم می‌شود و دیگر چندان اثری برای لاغری نخواهد داشت. هر چند باز هم مصرف کافئین می‌تواند اشتها را کم کند و در کمتر خوردن شما موثر باشد. پس به نوعی می‌تواند باعث کاهش وزن شود.

کافئین ممکن است در کوتاه‌مدت سوخت‌وساز را اندکی بالا ببرد و احساس خستگیِ ناشی از ورزش را کمتر کند. اثر کافئین برای کاهش وزن به‌تنهایی اثبات نشده است بنابراین نباید جایگزین رژیم و فعالیت بدنی شود. با استفاده از کافئین برای لاغری بدون اصلاح تغذیه و ورزش، نباید انتظار کاهش وزن داشته باشید.

اثر کافئین در بارداری

مصرف کافئین در دوران بارداری توصیه نمی‌شود اما تحقیقاتی هم دال بر سقط جنین در دوران بارداری با مصرف کافئین وجود ندارد. مصرف کافئین در بارداری همچنان مورد بحث است. بیشتر راهنماهای تخصصی محدودکردن مجموع کافئین روزانه به حدود ۲۰۰ میلی‌گرم را توصیه می‌کنند و مصرف قهوه بی‌کافئین را در نیمه دوم روز را مفید می‌دانند. افراد باردار باید مجموع کافئین همه منابع (قهوه، چای، شکلات، نوشابه‌ها، برخی داروها) را حساب کنند و با پزشک مشورت کنند.

اگه با مصرف کافئین تپش قلب می‌گیری بهتره با متخصص مشورت کنی!

دکتر استرس

مقدار کافئین قهوه چقدر است؟

میزان کافئین قهوه به روش دم‌آوری و اندازه فنجان بستگی دارد و معمولاً برحسب میلی‌گرم گزارش می‌شود. برای مقایسه ایمن، باید مقدار را بر حسب میلی‌گرم در هر وعده در نظر گرفت نه صرفاً نوع قهوه. به‌طور تقریبی هر ۲۴۰ میلی‌لیتر قهوه فیلتری حدود ۹۰ تا ۱۰۰ میلی‌گرم، قهوه فوری حدود ۶۰ میلی‌گرم و یک شات ۳۰ میلی‌لیتری اسپرسو حدود ۶۰ تا ۶۵ میلی‌گرم کافئین دارد. این اعداد میانگین هستند و با دانه، برند و زمان دم‌آوری تغییر می‌کنند.

نوشیدنی	اندازهٔ سرو	کافئین تقریبی (میلی‌گرم)
قهوه فیلتری	۲۴۰ میلی‌لیتر	۸۰–۱۲۰
قهوه فوری	۲۴۰ میلی‌لیتر	۴۰–۸۰
اسپرسو (یک شات)	۳۰ میلی‌لیتر	۵۵–۷۰
قهوه ترک	۶۰–۷۰ میلی‌لیتر	۹۰–۱۲۰
قهوه بدون کافئین	۲۴۰ میلی‌لیتر	۲–۵
چای سیاه	۲۴۰ میلی‌لیتر	۳۰–۵۰
چای سبز	۲۴۰ میلی‌لیتر	۲۰–۳۵
نوشیدنی انرژی‌زا	۲۴۰ میلی‌لیتر	۷۰–۱۰۰
هات‌چاکلت	۲۴۰ میلی‌لیتر	۲–۱۰

میزان کافئین قهوه فوری

مقدار کافئین قهوه فوری در یک فنجان ۲۴۰ میلی‌لیتری معمولاً حدود ۶۰ میلی‌گرم است. قهوه فوری نسبت‌به قهوه فیلتری کمی کافئین کمتری دارد و برای افراد حساس گزینه ملایم‌تری است. با این حال مقدار کافئین قهوه فوری بین برندها و شدت محلول‌سازی متفاوت است. برچسب تغذیه‌ای محصول را مشاهده کنید و به اندازه پیمانه برای برآورد دقیق توجه کنید.

میزان کافئین قهوه ترک

مقدار کافئین قهوه ترک بسته به ریزبودن آسیاب، نسبت قهوه به آب و اندازه فنجان متغیر است. هر فنجان کوچک (حدود ۶۰–۷۰ میلی‌لیتر) می‌تواند در حد ده‌ها تا بیش از صد میلی‌گرم کافئین داشته باشد و با اسپرسو قابل‌قیاس یا کمی بیشتر باشد. طبق مطالعات آزمایشگاهی یک فنجان استاندارد قهوه ترک می‌تواند حدود ۱۰۰ میلی‌گرم کافئین داشته باشد. کوچک بودن حجم سرو همیشه به معنی دوز کم نیست و تعداد فنجان‌های مصرفی در روز باید کنترل شود.

قهوه بدون کافئین چیست؟

به قهوه‌ای است که قسمت عمده کافئین آن در مرحله فرآوری حذف شده باشد، قهوه بدون کافئین یا قهوه دی کف می‌گویند. هرچند نام آن بدون کافئین است، اما معمولاً مقدار اندکی کافئین (حدود ۱ تا ۲ میلی‌گرم در هر ۲۴۰ میلی‌لیتر یا حدود ۱ میلی‌گرم در هر شات اسپرسو دی‌کف) باقی می‌ماند. فرآیند دی‌کف کردن قهوه ممکن است با حلال‌های ایمن غذایی یا با آبِ فوق‌بحرانی انجام شود. ارزش تغذیه‌ای و اثرات آنتی‌اکسیدانی قهوه بدون کافئین تا حد زیادی حفظ می‌شود و برای افراد حساس به کافئین یا زنان انتخاب مناسبی است.

مقایسه کافئین قهوه و کاکائو

قهوه به‌طور قابل‌توجهی کافئین بیشتری از نوشیدنی‌های بر پایه کاکائو دارد. یک فنجان هات‌چاکلت معمولاً چند میلی‌گرم تا حدود ۱۰–۱۵ میلی‌گرم کافئین دارد، درحالی‌که قهوه فیلتری نزدیک به ۱۰۰ میلی‌گرم است. علاوه‌بر کافئین، کاکائو حاوی تئوبرومین است که اثر محرک خفیف‌تری دارد. اگر به کافئین حساس هستید، نوشیدنی‌های کاکائویی می‌توانند جایگزین ملایم‌تری نسبت به قهوه باشند، هرچند برای خواب شب هم باید به زمان مصرف آن توجه کرد.

مدت زمان جذب کافئین قهوه چقدر است؟

جذب کافئین قهوه معمولا ۱۵ تا ۶۰ دقیقه پس از مصرف طول می‌کشد. اثرات اولیه احساس می‌شود. سطح خونی کافئین حدود یک ساعت پس از نوشیدن به اوج می‌رسد و چند ساعت در همان حدود باقی می‌ماند. نیمه‌عمر دفع کافئین در بزرگسالان سالم به‌طور میانگین حدود ۵ ساعت است. بسته به ژنتیک، مصرف سیگار، بارداری و برخی داروها، ماندگاری کافئین می‌تواند از حدود ۲ تا ۱۰ ساعت متغیر باشد و بر خواب شب تأثیر بگذارد.

اثر کافئین قهوه چند ساعت است؟

تاثیر کافئین قهوه معمولا ۳ تا ۷ ساعت ماندگار است. اگر به خواب حساس هستید، بهتر است ۶ تا ۸ ساعت قبل از زمان خواب مصرف کافئین را قطع کنید. در افراد با متابولیسم کندتر یا در بارداری، اثرات می‌تواند طولانی‌تر باشد. مهم است که زمان مصرف قهوه را برنامه‌ریزی کنید. اگر قصد دارید عصرها قهوه بخورید بهتر است قهوه بدون کافئین مصرف کنید.

مضرات کافئین چیست؟

کافئین زمانی مضر است که مصرف روزانه از حد متعارف بیشتر شود (مثلاً بیش از حدود ۴۰۰ میلی‌گرم برای بیشتر بزرگسالان سالم یا هر میزانی که برای فرد علائم ایجاد کند). در کودکان و نوجوانان، دوران بارداری و شیردهی، افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی، اضطراب، ریفلاکس معده یا فشارخون بالا، و نیز هنگام ترکیب با محرک‌های دیگر یا برخی داروها ممکن است مصرف زیاد کافئین باعث بروز عوارض شود. مصرف زیاد کافیین می‌تواند به بی‌خوابی، اضطراب، تپش قلب، افزایش فشارخون، لرزش، ناراحتی معده و ریفلاکس، سردرد و در موارد شدید آریتمی، سرگیجه و بدحالی منجر شود. برخی از عوارض کافئین به شرح زیر است.

• بی‌خوابی و کاهش کیفیت خواب (به‌ویژه با مصرف عصرگاهی)
• اضطراب، بی‌قراری و لرزش دست
• تپش قلب و آریتمی در افراد مستعد
• افزایش موقت فشارخون
• سوزش سردل، ریفلاکس و ناراحتی معده یا تهوع
• سردرد یا تشدید میگرن در برخی افراد
• تکرر ادرار و دهیدراتاسیون خفیف
• تداخل با بعضی داروها (مثل برخی آنتی‌بیوتیک‌ها و ضدافسردگی‌ها)
• خطر مسمومیت با دوزهای بسیار بالا.

ایا کافئین قهوه اعتیاد اور است؟

پاسخ تخصصی این است که کافئین می‌تواند وابستگی و علائم ترک ایجاد کند اما از نظر بالینی مانند مواد اعتیادآور قوی نیست. قطع ناگهانی پس از مصرف زیاد کافئین باعث، سردرد و خستگی می‌شود اما معمولاً کوتاه‌مدت است. بهترین روش برای کاهش اعتیاد به کافئین، کم‌کردن تدریجی دوز و جایگزینی با گزینه‌های کم‌کافئین است. در چند روز تا یک‌هفته، شدت علائم فروکش می‌کند و بیشتر افراد می‌توانند به مصرف مناسب‌تری برسند.

چگونه اثر کافئین قهوه را از بین ببریم؟

نمی‌توان با روش‌های خانگی اثر کافئین قهوه را به صورت فوری از بین برد. بهترین درمان سپری شدن زمان است. بدن کافئین را در کبد متابولیزه می‌کند و سرعت دفع را نمی‌توان با آب، شیرینی یا مکمل‌ها به‌طور معنی‌دار افزایش داد. گاهی ممکن است بتوان با نوشیدن آب، پیاده‌روی ملایم، تنفس آرام و پرهیز از محرک‌های بیشتر به دفع کافئین قهوه از بدن کمک کرد. اگر علائم شدید مانند درد قفسه سینه، تپش شدید یا گیجی دارید باید فوراً به مراکز درمانی مراجعه کنید.

ایا شکر کافئین قهوه را از بین می برد؟

پاسخ منفی است؛ افزودن شکر اثری بر متابولیسم کافئین ندارد. شکر فقط طعم را تغییر می‌دهد و حتی می‌تواند با نوسان قند خون احساس بی‌قراری را تشدید کند. اگر هدف کاهش تندی اثر است، رقیق‌کردن نوشیدنی با آب یا شیر کم‌چرب و نوشیدن آهسته‌تر منطقی‌تر از افزودن قند است. مدیریت کل دوز و فاصله‌گذاری، مؤثرترین راهکار برای از بین بردن قهوه است.

ایا شیر کافئین قهوه را از بین می برد؟

افزودن شیر مقدار کافئین را خنثی نمی‌کند. شیر ممکن است اسید قهوه را کمی ملایم‌تر کند و علائم ریفلاکس را در برخی افراد را کاهش دهد، اما کافئین همچنان جذب می‌شود. برای افراد حساس به ریفلاکس، قهوه با شیر کم‌چرب یا انتخاب قهوه کم‌اسید می‌تواند اثر قهوه را ملایم‌تر کند. راه‌حل اصلی، کاهش تعداد فنجان‌های مصرفی و مصرف نکردن آن در عصر راه ل بهتری است.

کافئین قهوه تا چند ساعت در بدن میماند؟

در بیشتر بزرگسالان حدود ۵ ساعت طول می‌کشد تا نصف مقدار کافئین دفع شود. اثرات در برخی افراد تا ۸–۱۰ ساعت هم می‌تواند ادامه یابد. در بارداری و بعضی داروها، دفع کندتر است و ماندگاری طولانی‌تر می‌شود. برنامه‌ریزی مصرف بر اساس شرایط فردی اهمیت دارد و بهتر است عصرها مصرف کافئین محدود شود.

حساسیت به کافئین چیست؟

حساسیت به کافئین به معنای بروز علائم شدید با دوزهای کم است و با آلرژی تفاوت دارد. افراد حساس ممکن است با یک فنجان کوچک دچار تپش، بی‌قراری، لرزش یا بی‌خوابی شوند بدون آن‌که واکنش ایمنی آلرژیک داشته باشند. آلرژی واقعی به کافئین بسیار نادر است و معمولاً به پروتئین‌های قهوه یا ترکیبات دیگر نسبت داده می‌شود. تشخیص قطعی آلرژی با متخصص آلرژی و بر اساس شرح‌حال، آزمون‌های مناسب و گاهی رژیم حذف و چالش انجام می‌شود.

علائم حساسیت به کافئین قهوه

حساسیت یا عدم‌تحمل بیشتر به اثرات محرک کافئین بر قلب، اعصاب و دستگاه گوارش مربوط است و معمولاً با کاهش دوز و زمان‌بندی مصرف کنترل می‌شود؛ در مقابل، آلرژی واقعی واکنش ایمنی است که می‌تواند با کهیر، ورم یا تنگی‌نفس همراه شود و نیاز به اقدام فوری دارد. برخی از نشانه های حساسیت به کافئین عبارت است از:

• تپش قلب یا ضربان نامنظم
• اضطراب، بی‌قراری و لرزش
• بی‌خوابی یا مشکل در خواب
• تهوع، دل‌پیچه یا اسهال خفیف
• تعریق یا احساس گرگرفتگی
• سردرد یا سرگیجه خفیف
• تشدید ریفلاکس یا سوزش سردل در افراد مستعد.

علائم هشدار آلرژی واقعی (اورژانسی):شدید که به مراجعه به اورژانس نیاز دارد:

• کهیر یا خارش شدید
• خس‌خس سینه یا تنگی‌نفس
• تورم لب، زبان یا گلو
• سرگیجه شدید یا غش
• تهوع یا استفراغ شدید همراه با علائم فوق.

علائم مسمومیت با کافئین

گاهی ممکن است که فرد به مقدار زیادی کافئین مصرف کند و دچار مسمومیت با کافئین شود. کسی که با کافئین اوردوز می‌کند می‌تواند علائم زیر را نشان دهد:

• نمی‌تواند به خوبی نفس بکشد.
• هوشیاری او دچار اختلال می‌شود.
• نمی‌تواند واقعیت و توهم را تشخیص دهد و دچار هذیان می‌شود.
• اضطراب شدید می‌گیرد.
• گیج می‌شود.

تست حساسیت به کافئین

برای بررسی حساسیت به کافئین آزمایش واحدی وجود ندارد و ارزیابی بیشتر بالینی است. پزشک با بررسی سابقه، علائم، دوز مصرف و پاسخ به رژیم حذف، به تشخیص می‌رسد و در صورت لزوم برای آلرژی واقعی آزمایش‌های تخصصی را درخواست می‌کند.

درمان خانگی حساسیت به کافئین

برای درمان حساسیت به کافئین در خانه باید دوز مصرفی کافئین در روز را مدیریت کنید. مصرف نکردن قهوه در عصر، مصرف قهوه بدون کافئین، رقیق کردن قهوه و نوشیدن آب کافی می‌تواند به کاهش علائم حساسیت به کافئین کمک کند. در صورت بروز علائم مکرر حساسیت به کافئین و بروز مشکلات قلبی، اضطرابی یا گوارشی باید به پزشک مراجعه کنید.

پزشکان پیشنهادی

۴.۸ (۱۷۱۴ نظر)

دکتر محمدرضا پیرزاده

تخصص اعصاب و روان (روانپزشکی)

نوبت بگیرید

۴.۹ (۱۳۵۷ نظر)

دکتر محمدطاها رضایی راد

تخصص روانشناسی

نوبت بگیرید

۴.۸ (۱۳۴۲ نظر)

دکتر امیر کشاورز

تخصص روانشناسی

نوبت بگیرید

۴.۹ (۱۲۸۱ نظر)

علیرضا اسماعیل زاده

تخصص روانشناسی

نوبت بگیرید

۵ (۶۷۸ نظر)

معصومه قزل

تخصص روانشناسی

نوبت بگیرید

۴.۷ (۶۴۷ نظر)

دکتر آرش مولا

تخصص اعصاب و روان (روانپزشکی)

نوبت بگیرید

نتیجه گیری راهنمای مراجعه به دکتر

مصرف کافئین در دوزهای متعادل برای اغلب بزرگسالان بی‌خطر است و می‌تواند هوشیاری را بهبود دهد، اما زیاده‌روی و حساسیت فردی، خطر بی‌خوابی، اضطراب، تپش قلب و ریفلاکس معده را افزایش می‌دهد. مدیریت آگاهانه دوز و زمان مصرف کافئین، مهم‌ترین راه برای جلوگیری از بروز عوارض است. تپش یا درد قفسه سینه پس از کافئین، فشارخون بالا یا علائم عصبی آزاردهنده، حاملگی یا داشتن قصد بارداری، بی‌خوابی مقاوم، نشانه‌های آلرژیک (کهیر، تورم، خس‌خس)، بیماری معده یا مری با ریفلاکس شدید یا مصرف داروهایی که با کافئین تداخل دارند از شرایطی است که باید هنگام مصرف کافئین به آن توجه کنید. در این موارد، کاهش مصرف و دریافت مشاوره پزشکی با متخصص تغذیه بهترین راه است.