مننژیت چیست و چه چیزی باعث مننژیت می شود؟

بیماری مننژیت یکی از انواع عفونت‌های مغز است که می‌تواند عوارض بسیار خطرناکی برای فرد مبتلا ایجاد کند. درمان به موقع این بیماری در کاهش عوارض موثر است. مننژیت به معنای التهاب در غشای اطراف مغز و نخاع است. در صورتیکه می‌خواهید بدانید مننژیت چیست و چه علائمی دارد این مطلب را مطالعه کنید. اگر علائم مننژیت را دارید، در دکترتو می‌توانید با بهترین پزشکان متخصص مغز و اعصاب در شهر خود آشنا شوید، با آنها به صورت تلفنی یا آنلاین مشورت کنید و همچنین برای دریافت نوبت ویزیت حضوری اقدام کنید.

بیماری مننژیت مغزی چیست؟

مننژیت یک التهاب خطرناک مایع و غشاهای اطراف مغز و نخاع است که می‌تواند ناشی از عفونت‌های ویروسی، باکتریایی یا قارچی باشد و نیاز به تشخیص و درمان فوری پزشکی دارد. علائم آن شامل تب، سردرد، سفتی گردن و خواب‌آلودگی است و در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به عوارض جدی یا مرگ شود.

این بیماری از انواع بیماری های مغزی خطرناک و عفونت مغزی است. برای آشنایی با علت این بیماری، علائم و راه‌های درمان، با ما همراه باشید.

متن انگلیسی:
«Meningitis is an infection and inflammation of the fluid and membranes surrounding the brain and spinal cord.»
ترجمه متن:
«مننژیت عفونت و التهاب مایع و غشاهای اطراف مغز و طناب نخاعی است.»

به نقل از mayoclinic

تفاوت مننژیت و انسفالیت چیست؟

در حالی که مننژیت بیشتر بر غشاهای اطراف مغز اثر می‌گذارد، انسفالیت به طور مستقیم بافت مغز را درگیر می‌کند. هر دو بیماری نیاز به تشخیص و درمان سریع دارند تا از بروز عوارض جدی جلوگیری شود. مننژیت و انسفالیت هر دو از بیماری‌های خطرناک و جدی هستند که بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر می‌گذارند، اما نقاط مختلفی از مغز را درگیر می‌کنند و علائم متفاوتی دارند.

مننژیت به التهاب غشاهای محافظتی اطراف مغز و نخاع (مننژها) گفته می‌شود. این بیماری معمولاً به دلیل عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی ایجاد می‌شود. انسفالیت اما التهاب بافت مغز است و معمولاً توسط ویروس‌ها، به‌ویژه ویروس هرپس سیمپلکس، ایجاد می‌شود. این بیماری می‌تواند با علائمی شبیه آنفولانزا شروع شود و به سرعت به علائم جدی‌تر مانند گیجی، تشنج، تغییرات شخصیتی و حتی بیهوشی پیشرفت کند.

علائم مننژیت چیست؟

علائم اولیه بیماری مننژیت عبارتند از:

• تب و لرز
• تهوع و استفراغ
• کاهش اشتها
• سردرد
• گردن درد
• بی‌حالی
• احساس ناخوشی و بیماری

علائم بعدی عبارتند از:

• درد در اندام‌ها
• رنگ پریدگی پوست
• سردی دست و پاها
• تحریک پذیری
• بثورات پوستی
• سفتی گردن
• تشنج
• حساسیت به نور
• خواب‌آلودگی
• گیجی
• تغییر وضعیت ذهنی
• هوشیاری

علائم مننژیت با توجه به سن می‌تواند متفاوت باشد.

بعد از درمان مننژیت مشکل بینایی پیدا کردید؟

همین حالا از بهترین دکتر مشاوره بگیرید.

دکتر مغز و اعصاب آنلایندکتر نورولوژی

چه چیزی باعث مننژیت می شود و علت مننژیت چیست؟

شایع‌ترین علل مننژیت عبارتند از:

• ویروس‌های انتروویروس، ویروس هرپس سیمپلکس، ویروس اوریون و ویروس نیل غربی
• باکتری‌هایی مانند Neisseria meningitidis (عامل مننژیت مننگوکوکی)، Streptococcus pneumoniae (عامل مننژیت پنوموکوکی) و Haemophilus influenzae نوع B
• Cryptococcus neoformans عامل قارچی
• عوامل غیرعفونی از جمله سرطان، داروها، بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس و آسیب‌های فیزیکی به سر.

بنابراین، علت مننژیت می‌تواند بسته به نوع آن متفاوت باشد، از عفونت‌های میکروبی گرفته تا عوامل غیرعفونی. تشخیص دقیق و درمان به موقع برای جلوگیری از عوارض جدی این بیماری بسیار حیاتی است.

چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به مننژیت قرار دارند؟

اگرچه هرکس می‌تواند به این بیماری مبتلا شود، اما افراد زیر بیش‌تر در معرض خطر قرار دارند:

• نوزادان و کودکان زیر ۵ سال
• نوجوانان و جوانان با سن ۱۶ تا ۲۵ سال
• افراد مسن با سن بالای ۵۵ سال
• افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند
• کارگران مزرعه و سایر افرادی که با حیوانات کار می‌کنند
• افرادی که داروهای سرکوب کننده‌ی سیستم ایمنی مصرف می‌کنند
• نوزادان نارس با وزن بسیار کم هنگام تولد

مننژیت چقدر مسری است؟

مننژیت قارچی، انگلی و غیر عفونی مسری نیستند. مننژیت ویروسی مسری است و مننژیت باکتریایی می‌تواند مسری باشد.

• برخی از انواع این بیماری مسری نیستند.
• مننژیت قارچی، انگلی و غیر عفونی مسری نیستند.
• مننژیت ویروسی مسری است و از طریق تماس مستقیم با مایعات بدن از جمله مخاط، مدفوع و بزاق منتقل می‌شود. قطرات مایع آلوده می‌توانند با عطسه و سرفه پخش شوند.
• برای ابتلا به این عفونت (مننژیت ویروسی)، نیازی به تماس مستقیم با فرد آلوده نیست.
• مننژیت باکتریایی، جدی‌ترین شکل این بیماری است که می‌تواند مسری باشد.
• نوع باکتریایی این بیماری، از طریق تماس طولانی با فرد آلوده گسترش می‌یابد.
• مدارس، مراکز مهد کودک، پادگان‌های نظامی، بیمارستان‌ها و خوابگاه‌ها، مکان‌های اصلی برای به انتقال این عفونت هستند.
• دوره‌ی کمون این بیماری (مننژیت باکتریایی)، به طور متوسط ​​۴ روز است اما ممکن است بین ۲ تا ۱۰ روز طول بکشد.
• خطر ابتلا به این بیماری در بزرگسالی کاهش می‌یابد. اما احتمال ابتلا، بعد از ۶۰ سالگی دوباره افزایش می‌یابد. این موضوع به دلیل بیماری‌های زمینه‌ای یا ضعف سیستم ایمنی بدن در افراد مسن، ایجاد می‌شود.

تشخیص مننژیت در کودکان و بزرگسالان چگونه است؟

چندین آزمایش برای تایید تشخیص و بررسی ویروسی یا باکتریایی بودن مننژیت، انجام می‌شود. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• معاینه فیزیکی برای یافتن علائم مننژیت
• آزمایش خون برای بررسی وجود باکتری یا ویروس.
• پونکسیون کمری
• سی تی اسکن یا ام آر آی
• عکس اشعه‌ی ایکس از قفسه‌ی سینه
• کشت خون

تشخیص مننژیت در کودکان یک فرآیند حساس و مهم است که نیاز به توجه فوری پزشکی دارد. این بیماری، التهاب مایع و غشاهای اطراف مغز و نخاع است و می‌تواند ناشی از عفونت‌های ویروسی، باکتریایی یا قارچی باشد. علائم مننژیت در کودکان ممکن است شامل تب، تحریک‌پذیری، سفتی گردن، خواب‌آلودگی، سردرد، و بثورات پوستی باشد. در نوزادان، علائم ممکن است شامل گریه شدید، تغذیه ضعیف، و قوس دادن به پشت باشد.

تشخیص دقیق مننژیت از طریق معاینه فیزیکی و تست‌های خاص مانند پونکسیون کمری (تپ ستون فقرات)، آزمایشات خون، و تصاویر سی‌تی‌اسکن یا ام‌آرآی انجام می‌شود. این آزمایش‌ها به تشخیص نوع عفونت (ویروسی، باکتریایی، قارچی) و شدت آن کمک می‌کنند. درمان مننژیت باکتریایی معمولاً با آنتی‌بیوتیک‌های داخل وریدی و کورتیکواستروئیدها برای کاهش التهاب صورت می‌گیرد، در حالی که مننژیت ویروسی اغلب به طور خودبخودی بهبود می‌یابد.

به دلیل خطرات جدی مننژیت، از جمله آسیب مغزی و حتی مرگ، مهم است که در صورت مشاهده هر گونه علائم، به سرعت به پزشک متخصص مراجعه شود. پیشگیری از مننژیت با رعایت بهداشت و دریافت واکسن‌های مرتبط می‌تواند خطر ابتلا را کاهش دهد.

درمان مننژیت چیست؟

درمان مننژیت بسته به نوع عفونت متفاوت است. برای مننژیت باکتریایی، درمان باید فوراً با آنتی‌بیوتیک‌های داخل وریدی و در برخی موارد کورتیکواستروئیدها شروع شود تا التهاب کاهش یابد. مننژیت ویروسی معمولاً خفیف‌تر است و ممکن است نیاز به درمان خاصی نداشته باشد، به جز استراحت و مصرف مایعات. در موارد شدیدتر، ممکن است داروهای ضدویروسی تجویز شود. مننژیت قارچی با داروهای ضدقارچ درمان می‌شود. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید به مقاله درمان مننژیت در دکترتو مراجعه کنید.

با تجربه ترین و نامی‌ترین متخصص را برای درمان بدون عارضه مننژیت پیدا کن.

دکتر التهاب مغز

انواع مننژیت؛ مننژیت ویروسی، مننژیت باکتریایی و غیره

این بیماری غالبا توسط باکتری یا ویروس ایجاد می‌شود. آیا می‌دانید عواملی مانند آسیب فیزیکی، بیماری و داروهای خاص نیز می‌توانند منجر به بروز این بیماری شوند؟ در واقع ۵ نوع مننژیت وجود دارد: باکتریایی، ویروسی، انگلی، قارچی و غیر عفونی. علائم همه‌ی انواع با یکدیگر مشابه هستند، اما تفاوت‌هایی نیز وجود دارد. معالجه‌ی این بیماری با توجه به علت آن متفاوت است، بنابراین تشخیص عامل ایجاد کننده‌ی آن، مهم است.

۱. طول درمان مننژیت باکتریایی

مننژیت باکتریایی نوعی بیماری تهدیدکننده‌ی زندگی است که در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع، می‌تواند عوارض جدی مانند آسیب مغزی، کاهش شنوایی و در نهایت مرگ را ایجاد کند. این شکل از بیماری، معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که باکتری وارد جریان خون شده و به مغز و نخاع منتقل شود. انواع باکتری‌هایی که می‌توانند باعث نوع باکتریایی شوند عبارتند از:

• هموفیلوس آنفولانزا (معمولا نوع B)
• استرپتوکوکوس پنومونیه (عامل ذات‌الریه)
• لیستریا مونوسیتوژنز
• استافیلوکوکوس اورئوس
• نایسریا مننژیتیدیس

علائم نوع باکتریایی اغلب با آنفولانزا اشتباه گرفته می‌شود. که این موضوع می‌تواند تشخیص را دشوار کند. این باکتری‌ها می‌توانند از طریق سرفه، عطسه یا بزاق (هنگام بوسیدن یا تنفس دهان به دهان) از فردی به فرد دیگر منتقل شوند. اشکال خاصی از مننژیت باکتریایی می‌تواند در اثر خوردن غذای آلوده نیز ایجاد شوند. مننژیت باکتریایی با آنتی بیوتیک قابل درمان است. بهترین راه برای محافظت در برابر مننژیت باکتریایی، واکسیناسیون است.

۲. مننژیت ویروسی

مننژیت ویروسی شایع‌تر از نوع باکتریایی آن است و معمولا شدت بیماری در آن کمتر است. بیشتر موارد مننژیت ویروسی ناشی از انتروویروس است، اما ویروس‌های رایج دیگر مانند سرخک، اوریون، آبله مرغان و هرپس سیمپلکس نیز می‌توانند منجر به بیماری شوند.

علائم مننژیت ویروسی با علائم نوع باکتریایی بیماری مشابه است. ویروس در مایع مغزی نخاعی رشد نمی‌کند، به همین دلیل نوع ویروسی این بیماری، اغلب خود به خود و بدون درمان برطرف می‌شود. ممکن است استفاده از داروهای ضد ویروسی نیز لازم شود. در برخی موارد، بسته به عواملی مانند نوع ویروس ایجاد کننده‌ی عفونت، سن بیمار و ضعف سیستم ایمنی، بیماری می‌تواند کشنده باشد.

این نوع مننژیت می‌تواند از طریق مدفوع آلوده، به طور مثال پس از تعویض پوشک یا استفاده از توالت، منتقل شود. انترو ویروس‌هایی که باعث مننژیت ویروسی می‌شوند نیز می‌توانند از طریق ترشحات چشم، بینی و دهان یا ترشحات موجود در تاول، منتقل شوند.

نوع ویروسی این بیماری، معمولا طی ۷ تا ۱۰ روز بهبود می‌یابد. استراحت کافی و مصرف مسکن و داروهای ضد ویروسی می‌تواند به تسکین علائم کمک کند. برای جلوگیری از مننژیت ویروسی، دستان خود را کاملا بشویید و از تماس مستقیم با فردی که به این بیماری مبتلا است، خودداری کنید. مطمئن شوید که علیه سرخک، اوریون، سرخجه و آبله مرغان، واکسینه شده‌اید.

۳. مننژیت انگلی

این شکل از بیماری باعث عفونت مغزی می‌شود که به سرعت طی ۱ تا ۱۲ روز پیشرفت می‌کند. علائم مننژیت انگلی، ۱ تا ۷ روز پس از ورود عامل عفونت به بدن، ظاهر می‌شود. انگل ایجاد کننده‌ی بیماری، در سراسر جهان در منابع گرم آب شیرین (مانند دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و چشمه‌های آب گرم)، خاک، آب تخلیه شده از منابع صنعتی، استخرهای شنا و آبگرمکن‌ها دیده شده است. ارگانیسم میکروسکوپی، از طریق بینی وارد بدن می‌شود و به مغز می‌رود و در آنجا شروع به تخریب بافت مغز می‌کند. نوع انگلی این بیماری، نمی‌تواند از طریق تماس فرد به فرد منتقل شود.

۴. مننژیت قارچی

مننژیت قارچی، به علت ورود قارچ به جریان خون اتفاق می‌افتد. افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این نوع بیماری قرار دارند. مننژیت قارچی اغلب در اثر استنشاق هاگ قارچ از خاک آلوده یا فضولات پرندگان یا خفاش ایجاد می‌شود. درمان شامل مصرف دوره‌های طولانی داروهای ضد قارچ با دوز بالا است که معمولا در بیمارستان از طریق تزریق داخل وریدی انجام می‌شود. نوع قارچ و وضعیت سیستم ایمنی بدن بیمار، مدت زمان درمان را تعیین می‌کند. مننژیت کریپتوکوکی، که ناشی از قارچ است، رایج‌ترین شکل مننژیت در افراد مبتلا به HIV است.

۵. مننژیت غیر عفونی

مننژیت غیر عفونی، مانند مننژیت انگلی و قارچی، قابل انتقال از شخصی به شخص دیگر نیست. این نوع بیماری، به طور معمول در نتیجه‌ی سرطان، لوپوس، آسیب به سر، جراحی مغز یا برخی از داروها ایجاد می‌شود.

عوارض مننژیت مغزی چیست؟

عوارض مننژیت می‌تواند بسیار جدی و درازمدت باشد. برخی از عوارض شایع عبارتند از:

• آسیب مغزی: منجر به مشکلات شناختی، تغییرات شخصیتی و مشکلات حافظه می‌شود.
• از دست دادن شنوایی: کاهش یا از دست دادن کامل شنوایی.
• مشکلات بینایی: از دست دادن جزئی یا کامل بینایی.
• تشنج: ایجاد یا افزایش تعداد تشنج‌ها.
• مشکلات یادگیری: کاهش توانایی یادگیری و حافظه.
• فلج: فلج شدن بخشی از بدن.
• مشکلات تعادلی: اختلال در تعادل و حرکت.
• نارسایی کلیه: مشکلات شدید در عملکرد کلیه‌ها.
• شوک سپتیک: یک وضعیت اضطراری که می‌تواند منجر به مرگ شود.
• مرگ: در موارد شدید و در صورت عدم درمان به‌موقع.

این عوارض بسته به شدت و نوع مننژیت می‌توانند متفاوت باشند و برای جلوگیری از آنها، درمان سریع و مؤثر ضروری است.

پیشگیری از ابتلا به مننژیت با واکسن مننژیت

واکسن مننژیت چیست؟ واکسن مننژیت برای پیشگیری از ابتلا به مننژیت باکتریایی طراحی شده است و می‌تواند از افراد در برابر عفونت‌های باکتریایی منجر به این بیماری محافظت کند. این واکسن‌ها به ویژه در برابر باکتری‌های نایسریا مننژیتیدیس (Neisseria meningitidis)، هموفیلوس آنفلوانزا (Haemophilus influenzae) و استرپتوکوکوس پنومونیه (Streptococcus pneumoniae) مؤثر هستند. واکسیناسیون منظم، به خصوص در کودکان و افراد در معرض خطر، می‌تواند به طور قابل توجهی از شیوع مننژیت جلوگیری کرده و از بروز این بیماری در جامعه بکاهد.

دو نوع اصلی واکسن مننژیت شامل واکسن MenACWY است که در برابر چهار نوع از باکتری نایسریا مننژیتیدیس محافظت می‌کند و واکسن MenB که برای محافظت در برابر یک نوع خاص از این باکتری استفاده می‌شود. این واکسن‌ها به ویژه برای کودکان، نوجوانان، و افراد با سیستم ایمنی ضعیف یا در معرض خطر بالا توصیه می‌شوند.

انواع مننژیت	توضیح
مننژیت باکتریایی	این شکل از بیماری، معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که باکتری وارد جریان خون شده و به مغز و نخاع منتقل شود.
مننژیت ویروسی	ویروس در مایع مغزی نخاعی رشد نمی‌کند، به همین دلیل نوع ویروسی این بیماری، اغلب خود به خود و بدون درمان برطرف می‌شود.
مننژیت انگلی	انگل ایجاد کننده‌ی بیماری، در سراسر جهان در منابع گرم آب شیرین (مانند دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و چشمه‌های آب گرم)، خاک، آب تخلیه شده از منابع صنعتی، استخرهای شنا و آبگرمکن‌ها دیده شده است.
مننژیت قارچی	مننژیت قارچی، به علت ورود قارچ به جریان خون اتفاق می‌افتد.
مننژیت غیر عفونی	این نوع بیماری، به طور معمول در نتیجه‌ی سرطان، لوپوس، آسیب به سر، جراحی مغز یا برخی از داروها ایجاد می‌شود.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

بیماری مننژیت یکی از اصلی‌ترین مشکلاتی است که می‌تواند در کودکان و نوزادان ایجاد عارضه کند. این بیماری علائم اولیه‌ای دارد که توجه به آنها درمان زودهنگام را ممکن می‌سازد. مننژیت اگر به موقع درمان نشود می‌تواند باعث مرگ شود. بنابراین رسیدگی به این بیماری اهمیت خیلی زیادی دارد.

اگر علائم مننژیت را در خود یا در فرزندتان مشاهده می‌کنید، بلافاصله به اولین مرکز پزشکی در دسترس مراجعه کنید. همچنین برای آگاهی از عوارض، نحوه مصرف داروها و دریافت مشاوره آنلاین می‌توانید از دکتر مغز و اعصاب کودکان آنلاین، دکتر مغز و اعصاب آنلاین و بهترین دکتر مغز و اعصاب در دکترتو بهره‌مند شوید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!