چاقی مفرط چیست؟
چاقی مفرط بیماری همه گیر در ایالات متحده است. چاقی مفرط افراد را در معرض خطر بیشتری برای بیماری هایی مانند دیابت نوع ۲، بیماری قلبی و سرطان قرار می دهد. چاقی مفرط با عنوان داشتن شاخص توده ی بدنی (BMI) بیش تر یا مساوی ۳۰ تعریف می شود. شاخص توده ی بدن(BMI) بر حسب وزن و قد افراد محاسبه می شود. با این حال، BMI برخی محدودیت ها نیز دارد. عواملی مانند سن، جنس، قومیت و توده عضلانی می توانند رابطه بین BMI و چربی بدن را تحت تاثیر قرار دهند. همچنین BMI بین چربی بیش از حد، عضله و یا توده استخوانی را تشخیص نمی دهد و هیچ نشانه ای از توزیع چربی در میان افراد نیست. با وجود این محدودیت ها، BMI همچنان به عنوان شاخصی از وزن بیش از حد مورد استفاده قرار می گیرد.
دلایل چاقی مفرط چیست؟
هنگامی که در دراز مدت خوردن کالری بیشتر از فعالیت روزانه و تمرین های ورزشی باشد باعث چاقی مفرط می شود. با گذشت زمان، این کالری اضافی تجمع یافته و موجب افزایش وزن می شود. شایع ترین علل چاقی مفرط عبارتند از:
تغذیه: رژیم غذایی باچربی و کالری بالا
تحرک: بی تحرکی و فعال نبودن در زندگی
کم خوابی: نداشتن خواب به اندازه کافی، که می تواند منجر به تغییرات هورمونی شده و شما احساس گرسنگی و تمایل به خوردن غذاهایی با کالری بالا داشته باشید
ژنتیک: ژنتیک، که می تواند بر چگونگی هضم غذا و‌تبدیل آن به انرژی و نحوه ذخیره چربی ها تحت تأثیر قرار می دهد
سن: افزایش سن ، که منجر به کاهش توده عضلانی شده و میزان متابولیسم را آهسته تر می کند و وزن گیری را آسان تر می کند
بارداری: (وزن گیری در دوران بارداری به سختی کم شده و در نهایت منجر به چاقی مفرط می شود)
برخی بیماری ها نیز ممکن است منجر به افزایش وزن شود،مانند:
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS): یک بیماری که موجب عدم تعادل هورمون های تولید مثل زنانه می شود.
سندرم Prader-Willi: بیماری نادری است که از بدو تولد با فرد همراه است و باعث گرسنگی بیش از حد می شود.
سندرم کوشینگ: نوعی بیماری که ناشی از سطح بالا و بیش از حد هورمون کورتیزول است.
کم کاری تیروئید(هیپوتیروئیدی): وضعیتی که غده تیروئید به اندازه کافی از هورمون های تولید نمی کند.
استئوآرتریت: و سایر شرایط و بیماری هایی که موجب درد شده و منجر به عدم فعالیت برای فرد می شود.
چه کسانی در معرض چاقی مفرط قرار دارند؟
ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و روانی می تواند خطر ابتلا به چاقی مفرط را افزایش دهد.
عوامل ژنتیک: برخی از افراد دارای عوامل ژنتیکی هستند که کاهش وزن را برای آنان با سختی همراه می کند.
عوامل محیطی و جامعه: محیط شما در خانه، مدرسه و جامعه، می تواند بر چگونگی تغذیه و فعالیت شما تأثیر بگذارد. شاید شما یاد نگرفته باشید که غذاهای سالم غذا بخورید یا فکر نکنید که می توانید از غذاهای سالم تر استفاده کنید.
عوامل روانشناختی و سایر عوامل: گاهی اوقات افسردگی منجر به افزایش وزن می شود، زیرا افراد به دنبال ناراحتی عاطفی تمایل به غذا خوردن دارند. همچنین برخی از داروهای ضد افسردگی نیز خطر افزایش وزن را بالا می برند.
ترک سیگار: با اینکه ترک سیگار فکر خوبی است، اما ترک سیگارنیز می تواند منجر به افزایش وزن شود. به همین دلیل، هنگام ترک نیز باید بر رژیم غذایی مناسب و ورزش تمرکز کنید.
برخی داروها: داروهایی نظیر استروئید ها و قرص های ضد بارداری همچنین می تواند باعث افزایش وزن شما شود.
چاقی مفرط چگونه تشخیص داده می شود؟
چاقی مفرط با داشتنBMI >30 تعریف می شود. شاخص توده بدن محاسبه ی وزن فرد نسبت به قد آن است. اندازه گیری های دقیق تر دیگر چربی بدن و توزیع چربی بدن شامل ضخامت چین پوستی، مقایسه دور کمر به ران و تست های غربالگری از قبیل سونوگرافی، سی تی اسکن(CT scan) و‌ام آر آی (MRI) می باشد. پزشک شما همچنین می تواند آزمایش های خاصی برای تشخیص چاقی مفرط و همچنین خطرات مربوط به چاقی مفرط انجام دهد. این آزمایش ها ممکن است شامل آزمایش خون برای بررسی سطح کلسترول و گلوکز، آزمایش های عملکرد کبدی، دیابت، آزمایشات تیروئید و تست های قلبی مانند نوار قلب(الکتروکاردیوگرام) باشد. اندازه گیری چربی دور کمر شما همچنین پیش بینی خوبی از خطر بیماری های مرتبط با چاقی مفرط است.
عوارض چاقی مفرط چیست؟
نسبتا بالای چربی بدن به عضله باعث ایجاد فشار روی استخوان ها و همچنین اندام های داخلی شما می شود. همچنین باعث افزایش التهاب در بدن می شود که به نظر می رسد علت سرطان است. چاقی مفرط همچنین یکی از دلایل اصلی دیابت نوع ۲ است.
چاقی مفرط می تواند منجر به برخی مشکلات و بیماری ها در فرد شود که بعضی از آن ها تهدید کننده حیات هستند، مانند:
- دیابت نوع ۲
- بیماری قلبی
- فشار خون بالا
- برخی سرطانهای (پستان، روده بزرگ و اندومتر رحم)
- سکته مغزی
- بیماری کیسه صفرا
- بیماری کبد چرب
- کلسترول بالا
- آپنه خواب و سایر مشکلات تنفسی
- آرتروز
- ناباروری
چاقی مفرط چگونه درمان می شود؟
اگر چاق هستید و نمیتوانید وزن خود را کم کنید از پزشک خود کمک بگیرید. پزشک ممکن است شما را به متخصص مربوطه ارجاع دهد. پزشک همچنین ممکن تغییر دادن شیوه زندگی و گاهی اوقات نیز داروها یا جراحی برای کاهش وزن را به شما توصیه کنند.
تغییر شیوه زندگی و رفتار: تیم مراقبت از سلامت می تواند به شما در انتخاب غذای بهتر آموزش دهد و به شما کمک کند که یک برنامه غذایی سالم داشته باشید. برنامه ورزشی سازمان یافته و افزایش فعالیت روزانه – تا ۳۰۰ دقیقه در هفته – به افزایش قدرت، استقامت و متابولیسم کمک می کند.
گروه های مشاوره یا حامی ممکن است عوامل ناخوشایند را شناسایی کرده و برای مقابله با مسایل مربوط به خوردن مانند اضطراب، افسردگی، مشکلات عاطفی و عصبی که با آن روبرو هستید به شما کمک کنند.
داروهای کاهش دهنده وزن: پزشک شما همچنین ممکن است بعضی از داروهای کاهش دهنده وزن را علاوه بر برنامه های تغذیه سالم و ورزش به شما تجویز کنند. داروها معمولا هنگامی تجویز می شوند که دیگر روش های کاهش دهنده وزن موثر نباشد یا اینکه شماBMI>27 به همراه مشکلات مربوط به چاقی مفرط داشته باشید.
مصرف داروهای کاهش دهنده وزن از جذب چربی جلوگیری کرده یا اشتها را کاهش می دهند. این داروها می توانند عوارض جانبی ناخوشایند داشته باشند. به عنوان مثال، داروی ارلیستات (Xenical) می تواند به حرکات مکرر روده، دفع سریع مدفوع و گاز روده می شود. در صورت مصرف این داروها، پزشک باید شما را با دقت تحت نظر بگیرد.
جراحی کاهش وزن: جراحی برای کاهش وزن (معمولا جراحی باریاتریک” نامیده می شود) مستلزم تعهد بیمار برای تغییر سبک زندگی است. این نوع عمل جراحی با محدود کردن مقدار غذایی که فرد می تواند بخورد یا جلوگیری از جذب مواد غذایی و کالری مصرفی و گاهی اوقات با استفاده از هر دو مکانیسم می تواند باعث کاهش وزن فرد شود. جراحی برای کاهش وزن کاملا ثابت شده نیست. این جراحی بزرگ است و می تواند خطرات جدی داشته باشد. پس از جراحی، بیمار باید مقدار غذای مصرفی و نوع غذای مصرفی خود را تغییر دهد. افرادی کاندیدای جراحی کاهش دهنده وزن هستند که با BMI 40 یا بیشتر داشته یا BMI 35تا ۳۹.۹ همراه با مشکلات جدی مربوط به چاقی مفرط دارند. بیمارانی که تحت عمل جراحی قرار می گیرند مجبور به کاهش وزن هستند. علاوه بر این، این افراد به طور معمول تحت مشاوره قرار می گیرند تا اطمینان حاصل شود که هم از لحاظ احساسی برای این جراحی آمادگی دارند و هم اینکه مایل به ایجاد تغییرات لازم در شیوه زندگی هستند یا نه. جراحی هایی که برای کاهش وزن‌انجام می شود شامل موارد زیر است:
جراحی بای پس معده: که یک کیسه کوچک در بالای معده شما ایجاد می کند که به طور مستقیم به روده کوچک شما متصل می شود. مواد غذایی و مایعات از این کیسه عبور کرده و به روده می رسند بدون‌اینکه از بخش اعظم معده و‌قسمت هایی از روده‌عبور کنند.
حلقه گذاری قابل تنظیم معده به روش لاپاروسکوپی (LAGB): در این روش یک حلقه(باند) قابل تنظیم دور قسمت ابتدایی معده قرار داده می‌شود و بدین ترتیب معده به دو‌قسمت تبدیل می شود.
اسلیو معده: در این روش قسمتی از معده شما را بر می دارند. جراحی انحراف بیلیوپانکراتیک (Duodenal switch): در این روش نیز قسمت اعظم معده شما برداشته‌می شود.
چگونه از چاقی مفرط می توان پیشگیری کرد؟
با انتخاب شیوه درست زندگی می توان از افزایش وزن جلوگیری کرد. انجام فعالیت هایی مانند پیاده روی، شنا یا دوچرخه سواری هر روز ۲۰ تا ۳۰ دقیقه می تواند به تناسب اندام شما کمک کند. غذاهای مغذی مانند میوه ها، سبزیجات، حبوبات و پروتئین های بدون چربی را زیاد بخورید و سعی کنید غذاهایی با چربی و کالری بالا را کمتر مصرف کنید.
تنظیم و ترجمه: فاطمه افضلی
منبع: healthline
