ساعت بدن چیست و چطور اختلال در آن سلامت بدن را تهدید می کند؟

ساعت بدن چیست؟ احتمالا این سوال ذهن شما را به خود مشغول کرده‌است که ساعت بیولوژیکی بدن چیست؟ آیا بدن ما درون خود ساعت دارد؟ ساعت زیستی چه کارهایی انجام می‌دهد؟ بدن ما در هر ساعت برای انجام چه کارهایی ساخته شده‌است؟ چرا در شب خوابمان می‌آید و در روز کار می‌کنیم؟ اینکه همیشه شب‌ها برای خواب در نظر گرفته شده‌است و روزها برای کار و فعالیت بر چه اساسی بوده‌است؟ متابولیسم، رفتار و خواب ما چه ارتباطی با ساعت بدن دارد؟

اگر این سوالات ذهن شما را هم درگیر کرده‌است، نگران نباشید، برای پیدا کردن جواب آنها می‌توانید با دکترتو همراه باشید و این مطلب را تا انتها بخوانید. برای اطلاعات بیشتر در مورد ساعت بدن می‌توانید با دکتر عمومی در دکترتو مشورت کنید.

ساعت زیستی بدن چیست؟

تحقیقی که کمک کرد ساعت بدن یا ساعت بیولوژی که در هر سلولمان وجود دارد را بشناسیم برای ۳ محقق آن جایزه نوبل را به ارمغان آورد.
کمیته جایزه نوبل در مورد کار جفری هال، مایکل رُسباش و مایکل یانگ می‌گوید:«ساعت بدن با دقت فوق‌العاده‌ای فیزیولوژی و کارکرد بدنمان را در طول روز تنظیم می‌کند. ساعت درونی بدن در واقع عملکرد بخش‌های حساسی مثل رفتار، میزان هورمون‌ها، خواب، دمای بدن و متابولیسم را تنظیم می‌کند.»
انسان‌ها، ماشین‌هایی حساس به زمانند. علاوه بر آن به نظر می‌رسد ما به خواب منظم و تغذیه در زمان مشخص نیاز داریم تا ساعت بدنمان بتواند به شکل هماهنگ کار کند.
مطالعات نشان می‌دهد که اگر ساعت طبیعی خوابیدن و بیدار شدن بدنمان را با فعالیت‌هایی مثل کار شبانه، سفر با هواپیمای قاره‌پیما یا شب را کنار کودک بیدار ماندن به هم بریزیم، باید هزینه‌ی آن را هم پرداخت کنیم. اختلال در ساعت خواب بدن باعث افزایش فشار خون می‌شود و هورمون‌های گرسنگی و قند خون را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

ریتم سیرکادین چیست؟

ریتم سیرکادین چرخه‌ای است که تغییرات رفتاری، جسمی و ذهنی را در یک ۲۴ ساعت شامل می‌شود و توضیح‌دهنده‌ی رفتار ما در این چرخه است. هنگامی که درگیر ریتم سیرکادین می‌شوید، بدن شما نسبت به ساعت‌ها مختلفی واکنش‌های مختلفی نشان می‌دهد. مثلا در ساعت مشخصی از روز خوابتان می‌گیرد. یا اینکه در ساعت مشخصی از روز تمایل به خوردن غذا دارید. همچنین در برخی از ساعات انرژی شما افت می‌کند و در برخی ساعات انرژی شما بالاست. تمامی این موارد به رفتار شما، جسم و هورمون‌هایی که در بدن شما ترشح می‌شوند و ذهن شما بستگی دارند و در یک چرخه در حال وقوع هستند.

ساعت زیستی بدن یا ساعت بیولوژیکی بدن در حال تنظیم این ریتم سیرکادین است و همه‌ی ارگانیسم‌ها آن را دارند. همه‌ی سلول‌ها و اندام‌ها ساعت بیولوژیکی دارند که پروتئین‌هایی هستند که در ساختار این سلول‌ها قرار می‌گیرند. این مولکول‌ها در جانداران متنوعی مانند انسان‌ها، قارچ‌ها، باکتری‌ها و گیاهان وجود دارند و نقش ساعت بیولوژیکی بدن را اجرا می‌کنند.

ساعت مستر بدن چیست؟

به نقل از nigms، ساعت مستر بدن یا مستر کلاک بخشی از مغز است که شامل ۲۰۰۰۰ عصب در حال کار است که فعالیت ریتم سیرکادین را تنظیم می‌کند. این ساعت مستر در هیپوتالاموس قرار دارد و اطلاعات و داده‌های خود را مستقیما از چشم‌ها می‌گیرد.

به هم خوردن ساعت بدن چه مشکلاتی ایجاد می کند؟

قطعا همه می‌توانیم با شرایط خاصی مثل شب بیداری یا مشکل در خواب به موقع که ممکن است گاهی پیش بیاید کنار بیاییم اما اگر در بلند مدت بر خلاف ساعت بدن خود عمل کنیم ممکن است باعث افزایش وزن و بیماری‌های متابولیسمی مثل دیابت نوع ۲ شود.
فرد تورک، محققی در حوزه ساعت بدن می‌گوید: «در این شرایط اتفاقی که می‌افتد این است که اختلال شدیدی در هماهنگی ساعت درونی بدن به وجود می‌آید که ممکن است از دلایل اساسی بیماری‌های مزمنی باشد که امروزه در جامعه با آن‌ها روبرو هستیم.»
برای مثال بیایید در بررسی کنیم که اگر دیر وقت یا نیمه شب غذا بخوریم چه اتفاقی می‌افتد. ساعت اصلی بدن که با تغییر روشنایی روز و شب تنظیم می‌شود به ساعت‌های مختلف موجود در بدن زمان استراحت در شب را اعلام می‌کند. اما ما با خوردن غذای بی‌موقع در این پیغام اختلال ایجاد می‌کنیم. برای مثال ساعت لوزالمعده مجبور است در ساعت استراحت، برای وعده‌ی غذایی که خورده‌اید انسولین ترشح کند. محققین معتقدند خوردن بی وقفه در زمان نامناسب می‌تواند ساعت بدن را به هم بریزد. نتیجه این بی‌نظمی در تغذیه، مقابله با زمان‌بندی طبیعی اعضای مختلف بدن است.

تورک می‌گوید: در این شرایط لوزالمعده فعال است و منتظر دریافت سیگنال خوردن غذا است. اما تغذیه در این زمان با چیزی که مغز به آن می‌گوید هماهنگ نیست. در نتیجه اگر ما به هر عضو بدن در زمان نامناسب سیگنال ارسال کنیم، مثلا بی‌وقت غذا بخوریم، تعادل بدن را به هم زده‌ایم.

به دلیل مشکلات خواب دچار بیماری شدی؟

برای بررسی علائم با متخصص مشورت کن.

مشاوره آنلاین روانپزشکدکتر اعصاب و روان

تاثیر ساعت بدن بر سلامتی چیست؟

ریتم سیرکادین تاثیرات بسیار مهمی بر روی بدن ما می‌گذارد که شامل موارد زیر هستند؛

• تنظیم دمای بدن
• خوردن و هضم غذا
• ترشح هورمون‌ها در بدن

البته که اولین چیزی که تغییر و به هم ریختگی در ریتم سیرکادین را از خود نشان می‌دهد، خواب است. افرادی که ریتم سیرکادین یا ساعت زیستی بدن آنها به هم می‌خورد، الگوی خواب آنها نیز به هم می‌خورد. یکی از اصلی‌ترین دلایل آن این است که مرکز تنظیم خواب بدن در هیپوتالاموس قرار دارد که محل ساخت و ترشح هورمون ملاتونین یا خواب است.

ترشح این هورمون به نور بستگی دارد. هنگامی که نور زیاد باشد، مغز اجازه‌ی ساخت ملاتونین به مقدار زیاد را نمی‌دهد اما با کاهش نور و دریافت این پیام از عصب بینایی و ارسال آن به مغز، مقدار ملاتونین افزایش پیدا می‌کند که باعث خواب آلودگی شما می‌شود.

ساعت کارکرد اعضای بدن چگونه کار می کند؟

نشانه‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد ممکن است بدن ما بیش از آنچه تا کنون دانشمندان تصور می‌کردند به این زمانبندی‌ها حساس است. برای مثال نتایج تحقیقی در سال ۲۰۱۳ نشان می‌دهد که زمان وعده غذایی می‌تواند روی میزان وزنی که هر فرد از دست می‌دهد تاثیر بگذارد.
به جز تنظیم وزن، نشانه‌هایی موجود است که ساعت بدن و زمان خواب، تغذیه و فعالیت‌ نقش‌ مهمی در سلامت بدن دارد. نباید فراموش کرد که بخش‌های مختلف بدن به گونه‌ای تنظیم شده‌اند که در ساعت‌های مختلف روز، وظایف متفاوتی را انجام‌دهند.
برای مثال، دکترها مدت زیادی است که به تاثیر زمان مصرف دارو در قدرت آن پی برده‌اند. تورک می‌گوید: «اگر یک دارو را در زمان مشخصی از روز مصرف کنید می‌تواند تاثیر سمی بیشتری داشته باش. بخشی از این اتفاق به دلیل آن است که کبد در ساعت‌های مشخصی از روز کار سم‌زدایی را بهتر انجام‌می‌دهد.»
این محقق امیدوار است که «به نقطه‌ای برسیم تا توانایی بررسی هزاران جریان متفاوت در بدن را داشته‌باشیم و بتوانیم هماهنگی آن‌ها را بررسی کنیم و ساعت بدن را در حالت طبیعی نگه‌داریم.»
نباید فراموش کرد که نتایج این تحقیق زمانی در حال گسترش است که روند جامعه و کار، ما را مجبور کرده‌است که دائما در ساعت بدن خود تغییر ایجاد کنیم.

برای بهبود خواب در این شرایط می‌توانید از مشاوره با روانپزشک هم کمک بگیرید.

دچار اختلال خواب هستی؟ برای بهبود خواب با متخصص مشورت کن.

دکتر اختلال خواب

تنظیم ساعت بیولوژیک بدن ممکن است؟

ممکن است اتفاقات مختلفی باعث به هم خوردن ساعت بیولوژیکی بدن بشود. در این صورت نمی‌دانیم که چگونه می‌توان آن را مرتب کرد. پس باید از متخصص کمک بگیریم! در ادامه تلاش کرده‌ایم به شما کمک کنیم که ساعت بدن خود را منظم کنید.

گاهی ممکن است که در اثر فعالیت‌های سنگین برای مدتی خواب و خوراک شما نامنظم شود و یا الگوی آن تغییر کند. حتی گاهی ممکن است که مجبور شوید برای زندگی و یا انجام کار و تفریح به کشورهای دیگری سفر کنید که ساعت آنها با کشور مبدا شما اختلاف قابل توجهی داشته‌باشند. تصور کنید که به کشوری سفر کنید که زمانی که شما در روز بوده‌اید، آنها شب را سر کرده‌اند. در این صورت اختلاف زمانی بسیار زیاد و فاحش است.

اگر به این کشور‌ها سفر کنید، ممکن است که ساعت زیستی شما به هم بریزد و دچار جت لگ شوید. در انگلیسی جت لگ همان حالتی است که خواب و استراحت شما به هم می‌ریزد و احتمالا نمی‌توانید به خوبی بخوابید.

هنگامی که بدن شما گیج شود و نداند چطور می‌تواند بخوابد، با مشکلات زیادی مواجه می‌شوید که خستگی و سردرد از اصلی‌ترین آنها هستند. برای تنظیم ساعت زیستی بدن باید به خود فرصت بدهید.

تصور کنید که از محل خود به جایی می‌روید که سه ساعت زمان را از دست بدهید. اگر ساعت ۷ صبح در شهر جدید بیدار شوید، ساعت بدن شما هنوز ۴ صبح است. بنابراین شما ۳ ساعت از دست داده‌اید. برای اینکه نسبت به این تغییرات به خوبی آداپته شوید، بهتر است که چند روزی به خود زمان بدهید و کارهای خود را در زمان دقیق انجام دهید و مثل قبل عمل کنید. بدن شما کم کم عادت می‌کند.

تست ساعت بیولوژیک بدن وجود دارد؟

آیا هر بدن ریتم سیکادین مخصوص به خود را دارد؟ بله! در انسان‌ها اصلی‌ترین ژن‌هایی که در تنظیم ساعت بدن و ریتم سیرکادین موثر هستند ژن‌های پریود و کریپتوکروم هستند. این ژن‌ها برای ساهت پروتئین‌های درون هسته‌ی سلول‌ها در بیشتر در شب و کم‌تر در روز فعالیت می‌کنند و کد آن را آماده می‌کنند.

تحقیقاتی که در مگس میوه انجام شده‌است، نشان می‌دهد که این پروتئین‌ها برای بیداری، هوشیاری، خواب‌آلودگی و فعالیت‌های دیگر نقش دارند. این ژن‌ها در افراد منحصر به فرد هستند. البته که چرخه سیرکادین تنها بر اساس ژن‌ها فعالیت نمی‌کند و تنظیم آن به سیگنال‌هایی که از محیط دریافت می‌شود هم بستگی دارد. نور یکی از این محرک‌های اصلی محیطی است. تست‌هایی طراحی شده‌اند که ساعت بدن را مشخص می‌کنند.

راهنمای دکترتو درباره ساعت بدن

ساعت بیولوژیکی بدن شما باید تنظیم باشد. اگر ساعت بدن از نظم خارج شود، آسیب‌هایی به فعالیت‌های روزانه‌ی شما خواهد رسید. برای تنظیم ساعت بیولوژیکی بدن خود باید اقدامات لازم را انجام دهید و این کار را پشت گوش نیندازید. برای اطلاعات بیشتر در مورد ساعت بدن می‌توانید با دکتر عمومی در دکترتو مشورت کنید.

برای دریافت نوبت دکتر عمومی می‌توانید با وارد شدن به سایت نوبت‌دهی آنلاین دکترتو، تخصص عمومی را وارد کنید و بعد از انتخاب شهر مورد نظر، به لیستی از دکترهای عمومی شهر خود دسترسی داشته‌باشید. از بهترین دکتر عمومی شهر خود اولین نوبت در دسترس را دریافت کنید.