یبوست چیست؟ + شایع ترین دلایل ایجاد آن

تعداد زیادی از ما گاهی دچار یبوست می‌شویم که دلایل مختلفی دارد و بعضی مواقع نمی‌توان علت آن را پیدا کرد. ممکن است دچار یبوست مزمن شوید و برای چند هفته این حالت ادامه داشته باشد. در این شرایط باید به دنبال علت آن باشید و برای درمان بیماری خود اقدام کنید. اگر به طور مداوم دچار یبوست می‌شوید، در این مطلب همراه ما باشید تا توضیح دهیم، دلایل آن چیست، چگونه می‌توان با درمان‌های خانگی آن را برطرف کرد، آیا قرصی برای این مشکل وجود دارد، و اگر این عارضه ادامه داشته باشد، خطرناک است یا نه. در صورت نیاز می‌توانید از بهترین دکتر گوارش در دکترتو نوبت حضوری یا مشاوره آنلاین دریافت کنید.

یبوست چیست؟

یبوست (به انگلیسی constipation) یکی از مشکلات شایع و بیماری‌های دستگاه گوارش است که در آن حرکت روده سخت‌تر می‌شود و گاهی ممکن است یک بیماری گوارشی باعث بروز آن شود. دستگاه گوارش از دهان شروع شده و به مقعد ختم می‌شود. همچنین مسئولیت هضم و جذب مواد مغذی و دفع مواد زائد را بر عهده دارد. روده بزرگ در انتهای دستگاه گوارش قرار دارد، در روده بزرگ آب از مواد هضم شده جذب می‌شود و مدفوع از حالت مایع به جامد تغییر پیدا می‌کند.

هر چه مواد هضم شده مدت زمان طولانی‌تری در روده بزرگ بمانند، به دلیل جذب آب توسط روده، مدفوع سفت‌تر می‌شود و یبوست به وجود می‌آید. نیاز به دفع مدفوع در هر فرد متفاوت است. مثلا بعضی افراد ممکن است روزانه ۳ بار احساس نیاز به دفع داشته باشند، در حالی که بعضی افراد ممکن است چند بار در هفته دفع مدفوع داشته باشند. درصورتی‌که بیش از ۳ روز شکمتان کار نکند، مدفوع سفت شده و در دفع آن مشکل به وجود می‌آید.

یبوست مزمن چیست؟

اگرچه یبوست گاه به گاه بسیار شایع است اما برخی از افراد یبوست مزمن را تجربه می‌کنند که می‌تواند در انجام کارهای روزانه اختلال ایجاد کند. یبوست مزمن ممکن است باعث شود افراد برای اجابت مزاج بیش از حد به خودشان فشار بیاورند. درمان یبوست مزمن تا حدی به علت اصلی آن بستگی دارد. با این حال، در برخی موارد، علت آن هرگز پیدا نمی‌شود. اگر احساس دل درد و ناراحتی شدید دارید و احساس می‌کنید ممکن است به دلیل یبوست مزمن باشد، توصیه می‌کنیم از سیستم مشاوره آنلاین با دکتر گوارش که در سایت دکترتو برای شما فراهم شده است، استفاده کنید و راهکار مناسبی برای درمان آن بگیرید.

علائم یبوست چیست؟

اگر به یبوست مبتلا شوید، معمولا دل درد دارید، احساس ناراحتی می‌کنید، نفخ می‌کنید و اشتهایتان کم می‌شود. علائم یبوست در مردان، زنان و سالمندان تا حد زیادی به هم شباهت دارد و شامل موارد زیر می‌شود:

• کاهش نیاز به دفع مدفوع
• دشواری در دفع مدفوع (نیاز به فشار بیش از حد جهت خروج مدفوع)
• مدفوع سفت یا کوچک
• احساس عدم تخلیه کامل روده
• کاهش اشتها
• عفونت روده و یبوست
• نفخ شکم
• احساس وجود انسداد در راست‌روده و روده‌ها
• بی‌حالی و کرختی
• بی اختیاری ادراری
• علائم تنبلی روده

همچنین ممکن است احساس کنید که برای خالی کردن روده خود نیاز به کمک‌هایی مانند فشار دادن روی شکم یا استفاده از انگشت برای خارج کردن مدفوع دارید.

بهترین روش درمان یبوست چیست؟

از بهترین دکتر گوارش دکترتو سوال کن!

دکتر گوارش آنلاینرزرو نوبت پزشک گوارش

یبوست و خون در مدفوع

خونریزی از مقعد جز علائمی است که باید جدی گرفته شود. گاهی ممکن است علت ایجاد آن بواسیر یا هموروئید باشد. فشار به بواسیر باعث خونریزی آن می‌شود. اما در برخی مواقع هم مشکل جدی‌تر بوده و پزشک آزمایش‌هایی را برای تشخیص سرطان کولورکتال تجویز می‌کند.

گاهی اوقات زور زدن زیاد برای دفع مدفوع فشار شدیدی وارد کرده و باعث پارگی پوست اطراف مقعد می‌شود. برخی مواقع مدفوع خونی همراه با این عارضه می‌تواند نشانه بواسیر یا شقاق مقعدی باشد. اگر مقدار خون در مدفوع زیاد باشد یا مدفوع سیاه‌رنگ شود، باید به متخصص مراجعه کنید.

علائم یبوست	علت یبوست
نفخ	تنبلی روده
درد شکمی	رژیم غذایی کم فیبر
احساس دائمی دفع مدفوع (بدون اجابت مزاج)	مصرف محدود مایعات
احساس وجود توده‌ی مدفوع در روده‌ها	مدفوع نکردن هنگام نیاز و نگه‌داشتن آن
کاهش اشتها	پولیپ روده
نیاز به زور زدن هنگام مدفوع	استرس یا سفر

دلایل و علت یبوست چیست؟

هر کسی ممکن است دچار یبوست شود، اما ریسک ابتلا به یبوست در جنسیت مؤنث، افراد با سن بیشتر از ۶۵ سال، افراد با وضعیت اقتصادی ضعیف و نژادهای غیر اروپایی بیشتر است. برخی از علل آن عبارت‌اند از:

• عدم وجود میزان کافی آب و فیبر در مواد غذایی مصرفی
• مصرف زیاد لبنیات
• عدم فعالیت فیزیکی و تحرک
• مقاومت در دفع مدفوع
• استرس
• تنبلی روده
• استفاده بیش از حد داروهای ملین
• مصرف بعضی داروها به ویژه داروهای ضد درد مانند مواد مخدر، داروهای ضد افسردگی، قرص آهن و داروهای ضد اسید (آنتی اسیدها) که دارای کلسیم یا آلومینیوم هستند.
• اختلالات خوردن
• سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
• بارداری
• مشکلات عصبی و عضلانی دستگاه گوارش
• بیماری سلیاک (آسیب پرزهای روده باریک)
• پولیپ روده
• سرطان روده
• بیماری‌های عصبی مانند بیماری پارکینسون یا مولتیپل اسکلروزیس (ام اس)
• کم‌کاری تیروئید (به نام هیپوتیروئید)
• دیابت
• سکته قلبی
• پارگی‌های ریز در پوست اطراف مقعد
• انسداد روده
• ضعیف شدن عضلات لگن
• دیابت
• پرکاری غده پاراتیروئید

علت یبوست در زنان چیست؟

این عارضه در خانم‌ها بیشتر از آقایان شایع است. به‌خصوص در زمان‌های خاصی مانند بارداری، روزهای قبل از قاعدگی و پس از یائسگی احتمال ایجاد این عارضه بسیار بیشتر می‌شود. احتمالا علت آن تاثیر هورمون‌های زنانه روی دستگاه گوارش است. هورمون پروژسترون یک هورمون ریلکس کننده است و سرعت حرکت روده‌ها را کاهش می‌دهد. علت دیگر آن حرکت کندتر غذا در روده زنان نسبت به مردان است.

یکی از اصلی‌ترین مواقعی که خانم‌ها به یبوست دچار می‌شوند بارداری است. یبوست در بارداری به علت بالاتر رفتن میزان هورمون پروژسترون است.

علت یبوست شدید چیست و یبوست طولانی مدت نشانه چیست؟

گاهی اوقات به دلیل رژیم غذایی نامناسب یا عدم تحرک کافی این عارضه ایجاد می‌شود. اما زمانی که شدید باشد، معمولا نشانه یک بیماری بوده یا از عوارض مصرف برخی داروها است. برخی داروهای ضد درد قوی که حاوی کدئین هستند، باعث بروز این عارضه می‌شوند. همچنین داروهای ایبوپروفن، ناپروکسن، ضدافسردگی، قرص آهن، داروهای ضد تهوع و آنتی‌هیستامین چنین مشکلی ایجاد می‌کنند.

برخی از بیماری‌ها و مشکلات پزشکی مانند کم‌کاری تیروئید، دیابت، سندروم روده تحریک‌پذیر، سرطان کوروکتال، بیماری پارکینسون و سکته مغزی باعث بروز یبوست به طور شدید می‌شوند.

علت کار نکردن شکم چیست؟

یکی از مهم‌ترین علل کار نکردن شکم مشکل در عملکرد عصب واگ است. عصب واگ عضلات معده و روده کوچک را کنترل می‌کند. اگر این عصب آسیب ببیند یا از کار بیفتد، عضلات معده و روده کوچک به طور طبیعی کار نمی‌کنند و حرکت غذا از طریق دستگاه گوارش کند یا متوقف می‌شود.

آیا بواسیر باعث یبوست میشود؟

شخصی که بواسیر دارد معمولا یبوست هم دارد. در واقع این دو مشکل با هم می‌توانند دیده شوند. این عارضه باعث می‌شود، شخص برای اجابت مزاج به خود فشار وارد کند. زور زدن برای دفع مدفوع در طولانی‌مدت احتمال ایجاد بواسیر یا هموروئید را بالا می‌برد. اگر می‌خواهید بدانید عوامل خطر ابتلا به بواسیر چیست، یبوست، ژنتیک، رعایت نکردن رژیم غذایی مناسب از جمله آنها هستند.

تشخیص علت یبوست چگونه انجام می شود؟

یبوست می‌تواند همراه با علائم دیگر ظاهر شود یا اینکه از نشانه‌های بیماری‌های دیگر باشد. در این بخش این موضوع را بررسی می‌کنیم که یبوست با دیگر علائم مانند مدفوع خونی یا شکم درد و معده درد نشانه چیست و چه بیماری‌هایی می‌توانند باعث ایجاد آن شوند.

گاهی ممکن است این مشکل همراه با شکم درد ظاهر شود. در بیشتر مواقع جای نگرانی است. نیاز شدید به اجابت مزاج یا تجمع گاز در شکم باعث دل‌درد خفیف تا متوسط می‌شوند. اما اگر درد شکم شدید بود یا چندین روز ادامه داشت، باید به پزشک مراجعه کنید. ممکن است بیماری‌هایی مانند بیماری التهابی روده، سندروم روده تحریک‌پذیر، کم‌کاری تیروئید، اضطراب یا دیابت باعث بروز این دو مشکل شده باشند.

گاهی ممکن است به دلیل اختلالات گوارشی در این سیستم علائمی از جمله خشکی مزاج، معده درد، دل‌درد و کم‌اشتهایی ظاهر شود. معمولا افرادی که یبوست شدید دارند، در معده خود احساس پری کرده و گاهی دردی حس می‌کنند. بیماری‌هایی مانند سندروم روده تحریک‌پذیر باعث بروز این علائم می‌شوند. گاهی هم اضطراب یا بارداری این دو عارضه را ایجاد می‌کند.  

درمان یبوست رفع یبوست فوری

ابتدا باید روش‌های خانگی را امتحان کنید. درصورتی‌که درمان خانگی یبوست موثر نباشد و عارضه برطرف نشود، استفاده از دارو توصیه می‌شود. اما باید به خاطر داشته باشید که بهترین روش درمان یبوست رعایت رژیم غذایی حاوی فیبر و مایعات است. همچنین داشتن رژیم غذایی مناسب کافی نیست و باید ورزش و تحرک نیز جزو برنامه‌های روزانه شما باشند. اگر به عوامل ابتلا به یبوست دقت کنید، مصرف فست‌فود، مصرف کم مایعات و کم تحرکی در صدر قرار می‌گیرند. بنابراین حذف این عوامل می‌تواند در درمان یبوست به عنوان اولین قدم در نظر گرفته شود.

اگر روش‌های پیشگیرانه موثر واقع نشوند، می‌توان از روش‌های درمانی هم کمک گرفت. درمان یبوست و پاکسازی روده با روش‌های مختلفی چون استفاده از ملین‌ها، مسهل و روش‌های پاکسازی اعم از تنقیه انجام می‌شود.

متن انگلیسی:
«Many foods are good natural laxatives that will help you move your bowels. Add foods with fiber to your diet slowly, because eating more fiber can cause bloating and gas.»
ترجمه فارسی:
«بسیاری از غذاها ملین‌های طبیعی و خوبی هستند که به حرکت مواد زائد در روده کمک می‌کنند. غذاهای حاوی فیبر را به آرامی به رژیم غذایی خود اضافه کنید، زیرا خوردن فیبر بیشتر می‌تواند باعث نفخ و گاز معده شود.»

به نقل از سایت medlineplus

رفع یبوست با دارو برای یبوست

داروهای مختلفی برای درمان یبوست وجود دارد که پزشک در صورت نیاز می‌تواند برای شما تجویز کند. باز هم تأکید می‌کنم که بهتر است برای درمان این عارضه از روش‌های خانگی استفاده کنید، اما اگر این عارضه مزمن شد یا شدید بود می‌توانید با تجویز متخصص گوارش از انواع دارو برای درمان یبوست که در زیر معرفی شده است، استفاده کنید:

• داروی کورکتول
• اکس لاکس
• کلسیم دوکوزات
• قرص دی سیکلومین
• پلکاناتید
• لیناکلوتید
• متیل نالترکسون
• قرص سی لاکس
• قرص بیزاکودیل

در طب سنتی دشمن یبوست چیست؟

در طب سنتی هم درمان‌های مختلفی برای یبوست در نظر گرفته شده است که مهمترین آنها استفااده از روغن کرچک و خاکشیر هستند. به طور کلی روغن‌های دارویی و گیاهان دارویی از انواع روش‌های مورد استفاده در طب سنتی هستند که به حرکت بهتر روده‌ها و حفظ آب در مدفوع کمک می‌کنند. برخی دیگر از این روش‌ها عبارتند از:

• روغن زیتون برای یبوست: روغن زیتون به‌عنوان روان‌کننده در دستگاه گوارش عمل می‌کند. صبح با معده خالی یک قاشق غذاخوری روغن زیتون بخورید تا روده را تحریک کند. روغن باعث نرم شدن مدفوع شده و اجابت مزاج راحت‌تر می‌شود.
• برگ سنا برای یبوست: برگ سنا یک گیاه مفید و دارویی است که در مناطق گرمسیری مانند آفریقا و هند می‌روید. این گیاه خواص بسیاری دارد و می‌تواند اثرات درمانی متنوعی داشته‌باشد. یکی از اصلی‌ترین فایده‌هایی که برگ سنا دارد این است که برای درمان یبوست و هموروئید مورد استفاده قرار می‌گیرد.

متن انگلیسی:
«Senna contains many chemicals called sennosides. Sennosides irritate the lining of the bowel, which causes a laxative effect.»
ترجمه فارسی:
«سنا حاوی مواد شیمیایی زیادی به نام سنوزیدها است. سنوزیدها پوشش داخلی روده را تحریک می‌کنند که باعث اثر بیشتر ملین می‌شود.»

به نقل از سایت webmd

درمان یبوست در کودکان

برای درمان یبوست در کودکان، اگر یبوست شدید نباشد، ماساژ دادن شکم، ورزش کردن و تحرک، مواد غذایی حاوی فیبر و مصرف مایعات می‌توانند کمک‌کننده باشند. اما اگر یبوست در کودکان شدید باشد و با روش‌های درمان خانگی رفع نشود باید به پزشک مراجعه کنید. درمان یبوست در کودکان توسط پزشک اطفال انجام می‌شود.

دنبال سریع‌ترین راه درمان یبوست هستی؟ کلیک کن!

دکتر یبوست

عوارض یبوست چیست؟

اگر گاهی دچار خشکی مزاج می‌شوید، عوارضی نداشته و نباید برای آن نگران بود. اما اگر این مشکل را به طور مداوم تجربه می‌کنید و تبدیل به یک بیماری مزمن شده است، باید قبل از ایجاد عوارض زیر آن را درمان کنید.

اگر یبوست مزمن شود و یا طولانی باشد، عوارض زیر را به همراه خواهد داشت:

• ایجاد بواسیر: بواسیر وریدهای متورم در مقعد است که علت اصلی ظاهرشدن این زائده زور زدن زیاد هنگام اجابت مزاج است.
• شقاق مقعد یا فیشر: به‌سختی خارج‌شدن مدفوع می‌تواند باعث پارگی‌های ریز در مقعد شود شیارهای کوچک در پوست اطراف مقعد که اغلب همراه با خارش، درد و خون‌ریزی هستند.)
• نهفتگی مدفوع یا گیر افتادم مدفوع: زمانی که این عارضه چندین هفته ادامه داشته باشد، باعث می‌شود، مدفوع در روده تجمع کرده و گیر کند.
• پرولاپس رکتوم یا بیرون‌زدگی راست روده: زور زدن زیاد برای دفع مدفوع ممکن است باعث بیرون زدن قسمت کمی از راست‌روده شود.

چه زمانی یبوست خطرناک است؟

اگر به صورت ناگهانی دچار یبوست همراه با درد و کرامپ شکمی شدید و قادر به دفع مدفوع و یا خارج کردن گاز از خود نشدید، سریعا باید با پزشک خود تماس بگیرید. در صورت مواجهه با موارد زیر نیز باید به دکتر گوارش مراجعه کنید:

• اگر برای اولین بار دچار یبوست شده‌اید و تغییر در شیوه زندگی کمک‌کننده نبوده است.
• وجود خون در مدفوع
• کاهش وزن بدون هرگونه تلاش در این راستا
• درد شدید هنگام دفع مدفوع
• تغییر چشمگیر اندازه، شکل و قوام مدفوع

پزشک شما ممکن است جهت تشخیص علت یبوست انجام تست‌های زیر را توصیه کند:

• آزمایش مدفوع
• آزمایش خون جهت چک کردن سطح هورمون
• تست جهت چک کردن ماهیچه‌های مقعد
• تست جهت مشاهده چگونگی خروج مواد زاید از روده بزرگ
• کولونوسکوپی جهت چک کردن وجود احتمالی انسداد در روده بزرگ.

یبوست تا چند روز خطرناک است؟

اگر یبوست شما بیش از ۲ هفته طول بکشد بسیار خطرناک است و باید سریعا مداوا گردد. در این حالت شما به انسداد روده مبتلا شده‌اید که یکی از اورژانس‌های گوارش است و باید سریعا تحت درمان قرار گیرد.

آیا یبوست باعث مرگ میشود؟

یبوست در حالت شدید و درمان‌نشده می‌تواند باعث مرگ شود. اما این در حالتی اتفاق می‌افتد که شما به انسداد روده مبتلا شوید و برای درمان به پزشک مراجعه نکنید. انسداد روده یکی از خطرناک‌ترین عوارض یبوست است که می‌تواند منجر به عواقب جبران‌ناپذیر شود.

راه هایی برای پیشگیری؛ برای یبوست چی خوبه؟

تمامی روش‌های ذکر شده برای درمان خانگی یبوست باید به‌عنوان سبک زندگی همیشه انجام شوند. این اقدامات از خشکی مزاج جلوگیری کرده و به‌سلامت روده کمک می‌کنند. برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:

• رژیم غذایی مناسب برای یبوست و سالم با فیبر زیاد داشته باشید. انواع میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و غلات کامل را روزانه مصرف کنید.
• روزی ۸ لیوان آب بنوشید. البته نوشیدن مایعات حاوی کافئین مانند قهوه و نوشابه آب بدن را کم می‌کنند.
• به طور منظم ورزش کنید.
• زمانی که نیاز به اجابت مزاج دارید، برای آن صبر نکنید.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

اگر دچار یبوست شدید هستید یا پس از مدتی با درمان‌های خانگی مشکل شما حل نمی‌شود، باید به متخصص گوارش مراجعه کنید. پزشک باتوجه‌به تعداد دفعات اجابت مزاج و علائم دیگر مشکل شما را تشخیص می‌دهد. گاهی لازم است آزمایش‌های تشخیصی مانند آزمایش مدفوع انجام شود. در نهایت داروی مناسب باتوجه‌به بیماری شما تجویز می‌شود.

برای پیداکردن و رزرو نوبت پزشک گوارش می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره تلفنی با دکتر گوارش آنلاین نیز وجود دارد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!