علت سقط جنین چیست؟ کدام مشکلات بارداری باعث سقط میشود؟

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

علت سقط جنین ناگهانی در مادران باردار چیست؟ یکی از اتفاقات ناگوار برای زنان باردار، از دست رفتن جنین به‌خصوص در ماه‌های پایانی بارداری است. ناهنجاری‌های ژنتیکی در جنین در حال رشد، عدم تعادل هورمونی مادر، عفونت یا بیماری‌های مزمن، ناهنجاری ساختاری در رحم، اختلالات ایمنی و مشکلات جفت از مهم‌ترین دلایل این اتفاق هستند. با این حال، پزشکان متخصص زنان و زایمان در برخی موارد، علت دقیق آن را ناشناخته می‌دانند. برای خانم‌های باردار، مهم‌ترین نکته این است که به خوبی با شرایط بدنی خود و عوامل موثر در بارداری موفق آشنا باشند تا بتوانند به بهترین شکل ۹ ماه بارداری را طی کنند. در ادامه این مطلب همراه ما باشید که به بررسی عوامل موثر در سقط جنین می‌پردازیم.

علت سقط جنین چیست؟

سقط جنین یا از دست دادن خودبه‌خودی جنین می‌تواند طیف گسترده‌ای از عوامل را در برگیرد. شایع‌ترین علت آن ناهنجاری‌های ژنتیکی در جنین یا ناهنجاری‌های کروموزومی است. ناهنجاری‌های ژنتیکی در صورت وجود خطا در رونویسی از ژن‌ها و تغییر در ساختار کروموزوم‌ها رخ می‌دهند. این ناهنجاری‌ها می‌توانند از رشد طبیعی جنین جلوگیری کنند و ممکن است منجر به سقط شوند.

علل دیگر شامل عدم تعادل هورمونی، بیماری‌های عفونی رحم یا بیماری‌های مزمن هستند. البته در برخی موارد، برای افرادی که سقط مکرر را تجربه می‌کنند، علل اصلی این اتفاق ممکن است ناشناخته باقی بماند.

معرفی عوامل خطر سقط جنین

عوامل خطر سقط جنین می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. در جدول زیر، مهم‌ترین عوامل انواع سقط جنین را قرار دادیم:

عوامل موثر در از دست رفتن جنین در بارداری	توضیحات
سن مادر	در سنین بالای ۳۵ سال، میزان سقط جنین بیشتر است.
انواع عفونت‌های داخلی بدن	برخی از عفونت‌ها مانند سرخک، توکسوپلاسموز و سیفلیس می‌توانند خطر سقط جنین را افزایش دهند.
مشکلات کاشت جنین در رحم	اگر سلول تخم به‌خوبی در دیواره رحم جای نگیرد، ممکن است سقط جنین صورت بگیرد.
مصرف دخانیات و الکل	مصرف سیگار و الکل و قرارگیری در معرض دود، برای تکامل و رشد جنین خطرناک است.
سابقه سقط قبلی	علل سقط مکرر ممکن است شامل ناهنجاری‌های ژنتیکی در جنین، عدم تعادل هورمونی، ناهنجاری‌های رحمی، اختلالات سیستم ایمنی، بیماری لخته شدن خون یا انواع عفونت‌ها باشد.

۱. سن مادر و نارسایی خونی مادر و جنین

سن مادر یکی از عوامل خطر سقط جنین محسوب می‌شود. بهترین سن بارداری طبق نظر متخصصان بین ۲۰ تا ۳۵ سال در نظر گرفته شده است. در سنین بالای ۳۵ سال، کیفیت تخمک‌ها کاهش یافته و منجر به افزایش خطر ناهنجاری‌های ژنتیکی در جنین و در نتیجه سقط می‌شود.

با این حال، همه بارداری‌ها در زنان مسن به سقط جنین ختم نمی‌شوند و بعضی از زنان در سنین ۳۰ تا ۴۰ سالگی نیز فرزندان سالمی به دنیا می‌آورند. اما بهتر است حتما با نظارت پزشک متخصص صورت بگیرد.

۲. عفونت و سقط جنین

عفونت‌ها می‌توانند به روش‌های مختلفی در دوران بارداری رخ دهند از جمله عفونت‌های دستگاه تناسلی، عفونت‌های مقاربتی، عفونت رحم، عفونت‌های دستگاه ادراری یا عفونت‌های سیستمیک که بر جنین و جفت تأثیر منفی دارند.

برخی از عفونت‌ها مانند سرخک (سرخک آلمانی) ، سیتومگالو ویروس، توکسوپلاسموز، سیفلیس یا عفونت‌های باکتریایی مانند لیستریوز و کلامیدیا هم می‌توانند خطر سقط جنین را افزایش دهند. این عفونت‌ها مستقیما بر جنین در حال رشد تأثیر می‌گذارند و عملکرد طبیعی جفت را مختل می‌کنند.

۳. قرار گرفتن در محیط آلوده

شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد قرار گرفتن در معرض برخی آلاینده‌های محیطی از جمله ترکیبات آلی فرار، فلزات سنگین و برخی مواد شیمیایی، ممکن است اثرات نامطلوبی بر نتایج بارداری داشته باشند.

از مهم‌ترین بیماری‌ های آلودگی هوا التهاب سیستمیک و استرس است که اثرات منفی بر رشد جفت و جنین دارد. علاوه‌بر این، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص مانند هیدروکربن‌های آروماتیک پلی سیکلیک که در اگزوز خودرو و برخی فرآیندهای صنعتی یافت می‌شوند، با افزایش خطر سقط جنین همراه هستند.

۴. اختلالات هورمونی و ناهنجاری کروموزومی

برخی از ناهنجاری‌های ژنتیکی ممکن است از والدین به ارث برده شوند، در حالی که برخی دیگر امکان دارد به طور خود به خود در طول لقاح یا رشد زودهنگام جنین رخ دهند. نمونه‌هایی از ناهنجاری‌های ژنتیکی که می‌تواند باعث سقط جنین شود شامل اختلالات کروموزومی مانند سندرم داون و سندرم ترنر هستند. آزمایش ژنتیک می‌تواند به شناسایی این ناهنجاری‌ها کمک کند و اطلاعات بیشتری در مورد علت سقط جنین ارائه دهد. مشکلات هورمونی در زنان نیز از علل مهمی است که بر رشد جنین تاثیر می‌گذارد.

متن انگلیسی:
More than half of miscarriages are caused by chromosomal conditions
ترجمه فارسی:
ٰبیش از نیمی از سقط‌های جنین ناشی از مشکلات کروموزومی هستند.

marchofdimes

۵. مشکل در لانه گزینی تخمک

احتمال موفقیت در لانه گزینی تخمک لقاح یافته یا روش آی وی اف، به زمان انجام آن بستگی دارد. اگر این اتفاق خیلی دیر یا خیلی زود انجام شود، ممکن است باعث سقط جنین شود.

۶. ناهنجاری و ناتوانی دهانه رحم

ناهنجاری یا معلولیت دهانه رحم بر توانایی آن در نگه داشتن جنین و حفظ یک محیط بسته و پایدار برای رشد جنین تأثیر منفی می‌گذارند. در صورت تشخیص نارسایی دهانه رحم، ممکن است درمان‌های پزشکی مانند عمل سرکلاژ دهانه رحم (روشی برای تقویت دهانه رحم با بخیه زدن) یا مصرف مکمل پروژسترون برای حمایت از دهانه رحم و کاهش خطر سقط جنین و زایمان زودرس توصیه شود.

۷. سیگار کشیدن و مصرف الکل

دود سیگار حاوی مواد شیمیایی و مواد سمی متعددی است که جریان خون به رحم و جفت را محدود می‌کند، اکسیژن‌رسانی به جنین را کاهش می‌دهد و خطر سقط جنین را افزایش می‌دهد. بهترین توصیه برای افراد باردار این است که سیگار را ترک کنند یا از قرار گرفتن در معرض دود آن بپرهیزند.

مصرف الکل نیز بسیار خطرناک است. هنگامی که الکل از جفت به جنین در حال رشد منتقل می‌شود، ناهنجاری‌های ساختاری، تاخیر در رشد و سقط جنین را به همراه دارد.

۸. چاقی شدید

چاقی به طور کلی به عنوان داشتن شاخص توده بدنی (BMI) ۳۰ یا بالاتر تعریف می‌شود. اضافه وزن می‌تواند به روش‌های مختلفی از جمله موارد زیر بر بارداری تأثیر بگذارد:

• عدم تعادل هورمونی: چاقی می‌تواند در کاشت طبیعی و رشد اولیه بارداری تداخل ایجاد کند.
• مقاومت به انسولین: عارضه مقاومت به انسولین بر رشد جفت تأثیر می‌گذارد، رشد جنین را مختل کرده و خطر سقط را افزایش می‌دهد.
• التهاب مزمن: چاقی با التهاب مزمن در بدن مرتبط است.
• دیابت بارداری و فشار خون بالا: اضافه وزن خطر ابتلا به دیابت و فشار خون بالا (از عوامل خطرناک بارداری) را افزایش می‌دهد.

۹. مسمومیت غذایی و مصرف قرص اورژانسی

مسمومیت غذایی با عفونت در دستگاه گوارشی همراه است. در برخی موارد، مسمومیت شدید می‌تواند باعث کم آبی بدن شود که برای جنین بسیار خطرناک است. با مشاهده علائم مسمومیت غذایی مانند استفراغ شدید یا اسهال، حتما به متخصص داخلی یا گوارش مراجعه کنید.

مصرف قرص اورژانسی اگرچه به جلوگیری از بارداری کمک می‌کند (و حتی ممکن است علت سقط جنین باشد)، اما عوارض زیادی برای پریود و سلامت کلی بدن دارد. این دارو می‌تواند قاعدگی شما را به هم بریزد. استفاده از برخی داروها نیز در دوران بارداری ممنوعیت دارد و سلامت مادر و جنین را به خطر می‌اندازد. قبل از مصرف هر دارویی، عوامل مختلفی از جمله تداخل دارویی، دوز مصرفی و تاثیرات آن بر جنین را حتما بررسی کنید.

۱۰. سابقه سقط جنین

داشتن سابقه سقط جنین خطر سقط مکرر را افزایش می‌دهد، اما این موضوع صددرصد خطر سقط بعدی را تضمین نمی‌کند. با این حال، اگر فردی دو یا چند بار سقط جنین متوالی را تجربه کرده باشد، احتمال سقط بعدی بیشتری دارد. حدود ۱ تا ۲ درصد از زوجین سقط جنین مکرر را تجربه می‌کنند.

دلایل و علت سقط جنین در ماه های مختلف بارداری چیست؟

علل سقط جنین می تواند در مراحل مختلف بارداری متفاوت باشد. سقط جنین در سه ماهه اول بارداری معمولا با سه ماهه دوم و سوم متفاوت است. در جدول زیر برخی از مهم‌ترین عواملی که ممکن است در از دست رفتن جنین طی ۹ ماه بارداری نقش داشته باشند را ذکر کردیم:

از دست رفتن جنین در ۹ ماه بارداری	علت آن‌ها
دلایل سقط جنین در سه ماهه اول بارداری	ناهنجاری‌های کروموزومی مشکلات تیروئید دیابت درمان‌نشده عفونت‌هایی مانند واژینوز باکتریایی، عفونت‌های دستگاه ادراری یا عفونت‌های مقاربتی
علت و دلایل سقط جنین در سه ماهه دوم بارداری	ضعف دهانه رحم بیماری‌های مزمن مانند فشار خون بالا ناهنجاری ساختاری در رشد جنین
دلایل سقط جنین در سه ماهه سوم بارداری	عواملی مانند سیگار کشیدن الکل و مصرف مواد مخدر جدا شدن جنین از جفت

کدام بیماری ها ریسک سقط جنین را افزایش می دهند؟

بیماری‌های مختلفی می‌توانند بر سلامت جنین و مادر تاثیر بگذارند به همین دلیل انجام آزمایش‌های قبل از بارداری و حتی آزمایش‌های دوره‌ای در دوران بارداری بسیار مهم هستند و به کنترل و درمان آن‌ها کمک می‌کنند. برخی از مهم‌ترین بیماری‌هایی که می‌توانند خطر سقط جنین به ویژه سقط مکرر را افزایش دهند عبارتند از:

• اختلالات تیروئید: اختلال تیروئید کم کار و پرکار
• بیماری دیابت: دیابت کنترل نشده، نوع ۱ و نوع ۲
• اختلالات خود ایمنی مانند لوپوس اریتماتوزوس سیستمیک (SLE) و سندرم آنتی فسفولیپید (APS)
• انواع عفونت‌ها: برخی از عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی مانند سرخچه، سیتومگالوویروس (CMV) یا برخی از عفونت‌های مقاربتی
• ناهنجاری‌های رحم: مانند سپتوم یا فیبروم رحم
• اختلالات لخته شدن خون ارثی: مثل جهش فاکتور V لیدن یا کمبود آنتی ترومبین

۱. اختلالات سیستم ایمنی و بیماری های خود ایمنی (بیماری لوپوس و سقط جنین)

بیماری‌های خود ایمنی، از جمله بیماری لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)، با افزایش خطر زایمان زودرس، نارسایی یا قطع جفت و افزایش خطر پره اکلامپسی که با فشار خون بالا و آسیب به سایر اندام‌های بدن مشخص می‌شود، سلامت جنین را به خطر می‌اندازند.

برای مدیریت این عوارض، زنان مبتلا به لوپوس به مراقبت‌های قبل، حین و بعد از بارداری نیاز دارند. نظارت منظم پزشک، مصرف داروهای مناسب و برنامه‌های درمانی فردی می‌تواند به کاهش خطر عوارض بارداری آن‌ها کمک کند.

۲. سندروم تخمدان پلی کیستیک و سقط جنین

سندرم تخمدان پلی کیستیک PCOS و بیماری نارسایی تخمدان یک اختلال هورمونی است که می‌تواند تخمک گذاری را مختل کند و خطر سقط جنین را افزایش دهد.

۳. بیماری کلیوی و از دست رفتن جنین

بیماری کلیوی به وضعیتی گفته می‌شود که در آن عملکرد کلیه‌ها کاهش یافته و با کاهش تولید ادرار، اختلال در تنظیم فشار خون و درد ناگهانی همراه است. مهم‌ترین تاثیرات آسیب به کلیه‌ها، اختلال در رشد جنین و ابتلا به عوارض بارداری مانند پیش اکلامپسی، دیابت بارداری، عفونت دستگاه ادراری یا تشدید بیماری کلیوی در دوران بارداری هستند.

۴. بیماری قلبی مادرزادی و فشار خون بالا

بیماری‌های مادرزادی قلبی (CHD) و فشار خون بالا (hypertension) با افزایش استرس بارداری، گرمی زیاد بدن و تب بالا، سرگیجه، سوت کشیدن گوش، مشکلات خون‌رسانی به بدن و تپش قلب نامنظم مشخص می‌شوند.

فشار خون بالا نیز می‌تواند منجر به شرایطی مانند پره اکلامپسی یا مسمومیت بارداری شود که این عارضه با قطع جفت از دیواره داخلی رحم، کاهش جریان خون به جفت و زایمان زودرس همراه خواهد بود.

۵. روماتیسم و سقط جنین

بیماری‌ روماتیسم می‌تواند خطر عوارض بارداری، از جمله سقط جنین را افزایش دهد، به ویژه اگر بیماری شدید باشد یا با مشکلات قلبی عروقی همراه شود. مصرف خودسرانه داروهای روماتیسم نیز ممکن است خطراتی را برای مادر و جنین ایجاد کند. بهترین راه نظارت مداوم پزشک متخصص است تا از بروز عوارض جلوگیری شود.

۶. دیابت و سقط جنین

دیابت کنترل نشده به دلیل افزایش سطح قند خون باعث ناهنجاری‌های جنینی می‌شود. نشانه های دیابت بارداری شامل قند و فشار خون بالا، حالت تهوع، خشکی دهان و تکرر ادرار است. برای زنان دیابتی بسیار مهم است که سطح گلوکز خود را قبل و در طول بارداری به دقت مدیریت کنند تا خطرات آن را کاهش دهند.

۷. سوء تغذیه شدید و از دست رفتن جنین

مصرف ناکافی مواد مغذی رشد جنین را مختل می‌کند. ویتامین‌ها و مواد معدنی عنصری حیاتی برای تشکیل بافت و بهبود عملکرد اندام‌ها هستند. کمبود آن‌ها می‌تواند باعث ناهنجاری‌های مادرزادی، محدودیت رشد جنین داخل رحم یا حتی مرگ جنین شود. سوءتغذیه همچنین می‌تواند ایمنی بدن مادر را کم کرده و او را در معرض عفونت قرار دهد.

۸. کم کاری و پرکاری تیروئید از دلایل سقط جنین

در کم کاری تیروئید، تولید ناکافی هورمون‌های تیروئید که در رشد جنین موثرند، خطر سقط را افزایش می‌دهند. در پرکاری تیروئید نیز دلیل سقط جنین ممکن است مربوط به تولید بیش‌ازحد هورمون‌ها و به‌هم ریختن تعادل هورمونی باشد.

۹. سندرم آنتی فسفولیپید (APS) از عوامل خطر سقط جنین

سندرم آنتی فسفولیپید (APS) از دلایل اصلی سقط مکرر به دلیل لخته شدن خون ناشی از اختلال خود ایمنی در جفت است. این اتفاق عملکرد طبیعی جفت و جریان خون را به‌هم می‌ریزد و منجر به محدودیت رشد یا حتی مرگ جنین می‌شود.

سندروم APS باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن به اشتباه آنتی بادی‌هایی علیه برخی از فسفولیپیدهای خون تولید کند که باعث لخته شدن غیر طبیعی می‌شود. این سندرم خطر عوارض بارداری مانند پره اکلامپسی و نارسایی جفت را نیز افزایش می‌دهد که عوامل مهمی در سقط جنین و مرده زایی هستند.

۱۰. علت سقط جنین بعد از تشکیل قلب چیست؟

سقط پس از تشکیل قلب جنین می‌تواند به دلیل عوامل مختلفی از جمله ناهنجاری‌های کروموزومی، نقص رشد قلب، نارسایی یا قطع جفت که باعث کاهش اکسیژن و تامین مواد مغذی به جنین می‌شود و عدم تعادل هورمون‌های لازم برای حفظ بارداری مانند هورمون پروژسترون ایجاد شود.

نتیجه گیری

ناهنجاری‌های ژنتیکی، عدم تعادل هورمونی، بیماری‌های زمینه‌ای مادر، انواع عفونت‌ها و سبک زندگی ناسالم از مهم‌ترین دلایل و علت سقط جنین هستند. برای سلامت خود و فرزندتان، مشورت با متخصص زنان، انجام آزمایش‌های دوره‌ای و غربالگری‌های لازم را فراموش نکنید و حتما برنامه درمانی شخصی خودتان را داشته باشید.

متخصص زنان می‌تواند روش‌های پزشکی مناسب مانند مصرف انواع داروهای توصیه شده را به‌کار گیرد و راهنمایی‌های مفیدی را درخصوص تغییرات شیوه زندگی و مراقبت‌های قبل از زایمان ارائه دهد تا به جلوگیری از سقط جنین در آینده و بهبود شانس بارداری سالم شما کمک کند.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!