غلظت خون چیست و چگونه آن را درمان کنیم؟

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

غلظت خون یا پلی‌سیتمی به حالتی گفته می‌شود که تعداد گلبول‌های قرمز در خون به طور غیرطبیعی افزایش می‌یابد و باعث افزایش غلظت خون می‌شود. این وضعیت می‌تواند گردش خون را کند کرده و خطر لخته شدن خون، سکته قلبی و مغزی را افزایش دهد. غلظت خون ممکن است به دلایل مختلفی از جمله عوامل ژنتیکی، بیماری‌های زمینه‌ای، یا عادات ناسالم زندگی ایجاد شود. در این مقاله، به بررسی دلایل بروز غلظت خون، علائم آن، و روش‌های موثر برای پیشگیری و درمان از طریق تغییر سبک زندگی، درمان‌های دارویی و روش‌های پزشکی خواهیم پرداخت.

غلظت خون چیست؟

منظور از غلظت خون، افزایش تعداد گلبول‌های قرمز خون به ‌نسبت حجم خون است. وظیفه گلبول‌های قرمز در بدن این است که اکسیژن را به اندام و بافت‌ها برسانند. وقتی تعداد این سلول‌های خونی از حد مجاز بیشتر می‌شود، خون غلیظ شده و احتمال ایجاد لختگی به ‌وجود می‌آید. لخته‌هایی که اگر در مسیر انتقال خون به قلب یا مغز باشند ریسک سکته مغزی و قلبی را چند برابر می‌کنند.

 غلظت خون در مردان بالای ۴۰ سال از شیوع بیشتری برخوردار است. در اصطلاح پزشکی این بیماری را پلی‌سیتمی (polycythemia) و اریتروسیتوز (erythrocytosis) می‌گویند. برخلاف تصور عمومی که اگر رنگ خون کسی تیره باشد یعنی غلظت خون دارد و افرادی که رنگ خونشان قرمز روشن است خون رقیقی دارند، باید بگوییم که این باور کاملا اشتباه است و این بیماری با چشم غیرمسلح قابل تشخیص نیست. علت تیره‌بودن رنگ خون که معمولا از ورید گرفته‌شده کمبود اکسیژن است. بیماری غلظت خون را با آزمایش خون (CBC) و سنجش تعداد هموگلوبین تشخیص می‌دهند.

متن انگلیسی
Overview. Polycythemia vera is a type of blood cancer. It causes your bone marrow to make too many red blood cells. These excess cells thicken your blood, slowing its flow, which may cause serious problems, such as blood clots.
ترجمه فارسی:
پلی‌سیتمی ورا (Polycythemia vera) نوعی سرطان خون است که باعث می‌شود مغز استخوان شما تعداد بیش از حد گلبول‌های قرمز تولید کند. این سلول‌های اضافی خون را غلیظ کرده و جریان آن را کند می‌کنند، که ممکن است منجر به مشکلات جدی مانند لخته شدن خون شود.

به نقل از Mayoclinic

علائم غلظت خون در زنان و مردان چیست؟

غلظت خون، یا پلی‌سیتمی، به افزایش تعداد گلبول‌های قرمز در خون اشاره دارد که می‌تواند منجر به کندی جریان خون و افزایش خطر لخته‌شدن شود. علائم این وضعیت در زنان و مردان مشابه است، اما ممکن است با توجه به تفاوت‌های فیزیولوژیکی، برخی تفاوت‌ها نیز مشاهده شود.

• اختلالات بینایی: مانند تاری دید یا دوبینی.
• خستگی و ضعف عمومی: کاهش اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها می‌تواند منجر به احساس خستگی مفرط شود.
• سردرد و سرگیجه: افزایش غلظت خون ممکن است باعث سردردهای مکرر و سرگیجه شود.
• تنگی نفس: به‌ویژه در فعالیت‌های فیزیکی، به دلیل کاهش کارایی انتقال اکسیژن.
• خارش پوست: به‌ویژه پس از حمام گرم، که می‌تواند ناشی از افزایش هیستامین در بدن باشد.
• قرمزی یا کبودی پوست: به‌ویژه در نواحی صورت، دست‌ها و پاها.

علائم غلظت خون در پاها چیست؟

علائم غلظت خون در پاها ناشی از کندی جریان خون و افزایش خطر لخته شدن خون در عروق این ناحیه است. این علائم ممکن است در صورت پیشرفت بیماری شدیدتر شوند.

• خارش پوست و قرمز‌شدن کف دست و پاها (به‌خصوص بعد از حمام)
• سر‌شدن و خواب‌رفتن دست و پاها و انگشتان

غلظت خون و درد مفاصل به هم ارتباط دارند؟

ممکن است که خواب رفتن و درد پاها و دستان در فردی که به غلظت خون مبتلا است، دیده‌شود. این حالت می‌تواند با درد مفاصل همراه شود و یا با آن اشتباه گرفته‌ شود. در هر حال برای درمان این مشکل باید به دکتر داخلی و یا دکتر عمومی مراجعه کنید تا عوارض آن بدتر نشود و فعالیت‌های روزانه‌ی شما مختل نشوند.

غلظت خون نرمال چند است؟ (غلظت خون در آزمایش)

همان‌طور که در بالا گفتیم غلظت خون بر اساس چند فاکتور در آزمایش خون مشخص می‌شود. زمانی‌که تعداد گلبول‌های قرمز زیاد می‌شود و خون غلیظ می‌شود، تعدادی از پارامترهای آزمایش خون مانند تعداد RBCها، مقدار هموگلوبین، هماتوکریت و غیره افزایش پیدا می‌کند. مقادیر نرمال این فاکتورها به صورت زیر است، بدیهی است که اگر نتیجه آزمایش خون شما از این مقدار بالاتر باشد مشکوک به پلی‌سیتمی خواهید‌بود:

• تعداد گلبول قرمز در مردان ۵.۷۲ – ۴.۳۲ و در زنان ۵.۰۳ – ۳.۹۰ میلیون گلبول
• میزان هموگلوبین در مردان ۱۷۵ – ۱۳۵ و در زنان ۱۵۵ – ۱۲۰
• میزان هماتوکریت در مردان ۵۰.۰ – ۳۸.۸ و در زنان ۴۴.۵ – ۳۴.۹
• گلبول سفید ۳۵۰۰ تا ۱۰۵۰۰
• تعداد پلاکت ۱۵۰۰۰۰ تا ۴۵۰۰۰.

مدام سردرد داری و دچار ضعف میشی؟

برای بررسی علائم با متخصص مشاوره داشته باش.

دکتر داخلی

علت غلظت خون چیست؟

پلی‌ سیتمی بیماری است که به‌ تدریج و آرام‌‌آرام رشد می‌کند و معمولا در سنین بالا پس از ۴۰ سالگی یا ۶۰ سالگی خود را نشان می‌دهد و در مردان شایع‌تر است. علت بروز پلی سیتمی می‌تواند اولیه یا ثانویه باشد. نوع اولیه ریشه ژنتیکی دارد و در نوع ثانویه پلی‌سیتمی یکی از عوارض بیماری‌های دیگر مانند بیماری‌های قلبی و عروقی یا ریوی است.

از دیگر عواملی که علت غلظت خون هستند می‌توان به کمبود اکسیژن در ارتفاعات و کوهستان‌ها یا مناطق آلوده اشاره‌کرد. تنش و استرس‌های عصبی هم می‌تواند باعث این بیماری شود. در مواردی هم شاهد بروز پلی‌سیتمی موقت ناشی از تعریق و اسهال شدید هستیم. مصرف سیگار هم با کاهش اکسیژن‌رسانی از علل بروز غلظت خون ثانویه است.

چه غذاهایی باعث غلظت خون میشود؟

جالب است بدانید که سبک زندگی که انتخاب می‌کنید، تاثیر بسزایی در سلامت شما و پیشگیری از ابتلا به این بیماری دارد. اگر می‌خواهید که از ابتلا به غلظت خون پیشگیری کنید، باید عوامل خطر ابتلا به آن را بشناسید. یکی از مواردی که می‌تواند در این بیماری موثر باشد، غذاهایی است که می‌خورید! شاید از خود بپرسید که غذا به غلظت خون چه ربطی دارد؟ اما این اصلا درست نیتس و غذایی که می‌خورید در سلامت شما و ابتلا به این بیماری موثر است. غذاهایی که می‌توانند در ابتلا به غلظت خون موثر باشند، شامل غذاهای پرچربی هستند. سعی کنید از مواد غذایی استفاده کنید که سالم هستند و کمتر فرآوری شده‌اند.

تشخیص غلظت خون؛ از کجا بدانیم غلظت خون داریم؟

صرفا دانستن علائم و نشانه‌ها برای تشخیص این بیماری کافی نیستند، چراکه پلی‌سیتمی عملا با چشم غیرمسلح قابل تشخیص نیست. بنابراین برای تشخیص این بیماری آزمایش‌های مختلفی باید تجویز شوند.

آزمایش غلظت خون

یکی از مواردی که به تشخیص بیماری غلظت خون بالا کمک می‌کند، آزمایش خون است. با انجام آزمایش خون می‌توان تمامی فاکتورهای خونی را اندازه گرفت و در صورتی‌که به این بیماری مبتلا هستید، از آن آگاه شد. برای انجام آزمایش خون باید به دکتر داخلی و یا دکتر عمومی مراجعه کنید. در این‌صورت دکتر برای شما درخواست آزمایش خون می‌دهد و با اندازه‌گیری شمار سلول‌های خونی و اندازه‌ی هموگلوبین خون، می‌توان به سلامت غلظت خون شما پی برد. از طرفی به خاطر داشته‌باشید که یکی از مهم‌ترین مواردی که در چکاپ‌ها بررسی می‌شود، آزمایش خون و به دنبال آن اندازه‌گیری غلظت خون است. آزمایش‌های زیر مواردی هستند که در بررسی غلظت خون تجویز می‌شوند:

• آزمایش خون CBC: تعداد گلبول‌های قرمز و سفید، پلاکت‌ها، مقدار هموگلوبین و هماتوکریت در آزمایش شمارش کامل خون (CBC) محاسبه می‌شوند.
• آزمایش مغز استخوان
• آزمایش خون اریتروپویتین (EPO): سطح اریتروپویتین خون در افرادی که از اریتورسیتوز اولیه رنج می‌برند، پایین است. اما برعکس، در بیمارانی که دچار اریتروسیتوز ثانویه هستند، شاهد این هستیم که سطح EPO بالایی دارند.

روش‌ های درمان غلظت خون چیست؟

درمان غلظت خون به کاهش تعداد گلبول‌های قرمز اضافی و جلوگیری از عوارض مرتبط مانند لخته شدن خون متمرکز است. در بسیاری از موارد، پزشکان از روش‌های درمانی مانند فلبوتومی (خون‌گیری کنترل‌شده) برای کاهش حجم خون استفاده می‌کنند. داروهای رقیق‌کننده خون مانند آسپرین با دوز پایین نیز ممکن است تجویز شوند تا خطر لخته شدن کاهش یابد. در مواردی که غلظت خون ناشی از شرایط خاصی مانند پلی‌سیتمی ورا باشد، از داروهای کنترل‌کننده تولید گلبول‌های قرمز استفاده می‌شود. همچنین، تغییر در سبک زندگی شامل رژیم غذایی سالم، فعالیت بدنی منظم و اجتناب از مصرف سیگار و الکل به بهبود شرایط کمک می‌کند.

۱. قرص کاهش غلظت خون؛ مصرف آسپرین برای غلظت خون

برای درمان این بیماری، داروهای بسیار متفاوتی وجود دارد. آسپرین یکی از داروهای اصلی برای درمان این بیماری است که خون را رقیق می‌کند و از لخته‌شدن آن جلوگیری می‌کند. در این میان، داروهای ضد‌پلاکت نیز با جلوگیری از چسبیدن سلول‌های خونی به درمان این بیماری کمک می‌کنند که از میان آنها می‌توان به کلوگیدوگرل، تیکلوپدین اشاره‌کرد. از میان داروهای ضد انعقاد خون که از تشکیل لخته‌های خونی جلوگیری می‌کنند هم می‌توان به وارفارین، انوکساپارین، دابیگاتران، آپیکسابان، ریواروکسابان اشاره‌کرد. نکته‌ای که باید به آن اشاره‌کرد این است که مصرف این داروها، صرفا و اکیدا بعد از تجویز پزشک متخصص، امکان‌پذیر خواهد‌بود.

۲. درمان غلظت خون با پرتودرمانی

پرتودرمانی باعث کاهش تولید گلبول‌های قرمز در مغز استخوان می‌شود. البته این روش درمانی عوارض جدی مانند لوسمی دارد.

۳. درمان غلظت خون در طب سنتی و درمان خانگی غلظت خون

در طب سنتی و درمان‌های خانگی، تمرکز بر کاهش غلظت خون با استفاده از مواد طبیعی و سبک زندگی سالم است. این روش‌ها با هدف بهبود گردش خون، کاهش التهاب و پاکسازی خون انجام می‌شوند. مصرف گیاهان دارویی و عرقیات گیاهی مانند کاسنی، شاتره و بیدمشک، که خاصیت تصفیه‌کنندگی دارند، در این نوع درمان جایگاه ویژه‌ای دارد. همچنین، ایجاد تعادل در رژیم غذایی و استفاده از مواد طبیعی به بهبود کیفیت خون و جلوگیری از عوارض ناشی از غلظت خون کمک می‌کند. این درمان‌ها، اگرچه اغلب موثرند، اما باید زیر نظر متخصص انجام شوند تا از تداخل با شرایط خاص پزشکی یا درمان‌های دارویی جلوگیری شود.

برای جلوگیری از سکته قلبی و مغزی همین امروز درمان غلظت خون رو شروع کن.

دکتر افت اکسیژن خون

سرکه سیب و غلظت خون

گفته شده‌است که سرکه سیب از غلظت خون جلوگیری می‌کند. توجه داشته‌باشید که نمی‌توان تنها از سرکه‌ی سیب برای درمان این بیماری استفاده کرد. بلکه می‌توان با کمک این ماده‌ی غذایی از بدتر شدن بیماری پیشگیری کرد. در کنار آن، در صورت لزوم و به صلاحدید پزشک باید از دارو هم استفاده کنید.

برنج و غلظت خون

نمی‌توان گفت که برنج در ابتلا به غلظت خون و یا در رفع آن تاثیر دارد. اما از این ماده‌ی غذایی به اندازه استفاده کنید.

خرما و غلظت خون

خرما می‌تواند در افزایش غلظت خون تاثیر داشته‌باشد. پس در طب سنتی گفته‌شده‌است که از این ماده‌ی غذایی کمتر استفاده کنید.

عناب و غلظت خون

یکی از بهترین انتخاب‌هایی که برای درمان غلظت خون مورد استفاده قرار می‌گیرد، عناب است. این ماده‌ی غذایی را می‌توان به صورت دمنوش خورد و در بهبود غلظت خون گامی موثر برداشت.

خاکشیر و غلظت خون

گفته شده‌است که خاکشیر در بهبود غلظت خون موثر است. اگر می‌‌خواهید که این بیماری را کنترل کنید، بهتر است که از این شربت کمک بگیرید.

عرقیات مفید برای غلظت خون

استفاده از عرقیات گیاهی یکی از روش‌های طبیعی برای کمک به کاهش غلظت خون و بهبود گردش خون است. در ادامه چند نمونه از عرقیات مفید برای غلظت خون آورده شده است:

• عرق کاسنی: عرق کاسنی به دلیل خواص خنک‌کننده و تصفیه‌کننده خون، یکی از بهترین گزینه‌ها برای کاهش غلظت خون است. این عرق گیاهی با کمک به بهبود عملکرد کبد و کلیه‌ها به دفع سموم از بدن کمک می‌کند.
• عرق بیدمشک: عرق بیدمشک با خاصیت آرام‌بخشی و تقویت قلب، می‌تواند به تنظیم فشار خون و کاهش مشکلات مرتبط با غلظت خون کمک کند.
• عرق شاتره: این عرق گیاهی به بهبود جریان خون، تصفیه کبد و کاهش خطر لخته شدن خون کمک می‌کند و اثرات مثبتی بر سلامت عمومی دارد.
• عرق گل گاوزبان: عرق گل گاوزبان به دلیل خواص آرام‌بخش و تنظیم‌کننده فشار خون، می‌تواند به کاهش علائم مرتبط با غلظت خون کمک کند.
• عرق نعناع: عرق نعناع علاوه بر بهبود عملکرد سیستم گوارشی، می‌تواند به تنظیم جریان خون و کاهش التهاب عروق کمک کند.

۴. برای غلظت خون چه بخوریم؟

تغذیه مناسب نقش مهمی در کاهش غلظت خون و بهبود سلامت عمومی بدن دارد. برخی مواد غذایی به بهبود جریان خون و کاهش خطر لخته شدن خون کمک می‌کنند. در ادامه، غذاها و مواد مفید برای کاهش غلظت خون معرفی شده‌اند:

1. سبزیجات سبز و برگ‌دار (اسفناج، کاهو، کلم بروکلی، جعفری): سرشار از ویتامین K و آنتی‌اکسیدان‌ها هستند که به بهبود سلامت عروق، جلوگیری از لخته شدن خون و کاهش غلظت خون کمک می‌کنند.
2. ماهی‌های چرب (سالمون، قزل‌آلا، ساردین، تن): دارای اسیدهای چرب امگا-۳ هستند که خون را رقیق می‌کنند، التهابات را کاهش می‌دهند و خطر تشکیل لخته را کم می‌کنند.
3. مرکبات (پرتقال، لیمو، گریپ‌فروت): سرشار از ویتامین C و آنتی‌اکسیدان‌ها، باعث تقویت عروق و بهبود جریان خون می‌شوند.
4. انار: دارای خاصیت آنتی‌اکسیدانی قوی است که جریان خون را افزایش می‌دهد و التهاب را کاهش می‌دهد.
5. توت‌ها (زغال‌اخته، تمشک، توت‌فرنگی): حاوی ترکیبات ضدالتهابی هستند که به کاهش غلظت خون کمک می‌کنند.
6. زنجبیل: خاصیت ضدالتهابی دارد و از تجمع پلاکت‌ها و لخته شدن خون جلوگیری می‌کند.
7. زردچوبه: حاوی کورکومین است که خون را رقیق کرده و التهاب را کاهش می‌دهد.
8. دارچین: به بهبود جریان خون و کاهش فشار خون کمک می‌کند.
9. حبوبات و غلات کامل (جو دوسر، برنج قهوه‌ای، گندم کامل): غنی از فیبر هستند که باعث کاهش کلسترول خون و بهبود جریان خون می‌شوند.
10. آجیل و دانه‌ها (گردو، بادام، دانه چیا، تخم کتان): سرشار از امگا-۳، فیبر و آنتی‌اکسیدان‌هایی هستند که به بهبود سلامت عروق و کاهش خطر لخته شدن خون کمک می‌کنند.
11. سیر و پیاز: ترکیبات موجود در سیر و پیاز باعث کاهش چربی خون، بهبود جریان خون و جلوگیری از تشکیل لخته‌های خونی می‌شوند.
12. آب کافی: نوشیدن حداقل ۸ لیوان آب در روز به جلوگیری از غلیظ شدن خون و حفظ جریان خون طبیعی کمک می‌کند.
13. چای سبز و دمنوش‌های گیاهی: چای سبز: به دلیل خواص آنتی‌اکسیدانی قوی، به بهبود سلامت قلب و عروق و رقیق شدن خون کمک می‌کند.

عوارض غلظت خون چیست؟

عوارض غلظت خون شامل مشکلاتی است که به دلیل افزایش غلظت و کندی جریان خون رخ می‌دهند و می‌توانند سلامت عمومی بدن را تهدید کنند.

• مشکلات بینایی: افزایش غلظت خون ممکن است باعث تغییر در جریان خون به چشم‌ها و تاری دید شود.
• لخته شدن خون: افزایش غلظت خون خطر تشکیل لخته در رگ‌ها را بالا می‌برد، که ممکن است به ترومبوز ورید عمقی (DVT) یا آمبولی ریوی منجر شود.
• سکته قلبی و مغزی: غلظت بالای خون می‌تواند عروق خونی قلب و مغز را مسدود کند و منجر به سکته شود.
• فشار خون بالا: افزایش ویسکوزیته خون باعث افزایش مقاومت در برابر جریان خون و بالا رفتن فشار خون می‌شود.
• کاهش اکسیژن‌رسانی: خون غلیظ‌تر اکسیژن را به سختی به بافت‌ها منتقل می‌کند، که ممکن است به خستگی، ضعف و مشکلات عضلانی منجر شود.
• بزرگ شدن طحال: تولید بیش از حد گلبول‌های قرمز می‌تواند به بزرگ شدن طحال و اختلال در عملکرد آن منجر شود.
• خارش و ناراحتی پوستی: به دلیل کاهش جریان خون و آزاد شدن هیستامین، خارش به‌ویژه پس از حمام گرم شایع است.

چگونه از ابتلا به غلظت خون پیشگیری کنیم؟

برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری باید موارد زیر را رعایت کنید:

• سیگار نکشید.
• الکل نخورید.
• سوءمصرف مواد نداشته‌باشید.
• ورزش کنید.
• تغذیه‌ی سالم داشته‌باشید.
• چکاپ‌ها و آزمایش‌های سالانه و دوره‌ای خود را انجام دهید.
• سعی کنید که از اضطراب و استرس به دور باشید.

پزشکان پیشنهادی

۴.۹ (۷۰۲ نظر)

دکتر سید محمد هاشمی

فوق تخصص آسم، آلرژی و ایمنی شناسی بالینی (ایمونولوژی بالینی)

نوبت بگیرید

۴.۹ (۲۷۴ نظر)

دکتر محمدعلی زحل

تخصص داخلی

نوبت بگیرید

۴.۸ (۲۷۹ نظر)

دکتر سعید جهانشاهلو

تخصص داخلی

نوبت بگیرید

۴.۹ (۲۴۶ نظر)

دکتر علیرضا جعفری نژاد

فوق تخصص ریه

نوبت بگیرید

۴.۷ (۲۳۹ نظر)

دکتر مهدی فرض مهدی

فوق تخصص ریه

نوبت بگیرید

۴.۸ (۲۰۸ نظر)

دکتر محمد نان بخش

فوق تخصص بیماری های ریه کودکان

نوبت بگیرید

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

با وجودی که غلظت خون به نظر کاملا رایج و معمولی می‌آید، اما به هیچ وجه نباید آن را نادیده بگیرید و یا با پشت گوش انداختن، در درمان این بیماری کوتاهی کنید. این بیماری در اثر افزایش تعداد گلبول‌های قرمز خون ایجاد می‌شود. این افزایش تعداد RBCها می‌تواند در اثر سبک زندگی نادرست، ورزش‌نکردن، سیگار‌کشیدن، زندگی در ارتفاعات و مسائل ژنتیکی ایجاد شود.

نکته مهم در مورد این بیماری این است که روش‌های درمان خانگی زیادی برای آن وجود دارد. شما با تصحیح سبک زندگی، تغذیه سالم، ورزش، نوشیدن مایعات فراوان در کنار خون‌دادن و به کمک روش‌های طب سنتی می‌توانید با این بیماری مبارزه‌کنید.

در تمامی این مطلب، سعی شد که موارد لازم برای افزایش اطلاعات در رابطه با این بیماری برایتان روشن شود، بنابراین بهتر است که به محض دیدن علائم این بیماری با مراجعه حضوری به دکتر داخلی یا دکتر عمومی به دنبال روش درمان مناسب بگردید. 

دکترتو مراقب سلامتی شماست!