اسکیزوفرنی کاتاتونیایی چیست و آیا راه درمان دارد؟

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

منظور از اسکیزوفرنی کاتاتونیایی مجموعه‌ای از علائمی است که امکان دارد در برخی از بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی ایجاد شوند. در این شرایط ممکن است تحرک فرد خیلی کم شود یا این که نتواند به درستی به دستورالعمل‌ها پاسخ دهد. اگر خودتان یا یکی از عزیزانتان درگیر اسکیزوفرنی کاتاتونیایی شده‌اید در این مقاله قصد داریم به علائم این اختلال، علل، تشخیص و نحوه درمان آن بپردازیم تا بیشتر با آن آشنا شوید.

در صورت بروز علائم این بیماری حتما با روانشناس یا روانپزشک مشورت کنید تا راه‌های درمان برای شما بررسی شود. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی با پزشکان وجود دارد.

اسکیزوفرنی کاتاتونیایی (اختلال کاتاتونیا) چیست؟

اسکیزوفرنی از انواع اختلالات روانی است که انواع مختلفی دارد. کاتاتونیا شامل وضعیتی است که در آن واکنش فرد نسبت به محیط به طور قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند. این می‌تواند شامل بی حوصلگی، سکوت انتخابی (لالی انتخابی) یا منفی گرایی باشد. در گذشته، کاتاتونیا را یکی از زیرشاخه‌های  اسکیزوفرنی در نظر می‌گرفتند. اما اکنون محققان و روان‌شناسان به این درک رسیده‌اند که کاتاتونیا می‌تواند در طیف گسترده‌ای از اختلالات روانی و پزشکی رخ دهد و فقط محدود به اسکیزوفرنی نیست.

اگر چه کاتاتونیا و اسکیزوفرنی می‌توانند به‌عنوان اختلالات جداگانه‌ای رخ دهند، اما در حقیقت تا حد زیادی به یکدیگر گره‌خورده‌اند و به هم مرتبط هستند. اولین باری که رفتار کاتاتونیک کشف شد در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی بود. به‌طورکلی، کاتاتونیا یک سندرم است که در آن مغز سیگنال‌های حرکتی عضلات را آن گونه که باید مدیریت نمی‌کند و باعث می‌شود فرد رفتار غیرعادی داشته باشد.

اسکیزوفرنی کاتاتونیایی در کودکان

اسکیزوفرنی کاتاتونیایی می‌تواند علاوه بر بزرگسالان، کودکان را هم تحت تاثیر قرار دهد. کودک مبتلا به این اختلال رفتار غیرعادی و احساسات عجیبی از خود نشان می‌دهند. برای مثال ممکن است ناگهان علائم روان‌پریشی در این کودکان ظاهر شود. روان‌پریشی یعنی داشتن ایده‌ها، افکار یا احساسات عجیب‌وغریبی که بر اساس واقعیت نیستند.

اسکیزوفرنی کاتاتونیایی اغلب در کودکان بالای ۱۲ سال دیده می‌شود. همچنین تشخیص آن در مراحل اولیه نیز دشوار است. معمولاً علائم روان‌پریشی، از اواسط تا اواخر سنین نوجوانی شروع می‌شوند. پسران نیز بیشتر از دختران احتمال دارد که در دوران کودکی به آن مبتلا شوند. اما در سنین نوجوانی این اختلال، پسران و دختران را به یک اندازه تحت تاثیر قرار می‌دهد.

بروز اسکیزوفرنی کاتاتونیایی در دوران کودکی علل گوناگونی دارد. ترکیبی از ژن‌های پدر و مادر، در بروز این اختلال در دوران کودکی نقش دارند. عوامل محیطی ناشناخته هم از دیگر عوامل دخیل در اسکیزوفرنی کاتاتونیایی هستند. کارشناسان بر این باورند که به ارث بردن یک عدم تعادل شیمیایی در مغز باعث بروز این بیماری در کودکان می‌شود.

علائم اسکیزوفرنی کاتاتونیایی

افراد مبتلا به اسکیزوفرنی کاتاتونیک حرکات فیزیکی غیرعادی متفاوتی را از خود نشان می‌دهند. به‌عنوان‌مثال، یک فرد دچار اختلال کاتاتونیایی ممکن است بدن خود را به طور نامنظم حرکت دهد یا اصلاً حرکت نکند. این حالت ممکن است برای چند دقیقه، چند ساعت و حتی چند روز ادامه پیدا کند.

سایر علائم بیماری اسکیزوفرنی از نوع کاتاتونیایی ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• مدهوشی یا بهت (حالتی نزدیک به بیهوشی)
• کاتالپسی (تشنج به همراه سفت شدن عضلات)
• انعطاف‌پذیری مومی شکل (زمانی که یک شخص دیگر دست‌ها و پاهای فرد بیمار را در یک موقعیت خاص قرار می‌دهد، دست‌وپا در همان موقعیت بدون حرکت می‌مانند.)
• موتیسم یا لالی انتخابی (عدم پاسخ کلامی)
• منفی‌گرایی و بدبینی نسبت به دیگران
• ژست‌گرفتن یا Posturing (به این علامت وضعیت‌گیری کاتاتونیک نیز گفته می‌شود و شامل نگه‌داشتن بدن در حالتی است که برخلاف جاذبه است.)
• منریسم یا Mannerism (حرکات عجیب‌وغریب و اغراق‌آمیز)
• استریوتایپی (حرکات تکراری بدون دلیل)
• سراسیمگی یا agitation (بی‌قراری یا آشفتگی)
• کج و معوج کردن صورت یا Grimacing (داشتن یک حالت ثابت در چهره که در آن عضلات صورت سفت و منقبض می‌شوند.)
• اکولالیا یا گفتار تکرارشونده (تکرار بی‌معنی کلمات شخص دیگر)
• اکوپراکسی (تکرار بی‌معنی حرکات شخص دیگر)

علائم شبیه اسکیزوفرنی کاتاتونیایی داری؟

همین الان از متخصص نوبت بگیر.

مشاوره آنلاین اعصاب و رواندکتر روانپزشک

علل اختلال کاتاتونیایی

قبل از این که سراغ علل اختلال کاتاتونیا برویم، باید ابتدا ببینیم که اسکیزوفرنی به چه علتی رخ می‌دهد. اعتقاد بر این است که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی ممکن است در بروز اسکیزوفرنی نقش داشته باشند. طبق تحقیقات صورت‌گرفته، ژنتیک باعث می‌شود که افراد در برابر این بیماری آسیب‌پذیرتر شوند. اما عوامل دیگری از جمله عفونت‌های ویروسی، قرارگرفتن در معرض سموم، ناهنجاری‌های عصبی شیمیایی، استرس و تروما نیز می‌توانند در بروز اسکیزوفرنی دخیل باشند.

از طرف دیگر علت دقیق رفتار کاتاتونیک مشخص نیست. اما به گفته پزشکان برخی از رایج‌ترین علل اختلال کاتاتونیایی شامل موارد زیر هستند:

• ناهنجاری‌های مغزی: این ناهنجاری‌ها شامل فعالیت غیرعادی مغز هستند. یکی از فعالیت‌های غیرعادی مغز، بی‌نظمی در سیستم‌های انتقال‌دهنده عصبی است که شامل دوپامین، گلوتامات و گاما آمینو بوتیریک اسید (GABA) هستند. تصویربرداری‌هایی که از مغز انجام شده‌اند نشان می‌دهند که علائم کاتاتونیک در بیشتر موارد با ناهنجاری‌های مغزی در ارتباط هستند.
• مواد مخدر و سایر داروها: اختلال کاتاتونیا ممکن است ناشی از مصرف انواع مواد مخدر، الکل و برخی داروها نیز باشد.
• بیماری‌ها: برخی دیگر از اختلالات پزشکی می‌توانند باعث ایجاد رفتار کاتاتونیک یا رفتارهایی شوند که ممکن است با کاتاتونیا اشتباه گرفته شوند. برای مثال دیستونی، انسفالوپاتی، HIV و نارسایی کلیه، اختلالاتی هستند که می‌توانند باعث اختلال کاتاتونیا شوند.

تشخیص اسکیزوفرنی کاتاتونیایی

پزشکان می‌توانند اسکیزوفرنی را با استفاده از ترکیبی از روش‌ها و رویکردها تشخیص دهند. این روش‌ها شامل معاینه فیزیکی، معاینه عصبی، آزمایش‌هایی که در آزمایشگاه انجام می‌شوند، اسکن تصویربرداری و موارد دیگر هستند. هیچ‌کدام از روش‌های گفته شده به‌تنهایی نمی‌توانند اسکیزوفرنی را تشخیص دهند و برای تشخیص دقیق حتماً باید از ترکیبی از روش‌ها استفاده کرد. این آزمایش‌ها و اسکن‌های تصویربرداری همچنین می‌توانند به پزشک کمک کنند تا وجود سایر اختلالات خطرناک یا مهلک را رد کند.

تشخیص اسکیزوفرنی کاتاتونیایی مستلزم آن است که فرد حداقل سه مورد از علائم اصلی این بیماری که در قسمت بالا به آن‌ها اشاره کردیم را نشان دهد. زمانی که پزشک مشکوک به اسکیزوفرنی کاتاتونیایی باشد ممکن است انجام یک سری آزمایش‌ها را به شما توصیه کند که شامل این موارد هستند:

• تست‌های تصویربرداری: این می‌تواند شامل اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT)، اسکن تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) و سایر آزمایش‌های تصویربرداری باشد.
• آزمایش خون، ادرار و مایع مغزی نخاعی: این آزمایش‌ها تغییرات شیمیایی در مایعات بدن و همچنین مسمومیت با فلزات سنگین، عفونت و موارد دیگر را ارزیابی می‌کنند.
• تست فعالیت مغز الکتروانسفالوگرام (EEG): این تست فعالیت الکتریکی مغز شما را تجزیه‌وتحلیل و ثبت می‌کند و می‌تواند نشان دهد که فرد دچار تشنج یا صرع است یا نه.

درمان اختلال کاتاتونیایی

اسکیزوفرنی وضعیتی است که گاهی تا آخر عمر فرد همراه او است، البته علائم کاتاتونیک ممکن است مدت زیادی ادامه پیدا نکنند. بیمارانی که به اسکیزوفرنی مبتلا هستند به درمان دائمی نیاز دارند. حتی زمانی که به نظر می‌رسد علائم فرد ناپدید شده‌اند و بیمار بر این باور است که بهتر شده است، همچنان باید تحت درمان قرار بگیرد تا اطمینان حاصل شود که علائم او مجدداً برنمی‌گردند.

معمولاً گزینه‌های درمانی برای تمام اشکال اسکیزوفرنی یکسان هستند. این که پزشک چه روشی را برای شما استفاده می‌کند به عوامل مختلفی از جمله شدت و نوع علائم، سلامت بیمار و سن او بستگی دارد.

درمان با دارو

رایج‌ترین درمان‌های دارویی اسکیزوفرنی شامل این مواردند:

سایر درمان ها

سایر درمان‌های اسکیزوفرنی شامل این مواردند:

• درمان با ضربه الکتریکی تشنج‌آور یا درمان با الکتروشوک (ECT): در این روش یک جریان الکتریکی از مغز عبور داده می‌شود تا تشنج‌های کنترل شده‌ای را ایجاد کند. ECT برای بیماران کاتاتونیایی استفاده می‌شود که به درمان با دارو یا سایر روش‌های درمانی پاسخ نداده‌اند. عوارض جانبی این روش درمانی می‌تواند شامل ازدست‌دادن حافظه کوتاه‌مدت باشد.

• بستری شدن در بیمارستان: در شرایطی که اسکیزوفرنی کاتاتونیایی در وضعیت شدیدی قرار دارد، ممکن است بستری شدن ضروری باشد. به‌این‌علت که بیماران در محیط بیمارستان ایمن‌تر هستند و به درمان فوری دسترسی دارند. در طول زمانی که بیمار در بیمارستان بستری است، تغذیه، خواب و همچنین درمان مناسب را دریافت می‌کند.

• روان درمانی: برای بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی کاتاتونیایی، داروها اصلی‌ترین بخش درمان هستند. بااین‌حال، روان‌درمانی هم می‌تواند مفید باشد. اما اگر علائم فرد شدید باشند، روان‌درمانی نمی‌تواند گزینه مناسبی برای فرد باشد.

• آموزش مهارت‌های اجتماعی و حرفه‌ای: این مهارت‌ها می‌توانند به بیمار کمک کنند که مستقل زندگی کند و به دیگران وابسته نباشد. پزشک می‌تواند به بیمار کمک کند تا که نحوه آماده‌سازی وعده‌های غذایی برای خود و داشتن ارتباط بهتر با دیگران را بیاموزد. همچنین با کمک این مهارت‌ها بیمار می‌تواند کار و خانه پیدا کند و به گروه‌های حمایتی ملحق شود.

برای درمان اسکیزوفرنی کاتاتونیایی اقدام نکردی؟ تا دیر نشده مشاوره بگیر.

دکتر اسکیزوفرنی

عوارض اختلال کاتاتونیا

اسکیزوفرنی کاتاتونیایی درصورتی‌که درمان نشود می‌تواند مشکلات سلامتی، مالی، رفتاری و حتی قانونی زیادی را برای فرد و نزدیکان او ایجاد کند. این مشکلات ممکن است بر هر بخشی از زندگی بیمار و نزدیکانش تاثیر بگذارند. عوارض جانبی اسکیزوفرنی کاتاتونیایی می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• افکار مرتبط با خودکشی و اقدام به خودکشی
• تعداد قابل‌توجهی از بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی با دوره‌هایی از نشانه های افسردگی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
• سوءتغذیه
• سوءمصرف مواد که ممکن است شامل اعتیاد به الکل، داروهای تجویزی و مواد مخدر غیرقانونی باشد.
• ناتوانی در یافتن یا حفظ شغل و در نتیجه فقر و بی‌خانمان شدن
• درگیر زندان شدن
• درگیری‌های جدی با اعضای خانواده
• ناتوانی در تحصیل یا حضور در مدرسه، دانشگاه و سایر موسسات آموزشی
• قربانی شدن یا مرتکب جرم شدن
• بیماری‌های مرتبط با سیگار کشیدن بیش از حد

پیشگیری از اختلال اسکیزوفرنی کاتاتونیک

اسکیزوفرنی کاتاتونیایی وضعیتی است که به طور غیرقابل‌پیش‌بینی اتفاق می‌افتد. این به این معناست که جلوگیری از آن یا کاهش خطر ابتلا به آن تقریباً غیرممکن است. ازآنجایی‌که این بیماری اغلب به علل ژنتیکی رخ می‌دهد نمی‌توان از بروز آن جلوگیری کرد.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به پزشک

امروزه درمان‌های زیادی برای کنترل اسکیزوفرنی کاتاتونیایی به وجود آمده‌اند که اکثر این درمان‌ها اثرگذاری بالایی دارند. هنگامی که اسکیزوفرنی درمان نشود، این وضعیت می‌تواند باعث اختلالات شدید در زندگی فرد شود. این افراد ممکن است برای پیداکردن شغل، حفظ دوستی‌ها و روابط و موارد دیگر دچار مشکل شوند. بسیاری از آن‌ها نیز سعی می‌کنند خوددرمانی کنند که این کار خطرناک است و می‌تواند منجر به مصرف الکل و مواد مخدر شود.

به همین خاطر توصیه می‌کنیم که حتماً در صورت مشاهده علائم اسکیزوفرنی کاتاتونیایی به پزشک مراجعه کنید تا او به شما در پروسه درمان کمک کند.

اگر خودتان یا یکی از عزیزانتان دچار علائم اختلال کاتاتونیا هستید، حتما با متخصص روانپزشک یا روانشناس مشورت کنید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین دکتر روانپزشک و همچنین مشاوره آنلاین دکتر روانشناس وجود دارد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!