درباره بیماری های خودایمنی بیشتر بدانید

بیماری‌ های خودایمنی (Autoimmune diseases) گروهی از اختلالات هستند که در آن‌ها سیستم ایمنی بدن به‌اشتباه به بافت‌ها و اندام‌های سالم حمله می‌کند. تاکنون بیش از ۱۰۰ نوع بیماری خودایمنی شناسایی شده که می‌توانند طیف وسیعی از ارگان‌ها را تحت تأثیر قرار دهند؛ از جمله پوست، مفاصل، غدد درون‌ریز، روده، و سیستم عصبی. مکانیزم‌های این حمله شامل تولید آنتی‌بادی علیه اجزای خودی یا فعال‌سازی نابه‌جای سلول‌های ایمنی است. به همین دلیل، علائم بیماری‌های خودایمنی بسیار متنوع‌اند و بسته به اندام درگیر، متفاوت ظاهر می‌شوند.

بیماری های خودایمنی چیست؟

سیستم ایمنی در حالت طبیعی سلول‌های خودی را از عوامل بیگانه مانند باکتری‌ها و ویروس‌ها تشخیص داده و به مهاجمان حمله می‌کند. گاهی اختلال در این سیستم باعث می‌شود واکنش ایمنی یا بسیار ضعیف یا بیش از حد شدید باشد. در صورت افزایش غیرطبیعی واکنش، بیماری‌های خودایمنی (Autoimmune Diseases) بروز می‌کنند. در این وضعیت، بدن به اشتباه آنتی‌بادی‌هایی تولید می‌کند که به‌جای عوامل بیماری‌زا، به بافت‌ها و سلول‌های خودی حمله می‌کنند. برخی بیماری‌های خودایمنی، مانند دیابت نوع ۱، یک اندام خاص را هدف قرار می‌دهند؛ برخی دیگر، مثل لوپوس اریتماتوز سیستمیک (Systemic Lupus Erythematosus)، چندین اندام و بافت را تحت تأثیر قرار می‌دهند. تاکنون بیش از ۱۰۰ نوع بیماری خودایمنی شناسایی شده است. بسته به محل درگیری، علائم متنوعی در هر بیماری ایجاد می‌شود.

چرا بیماری خود ایمنی می گیریم؟

بیماری‌های خودایمنی زمانی رخ می‌دهند که سیستم ایمنی بدن، که معمولاً برای محافظت از بدن در برابر عوامل بیماری‌زا (مانند ویروس‌ها و باکتری‌ها) عمل می‌کند، به‌اشتباه سلول‌ها و بافت‌های سالم بدن را هدف قرار می‌دهد. این واکنش نادرست می‌تواند منجر به التهاب و آسیب به اندام‌ها و بافت‌ها شود.

علت دقیق بروز بیماری‌های خودایمنی هنوز به‌طور کامل مشخص نیست، اما مجموعه‌ای از عوامل می‌توانند در بروز آن‌ها نقش داشته باشند:

1. ژنتیک: داشتن سابقهٔ خانوادگی بیماری‌های خودایمنی می‌تواند احتمال ابتلا را افزایش دهد. برخی ژن‌ها ممکن است تنظیم پاسخ ایمنی بدن را مختل کرده و آن را به سمت حمله به سلول‌های خودی هدایت کنند.

2. عوامل محیطی: قرارگیری در معرض برخی عوامل محیطی مانند عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی، یا مواد شیمیایی خاص، می‌تواند واکنش‌های ایمنی غیرعادی را تحریک کند.

3. هورمون‌ها: زنان بیشتر از مردان دچار بیماری‌های خودایمنی می‌شوند، که احتمالاً به نقش تنظیمی هورمون‌هایی مانند استروژن بر سیستم ایمنی مربوط است.

4. اختلال در تحمل ایمنی: در برخی افراد، تنظیم صحیح سیستم ایمنی دچار نقص می‌شود و این امر باعث می‌شود بدن نتواند سلول‌های خودی را از عوامل بیگانه تشخیص دهد، که منجر به واکنش ایمنی علیه بافت‌های خودی می‌شود.

5. استرس: شواهدی وجود دارد که استرس روانی یا جسمی مزمن می‌تواند عملکرد سیستم ایمنی را تغییر داده و در افراد مستعد، به‌عنوان یکی از عوامل مؤثر در بروز یا تشدید بیماری‌های خودایمنی نقش داشته باشد. بااین‌حال، استرس به‌تنهایی عامل ایجادکننده این بیماری‌ها نیست.

انواع بیماری خودایمنی کدامند؟

بیماری‌های خودایمنی به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که هر کدام بر اساس اندام یا سیستم خاصی از بدن تأثیر می‌گذارند. در ادامه، انواع رایج بیماری‌های خودایمنی آورده شده است:

عکس بیماری خود ایمنی پوست

در ادامه نمایی از پوست آرنج فردی که دچار التهاب و خشکی شدید شده را میبینیم. علائمی که معمولاً در بیماری‌های خودایمنی پوستی مانند پسوریازیس دیده می‌شود. این بیماری باعث بروز ضایعات قرمز، پوسته‌پوسته و خارش‌دار روی پوست می‌شود که می‌تواند کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. درمان به موقع و مراقبت‌های مناسب می‌تواند به کنترل علائم و بهبود وضعیت پوست کمک کند.

تصویر بالا نشان‌دهنده علائم پوستی پسوریازیس روی آرنج‌ها است.

علائم بیماری خود ایمنی

علائم بیماری‌های خودایمنی می‌توانند بسیار متنوع و وابسته به نوع خاص بیماری و اندام‌های درگیر باشند. در این بیماری‌ها، سیستم ایمنی به بافت‌های سالم بدن حمله می‌کند و باعث التهاب، آسیب و اختلال عملکرد اعضای مختلف بدن می‌شود. برخی از علائم عمومی بیماری‌های خودایمنی عبارتند از:

1. التهاب و درد مفاصل: بسیاری از بیماری‌های خودایمنی مانند روماتیسم مفصلی باعث التهاب و درد در مفاصل می‌شوند که می‌تواند به محدودیت حرکت منجر شود.
2. خستگی و ضعف عمومی: افراد مبتلا به بیماری‌های خودایمنی غالباً احساس خستگی و ضعف شدید می‌کنند، که می‌تواند به‌طور قابل توجهی کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار دهد.
3. تب و عرق شبانه: تب و عرق شبانه می‌توانند نشان‌دهنده التهاب یا عفونت‌های مرتبط با بیماری‌های خودایمنی باشند.
4. مشکلات پوستی: لکه‌های قرمز، خارش، التهاب، و حتی زخم‌های پوستی می‌توانند علائم بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس، پسوریازیس یا پیسی باشند.
5. مشکلات گوارشی: بیماری‌هایی مانند بیماری سلیاک یا کولیت اولسراتیو ممکن است باعث درد شکم، اسهال، نفخ و کاهش وزن شوند.
6. مشکلات تنفسی: برخی بیماری‌های خودایمنی مانند درماتومیوزیت یا بیماری‌های روماتیسمی می‌توانند به ریه‌ها آسیب رسانده و منجر به مشکلات تنفسی شوند.
7. کاهش وزن یا افزایش وزن بی‌دلیل: برخی بیماری‌های خودایمنی مانند دیابت نوع 1 یا بیماری گریوز می‌توانند باعث کاهش یا افزایش وزن ناگهانی شوند.
8. سردرد و مشکلات عصبی: بیماری‌های خودایمنی عصبی مانند ام‌اس می‌توانند علائمی مانند سردرد، ضعف عضلانی، از دست دادن حس، تاری دید و مشکلات تعادلی ایجاد کنند.
9. تورم غدد لنفاوی: در برخی بیماری‌های خودایمنی، غدد لنفاوی ممکن است متورم شده و باعث درد و ناراحتی شوند.

این علائم می‌توانند در افراد مختلف به صورت متفاوت ظاهر شوند و معمولاً باید به کمک آزمایش‌های تخصصی و تشخیص پزشک مورد بررسی قرار گیرند. بیماری‌های خودایمنی به علت پیچیدگی‌هایشان ممکن است با مشکلات طولانی‌مدت و مزمن همراه باشند، بنابراین مدیریت صحیح بیماری با کمک درمان‌های مناسب ضروری است.

علت بیماری های خودایمنی

علت دقیق ابتلا به این بیماری‌ها مشخص نیست. اما ژن می‌تواند تاثیر زیادی در ابتلا به بیماری خودایمنی داشته باشد. این بیماری‌ها واگیردار نبوده و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۴ انجام شد و در این تحقیق مشخص شد که زنان دوبرابر مردان به این بیماری‌ها مبتلا می‌شوند. حدودا ۶.۴٪ از زنان و ۲.۷٪ از مردان در طول زندگی خود بیماری های خودایمنی را تجربه می‌کنند. در خانم‌ها بیشتر در سنین باروری (۱۵ تا ۴۴ سال) این بیماری‌ها دیده می‌شوند.

بیماری های خودایمنی معمولا در میان اعضای یک خانواده دیده می‌شود. در واقع آنها ژن این اختلال را به ارث می‌برند. البته در سال‌های اخیر این دسته از بیماری‌ها شیوع بیشتری پیدا کرده است. به همین دلیل پزشکان معتقدند عوامل محیطی مانند عفونت و مواد شیمیایی می‌توانند در ابتلا به این بیماری‌ها نقش داشته باشند.

بیماری لوپوس می‌تواند باعث التهاب، قرمزی و ایجاد لکه‌های پوستی به‌ویژه در نواحی در معرض آفتاب شود.

درمان بیماری‌ های خودایمنی چگونه است؟

درمان بیماری‌های خودایمنی به هدف کنترل فعالیت سیستم ایمنی و کاهش آسیب به بافت‌های سالم بدن طراحی می‌شود. روش‌های درمانی ممکن است شامل داروهای مختلف، تغییرات در سبک زندگی و درمان‌های مکمل باشد. درمان‌ها معمولاً برای هر بیماری خاص به‌طور جداگانه تنظیم می‌شوند تا به بهترین نحو علائم کنترل شوند و پیشرفت بیماری کاهش یابد.

در ادامه، روش‌های رایج درمان بیماری‌های خودایمنی آورده شده است:

1. داروهای ایمنی‌سرکوب‌کننده: این داروها برای کاهش فعالیت سیستم ایمنی بدن و جلوگیری از حمله به بافت‌های سالم استفاده می‌شوند.

2. کورتیکواستروئیدها: داروهایی که برای کاهش التهاب و کنترل علائم بیماری‌های خودایمنی تجویز می‌شوند.

3. داروهای بیولوژیک: این داروها به‌طور خاص سیستم ایمنی را هدف قرار می‌دهند و به کنترل بیماری‌های خودایمنی کمک می‌کنند.

4. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs): برای کاهش التهاب و درد در مفاصل و بافت‌های دیگر استفاده می‌شوند.

5. نور درمانی: روش درمانی که از نور UV برای کاهش علائم بیماری‌های پوستی خودایمنی مانند پسوریازیس استفاده می‌شود.

متن انگلیسی:

Autoimmune diseases are chronic conditions. This means if you have an autoimmune disease, you’ll probably have to manage it and the symptoms it causes for the rest of your life.

ترجمه فارسی:

بیماری‌های خودایمنی، شرایطی مزمن هستند؛ یعنی اگر به یکی از این بیماری‌ها مبتلا باشید، احتمالاً باید تا پایان عمر آن را کنترل کرده و با علائمش کنار بیایید.

به نقل از clevelandclinic

بهترین دارو برای بیماری خود ایمنی

بهترین دارو برای درمان بیماری‌های خودایمنی بستگی به نوع بیماری، شدت آن و اندام‌های درگیر دارد. هر بیماری خودایمنی ویژگی‌های خاص خود را دارد و داروهایی که برای درمان آن‌ها استفاده می‌شود، متفاوت است. در اینجا، برخی از بهترین داروهای مورد استفاده برای بیماری‌های خودایمنی آورده شده است:

• کورتیکواستروئیدها
• داروهای بیولوژیک
• داروهای ضد مالاریا
• داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)
• داروهای ایمونوساپرسور
• آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضد قارچ
• داروهای ضد تیروئید

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

بیماری‌های خودایمنی گروهی پیچیده از اختلالات هستند که در آن‌ها سیستم ایمنی به اشتباه به بافت‌های سالم بدن حمله می‌کند. شناخت دقیق علائم، تشخیص به موقع و انتخاب درمان مناسب اهمیت بسیار زیادی دارد تا بتوان کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشید و از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد. با پیشرفت‌های پزشکی و دارویی، گزینه‌های درمانی متنوعی برای کنترل این بیماری‌ها وجود دارد که باید تحت نظر پزشک متخصص به کار گرفته شوند. رعایت سبک زندگی سالم و مراقبت‌های منظم نیز نقش مهمی در مدیریت این بیماری‌ها دارد.