رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) روشی موثر برای افرادی با احساسات شدید

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) نوعی درمان گفتاری است. این روش درمانی مبتنی بر درمان شناختی رفتاری (CBT) است. این روش به‌خصوص برای افرادی که احساسات بسیار شدیدی را تجربه می‌کنند، مناسب است. شناخت این روش درمانی به شما کمک می‌کند که در صورت نیاز به آن روی آورید. این روش ابتدا برای درمان اختلال شخصیت مرزی توسعه یافت، اما امروزه در درمان افسردگی، اضطراب، خودزنی و اختلالات خوردن نیز کاربرد دارد. DBT به افراد کمک می‌کند تا با ایجاد تعادل بین پذیرش و تغییر، زندگی پربارتری داشته باشند. در این مقاله، به بررسی اصول DBT و تأثیر آن بر بهبود سلامت روان خواهیم پرداخت.

رفتار درمانی دیالکتیکی چیست؟

رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) نوعی گفتگو درمانی برای افرادی است که احساساتی شدید را تجربه می‌کنند؛ از جمله افرادی که شخصیت مرزی دارند. واژه «دیالکتیکی» به معنای تلاش برای درک این موضوع است که چگونه دو چیز که متضاد به نظر می‌رسند می‌توانند هر دو درست باشند. DBT می‌آموزد که دستیابی به هر دو هدف متناقض از هم به صورت همزمان می‌تواند ممکن باشد.

DBT همچنین در‌ مواردی نظیر شرایط گفته شده در ادامه کمک می‌کند:

• احساسات دشوار خود را درک کرده و بپذیرید.
• مهارت‌های مدیریت این احساسات را بیاموزید.
• بتوانید تغییرات مثبتی در زندگی خود ایجاد کنید.

مشاوره روانشناسی

با برترین روانشناسان ایران از دیدگاه کاربران

مشاوره حضوری و آنلاین۵۰۰+ خدمت

مشاهده همه

تاریخچه رفتار درمانی دیالکتیکی

DBT در ابتدا در اواخر دهه ۱۹۷۰ توسط مارشا لینهان که در آن زمان محقق خودکشی بود، معرفی شد. او در واقع چیزی در مورد اختلال شخصیت مرزی نمی‌دانست اما بعداً متوجه شد که DBT برای درمان اختلال شخصیت مرزی به‌خوبی می‌تواند موثر باشد.

متن انگلیسی:
Dialectical behavior therapy (DBT) is an effective treatment to help people who experience very intense, negative emotions. Although it may be difficult and time-consuming to find the right DBT therapist for you, it’s important to keep trying. The sooner you can start therapy — and stay committed to it — the sooner you’ll have an improved quality of life
ترجمه متن:
رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) یک درمان موثر برای کمک به افرادی است که احساسات بسیار شدید و منفی را تجربه می‌کنند. اگر چه یافتن درمانگر DBT مناسب برای شما ممکن است دشوار و زمان‌بر باشد، مهم است که به تلاش خود ادامه دهید. هر چه زودتر بتوانید درمان را شروع کنید و به آن متعهد بمانید خیلی زودتر زندگی بهتر و باکیفیت‌تری خواهید داشت.

my.clevelandclinic

فعالیت های مختلف رفتار درمانی دیالکتیکی

رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) چندین تمرین را برای کمک به مدیریت احساسات قوی معرفی می‌کند. مهارت‌های اصلی ذهن آگاهی و تحمل پریشانی را با تکنیک‌هایی مانند تنفس عمیق و مراقبه ذهن آگاهی توانمند می‌کند. این تمرینات فرد را تشویق می‌کنند که در طول چالش‌های احساسی متمرکز و خونسرد باقی بماند.

کاربرد رفتار درمانی دیالکتیکی

رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) به‌ویژه برای افرادی که در مدیریت و کنترل احساسات خود مشکل دارند موثر است. ثابت شده که DBT برای درمان و مدیریت طیف گسترده‌ای از شرایط سلامت روان از جمله اختلال شخصیت مرزی (BPD) موثر است.

درمان دیالکتیکی اختلال شخصیت مرزی

رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) یک درمان سرپایی ساختاریافته بوده که برای درمان اختلال شخصیت مرزی (BPD) ایجاد شده است. رفتار درمانی دیالکتیکی مبتنی بر اصول شناختی-رفتاری است و در حال حاضر تنها درمان برای BPD به شمار می‌رود.

فواید رفتار درمانی دیالکتیکی

 رفتار درمانی دیالکتیکی فواید بسیاری به همراه دارد که عبارتند از:

• رفتار درمانی دیالکتیک مبتنی بر شواهد است. 
• فراتر از بیماری سلامت روان است و کیفیت زندگی افراد را بهبود می‌بخشد. 
• علائم اضطراب، افسردگی، تروما و استرس را کاهش می‌دهد. از راه های درمان افسردگی است.
• افکار و رفتارهای خودکشی و خودآزاری را کاهش می‌دهد. 
• عزت نفس را افزایش می‌دهد.

تشخیص نیاز به رفتار درمانی دیالکتیکی (مناسب ترین افراد برای رفتار درمانی دیالکتیکی)

یک کاندیدای ایده آل برای رفتار درمانی دیالکتیکی شخصی است که در مدیریت موثر احساسات خود با مشکلات زیادی مواجه است. چنین افرادی اغلب ممکن است تحت تأثیر احساسات شدید قرار بگیرند، با نوسانات خلقی دست و پنجه نرم کنند، یا به‌سختی از پریشانی عاطفی بهبود یابند.

برای بهتر شدن حالت نیاز به متخصص داری؟

با یک کلیک مشاوره بگیر.

دکتر متخصص روانشناسی

انواع روش رفتار درمانی دیالکتیکی

روش رفتار درمانی دیالکتیکی انواع مختلفی دارد که در ادامه نام برده و‌ هر یک را توضیح داده‌ایم:

۱. درمان فردی در رفتار درمانی دیالکتیکی

به طور معمول، جلسات درمانی DBT شامل یک جلسه انفرادی در هفته با یک درمانگر آموزش دیده است. در طول جلسات هر فرد روی مسائل مهم زندگی خود تمرکز خواهد کرد. شما به‌عنوان یک مراجع تلاش خواهید کرد تا بررسی کنید که چگونه باورها، افکار و انتظاراتی که از دنیای خود دارید ممکن است به مشکلاتی که در زمینه‌های خاصی از زندگی خود دارید اضافه کند.

همچنین یاد خواهید گرفت که چگونه راه‌های جدیدی برای مدیریت مسائل و مشکلات پیدا کنید. علاوه بر این مهارت‌های DBT را تمرین خواهید کرد که به شما کمک می‌کند واقعیت و دنیایی را ایجاد کنید که می‌توانید با موفقیت در آن کار کنید.

۲. درمان گروهی در رفتار درمانی دیالکتیکی

گروه درمانی شامل سخنرانی‌ها، بحث‌ها و فرصتی برای تمرین و اجرای تکنیک‌های آموزشی مختلف است. جلسات گروهی اغلب یک بار در هفته در طول حدود ۵ ماه برگزار می‌شوند. مهم است که فرد با شرکت در هر جلسه استفاده کافی را ببرد و از تمام مزایای این روش درمانی لذت و استفاده ببرد.

۳. مشاوره تلفنی در رفتار درمانی دیالکتیکی

مشاوره تلفنی یک حالت درمانی در رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) است که برای کمک به مراجعان در تعمیم مهارت‌ها و جلوگیری از رفتارهایی نظیر خودکشی طراحی شده است.

متن انگلیسی:
The aim of DBT is to help you: Understand and accept your difficult feelings
ترجمه متن:
هدف DBT این است که به شما کمک کند احساسات دشوار خود را درک کرده و بپذیرید.

mind

اصول چهار گانه رفتار درمانی دیالکتیکی

آموزش مهارت‌های DBT از چهار ماژول تشکیل شده است: 

اصل	توضیحات
تمرکز حواس	تمرین ذهن آگاهی به افراد کمک می‌کند تا افکار، احساسات و تجربیات خود را در لحظه حال بدون قضاوت مشاهده کنند. این امر می‌تواند به افزایش پذیرش خود، کاهش افکار منفی و بهبود توانایی تمرکز کمک کند.
تحمل پریشانی	DBT به افراد مهارت‌هایی برای مقابله با احساسات دشوار و پریشانی‌های روانی به جای اجتناب از آنها یا تلاش برای سرکوب آنها آموزش می‌دهد. این مهارت‌ها ممکن است شامل تکنیک‌هایی مانند تنفس عمیق، مدیتیشن و پذیرش رادیکال باشد.
تنظیم احساسات	این اصل بر آموزش مهارت‌های ارتباطی موثر، مانند قاطعیت، مذاکره و حل تعارض تمرکز دارد. این مهارت‌ها می‌تواند به افراد کمک کند تا روابط سالم‌تری با دیگران برقرار کرده و حفظ کنند.
اثربخشی بین فردی	DBT به افراد کمک می‌کند تا احساسات خود را به روشی سالم شناسایی، درک و مدیریت کنند. این ممکن است شامل یادگیری نحوه برچسب‌گذاری احساسات، شناسایی محرک‌ها و ایجاد پاسخ‌های سالم برای مقابله باشد.

این چهار اصل برای کمک به افراد در مدیریت بهتر رفتارها، احساسات و افکار طراحی و ارائه شده‌اند.

مهارت‌ ها و تکنیک‌ های کلیدی در رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT)

رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) با آموزش چهار مهارت اساسی، به افراد کمک می‌کند تا کنترل بیشتری بر هیجانات خود داشته باشند، در موقعیت‌های استرس‌زا واکنش مناسب‌تری نشان دهند و روابط بین‌فردی سالم‌تری برقرار کنند. این مهارت‌ها شامل ذهن‌آگاهی، تحمل پریشانی، تنظیم هیجانات و اثربخشی بین‌فردی است که در ادامه توضیح داده می‌شوند.

• ذهن‌آگاهی (Mindfulness):
  • تمرکز بر لحظه حال و پذیرش بدون قضاوت.
  • کمک به کاهش نشخوار فکری و افزایش آگاهی از احساسات و افکار.
• تحمل پریشانی (Distress Tolerance):
  • مدیریت موقعیت‌های بحرانی بدون واکنش‌های مخرب یا تکانشی.
  • افزایش تاب‌آوری و پذیرش شرایط سخت بدون تلاش برای تغییر فوری آن‌ها.
• تنظیم هیجانات (Emotion Regulation):
  • شناسایی، درک و مدیریت احساسات شدید.
  • جلوگیری از واکنش‌های افراطی و ایجاد تعادل در پاسخ‌های هیجانی.
• اثربخشی بین‌فردی (Interpersonal Effectiveness):
  • تقویت مهارت‌های ارتباطی و حفظ روابط سالم.
  • توانایی بیان نیازها به‌صورت جرأت‌مندانه و تصمیم‌گیری مؤثر در تعاملات اجتماعی.

این مهارت‌ها پایه‌های اصلی DBT را تشکیل می‌دهند و با تمرین مداوم، به بهبود کیفیت زندگی و افزایش پایداری هیجانی کمک می‌کنند.

کاربردهای رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) در درمان اختلالات مختلف

رفتار درمانی دیالکتیکی با تمرکز بر مهارت‌های شناختی، هیجانی و رفتاری، به افراد کمک می‌کند تا زندگی پایدارتری داشته باشند. در ادامه، برخی از کاربردهای اصلی DBT بر اساس تحقیقات و شواهد علمی ارائه شده است.

• اختلال شخصیت مرزی (BPD):
  • کاهش رفتارهای خودآسیب‌رسان و اقدام به خودکشی.
  • بهبود تنظیم هیجانی و افزایش کنترل بر تکانه‌ها.
• افسردگی و اضطراب:
  • مدیریت نشانه‌های افسردگی و کاهش نوسانات خلقی.
  • کمک به کنترل استرس و افزایش تاب‌آوری روانی.
• اختلالات خوردن:
  • بهبود رابطه افراد با غذا و کاهش رفتارهای ناسالم غذایی.
  • افزایش خودآگاهی و پذیرش بدن برای مقابله با تصویر منفی از خود.
• اختلال استرس پس از سانحه (PTSD):
  • کاهش نشانه‌های تروما مانند کابوس‌ها، فلش‌بک‌ها و اضطراب شدید.
  • تقویت مهارت‌های مقابله‌ای برای بازگشت به زندگی عادی.

رفتار درمانی دیالکتیکی با ارائه این مداخلات، نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی افرادی دارد که با اختلالات هیجانی و رفتاری دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

پروتکل های رفتار درمانی دیالکتیکی

رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) یک رویکرد ساختاریافته است که شامل جلسات درمانی فردی، گروهی و مشاوره‌های تلفنی می‌شود. این پروتکل‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که به بیماران کمک کنند مهارت‌های تنظیم هیجانی، کنترل تکانه و مدیریت روابط بین‌فردی را توسعه دهند​. تمامی پروتکل های رفتار درمانی دیالکتیکی عبارتند از:

• مرحله آمادگی
• مرحله تحلیل فردی
• مرحله آموزش
• مرحله اجرا و تمرین
• مرحله تحول
• مرحله حفظ پیشرفت

تفاوت درمان شخصیت مرزی با رفتار درمانی دیالکتیکی

رفتار درمانی دیالکتیکی‌ نوعی روش درمانی بوده که به طور به‌خصوصی برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی و در کنار آن برای کمک به افراد دارای افکار خودکشی یا رفتارهای خودآزاری ایجاد شده است.

میخوای برای رفع افکار خودکشی از رفتار درمانی کمک بگیری؟ مشاوره بگیر.

دکتر رفتار درمانی

کارگاه رفتار دیالکتیکی

کارگاه رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) مفاهیم و مهارت‌هایی را ارائه می‌دهد تا به افراد کمک کند انتخاب‌های بیشتری داشته باشند، از نظر عاطفی آرام‌تر شوند و در زندگی خود حضور بیشتری داشته باشند. این کارگاه به بررسی مفاهیم کلیدی و مهارت‌های مفیدی مانند تحمل پریشانی، مدیریت احساسات و تقویت ارتباطات بین فردی می‌پردازد.

کتاب رفتار درمانی دیالکتیکی

کتاب تکنیک‌های رفتار درمانی دیالکتیکی نوشته متیو مک کی، جفری وود و جفری برنتلی کتابی موثر برای افزایش آگاهی در زمینه رفتار درمانی دیالکتیکی است.

شواهد علمی و اثربخشی رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT)

رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) یک روش علمی مبتنی بر درمان شناختی-رفتاری است که ابتدا برای اختلال شخصیت مرزی طراحی شد اما امروزه برای درمان افسردگی، اضطراب، PTSD و اختلالات خوردن نیز کاربرد دارد. شواهد علمی متعددی نشان می‌دهد که DBT به‌طور مؤثری می‌تواند رفتارهای خودآسیبی، اقدام به خودکشی و مشکلات تنظیم هیجانی را کاهش دهد.

مطالعاتی مانند پژوهش لینهان (۲۰۰۶) نشان داده‌اند که DBT میزان خودآسیبی را به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌دهد. متاآنالیز استوفرز (۲۰۱۴) نیز تأثیر مثبت این روش بر بهبود عملکرد اجتماعی در بیماران مبتلا به اختلال شخصیت مرزی را تایید کرده است. در درمان افسردگی، پژوهش لینچ (۲۰۰۸) نشان داد که DBT برای افراد مسنی که به درمان‌های معمول پاسخ نداده‌اند، مؤثر است.

این روش در درمان اختلالات خوردن نیز موفق بوده است. تحقیقات تلچ (۲۰۰۱) نشان داده‌اند که DBT به کاهش پرخوری و بهبود کنترل بر غذا خوردن کمک می‌کند. همچنین در کاهش علائم PTSD، پژوهش بوهوس (۲۰۱۴) نشان داده که این روش موجب بهبود کیفیت زندگی بیماران شده است.

DBT رویکردی ساختاریافته دارد و شامل آموزش مهارت‌هایی مانند ذهن‌آگاهی، تنظیم هیجانی و تحمل پریشانی است. موفقیت این روش به تعهد بیمار در اجرای مهارت‌ها بستگی دارد و به عنوان یکی از مؤثرترین درمان‌ها برای مشکلات هیجانی پیچیده شناخته می‌شود.

پزشکان پیشنهادی

۴.۹ (۱۲۴۴ نظر)

دکتر علیرضا اسماعیل زاده

تخصص روانشناسی

نوبت بگیرید

۴.۸ (۹۶۵ نظر)

دکتر امیر کشاورز

تخصص روانشناسی

نوبت بگیرید

۴.۷ (۷۴۵ نظر)

دکتر سارا کمال دار

تخصص روانشناسی

نوبت بگیرید

۴.۹ (۵۸۸ نظر)

جلیل مهربان

تخصص روانشناسی

نوبت بگیرید

۴.۸ (۵۴۵ نظر)

گندم حیدری

تخصص روانشناسی

نوبت بگیرید

۴.۹ (۴۴۹ نظر)

مرضیه خمسه

تخصص روانشناسی

نوبت بگیرید

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

حالا که به طور کامل با رفتار درمانی دیالکتیکی آشنا شده و اطلاعات جامعی درباره آن بدست آوردید شاید تصمیم گرفته باشید با یک متخصص روانشناسی یا روانپزشک مشورت کنید. یک فرد متخصص در این زمینه می‌تواند به شما کمک کند شرایط خود را بهبود ببخشید و به پیشرفت شرایط روانی خود کمک کنید. اگر دغدغه پیدا کردن یک پزشک متخصص را دارید از وبسایت دکترتو کمک بگیرید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!