گوجه و خواص جادویی انواع آن

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

گوجه‌ یکی از خوراکی‌های خوشمزه و مفید برای سلامتی است که در بسیاری از وعده‌های غذایی ما جای دارد. از آنجایی که از گل ایجاد شده و درون آن دانه وجود دارد، در دسته میوه قرار می‌گیرد. از طرفی در دسته سبزیجات هم قرار گرفته و به خاطر همین است که گاهی اوقات افراد آن را به عنوان میوه و گاهی سبزی نام می‌برند. در این مقاله با گوجه، انواع آن و همه فوایدی که برای سلامت اندام‌های مختلف بدن دارد آشنا خواهید شد. علاوه بر این با موارد حساسیت‌زا و ممنوعیت‌های مصرف گوجه برای برخی افراد صحبت کرده‌ایم. می‌توانید در رابطه با مصرف گوجه و حساسیت‌های ناشی از آن با یک دکتر تغذیه یا طب سنتی مشاوره بگیرید. از طرفی امکان مشاوره تلفنی یا متنی با پزشکان در دکترتو فراهم شده است.

گوجه چیست؟

گوجه که به‌عنوان یک سبزی با میوه شناخته می‌شود، منبع خوبی از ویتامین C و لیکوپن فیتوشیمیایی است. لیکوپن ماده غذایی محبوب معمولاً به صورت خام در سالاد استفاده می‌شود و یا به شکل پخته شده سرو می‌شود.

محصولات متنوعی شامل کنسرو گوجه فرنگی، آب گوجه فرنگی، سس کچاپ، پوره، رب و گوجه فرنگی خشک شده در آفتاب بعضی از محصولات رایج تولید شده با گوجه هستند.

گیاه شناسی گوجه فرنگی

میوه بخشی از گیاه است که بیشتر در غذاها و دسرها استفاده می‌شود. در مقابل، سبزی به‌عنوان بخشی از گیاه که همراه با قسمت اصلی غذا خورده می‌شود، تعریف می‌شود. سبزی گیاه می‌تواند برگ، ساقه، ریشه، دانه یا گل باشد. با این تعریف، گوجه فرنگی یک سبزی است که معمولاً در وعده غذایی اصلی مصرف می‌شود.

اما در این بین از نظر گیاه شناسی، گوجه‌ فرنگی خوراکی از آنجایی که از گل ایجاد شده و درون آن دانه‌هایی وجود دارد، میوه است. بنابراین گوجه فرنگی هم میوه و هم سبزی به حساب می‌آید.

متن انگلیسی:
Cooked tomatoes, including grilled tomatoes, tomato juice and tomato soup, are especially useful as they contain higher levels of lycopene than their uncooked counterparts
ترجمه متن:
گوجه‌ فرنگی‌های پخته شده از جمله گوجه‌ فرنگی کبابی، آب گوجه‌ فرنگی و سوپ گوجه‌ فرنگی بسیار مفید هستند، زیرا حاوی سطوح بالاتری از لیکوپن نسبت به گوجه فرنگی نپخته هستند.

samitivejhospitals

انواع گوجه

گوجه انواع مختلفی داشته که هر یک کاربرد، طعم و حتی اندازه متفاوتی هم با دیگری دارد. انواع گوجه عبارتند از:

• ۱. گوجه گیلاسی (Cherry tomatoes)

گوجه‌ فرنگی‌های گیلاسی گرد، لقمه‌ای و به قدری آبدار هستند که ممکن است وقتی آن‌ها را گاز می‌زنید محتویات درونشان به بیرون بریزد.

• ۲. گوجه فرنگی گیلاسی کشیده (Grape tomatoes)

اندازه گوجه فرنگی گیلاسی کشیده تقریبا نصف گوجه گیلاسی است. آن‌ها حاوی آب زیادی نیستند، پوست ضخیم‌تر، طعم شیرین‌تری و همانطور که از اسمشان پیداست شکلی کشیده‌تر دارند.

• ۳. گوجه فرنگی روما (Roma tomatoes)

گوجه‌ فرنگی روما بزرگ‌تر از گوجه‌فرنگی گیلاسی است اما به اندازه‌ای بزرگ نیست که برای برش دادن استفاده شود.

• ۴. گوجه فرنگی بیف استیک (Beefsteak tomatoes)

گوجه‌ فرنگی‌های بیف استیک بزرگ، محکم و به اندازه‌ای سفت هستند که هنگام برش‌های نازک شکل خود را حفظ می‌کنند.

• ۵. گوجه فرنگی هیرلوم (Heirloom tomatoes)

گوجه فرنگی‌های هیرلوم به طور قابل توجهی از نظر اندازه و رنگ متفاوت هستند. رنگ این نوع گوجه از زرد کم رنگ تا سبز روشن و قرمز مایل به بنفش متفاوت است. مقاومت و ماندگاری این نوع گوجه کم است.

• ۶. گوجه سبز (Green tomatoes)

گوجه‌ فرنگی‌های سبز را می‌توان به دو نوع تقسیم کرد، گوجه‌فرنگی‌هایی که وقتی کاملاً رسیده، سبز شده‌اند و گوجه‌فرنگی‌های نارس که هنوز قرمز نشده‌اند.

ارزش غذایی گوجه فرنگی

گوجه منبع بسیار خوبی از ویتامین C، پتاسیم، فولات و ویتامین K است. این ماده به دلیل کالری مناسب و فاقد چربی بودن یک ماده غذایی با ارزش به حساب می‌آید.

ویتامین ها و مواد معدنی موجود در گوجه

گوجه منبع بسیار خوبی از ویتامین C، پتاسیم، فولات و ویتامین K است.

کالری گوجه

یک گوجه فرنگی متوسط حاوی ۲۲ کالری، یک گرم پروتئین و فاقد چربی است.

فواید گوجه فرنگی

مصرف گوجه فواید بسیاری برای سلامت بدن و‌ اندام‌های مختلف آن دارد. در ادامه هر یک از این فواید را نام برده و توضیح داده‌ایم:

۱. پیشگیری از سرطان

گوجه نه‌ تنها حاوی لیکوپن با همان آنتی‌اکسیدان فیتوشیمیایی است که به پیشگیری از بیماری‌های قلبی نیز کمک می‌کند، بلکه منبع خوبی از ویتامین‌های A، C و E هستند که همگی دشمن رادیکال‌های آزاد دوست‌دار سرطان هستند.

۲. گوجه و تاثیر آن بر درمان یبوست

خوردن غذاهای سرشار از آب و فیبر، مانند گوجه فرنگی، به هیدراتاسیون کمک کرده و از حرکات طبیعی روده حمایت می‌کند. فیبر به مدفوع حجم داده و برای درمان یبوست شدید در بزرگسالان و کودکان مفید است. گوجه فرنگی اغلب به عنوان یک میوه ملین شناخته می‌شود.

۳. گوجه برای اسهال

برای جایگزینی مواد معدنی از دست رفته در اثر اسهال، غذاهای سرشار از پتاسیم و سدیم بخورید. غذاهای پر پتاسیم شامل زردآلو، آووکادو، موز، گوجه فرنگی، پرتقال، گلابی، سیب زمینی و سیب زمینی شیرین و آب گوجه فرنگی است.

۴. اب گوجه برای سرفه

گفته شده که آب گوجه فرنگی گلودرد و سرفه را تسکین می‌دهد.

می‌خوای برای درمان سرفه از گوجه استفاده کنی؟

کلیک کن و ویزیت شو.

دکتر تغذیه آنلاینکارشناس تغذیه

۵. رفع تبخال در سه دقیقه با گوجه

سبزیجات غنی از آنتی اکسیدان شامل گل کلم، اسفناج، کلم پیچ و گوجه فرنگی حاوی لیزین بیشتری نسبت به آرژنین هستند؛ یعنی نسبت اسید آمینه‌ای که برای پیشگیری و‌ درمان تبخال مهم است.

۶. گوجه برای خار پاشنه

از نظر علمی مصرف گوجه هیچ ارتباطی با خار پاشنه نداشته و ندارد.

۷. گوجه برای تنبلی تخمدان

برای تنبلی تخمدان مواد غذایی مفید هستند که به کاهش التهاب کمک می‌کنند؛ یکی‌ از این خوراکی‌ها گوجه است.

۸. گوجه به عنوان ضد آفتاب و برای جلوگیری از آفتاب سوختگی

لیکوپن یک آنتی اکسیدان قوی است که می‌تواند از آسیب‌های ناشی از اشعه ماوراء بنفش به پوست محافظت کند. گفته شده که مصرف گوجه فرنگی، چه از طریق استفاده موضعی و چه از طریق مکمل‌های خوراکی، مقاومت طبیعی پوست را در برابر اشعه ماوراء بنفش افزایش می‌دهد و از پوست در برابر آفتاب سوختگی محافظت می‌کند.

۹. گوجه سفید کننده طبیعی پوست

گوجه فرنگی حاوی ویتامین C، ویتامین E و بتاکاروتن است که همه آنها در روشن شدن پوست موثر هستند.

۱۰. گوجه برای جلوگیری از علائم پیری

رادیکال‌های آزاد به سلول‌های پوست شما آسیب می‌رسانند. این اتفاق ممکن است خطر چین و چروک و علائم پیری را افزایش دهد. در مقابل گوجه حاوی آنتی اکسیدان‌هایی مانند لیکوپن و ویتامین C و مصرف آن می‌تواند به تامین این آنتی اکسیدان‌ها برای بدن کمک کند.

۱۱. گوجه برای درمان شوره و پوسته پوسته شدن پوست سر

گوجه فرنگی منبع غنی از مواد مغذی مانند ویتامین‌های A، C و K و همچنین مواد معدنی مانند پتاسیم است که به تغذیه و تقویت مو کمک می‌کند. همچنین خواص اسیدی گوجه می‌تواند به متعادل کردن سطح pH پوست سر کمک کند، از شوره سر جلوگیری کرده و سلامت پوست سر را بهبود بخشد.

۱۲. خواص گوجه فرنگی در بارداری

گوجه سرشار از آنتی اکسیدان به ویژه لیکوپن است که از سلول‌ها در برابر آسیب محافظت می‌کند، خطر ابتلا به پره اکلامپسی را کاهش می‌دهد و از ناهنجاری‌های مادرزادی در جنین محافظت می‌کند.

۱۳. گوجه برای ترمیم سلول ها و ساختن ماهیچه

پتاسیم، سدیم، منیزیم و فلوراید موجود در گوجه ممکن است به کاهش درد عضلانی و خستگی بدن کمک کند. منیزیم برای انقباض عضلانی حیاتی است، بنابراین خوردن گوجه قبل یا بعد از تمرین می‌تواند به تامین آن کمک کند.

۱۴. کنترل گلوگز خون

گوجه تازه و کامل دارای شاخص گلیسمی پایین (GI) است. غذاهای با نمره GI پایین قند خود را به‌آرامی وارد جریان خون می‌کنند و بعید است که باعث افزایش قند خون شوند. یکی از دلایل این موضوع خاصیت تامین‌کنندگی فیبر است. این دو عامل می‌توانند به فرد کمک کنند تا برای مدت طولانی‌تری احساس سیری داشته باشد.

۱۵. گوجه برای جلوگیری از لخته شدن خون

قرار دادن گوجه فرنگی بیشتر در رژیم غذایی ممکن است شما را در خطر کمتر بروز سکته مغزی قرار دهد (شرایطی که جریان خون در بخشی از مغز قطع می‌شود) گوجه ممکن است التهاب را کاهش دهد، سیستم ایمنی بدن را تقویت کند، سطح کلسترول را کاهش دهد و از لخته شدن خون جلوگیری کند.

۱۶. خواص گوجه برای لاغری و کاهش وزن (گوجه برای لاغری شکم)

گوجه فرنگی کالری کمی دارد و برای افرادی که به دنبال کاهش کالری دریافتی هستند، گزینه‌ای عالی است. علاوه بر این، سرشار از فیبر رژیمی بوده که به وعده‌های غذایی حجم داده و باعث می‌شود برای مدت طولانی‌تری احساس سیری داشته باشید.

۱۷. فایده گوجه برای جلوگیری از اسیدیته

گوجه فرنگی در حالی که میوه‌ شیرین و آبداری به حساب می‌آید، بسیار اسیدی است. در واقع حاوی هر دو نوع اسید اصلی شناخته شده برای تحریک سوزش سر دل یعنی اسید سیتریک و اسید مالیک است. اسیدیته بالا گوجه می‌تواند سوزش سر دل شدید و رفلاکس اسید معده را ایجاد کند، حتی اگر فقط به عنوان ماده اصلی تشکیل‌دهنده پایه غذا استفاده شود.

۱۸. خواص گوجه فرنگی برای اسپرم

لیکوپن موجود در گوجه می‌تواند تعداد اسپرم را تا ۷۰٪ افزایش دهد. همچنین مصرف آن فواید دیگری هم برای سیستم تولید مثل مردان به همراه دارد.

۱۹. گوجه فرنگی برای جلوگیری از سنگ صفرا

گوجه حاوی ویتامین‌ها، مواد معدنی، فیبر و آنتی اکسیدان‌هایی هستند که می‌توانند به حفظ سلامت کیسه صفرا کمک کنند.

۲۰. افزایش قدرت یادگیری

گوجه فرنگی یک غذای عالی برای بهبود و حفظ حافظه است. این ماده حاوی یک آنتی اکسیدان مهم به نام لیکوپن بوده که به محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب رادیکال‌های آزاد و بروز بیماری‌هایی از جمله زوال عقل و بیماری آلزایمر کمک می‌کند. این ماده همچنین باعث بهبود خلق و خو و افزایش انرژی برای یادگیری بهتر می‌شود.

۲۱. فواید گوجه فرنگی برای درمان افسردگی

مصرف دو تا شش بار در هفته گوجه، در مقایسه با افرادی که کمتر از یک بار در هفته از این میوه می‌خورند، با ۴۶ درصد کاهش خطر افسردگی همراه بوده است.

۲۲. خاصیت گوجه فرنگی برای استخوان

گوجه حاوی مقادیر مفیدی از کلسیم و ویتامین K بوده که هر دو در تقویت و انجام ترمیم‌های جزئی روی استخوا‌ن‌ها و بافت استخوانی نقش اساسی دارند.

متن انگلیسی:
Tomatoes are a good food for kids because they encourage good immune function in children. The reason for this is because tomatoes are high in vitamin C, a vitamin that supports immune health and assists with fighting sickness like colds and the flu
ترجمه متن:
گوجه فرنگی غذای خوبی برای بچه‌ها است زیرا باعث تقویت عملکرد سیستم ایمنی در کودکان می‌شود. دلیل این امر این است که گوجه فرنگی سرشار از ویتامین C است، ویتامینی که از سلامت ایمنی حمایت کرده و به مبارزه با بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا کمک می‌کند.

kidseatincolor

۲۳. گوجه برای جلوگیری از عفونت دستگاه ادراری

اگر مبتلا به عفونت ادراری هستید، ادرار شما PH بالاتر از حد معمول دارد و باعث اسیدی‌تر شدن آن می‌شود. مصرف میوه‌هایی با ویتامین C بالا مانند گوجه فرنگی همراه با وعده‌های غذایی می‌تواند سطح pH ادرار را کاهش دهد و باکتری E-coli را به طور موثری از بین ببرد.

۲۴. خواص گوجه فرنگی برای پروستات

گوجه حاوی آنتی اکسیدان (لیکوپن) است که برای سلول‌های پروستات استفاده می‌شود. گوجه‌ فرنگی‌ های پخته شده، از جمله گوجه‌ فرنگی کبابی، آب گوجه‌ فرنگی و سوپ گوجه‌ فرنگی به دلیل داشتن سطوح بالاتری از لیکوپن نسبت به همتایان نپخته خود دارای خواص بسیاری برای پروستات  هستند.

۲۵. خاصیت گوجه فرنگی برای کمک به بهبود بینایی

وجود لیکوپن که بخشی از خانواده کاروتنوئیدها است و همچنین آنتی اکسیدان‌های لوتئین، گزانتین و بتاکاروتن باعث شده که مصرف گوجه از آسیب‌های ناشی از اشعه ماوراء بنفش و ایجاد آب مروارید جلوگیری کنند.

۲۶. خواص گوجه فرنگی برای ریه

لیکوپن یک آنتی اکسیدان کلیدی برای کاهش التهاب مجاری تنفسی و هوایی است که احتمال ابتلا به آسم و سایر مشکلات تنفسی را کاهش می‌دهد.

۲۷. خواص گوجه فرنگی برای پوست و مو

گوجه سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی بوده و بهترین راه برای دستیابی به پوستی بی‌عیب و شفاف، موهایی سالم و اندامی متناسب است.

۲۸. گوجه فرنگی برای دیابت

گوجه فرنگی قند زیادی ندارد و مانند هویج، یک سبزی غیر نشاسته‌ای در برنامه وعده‌های غذایی برای بیماران مبتلا دیابت محسوب می‌شود.

۲۹. خیار و گوجه برای کبد چرب

برای کبد چرب چی خوبه؟ خیار و گوجه می‌توانند به مبارزه با کبد چرب کمک کنند. این دو ماده مواد مغذی مهمی را برای حفظ سلامت کبد و هیدراته نگه‌داشتن بدن تامین می‌کنند.

۳۰. ایا گوجه برای سرماخوردگی خوب است؟

گوجه فرنگی حاوی سطوح بالایی از لیکوپن است که با کاهش میزان سرطان و بیماری‌های قلبی مرتبط است. این اثرگذاری به شکل کاهش التهاب صورت می‌گیرد. این آنتی اکسیدان همچنین به افزایش توانایی سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با میکروب‌های سرماخوردگی و آنفولانزا کمک می‌کند.

روش‌ مصرف گوجه‌ فرنگی

از گوجه به روش‌های مختلفی استفاده می‌شود؛ از جمله به صورت خام در سالاد یا در تهیه سس و رب و حتی در تهیه انواع غذا و سوپ. همچنین می‌توان در تهیه سالسا، ترشی و به صورت سرخ شده یا خشک شده هم از گوجه استفاده کرد.

خوردن گوجه در شب

باید از مصرف گوجه فرنگی پیش از خوابیدن خودداری کرد. گوجه‌فرنگی‌ به دلیل اسیدی بودن می‌تواند باعث رفلاکس معده در هنگام دراز کشیدن شوند. گوجه فرنگی را برای ناهار یا شام در فاصله یک یا دو ساعت قبل از خواب مصرف کنید.

عوارض جانبی گوجه فرنگی (مضرات گوجه فرنگی)

برخی از عوارضی جانبی مصرف گوجه عبارتند از:

عوارض	شرح
ریفلاکس اسیدی و سوزش سر دل	گوجه‌ فرنگی‌ ها به دلیل اسیدی بودن می‌توانند باعث رفلاکس اسیدی معده شوند.
احتمال آلرژی و عفونت	برخی از افراد با مصرف گوجه دچار نوعی آلرژی می‌شوند. علائم آلرژی به گوجه، معمولا مدت کوتاهی پس از مصرف ماده آن نمایان می‌شود.
بروز مشکلات ادراری	گوجه به دلیل اسیدی بودن، مثانه را تحریک می‌کند. با همین خاطر یکی از اصلی‌ترین غذاهایی به شمار می‌رود که باعث بی اختیاری ادرار می‌شود.
حساسیت پوست	مصرف گوجه در بعضی افراد باعث بثورات پوستی، اگزما یا کهیر می‌شود.
زیاد بودن سدیم گوجه	در واقع گوجه یک غذای کم سدیم عالی برای افزودن به رژیم غذایی است. اما با فراوری بیشتر گوجه میزان سدیم آن تغییر می‌کند. یک فنجان گوجه فرنگی تازه حاوی حدود ۱۰ میلی گرم سدیم است.
مضرات گوجه برای بیماران کلیوی	اکثر افراد مبتلا به بیماری کلیوی در مراحل اولیه یا پیوند کلیه مجبور نیستند که به دلیل دارا بودن پتاسیم، مصرف گوجه را محدود کنند. اما اگر نتایج آزمایشگاهی حاکی از بالا بودن سطح پتاسیم بود، ممکن است نیاز به تغییر رژیم غذایی داشته باشید.
احتمال مشکلات تنفسی	یکی از آلرژی‌های برگرفته از مصرف گوجه، بروز مشکلات تنفسی است.
دلیل ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر	اگر به سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) مبتلا هستید، گوجه‌ فرنگی سبب تحریک نشانه‌های این اختلال در شما می‌شود.
احتمال اسهال پس از مصرف گوجه	مصرف مقادیر زیاد گوجه به ویژه هنگام مصرف گوجه فرنگی نارس یا برگ گوجه فرنگی، می‌تواند باعث مشکلات گوارشی و بروز علائمی مانند تهوع، گرفتگی عضلات و اسهال شود.

ایا گوجه برای معده ضرر دارد؟

اسیدیته موجود در این ماده غذایی می‌تواند اسفنکتر تحتانی مری (LES) (ماهیچه‌ای که معده را از مری جدا می‌کند و به اسید معده اجازه می‌دهد به مری برگردد.) را شل کند. اگر مستعد رفلاکس اسید هستید، توصیه می‌شود مصرف گوجه را محدود کنید.

بعد از خوردن گوجه دل درد می‌گیری؟ از پزشک مشاوره بگیر.

دکتر دل درد

آیا گوجه برای کلیه ضرر دارد؟

اگر مشکل کلیه دارید و کلیه‌هایتان سالم نیستند، باید غذاهای خاصی مانند آجیل، گوجه فرنگی و شکلات را که سرشار از پتاسیم هستند محدود کنید. اگر پتاسیم شما در سطح بالایی باشد، ممکن است احساس ضعف، بی حسی و سوزن سوزن شدن کنید.

نحوه نگهداری درست گوجه

اگر گوجه‌فرنگی را در یخچال نگهداری می‌کنید، بهتر است آن‌ها را در قفسه بالایی نزدیک در قرار دهید، که اغلب گرم‌تر از قسمت عمقی و پایینی یخچال است. 

راهنمای خرید بهترین گوجه

در زمان خرید گوجه به موارد زیر توجه کنید:

• بدون لک بودن پوست گوجه
• داشتن ساقه و برگ سبز به جای ساقه و برگ خشک یا قهوه‌ای
• هر چه گوجه فرنگی سنگین‌تر باشد آب‌دارتر خواهد بود، بنابراین به گوجه فرنگی‌های مختلف را در دست بگیرید و مقایسه کنید.
• گوجه را بو کنید، باید بوی شیرین و کمی علف داشته باشد.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

پس از خواندن اطلاعات این مقاله با گوجه و انواع مختلف آن در کنار فواید بسیار زیادی که برای سلامتی دارد آشنا شده‌اید. اما شاید جز دسته افرادی باشید که با وجود علاقه شدید به این میوه یا سبزیجات خوشمزه به آن حساسیت داشته باشید. اما این موضوع جای نگرانی ندارد و شما می‌توانید با کمک گرفتن از یک کارشناس تغذیه یا متخصص طب سنتی گوجه را در وعده غذایی خود به شکلی درست جای دهید.

برای مشاوره گرفتن از متخصص تغذیه آنلاین و دکتر طب سنتی آنلاین می‌توانید از وبسایت دکترتو کمک بگیرید. به کمک وبسایت دکترتو تعداد زیادی از پزشکان متخصص در این زمینه را با هم مقایسه کنید و سپس انتخاب نهایی را انجام دهید. با دکترتو هیچ نگرانی از بابت پر شدن نوبت‌ها یا عدم امکان دریافت نوبت از پزشک مورد نظر خود نخواهید داشت.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!