بیماری تیروئید پرکار چیست؟

تیروئید پرکار یا پرکاری تیروئید، همان هایپرتیروئیدیسم است که یکی از شایع‌ترین بیماری‌های غدد است. شرایطی‌ که در آن غده‌ی تیروئید مقادیر بالایی هورمون تولید می‌کند و به داخل خون می‌فرستد. هنگامی‌که میزان هورمون‌های تیروئیدی در خون بالا می‌رود، یعنی تیروئید پرکار شده است. در چنین شرایطی، در بدن شما علائم خاصی بروز می‌کند که می‌توان از روی آنها این بیماری را تشخیص داد. وقتی فردی دچار هایپرتیروئیدی می‌شود، سوخت و ساز (متابولیسم) بدن او افزایش پیدا می‌کند.

با افزایش سوخت و ساز بدن، فرد علائمی چون بالا رفتن ضربان قلب، از‌دست‌دادن وزن، افزایش اشتها و بالا رفتن اضطراب از خود نشان می‌دهد. تیروئید پرکار را می‌توان با داروهای آنتی تیروئید، ید رادیواکتیو، داروهای بتابلوکر و جراحی درمان کرد. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی این مشکل، این مطلب را تا انتها بخوانید و با دکترتو همراه باشید.

تیروئید پرکار چیست؟

تیروئید پرکار یا هایپرتیروئیدی یکی از انواع بیماری تیروئید است که در آن میزان تولید و ترشح هورمون توسط غده‌ی تیروئید بیشتر از حدی است که بدن به آن نیاز دارد. نام دیگر این بیماری که ممکن است شنیده باشید، تیروئید بیش فعال است. هورمون‌های اصلی تولیدشده توسط غده‌ی تیروئید شامل T3 (تری یدوتیرونین) و T4 (تیروکسین) است.

تیروئید پرکار می‌تواند تمامی سیستم‌های بدن را تحت تأثیر قرار دهد. هنگامی که کلمه‌ی “هایپر” یا “پرکار” به گوش شما می‌رسد، احتمالا مواردی که به ذهنتان خطور می‌کند شامل انرژی و کار زیاد است. هنگامی که پرکاری تیروئید دارید، متابولیسم یا واکنش‌های سوخت‌وساز بدن شما بیشتر می‌شوند و سرعت آنها بالاتر می‌رود. واکنش‌های سوخت‌وسازی بدن همان فرایندهایی هستند که غذا را در بدن به انرژی تبدیل می‌کنند و به بدن کمک می‌کنند تا فعالیت‌های خود را به‌خوبی انجام دهد.

وقتی سرعت واکنش‌های سوخت‌وسازی بالا برود، ضربان قلب تندتر می شود. همچنین ممکن است دچار اضطراب و استرس شوید. گاهی هم اشتهای شما افزایش پیدا می‌کند. تیروئید پرکار بر تمام بخش‌های بدن تأثیر می‌گذارد و باید توسط متخصص غدد درمان شود.

متن انگلیسی:
«Hyperthyroidism happens when the thyroid gland makes too much thyroid hormone. This condition also is called overactive thyroid.»
ترجمه فارسی:
«هایپرتیروئیدیسم (پرکاری تیروئید) شرایطی است که در آن غده تیروئید مقدار بیش از حد هورمون تیروئیدی تولید می‌کند. به این شرایط غده تیروئید بیش فعال هم می‌گویند.»

به نقل از mayoclinic

غده تیروئید چیست و عملکرد آن چگونه است؟

تیروئید یک غده‌ی پروانه‌ای‌شکل است (و یا سپری‌شکل) که در جلوی گردن قرار گرفته است. غده تیروئید در فعالیت‌های حیاتی بدن نقش کلیدی دارد. این غده ضربان قلب، دمای بدن و سوخت و ساز بدن را تنظیم می‌کند. هنگامی که غده‌ی تیروئید در وضعیت متعادل و نرمال خود قرار دارد، بدن هم در شرایط باثباتی است و فعالیت‌هایش را بدون مشکل پیش می‌برد. درصورتی‌که این غده دچار مشکل شود و تنظیم نباشد، بدن به هم می‌ریزد و فعالیت‌های آن دچار اختلال می‌شود.

T3 و T4 هورمون‌های مترشحه از این غده هستند. نام‌های دیگر این هورمون‌ها تری یدوتیرونین و تیروکسین هستند. این هورمون‌ها را هورمون‌های تیروئیدی می‌نامند. غده‌ی تیروئید هورمون دیگری به نام کلسی تونین هم ترشح می‌کند که در تنظیم کلسیم خون نقش دارد.

علائم تیروئید پر کار داری و نگرانی؟

از دکترتو نوبت بگیر

دکتر غدد آنلاینفوق تخصص غدد

چه کسانی در خطر داشتن تیروئید پرکار هستند؟

مردان و زنان، هر دو می‌توانند دچار این مشکل شوند. برخی ریسک‌ فاکتورها یا مواردی که خطر داشتن این بیماری را بالا می‌برند عبارت‌اند از:

• افرادی که سابقه‌ی بیماری‌های تیروئیدی در خانواده‌ی خود دارند.
• افرادی که سابقه‌ی بیماری‌هایی چون کم خونی (آنمی)، سندروم آلپورت، دیابت نوع ۱ و سندروم آدیسون دارند، در معرض پرکاری تیروئید قرار دارند.
• هر کسی که مقدار زیادی ید در رژیم غذایی خود دارند. ید ماده‌ی معدنی است که غده‌ی تیروئید با کمک آن هورمون‌های تیروئیدی را می‌سازد.
• کسانی که سن بالای ۶۰ سال دارند.
• خانم هایی که باردار هستند و یا به تازگی زایمان کرده‌اند.

بیماری تیروئید پرکار بیماری شایعی است، و تقریبا حدود ۱% از مردم به این بیماری دچار هستند.

علت بوجود امدن تیروئید پرکار چیست؟ (علل ایجاد پرکاری تیروئید)

دلایل بسیاری می‌توانند سبب پرکاری تیروئید شوند. برای تشخیص علت پرکاری تیروئید باید به دکتر غدد مراجعه کنید. برخی از این شرایط عبارت‌اند از:

• بیماری گریوز
• ندول‌های تیروئیدی یا گره تیروئیدی
• تیروئیدیت
• مصرف ید زیاد

تشخیص تیروئید پرکار؛ از کجا بفهمیم تیروئید پرکار داریم؟

پزشک می‌تواند از راه‌های متفاوتی پرکاری تیروئید را تشخیص دهد. متخصص غدد برای تشخیص این بیماری موارد زیر را انجام می‌دهد:

• دکتر غدد ابتدا یک معاینه‌ی فیزیکی کامل و دقیق برای بررسی اندازه‌ی غده‌ی تیروئید انجام می‌دهد.
• آزمایش خون از مواردی است که در تشخیص پرکاری تیروئید کاربرد اساسی دارد. در این آزمایش، مقادیر هورمون‌های تیروئید بررسی می‌شود.
• عکس و رادیوگرافی هم یکی دیگر از موارد کمک‌کننده در تشخیص پرکاری تیروئید است.

در ادامه مسیر تشخیص بیماری تیروئید پرکار را با هم بررسی می‌کنیم:

۱. معاینه فیزیکی برای تشخیص پرکاری تیروئید

در صورتیکه پزشک بخواهد شما را از نظر پرکاری تیروئید معاینه کند، به مواردی توجه می‌کند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

• معاینه‌ی غده‌ی تیروئید: پزشک با لمس دوطرفه‌ی گردن شما، غده‌ی تیروئید را از نظر بزرگی، ورم و داشتن و نداشتن ندول، بررسی می‌کند. این معاینه به‌آرامی و با عقب‌دادن گردن و گاهی هم‌زمان با قورت‌دادن آب دهان صورت می‌گیرد.
• معاینه‌ی چشم‌ها: چشم‌ها را از نظر داشتن علائم بیماری گریوز بررسی می‌کنند. این موارد شامل قرمزی، ورم، بیرون‌زدگی و سایر علائم این بیماری است.
• معاینه‌ی قلب: با گوش‌دادن به صداهای قلبی می‌توان مشکلات بسیاری را تشخیص داد. مثلا ممکن است قلب شما نامنظم و یا سریع بتپد.
• معاینه‌ی دست‌ها: نوک انگشتان و ناخن‌ها و همچنین وجود لرزش در دستان بررسی خواهد شد.
• پوست: پزشک پوست شما را از نظر رطوبت و گرمی بررسی می‌کند.

۲. آزمایش تیروئید پرکار

برای تشخیص مشکلات تیروئیدی می‌توان از آزمایش تیروئید استفاده کرد. در آزمایش تیروئید، میزان هورمون‌های غده‌ی تیروئید و هورمون‌های تنظیم‌کننده‌‌ی عملکرد تیروئید در خون سنجیده می‌شود. نام این آزمایش‌ها تست عملکرد غده‌ی تیروئید است. در هایپرتیروئیدی با مقدار بالای برخی از این هورمون‌ها و کاهش برخی دیگر از آنها مواجه می‌شویم.

هنگامی که فرد به هایپرتیروئیدی دچار می‌شود، میزان هورمون‌ها تیروئیدی خونش (یعنی تست T3 و تست T4) نسبت به حالت طبیعی افزایش پیدا می‌کند. درحالی‌که میزان هورمون تحریک‌کننده‌ی ترشح تیروئید (یا همان تست TSH) در خون، نسبت به حالت طبیعی کاهش پیدا می‌کند.

۳. تصویربرداری از غده تیروئید

روش‌های مختلفی برای تصویربرداری از غده‌ی تیروئید و بررسی آن وجود دارد که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم:

۱. RAIU

RAIU یا آزمایش جذب ید رادیواکتیو یکی از بهترین روش‌های تشخیص پرکاری تیروئید می‌باشد. برای انجام این عکس‌برداری، به بیمار مقدار کم و بی‌خطری از ید رادیواکتیو داده می‌شود. سپس در تصاویر این ید را دنبال می‌کنند تا ببینند چه میزان از آن توسط غده‌ی تیروئید جذب شده‌است. بعد از مدتی که معمولا بین ۶ تا ۲۴ ساعت طول می‌کشد، متخصص از گردن و گلوی شما اسکن می‌گیرد تا میزان ید جذب‌شده را بررسی کند.

اگر غده‌ی تیروئید مقدار زیادی از ید رادیواکتیو را جذب کند، یعنی مبتلا به پرکاری تیروئید هستید. در این بیماری بدن در حال تولید مقدار زیادی از T4 است؛ بنابراین مقدار بیشتری ید جذب می‌کند. در این صورت به احتمال زیاد مبتلا به بیماری گریوز هستید و یا در غده‌ی تیروئیدتان ندول‌هایی ایجاد شده است.

۲. اسکن تیروئید

این مورد شبیه به آزمایش قبلی است. تنها تفاوت این دو تست در تصاویری است که توسط یک دوربین‌ (گاما) از غده‌ی تیروئید گرفته می‌شود. این تصاویر در حالی گرفته می‌شوند که روزی تخت یا میز دراز کشیده‌اید و گردن شما اندکی به عقب خم شده‌است. بخش‌هایی از تیروئید که در آن‌ها ید رادیواکتیو موجود است، روشن می‌شوند.

از این تصاویر برای تشخیص گواتر، گره تیروئیدی، سرطان تیروئید، ورم و التهاب غده استفاده می‌شود.

۳. سونوگرافی تیروئید

در سونوگرافی با استفاده از امواج فراصوت با شدت بالا، از تیروئید تصویربرداری می‌شود. این روش غیرتهاجمی است و در آن به پزشک امکان بررسی وجود یا عدم وجود ندول در غده داده می‌شود.

علائم تیروئید پرکار

هایپرتیروئیدی تمامی بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. افراد که پرکاری تیروئید دارند، برخی از این علائم را نشان می‌دهند: تپش قلب و بالارفتن سرعت ضربان قلب، احساس لرزش و اضطراب، کاهش وزن و افزایش اشتها. گاهی فرد مبتلا به پرکاری تیروئید اسهال را تجربه می‌کند، حرکت‌های روده بیشتر می‌شوند و ممکن است فرد دچار سندروم روده‌ی تحریک‌پذیر شوند. برخی علائم دیگر عبارتند از:

• تغییرات بینایی
• پوست نازک، گرم و مرطوب
• عدم تحمل گرما و تعریق غیرطبیعی
• اختلالات خواب
• ورم و یا برآمدگی گردن
• تغییر جنس مو و ریزش مو
• ورم و بیرون‌زدگی چشم‌ها
• نازک‌شدن موها.

علائم تیروئید پرکار در مردان

از علائم پرکاری تیروئید در مردان می‌توان به اختلال نعوظ یا erectile dysfunction اشاره کرد. همچنین کاهش تعداد اسپرم‌ها و بنابراین نازایی مردان هم از عوارض پرکاری تیروئید است. یکی دیگر از علائم هایپرتیروئیدی، کچلی پیش از موعد در مردان است. مقدار زیاد هورمون تیروئیدی در خون، سبب کاهش میزان تستوسترون در خون می‌شود که مشکلات متنوعی را در آنها ایجاد می‌کند. یکی از عوارضی که کاهش تستوسترون خون برای فرد ایجاد می‌کند، ضعف عضلانی در نتیجه‌ی تحلیل عضلانی است. پرکاری تیروئید و ورزش در کنار هم ممکن است ایجاد مشکل کنند. از آنجایی که توده‌ی عضلانی کاهش می‌یابد و ضربان قلب افزایش پیدا می‌کند، ممکن است فرد برای ورزش با مشکل روبرو شود و آسیب‌های دیگری در بدن او ایجاد شود. ممکن است مرد با ژنیکوماستی درگیر شود که همان بزرگ‌شدن پستان‌ها در آقایان است.

علائم تیروئید پرکار در زنان

زنان در خطر بیشتری برای ابتلا به هایپرتیروئیدی هستند. از علائم پرکاری تیروئید در زنان می‌توان به اختلال در دوره‌های قاعدگی اشاره کرد. میزان خونریزی در عادت ماهانه کمتر می‌شود. دوره‌های پریود از نظر زمانی کاهش پیدا می‌کند. مثلا اگر قبلا دوره‌های شما ۳۰ روزه بود، ممکن است به دوره‌های ۲۷ یا ۲۵ روزه کاهش پیدا کند. خطر ابتلا به پوکی استخوان و پیشرفت آن را افزایش می‌دهد. این اتفاق بیشتر برای کسانی خطرناک است که وارد دوره‌ی یائسگی شده‌اند.

علائم عمومی و مشترک	علائم مختص مردان	علائم مختص زنان
کاهش وزن ناخواسته	اختلال در نعوظ	اختلالات قاعدگی (مانند کاهش خونریزی یا قاعدگی نامنظم)
تپش قلب و ضربان نامنظم	کاهش تعداد اسپرم	کاهش میل جنسی
تعریق بیش از حد	بزرگ شدن پستان‌ها (ژنیکوماستی)	خطر افزایش پوکی استخوان
لرزش دست‌ها	طاسی زودرس	افزایش خطر سقط جنین
اضطراب و تحریک‌پذیری	کاهش توده عضلانی	زایمان زودرس
خستگی و ضعف عضلانی
افزایش اشتها
اختلالات خواب
تحریک‌پذیری و تغییرات خلقی
بزرگ شدن غده تیروئید (گواتر)

تیروئید پرکار در بارداری

فعالیت غده تیروئید در دوران بارداری بسیار مهم و تعیین‌کننده است، زیرا فعالیت این غده و هورمون‌های تیروئید در بسیاری از عملکردهای بدن نقش دارد و علاوه‌براین روی تنظیم فعالیت برخی هورمون‌های جنسی هم تأثیر دارد. دور از ذهن نیست اگر خانمی که قبل از بارداری هیچ مشکل و اختلال تیروئیدی نداشته‌اند، در دوران بارداری و یا بعد از زایمان دچار پرکاری تیروئید شود. به این دلیل که در دوران بارداری در میزان هورمون‌های تولید‌شده توسط غده‌ی تیروئید، تغییراتی رخ می‌دهد.

خوشبختانه پرکاری تیروئید در بارداری خیلی شایع نیست. از طرفی ممکن است علائم پرکاری تیروئید با تغییرات طبیعی در دوران بارداری اشتباه گرفته‌ شود و تشخیص داده‌نشود. در این صورت خطر آن بیشتر می‌شود. موارد طبیعی دیگری که ممکن است با علائم پرکاری تیروئید هم‌پوشانی داشته‌باشند عبارت‌اند ‌از:

• احساس گرمای زیاد یا گرگرفتگی
• احساس خستگی و مضطرب‌بودن.

اگر هایپرتیروئیدی درمان‌ نشود، مادر و جنین هر دو در خطر خواهند بود. مادران بارداری که پرکاری تیروئید در آن‌ها درمان نشود، احتمالا دچار فشارخون بالا خواهند‌شد. همچنین احتمال سقط، زایمان زودرس و یا تولد نوزاد با وزن کم در این موارد وجود دارد.

تیروئید پرکاری در کودکان

پرکاری تیروئید در کودکان دلایل مختلفی دارد. تعیین دلیل ایجاد پرکاری تیروئید به تعیین مسیر درمانی مناسب کمک زیادی می‌کند. یک متخصص غدد و متابولیسم خوب با تشخیص‌ دقیق و درمان مناسب می‌تواند نجات‌دهنده‌ی زندگی کودک باشد.

هایپرتیروئیدی تشخیص داده‌نشده و درمان‌نشده می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری در زندگی کودک باقی بگذارد. اما درصورتی‌که بیماری کنترل شود، آسیب‌ها کاهش‌ می‌یابد و کیفیت زندگی کودک بالاتر می‌رود. تیروئید پرکار در کودکان و نوزادان را از راه‌های مختلفی می‌توان تشخیص داد و درمان کرد. گاهی نمی‌توان این بیماری‌ را به طور کلی درمان کرد، اما می‌توان آن را تحت کنترل درآورد.

علائم پرکاری تیروئید در هر گروه سنی از کودکان متفاوت است، از این پیشنهاد می‌کنیم که به مطلب پرکاری تیروئید در کودکان سری بزنید.

درمان تیروئید پرکار

پرکاری تیروئید را می‌توان از راه‌های مختلفی درمان کرد که بستگی به مرحله‌ی بیماری و علت پرکار شدن غده‌ی تیروئید دارد. در ادامه به روش‌های مختلف درمان تیروئید پرکار می‌پردازیم:

• دارو درمانی: متی مازول و پروپیل تی یوراسیل (PTU) از قرص‌های پرکاری تیروئید هستند. از بتابلوکرها هم استفاده می‌شود.
• ید رادیواکتیو: ید رادیواکتیو توسط سلول‌های بیش‌فعال تیروئید جذب می‌شود و به سلول‌های بیش‌فعال آسیب می‌رساند.
• جراحی: تیروئیدکتومی نام جراحی برداشتن تیروئید است.

سریع‌ترین روش درمان تیروئید پرکار با بهترین دکتر غدد در دکترتو

دکتر تیروئید پرکار

عوارض تیروئید پرکار؛ تیروئید پرکار چه خطراتی دارد؟

کسی که به بیماری پرکاری تیروئید مبتلا است، در کنار علائم و مشکلاتی که در روزمره با آن‌ها مواجه می‌شود، ممکن است دچار عوارض تیروئید پرکار و عوارض درمان آن هم شود. برخی از عوارضی که ممکن است در زنان و مردان با پرکاری تیروئید بروز کند، شامل موارد زیر است:

• آسیب دائمی به کبد
• آگرانولوسیتوز
• آسیب به جنین در بارداری
• آلرژی به داروهای پرکاری تیروئید
• سرطان، آسیب به حس چشایی و خطرات ید رادیواکتیو
• عفونت و خونریزی ناشی از جراحی
• فلج طناب‌های صوتی ناشی از جراحی
• آسیب به غدد پاراتیروئید
• کم‌کار شدن تیروئید و یا کاهش بیش‌از‌حد هورمون‌های تیروئیدی

رژیم غذایی برای پرکاری تیروئید

اگر مبتلا به هایپرتیروئیدی هستید، احتمالا این سؤال به ذهن شما می‌رسد که چه چیزهایی بخورم و از خوردن چه غذاها و نوشیدنی‌هایی اجتناب کنم؟ اگر جواب این سؤال را نمی‌دانید، با دکترتو همراه باشید. مشاوره با متخصص تغذیه در این مورد می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد. می‌توان گفت که درمان خانگی پرکاری تیروئید از راه رژیم غذایی تیروئید پرکار تسهیل پیدا می‌کند. مصرف مواد غذایی با ید پایین، برخی سبزیجات و ویتامین‌ها و مواد معدنی از مهم‌ترین پایه‌های یک رژیم غذایی سالم و مناسب برای شخص مبتلا به پر کاری تیروئید است.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

بیماری‌های تیروئید از جمله بیماری‌های رایج در جهان هستند. طوری‌که کم پیش می‌آید در خانواده‌ای کسی به بیماری تیروئید مبتلا نباشد. تیروئید پرکار هم یکی از اختلالات شایع تیروئید است که باعث افزایش تولید هورمون‌های تیروئیدی می‌شود. وقتی هورمون‌های تیروئید بیش‌از‌حد ترشح شوند، متابولیسم افزایش می‌یابد و این یعنی کاهش وزن، ضربان قلب بالا و تپش قلب، عدم تحمل گرما و احساس اضطراب و علائم دیگری که در بالا کامل توضیح دادیم.

این بیماری به دلایل متفاوتی ایجاد می‌شود برای مثال بیماری گریوز، مصرف ید زیاد، تیروئیدیت و گره تیروئیدی می‌توانند باعث پرکاری این غده شوند. یکی از راه‌های معمول تشخیص این بیماری از طریق آزمایش خون است. اگر سطح هورمون‌های T3 و T4 بالا و سطح TSH پایین باشد، به معنای پرکاری تیروئید است. البته برای تشخیص دقیق‌تر دکتر غدد آزمایشات و بررسی‌های بیشتری انجام می‌دهد.

برای درمان تیروئید پرکار می‌توان از روش‌های دارو درمانی، ید رادیواکتیو و جراحی استفاده کرد. البته هر یک از این روش‌ها عوارضی هم دارند که باید در مورد آن با متخصص غدد صحبت کنبد. علاوه‌بر درمان باید به رژیم غذایی خود هم دقت کنید و غذاهایی که ید فراوان دارند را مصرف نکنید.

اگر هر یک از علائم پرکاری تیروئید را دارید بهتر است به متخصص غدد و فوق تخصص تیروئید مراجعه کنید. برای پیدا کردن بهترین فوق تخصص غدد به دکترتو مراجعه کنید. در دکترتو علاوه بر پیدا کردن بهترین پزشکان می‌توانید از خدمات مشاوره آنلاین با دکتر غدد آنلاین هم استفاده کنید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!