چاقی مفرط چیست؟
چاقی مفرط بیماری همه گیر در ایالات متحده است. چاقی مفرط افراد را در معرض خطر بیشتری برای بیماری‌هایی مانند دیابت نوع ۲، بیماری قلبی و سرطان قرار می‌دهد. چاقی مفرط با عنوان داشتن شاخص توده‌ی بدنی (BMI) بیش تر یا مساوی ۳۰ تعریف می‌شود. شاخص توده‌ی بدن (BMI) بر حسب وزن و قد افراد محاسبه می‌شود. با این حال، BMI برخی محدودیت‌ها نیز دارد. عواملی مانند سن، جنس، قومیت و توده عضلانی می‌توانند رابطه بین BMI و چربی بدن را تحت تاثیر قرار دهند. همچنین BMI بین چربی بیش از حد، عضله و یا توده استخوانی را تشخیص نمی‌دهد و هیچ نشانه‌ای از توزیع چربی در میان افراد نیست. با وجود این محدودیت‌ها، BMI همچنان به عنوان شاخصی از وزن بیش از حد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چاقی مفرط با عنوان داشتن شاخص توده‌ی بدنی (BMI) بیش تر یا مساوی ۳۰ تعریف می‌شود.
دلایل چاقی مفرط چیست؟
هنگامی که در دراز مدت خوردن کالری بیشتر از فعالیت روزانه و تمرین‌های ورزشی باشد باعث چاقی مفرط می‌شود. با گذشت زمان، این کالری اضافی تجمع یافته و موجب افزایش وزن می‌شود. شایع ترین علل چاقی مفرط عبارتند از:
- تغذیه: رژیم غذایی باچربی و کالری بالا
- تحرک: بی تحرکی و فعال نبودن در زندگی
- کم خوابی: نداشتن خواب به اندازه کافی، که می‌تواند منجر به تغییرات هورمونی شده و شما احساس گرسنگی و تمایل به خوردن غذاهایی با کالری بالا داشته باشید
- ژنتیک: ژنتیک، که می‌تواند بر چگونگی هضم غذا و‌تبدیل آن به انرژی و نحوه ذخیره چربی‌ها تحت تأثیر قرار می‌دهد
- سن: افزایش سن ، که منجر به کاهش توده عضلانی شده و میزان متابولیسم را آهسته تر می‌کند و وزن گیری را آسان تر می‌کند
- بارداری: (وزن گیری در دوران بارداری به سختی کم شده و در نهایت منجر به چاقی مفرط می‌شود)
برخی بیماری‌ها نیز ممکن است منجر به افزایش وزن شود،مانند:
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS): یک بیماری که موجب عدم تعادل هورمون‌های تولید مثل زنانه می‌شود.
- سندرم Prader-Willi: بیماری نادری است که از بدو تولد با فرد همراه است و باعث گرسنگی بیش از حد می‌شود.
- سندرم کوشینگ: نوعی بیماری که ناشی از سطح بالا و بیش از حد هورمون کورتیزول است.
- کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدی): وضعیتی که غده تیروئید به اندازه کافی از هورمون‌های تولید نمی‌کند.
- استئوآرتریت: و سایر شرایط و بیماری‌هایی که موجب درد شده و منجر به عدم فعالیت برای فرد می‌شود.
چه کسانی در معرض چاقی مفرط قرار دارند؟
ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و روانی می‌تواند خطر ابتلا به چاقی مفرط را افزایش دهد.
- عوامل ژنتیک: برخی از افراد دارای عوامل ژنتیکی هستند که کاهش وزن را برای آنان با سختی همراه می‌کند.
- عوامل محیطی و جامعه: محیط شما در خانه، مدرسه و جامعه، می‌تواند بر چگونگی تغذیه و فعالیت شما تأثیر بگذارد. شاید شما یاد نگرفته باشید که غذاهای سالم غذا بخورید یا فکر نکنید که می‌توانید از غذاهای سالم تر استفاده کنید.
- عوامل روانشناختی و سایر عوامل: گاهی اوقات افسردگی منجر به افزایش وزن می‌شود، زیرا افراد به دنبال ناراحتی عاطفی تمایل به غذا خوردن دارند. همچنین برخی از داروهای ضد افسردگی نیز خطر افزایش وزن را بالا می‌برند.
- ترک سیگار: با اینکه ترک سیگار فکر خوبی است، اما ترک سیگارنیز می‌تواند منجر به افزایش وزن شود. به همین دلیل، هنگام ترک نیز باید بر رژیم غذایی مناسب و ورزش تمرکز کنید.
- برخی داروها: داروهایی نظیر استروئید‌ها و قرص‌های ضد بارداری همچنین می‌تواند باعث افزایش وزن شما شود.
چاقی مفرط چگونه تشخیص داده می‌شود؟
چاقی مفرط با داشتن BMI>30 تعریف می‌شود. شاخص توده بدن محاسبه‌ی وزن فرد نسبت به قد آن است. اندازه گیری‌های دقیق تر دیگر چربی بدن و توزیع چربی بدن شامل ضخامت چین پوستی، مقایسه دور کمر به ران و تست‌های غربالگری از قبیل سونوگرافی، سی تی اسکن (CT scan) و ام آر‌ای (MRI) می‌باشد. پزشک شما همچنین می‌تواند آزمایش‌های خاصی برای تشخیص چاقی مفرط و همچنین خطرات مربوط به چاقی مفرط انجام دهد. این آزمایش‌ها ممکن است شامل آزمایش خون برای بررسی سطح کلسترول و گلوکز، آزمایش‌های عملکرد کبدی، دیابت، آزمایشات تیروئید و تست‌های قلبی مانند نوار قلب (الکتروکاردیوگرام) باشد. اندازه گیری چربی دور کمر شما همچنین پیش بینی خوبی از خطر بیماری‌های مرتبط با چاقی مفرط است.
عوارض چاقی مفرط چیست؟
نسبتا بالای چربی بدن به عضله باعث ایجاد فشار روی استخوان‌ها و همچنین اندام‌های داخلی شما می‌شود. همچنین باعث افزایش التهاب در بدن می‌شود که به نظر می‌رسد علت سرطان است. چاقی مفرط همچنین یکی از دلایل اصلی دیابت نوع ۲ است.
چاقی مفرط می‌تواند منجر به برخی مشکلات و بیماری‌ها در فرد شود که بعضی از آن‌ها تهدید کننده حیات هستند، مانند:
- دیابت نوع ۲
- بیماری قلبی
- فشار خون بالا
- برخی سرطانهای (پستان، روده بزرگ و اندومتر رحم)
- سکته مغزی
- بیماری کیسه صفرا
- بیماری کبد چرب
- کلسترول بالا
- آپنه خواب و سایر مشکلات تنفسی
- آرتروز
- ناباروری
چاقی مفرط چگونه درمان می‌شود؟
اگر چاق هستید و نمیتوانید وزن خود را کم کنید از پزشک خود کمک بگیرید. پزشک ممکن است شما را به متخصص مربوطه ارجاع دهد. پزشک همچنین ممکن تغییر دادن شیوه زندگی و گاهی اوقات نیز داروها یا جراحی برای کاهش وزن را به شما توصیه کنند.
تغییر شیوه زندگی و رفتار: تیم مراقبت از سلامت می‌تواند به شما در انتخاب غذای بهتر آموزش دهد و به شما کمک کند که یک برنامه غذایی سالم داشته باشید. برنامه ورزشی سازمان یافته و افزایش فعالیت روزانه – تا ۳۰۰ دقیقه در هفته – به افزایش قدرت، استقامت و متابولیسم کمک می‌کند.
گروه‌های مشاوره یا حامی ممکن است عوامل ناخوشایند را شناسایی کرده و برای مقابله با مسایل مربوط به خوردن مانند اضطراب، افسردگی، مشکلات عاطفی و عصبی که با آن روبرو هستید به شما کمک کنند.
داروهای کاهش دهنده وزن: پزشک شما همچنین ممکن است بعضی از داروهای کاهش دهنده وزن را علاوه بر برنامه‌های تغذیه سالم و ورزش به شما تجویز کنند. داروها معمولا هنگامی تجویز می‌شوند که دیگر روش‌های کاهش دهنده وزن موثر نباشد یا اینکه شما BMI>27 به همراه مشکلات مربوط به چاقی مفرط داشته باشید.
مصرف داروهای کاهش دهنده وزن از جذب چربی جلوگیری کرده یا اشتها را کاهش می‌دهند. این داروها می‌توانند عوارض جانبی ناخوشایند داشته باشند. به عنوان مثال، داروی ارلیستات (Xenical) می‌تواند به حرکات مکرر روده، دفع سریع مدفوع و گاز روده می‌شود. در صورت مصرف این داروها، پزشک باید شما را با دقت تحت نظر بگیرد.
جراحی کاهش وزن: جراحی برای کاهش وزن (معمولا جراحی باریاتریک نامیده می‌شود) مستلزم تعهد بیمار برای تغییر سبک زندگی است. این نوع عمل جراحی با محدود کردن مقدار غذایی که فرد می‌تواند بخورد یا جلوگیری از جذب مواد غذایی و کالری مصرفی و گاهی اوقات با استفاده از هر دو مکانیسم می‌تواند باعث کاهش وزن فرد شود. جراحی برای کاهش وزن کاملا ثابت شده نیست. این جراحی بزرگ است و می‌تواند خطرات جدی داشته باشد. پس از جراحی، بیمار باید مقدار غذای مصرفی و نوع غذای مصرفی خود را تغییر دهد. افرادی کاندیدای جراحی کاهش دهنده وزن هستند که با BMI 40 یا بیشتر داشته یا BMI 35 تا ۳۹.۹ همراه با مشکلات جدی مربوط به چاقی مفرط دارند. بیمارانی که تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند مجبور به کاهش وزن هستند. علاوه بر این، این افراد به طور معمول تحت مشاوره قرار می‌گیرند تا اطمینان حاصل شود که هم از لحاظ احساسی برای این جراحی آمادگی دارند و هم اینکه مایل به ایجاد تغییرات لازم در شیوه زندگی هستند یا نه. جراحی‌هایی که برای کاهش وزن انجام می‌شود شامل موارد زیر است:
جراحی بای پس معده: که یک کیسه کوچک در بالای معده شما ایجاد می‌کند که به طور مستقیم به روده کوچک شما متصل می‌شود. مواد غذایی و مایعات از این کیسه عبور کرده و به روده می‌رسند بدون‌اینکه از بخش اعظم معده و‌قسمت‌هایی از روده‌عبور کنند.
حلقه گذاری قابل تنظیم معده به روش لاپاروسکوپی (LAGB): در این روش یک حلقه (باند) قابل تنظیم دور قسمت ابتدایی معده قرار داده می‌شود و بدین ترتیب معده به دو‌قسمت تبدیل می‌شود.
اسلیو معده: در این روش قسمتی از معده شما را بر می‌دارند. جراحی انحراف بیلیوپانکراتیک (Duodenal Switch): در این روش نیز قسمت اعظم معده شما برداشته‌می شود.
چگونه از چاقی مفرط می‌توان پیشگیری کرد؟
با انتخاب شیوه درست زندگی می‌توان از افزایش وزن جلوگیری کرد. انجام فعالیت‌هایی مانند پیاده روی، شنا یا دوچرخه سواری هر روز ۲۰ تا ۳۰ دقیقه می‌تواند به تناسب اندام شما کمک کند. غذاهای مغذی مانند میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و پروتئین‌های بدون چربی را زیاد بخورید و سعی کنید غذاهایی با چربی و کالری بالا را کمتر مصرف کنید.
منبع: healthline