فهرست مطالب
سرطان روده بزرگ یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها است که تشخیص زودهنگام آن شانس درمان را افزایش می‌دهد. غربالگری به شناسایی ضایعات پیش‌سرطانی قبل از بروز علائم کمک می‌کند. روشهای مختلفی برای غربالگری وجود دارد که هر کدام مزایا و محدودیت‌های خود را دارند. در این مقاله از دکترتو با شما هستیم تا به طور مفصل به بررسی غربالگری سرطان روده بزرگ بپردازیم.
چرا غربالگری سرطان روده بزرگ اهمیت دارد؟
سرطان روده بزرگ معمولاً از پولیپ‌ها یا ضایعات کوچک پیش‌سرطانی آغاز می‌شود. این پولیپ‌ها در مراحل اولیه علامتی ایجاد نمی‌کنند، بنابراین بسیاری از افراد بدون اطلاع از وجود آن‌ها، در معرض خطر ابتلا به سرطان قرار دارند. غربالگری به شناسایی و حذف این ضایعات قبل از پیشرفت سرطان کمک می‌کند.
مطالعات نشان می‌دهند افرادی که به طور منظم غربالگری می‌شوند، تا ۳۰ تا ۶۰ درصد کمتر به سرطان روده بزرگ مبتلا می‌شوند یا در مراحل پیشرفته تشخیص داده می‌شوند. این میزان کاهش قابل توجه، اهمیت غربالگری را حتی برای افرادی که احساس سلامت می‌کنند، روشن می‌کند.
علاوه بر کاهش خطر ابتلا، غربالگری باعث افزایش طول عمر و کیفیت زندگی افراد می‌شود. تشخیص زودهنگام سرطان یا ضایعات پیش‌سرطانی امکان درمان ساده‌تر و کم‌خطرتر را فراهم می‌کند و نیاز به درمان‌های پرخطر یا پیچیده در مراحل پیشرفته را کاهش می‌دهد.
چه کسانی باید غربالگری سرطان روده بزرگ انجام دهند؟
غربالگری معمولاً برای بزرگسالان بالای ۴۵ سال توصیه می‌شود، حتی اگر هیچ علامتی نداشته باشند. این گروه سنی بر اساس تحقیقات نشان‌دهنده افزایش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ است. البته سن شروع غربالگری می‌تواند بر اساس سابقه خانوادگی یا عوامل خطر فردی تغییر کند.
افرادی که سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ یا پولیپ دارند، یا مبتلا به بیماری‌های التهابی روده هستند، باید غربالگری را زودتر شروع کنند. همچنین، افرادی که سبک زندگی پرخطر دارند، مانند مصرف بالای گوشت قرمز، کمبود فعالیت بدنی یا اضافه وزن، در اولویت انجام غربالگری برای تشخیص سرطان روده هستند.
پزشکان معمولاً با ارزیابی سابقه پزشکی، خانوادگی و سبک زندگی، برنامه‌ای شخصی برای غربالگری پیشنهاد می‌کنند. این تصمیم‌گیری فردی باعث می‌شود اطمینان حاصل شود که هر فرد مناسب‌ترین روش و زمان‌بندی غربالگری را دریافت می‌کند.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت cdc
Most people should begin screening for colorectal cancer soon after turning 45, then continue getting screened at regular intervals.
ترجمه فارسی:
بیشتر افراد باید کمی بعد از رسیدن به سن ۴۵ سالگی، غربالگری سرطان روده بزرگ را شروع کنند و سپس این کار را در فواصل منظم ادامه دهند.
علائم سرطان روده داری و نگرانی؟
برای غربالگری نوبت بگیر.
مزایای غربالگری سرطان روده بزرگ
یکی از مهم‌ترین مزایای غربالگری، پیشگیری از سرطان روده است. با شناسایی و برداشتن پولیپ‌های پیش‌سرطانی، خطر ابتلا به سرطان روده کاهش می‌یابد و بسیاری از افراد از پیشرفت بیماری جلوگیری می‌کنند.
مزیت دیگر، تشخیص زودهنگام سرطان است. سرطان‌هایی که در مراحل اولیه شناسایی می‌شوند، قابل درمان‌تر هستند و نیاز به شیمی‌درمانی یا جراحی‌های سنگین کمتر است. این موضوع باعث کاهش استرس و هزینه‌های درمانی می‌شود.
غربالگری سرطان همچنین باعث آگاهی فرد از وضعیت سلامت روده می‌شود. حتی در صورتی که نتیجه منفی باشد، فرد می‌تواند با تغییر سبک زندگی و رعایت رژیم غذایی سالم، ریسک ابتلا به بیماری را کاهش دهد. این جنبه پیشگیرانه، یکی از نقاط قوت برنامه‌های غربالگری است.
روشهای غربالگری سرطان روده بزرگ
روشهای مختلفی برای غربالگری سرطان روده بزرگ وجود دارد که شامل تست‌های غیرتهاجمی و روشهای تصویربرداری یا اندوسکوپی است. هر روش مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارد و انتخاب آن بسته به سن، ریسک فردی و شرایط پزشکی متفاوت است. در ادامه هر یک از این روش‌ها را به تفکیک بررسی می‌کنیم و کاربرد، مزایا و نکات مهم آن‌ها را توضیح می‌دهیم.
| روش | خلاصه کاربرد، مزایا و محدودیت‌ها |
|---|---|
| کولونوسکوپی | دقیق‌ترین روش؛ مشاهده کل روده و برداشتن پولیپ‌ها؛ تهاجمی؛ نیاز به آرام‌بخشی؛ هر ۱۰ سال تکرار؛ ۳۰–۶۰ دقیقه زمان انجام |
| سیگموئیدوسکوپی | بررسی بخش پایین روده؛ کمتر تهاجمی؛ بدون بیهوشی کامل؛ سریع؛ عدم مشاهده کل روده و احتمال از دست‌رفتن ضایعات بخش بالا |
| تست خون مخفی در مدفوع | غیرتهاجمی؛ ساده و قابل انجام در خانه؛ احتمال مثبت/منفی کاذب؛ نیاز به کولونوسکوپی در صورت غیرطبیعی بودن؛ توصیه سالانه |
| تست ایمونوشیمیایی مدفوع | مشابه تست خون مخفی با حساسیت بیشتر؛ بدون محدودیت غذایی؛ غیرتهاجمی؛ مناسب افراد با ریسک متوسط؛ نیاز به کولونوسکوپی در صورت مثبت بودن |
| تست DNA مدفوع | جستجوی تغییرات ژنتیکی؛ دقت بالاتر؛ غیرتهاجمی؛ بدون نیاز به تغییر رژیم غذایی؛ هزینه بیشتر و آماده‌سازی طولانی‌تر |
| کولونوگرافی (CT کولونوسکوپی) | غیرتهاجمی؛ راحت‌تر؛ دقت کمتر از کولونوسکوپی؛ نیاز به کولونوسکوپی در صورت وجود ضایعه؛ مناسب افراد ناتوان از کولونوسکوپی |
۱. کولونوسکوپی
کولونوسکوپی یکی از دقیق‌ترین روشهای غربالگری است که امکان مشاهده کل روده بزرگ و برداشتن پولیپ‌ها را فراهم می‌کند. این روش به پزشک اجازه می‌دهد هرگونه ضایعه را در همان جلسه تشخیص و درمان کند. در طول کولونوسکوپی، لوله‌ای باریک و انعطاف‌پذیر مجهز به دوربین وارد روده می‌شود و تصویر دقیقی از دیواره روده ارائه می‌دهد.
این روش معمولاً تحت بی‌حسی خفیف یا آرام‌بخشی انجام می‌شود و نیاز به استراحت کوتاه پس از آن دارد. اگرچه کولونوسکوپی یک روش تهاجمی محسوب می‌شود، دقت بالای آن و توانایی حذف پولیپ‌ها باعث شده تا به عنوان استاندارد طلایی غربالگری شناخته شود. پزشکان معمولاً هر ۱۰ سال یکبار یا بر اساس ریسک فرد، این روش را توصیه می‌کنند.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت mayoclinic
Colonoscopy takes about 30 to 60 minutes and screening is generally repeated every 10 years if no abnormalities are found and you don’t have an increased risk of colon cancer.
ترجمه فارسی:
کولونوسکوپی حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد و اگر هیچ مورد غیرطبیعی پیدا نشود و فرد در معرض خطر بالای سرطان روده بزرگ نباشد، معمولاً هر ۱۰ سال یکبار تکرار می‌شود.
۲. سیگموئیدوسکوپی
سیگموئیدوسکوپی تنها بخش پایین روده بزرگ را بررسی می‌کند و نسبت به کولونوسکوپی کمتر تهاجمی است. این روش معمولاً برای افرادی که ریسک متوسط دارند یا غربالگری‌های دوره‌ای نیاز دارند، استفاده می‌شود. مزیت این روش، کوتاه بودن زمان انجام و عدم نیاز به بیهوشی کامل است.
اما محدودیت آن، عدم مشاهده تمام روده بزرگ و امکان از دست رفتن ضایعات در بخش بالایی است. پزشکان معمولاً سیگموئیدوسکوپی را با تست‌های دیگر مانند تست خون مخفی در مدفوع ترکیب می‌کنند تا دقت غربالگری افزایش یابد و احتمال تشخیص ضایعات مهم کاهش پیدا نکند.
۳. تست خون مخفی در مدفوع
این تست غیرتهاجمی، به بررسی وجود خون پنهان در مدفوع می‌پردازد که ممکن است نشانه پولیپ یا سرطان باشد. بیمار نمونه‌ای از مدفوع خود را ارائه می‌دهد و آزمایشگاه آن را بررسی می‌کند. یکی از مزایای آزمایش خون مخفی در مدفوع، سهولت و راحتی انجام آن است، زیرا نیاز به کلینیک یا بیمارستان ندارد.
اما محدودیتش، احتمال منفی کاذب یا مثبت کاذب است که در صورت مشاهده نتیجه غیرطبیعی، نیاز به انجام کولونوسکوپی وجود دارد. توصیه می‌شود این تست هر سال یکبار انجام شود. در صورتی که فرد در معرض ریسک بالا باشد، پزشک ممکن است روشهای دقیق‌تر را پیشنهاد کند.
۴.۷ (۱۲۵۵ نظر)۴.۸ (۷۹۰ نظر)۴.۸ (۴۸۶ نظر)۴.۷ (۴۷۷ نظر)۴.۳ (۴۵۴ نظر)۵ (۳۳۰ نظر)۴. تست ایمونوشیمیایی مدفوع
تست ایمونوشیمیایی مدفوع مشابه تست خون مخفی در مدفوع است اما حساسیت بیشتری دارد و توانایی شناسایی خون انسانی را دقیق‌تر دارد. این روش نیازی به محدودیت غذایی ندارد و دقت آن در تشخیص ضایعات افزایش یافته است. مزیت دیگر آن، غیرتهاجمی بودن و سهولت انجام در خانه است.
بیمار نمونه‌ای از مدفوع خود را جمع‌آوری و به آزمایشگاه ارسال می‌کند و نتیجه معمولاً طی چند روز آماده می‌شود. این روش به ویژه برای افرادی که نمی‌خواهند کولونوسکوپی انجام دهند یا در ریسک متوسط هستند، مناسب است. در صورت نتیجه مثبت، کولونوسکوپی انجام می‌شود تا منبع خون مشخص شود.
۵. تست DNA مدفوع
تست DNA مدفوع به دنبال تغییرات ژنتیکی در سلول‌های روده است که ممکن است نشان‌دهنده پولیپ یا سرطان باشد. این روش دقت بالاتری نسبت به تست‌های ساده مدفوع دارد و می‌تواند ضایعات پیشرفته را شناسایی کند. یکی از مزایای آن، غیرتهاجمی بودن و عدم نیاز به تغییرات رژیم غذایی قبل از انجام تست است.
اما محدودیت آن، هزینه بالاتر و زمان طولانی‌تر آماده شدن نتیجه است. پزشکان این تست را معمولاً برای افراد بدون علائم و با ریسک متوسط که به‌دنبال روش غیرتهاجمی هستند توصیه می‌کنند.
۶. کولونوگرافی
کولونوگرافی یا کولونوسکوپی مجازی، با استفاده از سی‌تی‌اسکن روده بزرگ را بررسی می‌کند. کولونوگرافی روش کم‌تهاجمی‌تری است که با سی‌تی‌اسکن و قرار دادن یک کاتتر کوتاه در مقعد و پس از پاکسازی روده انجام می‌شود. مزیت آن، راحتی و کاهش ناراحتی بیمار است.
با این حال، اگر ضایعه‌ای پیدا شود، کولونوسکوپی واقعی برای برداشتن آن ضروری است. همچنین، دقت آن نسبت به کولونوسکوپی کمتر است و ممکن است ضایعات کوچک از دست بروند. این روش معمولاً برای افرادی که نمی‌توانند کولونوسکوپی انجام دهند، یا به دنبال غربالگری دوره‌ای هستند، مناسب است. توصیه پزشک بر اساس شرایط فرد و ریسک بیماری تعیین می‌شود.
آمادگی برای غربالگری سرطان روده بزرگ
بیشتر روشهای آندوسکوپی و تصویربرداری نیازمند پاکسازی روده هستند، اما تست‌های مدفوع معمولاً بدون نیاز به پاکسازی روده و فقط با جمع‌آوری نمونه در منزل انجام می‌شوند. این کار باعث می‌شود پزشک یا دستگاه تصویربرداری، دیواره روده را به وضوح مشاهده کند.
معمولاً پزشک رژیم غذایی خاصی را ۱ تا ۳ روز قبل از تست توصیه می‌کند، مانند اجتناب از مصرف غذاهای پرچرب، فیبر بالا یا مواد رنگی. همچنین استفاده از ملین‌ها یا تنقیه گاهی ضروری است تا روده کاملاً خالی شود. رعایت دقیق دستورالعمل‌های آمادگی باعث افزایش دقت تست و کاهش نیاز به تکرار آن می‌شود. همچنین، آمادگی مناسب به کاهش ناراحتی و استرس بیمار کمک می‌کند و تجربه غربالگری را راحت‌تر می‌کند.
مراقبت های لازم بعد از غربالگری سرطان روده بزرگ
بعد از کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی، بیمار ممکن است کمی نفخ یا گاز داشته باشد که معمولاً طی چند ساعت رفع می‌شود. استراحت کوتاه پس از انجام تست توصیه می‌شود. اگر پولیپ یا نمونه‌برداری انجام شده باشد، ممکن است پزشک رژیم غذایی نرم و مایعات کافی را توصیه کند.
همچنین مراقبت از محل ورود لوله و توجه به علائم غیرطبیعی مانند خونریزی شدید ضروری است. بسته به روش انجام شده، پزشک ممکن است زمان‌بندی غربالگری بعدی را مشخص کند. رعایت توصیه‌های بعد از تست باعث افزایش ایمنی و جلوگیری از عوارض احتمالی می‌شود.
نمی‌دونی بعد از غربالگری نیاز هست کاری انجام بدی یا نه؟ مشاوره بگیر.
عوارض غربالگری سرطان روده بزرگ
هر روش پزشکی ممکن است عوارضی داشته باشد، اگرچه بیشتر غربالگری‌های روده بی‌خطر هستند. کولونوسکوپی ممکن است باعث خونریزی خفیف یا آسیب جزئی به دیواره روده شود که نادر است. عوارض دیگر شامل واکنش به آرام‌بخش، نفخ، دل درد یا گرفتگی شکم است.
این علائم معمولاً کوتاه‌مدت و خفیف هستند و با مراقبت‌های ساده رفع می‌شوند. با رعایت دستورالعمل‌های پزشک و انجام تست در مراکز معتبر، خطر عوارض جدی بسیار پایین است. مزایای غربالگری، به خصوص پیشگیری از سرطان، معمولاً بیشتر از ریسک عوارض احتمالی است.
نتیجه گیری
غربالگری سرطان روده بزرگ ابزار حیاتی برای پیشگیری و تشخیص زودهنگام این بیماری است. انجام تست‌های مناسب به موقع می‌تواند زندگی را نجات دهد و کیفیت زندگی را حفظ کند. هر فرد بالای ۴۵ سال یا دارای عوامل خطر باید با پزشک خود درباره زمان و نوع غربالگری مشورت کند. برنامه‌ریزی منظم، آمادگی دقیق و پیگیری نتایج، نقش مهمی در موفقیت غربالگری دارد. با انتخاب روش مناسب و رعایت توصیه‌های پزشک، می‌توان به کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ کمک کرد. مراجعه به مراکز معتبر و پزشکان متخصص، بهترین راه برای اطمینان از انجام درست تست‌ها است.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!