بیماری لیکن پلان چیست و چگونه درمان می شود؟

لیکن پلان (Lichen Planus) بیماری شایع التهابی مزمنی است که باعث ورم و ناراحتی روی پوست یا داخل دهان می‌شود. پوست مبتلا به این بیماری خودایمنی دچار دانه‌های جوش مانندی شده که معمولا با خارش همراه هستند. لیکن پلان داخل دهان هم باعث درد یا سوزش می‌شود. این بیماری علاوه بر پوست و داخل دهان، ناخن، مو و غشاهای مخاطی، پشت دست، داخل ساعد، بدن، قسمت قدامی ساق پا را هم درگیر می‌کند. با ادامه این مطلب از دکترتو همراه ما باشید تا با لیکن پلان، علائم، علت بیماری، روش‌های تشخیص و درمان لیکن پلان بیشتر آشنا شوید. اگر علائم خاص پوستی دارید بهتر است با یک متخصص پوست در این باره مشورت نمایید. شما می‌توانید علاوه بر تعیین وقت حضوری با بهترین متخصصان به صورت تلفنی و متنی در ارتباط باشید.

لیکن پلان چیست؟

بیماری لیکن پلان (Lichen Planus)، نوعی بیماری پوستی مزمن و التهابی است که با ظهور پلاک‌های قرمز یا بنفش رنگ روی پوست مشخص می‌شود. این پلاک‌ها معمولا به صورت چند عدد در نواحی مختلف بدن همچون دست‌ها، پاها، کمر و دهان ظاهر می‌گردند، گاهی اوقات با خارش همراه هستند. علت دقیق این بیماری هنوز مشخص نیست اما به نظر می‌رسد که اختلال در سیستم ایمنی بدن در آن نقش داشته باشد.

علائم لیکن پلان

علائم و نشانه‌های این بیماری بسته به ناحیه درگیر بیماری، متفاوت هستند. برای مثال، درگیر شدن یک ناخن روی بقیه ناخن‌ها هم اثر می‌گذارد. از متداول‌ترین علائم این بیماری می‌توان به این موارد اشاره کرد:

• برجستگی‌های مسطح بنفش رنگ و براق روی قسمت داخلی ساعد، مچ دست یا مچ پا
• خطوط قرمز در جاهایی از پوست که خارانده شده باشد.
• برجستگی‌های سفید روی زبان یا داخل گونه‌ها
• خارش
• زخم‌های دردناک در ناحیه تناسلی یا دهان
• ریزش
• اسکار و زخم ناخن یا افتادن ناخن
• خط‌های سیاه از بالا تا پایین ناخن

علائم پوستی غیرطبیعی داری و نگرانی؟

همین حالا با متخصص ارتباط بگیر.

دکتر پوست آنلاینبهترین دکتر پوست

علت لیکن پلان

علت دقیق بیماری این بیماری هنوز به‌طور کامل مشخص نیست، اما پژوهش‌ها نشان می‌دهند که این بیماری ممکن است به دلایل زیر ایجاد شود:

• اختلال در سیستم ایمنی بدن
• عوامل ژنتیکی
• استرس شدید و تضعیف سیستم ایمنی بدن
• داروها و مواد شیمیایی

متن انگلیسی:
The following may cause lichen planus flare-ups: Hepatitis C. Vaccines. Nonsteroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs). Particular medications used to treat arthritis, heart disease or high blood pressure. Particular chemicals, metals or pigments
ترجمه متن:
این موارد ممکن است باعث شعله‌ور شدن لیکن پلان شوند: هپاتیت C، واکسن، داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی، داروهای مخصوص برای درمان آرتریت، بیماری قلبی یا فشار خون بالا، مواد شیمیایی خاص، فلزات یا رنگدانه‌‌ها. 

my.clevelandclinic

راه های تشخیص بیماری خود ایمنی پوستی لیکن پلان

برای تشخیص این بیماری خود ایمنی پوستی، پزشکان از روش‌های تشخیصی زیر استفاده می‌کنند:

• معاینه بالینی
• بیوپسی پوستی
• آزمایش‌های خون مانند آزمایش آنتی بادی‌های ضد هسته‌ای (ANA) 
• تست‌های آلرژی
• انجام تصویربرداری مانند درماتوسکوپی
• آزمایش هپاتیت C

عکس بیماری لیکن پلان

برای آنکه بتوانید وجود این بیماری را بهتر تشخیص دهید در ادامه تصویری از این بیماری را برایتان می‌گذاریم.

راه های درمان لیکن پلان

برای درمان این بیماری، پزشکان از رویکردهای مختلفی استفاده می‌کنند که بر اساس شدت و نوع بیماری متفاوت است. در درمان لیکن پلان، هدف کنترل علائم و جلوگیری از پیشرفت بیماری است. پزشک متناسب با شرایط بیمار، یک برنامه درمانی مناسب را انتخاب می‌کند. روش‌های درمانی رایج برای این بیماری عبارتند از:

• درمان موضعی با استفاده از کرم‌های کورتیکواستروئیدی، آنتی‌هیستامین‌ها
• درمان خوراکی کورتیکواستروئیدی برای موارد شدید و استفاده از داروهای سرکوب‌کننده ایمنی مانند متوترکسات، سیکلوسپورین یا آزاتیوپرین
• درمان فوتوتراپی با استفاده از نور فرا بنفش UVB 
• داروهای گیاهی مانند کوئرستین یا حنا
• مکمل‌های غذایی مانند آنتی‌اکسیدان‌ها

درمان دارویی لیکن پلان

برای درمان دارویی این بیماری، پزشکان از انواع داروهای موضعی و خوراکی استفاده می‌کنند. برخی از داروهای رایج در درمان این بیماری عبارتند از:

• کرم‌های کورتیکواستروئیدی با قدرت متوسط تا قوی برای کنترل التهاب و خارش پوست مانند بتامتازون، فلوتیکازون یا کلوبتازول
• کرم‌های آنتی هیستامین مانند دیفن هیدرامین برای کاهش خارش
• کرم‌های حاوی ترکیبات ضد‌سرطان مانند تاکرولیموس یا پیملکرولیموس برای درمان موارد مقاوم
• پردنیزولون خوراکی برای موارد شدید یا گسترده
• متوترکسات، سیکلوسپورین یا آزاتیوپرین
• آنتی‌هیستامین‌ها مانند سیترین برای کنترل خارش
• داروهای گیاهی و مکمل‌هایی مانند کوئرستین، حنا و آنتی‌اکسیدان‌ها

بهترین پماد برای درمان لیکن پلان

پمادهای کورتیکواستروئیدی با قدرت متوسط مانند بتامتازون یا فلوتیکازون در موارد خفیف تا متوسط و پمادهای قوی‌تر مثل کلوبتازول در موارد شدید بهترین پماد برای درمان این بیماری هستند.

لیکن پلان و مترونیدازول

لیکن پلان، بیماری پوستی و مخاطی مزمن و التهابی است که از نظر درمان چالش‌برانگیز است. مترونیدازول، داروی ضدباکتریایی و ضدانگلی است که به عنوان بخشی از درمان لیکن پلان در نظر گرفته می‌شود. مترونیدازول به‌تنهایی برای درمان این بیماری موثر نیست. اما می‌تواند به‌عنوان درمان کمکی در کنار داروهای اصلی مانند کورتیکواستروئیدها استفاده شود. در موارد لیکن پلان مخاطی دهان، مترونیدازول می‌تواند به کاهش التهاب و بهبود زخم‌های دهانی کمک کند. همچنین، برای کنترل عفونت‌های ناحیه تناسلی مفید است.

درمان خانگی لیکن پلان

در برخی موارد، درمان‌ خانگی می‌تواند به کنترل علائم این بیماری کمک کند:

• استفاده از پمادهای کورتیکواستروئید ملایم مانند هیدروکورتیزون یا بتامتازون
• مرطوب‌کننده‌های طبیعی مانند آلوئه ورا، روغن نارگیل یا روغن زیتون
• اجتناب از عوامل محرک مثل صابون‌های قوی، الکل، سیگار و غذاهای اسیدی
• پمادهای ضدعفونی‌کننده مانند مواد حاوی گلوکونات کلرهگزیدین
• پمادهای ضدخارش حاوی موادی مانند کامفور، منول یا ترکیبات سرد‌کننده

لیکن پلان در طب سنتی

در طب سنتی، به ویژه در طب سنتی چینی و ایرانی، رویکردهای درمانی متفاوتی برای این بیماری وجود دارد. طب سنتی چینی بر تقویت سیستم ایمنی و تنظیم عملکرد کبد و طحال با استفاده از داروهای گیاهی مانند رُن، هوآنگچی، دانگ کوآی، چای سبز و آلوئه ورا، طب سوزنی برای تنظیم جریان انرژی و مصرف دمنوش‌های مخصوص تاکید دارد.

طب سنتی ایرانی برای درمان این بیماری سراغ داروهای گیاهی سرد و تر مانند جوشانده برگ بو، ریشه شیرین‌بیان و حنا برای کاهش گرمی و خشکی پوست می‌رود و از مرطوب‌کننده‌های طبیعی مانند روغن بادام شیرین و روغن زیتون برای نرم‌سازی و تغذیه پوست استفاده می‌کند.

شامپو مخصوص لیکن پلان

شامپوهای بدون سولفات و پاراین انتخاب کنید، چرا که این مواد شیمیایی باعث تحریک و خشکی بیشتر پوست در افراد مبتلا به این بیماری می‌شوند. شامپوهای مخصوص این بیماری باید حاوی مواد مرطوب‌کننده و آرام‌بخش مانند آلوئه‌ورا، عصاره گیاهان آرام‌بخش و روغن‌های گیاهی باشند. از شامپوهای حاوی عطر و رنگ‌های مصنوعی خودداری کنید چرا که باعث تحریک و تشدید علائم این بیماری می‌شوند.

درمان لکه های قهوه ای لیکن پلان

برای درمان لکه‌های قهوه‌ای این بیماری می‌توانید روش‌های زیر را امتحان کنید: 

• استفاده از محصولات حاوی هیدروکینون: هیدروکینون ماده بی‌رنگ‌کننده‌ای است که می‌تواند به کاهش رنگدانه‌های پوست کمک کند. محصولات حاوی هیدروکینون به‌آرامی و به‌طور موثر لکه‌های قهوه‌ای را روشن می‌کنند.
• کرم‌های حاوی رتینوئیدها مانند آدالپالن یا تره‌تینوئین می‌توانند سلول‌های پیگمانی را تحریک کرده و رنگدانه‌ها را کاهش دهند. این کرم‌ها باید تحت نظر پزشک استفاده شوند تا عوارض جانبی احتمالی مدیریت شود.
• پیلینگ شیمیایی یا میکرودرم ابریژن با از بین بردن لایه‌های بالایی پوست، به کاهش لکه‌های قهوه‌ای کمک می‌کنند.
• کرم‌های حاوی ویتامین C و E به‌عنوان آنتی‌اکسیدان عمل کرده و می‌توانند به بهبود لکه‌ها کمک کنند.
• محفاظت از پوست در برابر نور آفتاب: نور آفتاب باعث تشدید لکه‌های قهوه‌ای می‌شود. استفاده از کرم‌های ضدآفتاب مناسب به کاهش این لکه‌ها کمک می‌کند.

‏درمان لیکن پلان مویی

روش‌های درمان این نوع از بیماری عبارتند از:

• کورتیکواستروئیدها مانند بتامتازون یا تریامسینولون
• داروهای ضد‌التهابی مانند هیدروکسی کلروکین یا متوترکسات
• استفاده از پروتز موی مصنوعی در موارد ریزش مو
• استفاده از شامپو و سایر محصولات موی ملایم
• پرهیز از رنگ کردن، دکلره، سشوار یا اتو مو

دنبال درمان قطعی لیکن پلان هستی؟ همین حالا از متخصص مشورت بگیر.

دکتر لیکن پلان

‏درمان قطعی لیکن پلان

متاسفانه درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد. این بیماری یک اختلال مزمن و عود‌کننده است که هدف درمان آن، کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی بیمار است. با این حال، راهکارهای درمانی موثری برای مدیریت این بیماری وجود دارند:

• داروهای موضعی کورتیکواستروئیدی
• داروهای خوراکی
• فتوتراپی
• تزریق کورتیکواستروئیدها یا داروهای تقویت‌کننده سیستم ایمنی به داخل ضایعات
• مراقبت از پوست و مو

انواع لیکن پلان

این بیماری می‌تواند قسمت‌های مختلف بدن را تحت تاثیر قرار دهد و انواع مختلفی دارد که عبارتند از: 

نوع	توضیحات	علائم	محل	درمان
لیکن پلان پوستی	شایع‌ترین نوع، ضایعات صاف، چند ضلعی، بنفش یا ارغوانی، که اغلب خارش دار هستند.	بثورات پوستی، خارش	مچ دست، مچ پا، تنه، اندام تناسلی	کورتیکواستروئیدهای موضعی، فتوتراپی، داروهای خوراکی
لیکن پلان مویی	ضایعات در پوست سر، ابروها یا ریش	ریزش مو، خارش، قرمزی	پوست سر، ابروها، ریش	کورتیکواستروئیدهای موضعی، فتوتراپی، داروهای خوراکی
لیکن پلان دهانی	ضایعات سفید، توری مانند، که ممکن است دردناک یا سوزش‌دار باشند.	ضایعات سفید در دهان، درد، سوزش	داخل دهان	کورتیکواستروئیدهای موضعی، داروهای ضد‌درد، بی حس‌کننده‌های موضعی
لیکن پلان تناسلی	ضایعات تناسلی که ساییده شده و دردناک هستند.	زخم‌های دردناک در ناحیه تناسلی	در ناحیه تناسلی	کورتیکواستروئیدهای موضعی، داروهای ضد‌درد، بی حس‌کننده‌های موضعی، داروهای خوراکی
لیکن پلان ناخن	خطوط نازک سفید در ناخن، نازک‌شدن ناخن، شکاف ناخن	تغییرات ناخن	ناخن‌ها	کورتیکواستروئیدهای موضعی، داروهای خوراکی

۱. لیکن پلان دهانی و سرطان

این بیماری، مخاط دهان را درگیر می‌کند و به صورت جوش سفید داخل دهان یا لکه‌های سفید یا رگه‌های شبیه به تور روی مخاط دهان، روی لثه‌ها، زبان، لب‌ها و حتی گونه‌ها ظاهر می‌شوند. زخم‌های دهانی معمولا دردناک نیستند، اما ممکن است با خارش همراه باشند و باعث قرمزی و تورم لثه‌ها و خشکی دهان شوند. مصرف غذاهای تند و پرادویه می‌تواند شدت علائم دهانی را افزایش دهد و ممکن است بیمار قادر به تشخیص صحیح طعم‌ها نباشد و طعم فلز در دهان احساس کند.

‏۲. لیکن پلان تناسلی

این بیماری می‌تواند ناحیه تناسلی زنان و مردان را هم تحت تاثیر قرار دهد. لکه‌های برفک مانند بدون خارش و درد در ناحیه تناسلی ظاهر می‌شوند. ضایعات پوستی روی لبه‌های داخلی واژن زنان به رنگ قرمز هستند و گاهی در موارد شدید ممکن است جای زخم آن‌ها روی ناحیه تناسلی باقی بماند. زنان مبتلا به نوع تناسلی این بیماری ممکن است حین رابطه جنسی دچار خونریزی شوند.

۳. لیکن پلان ناخن

این بیماری باعث می‌شود که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های ناخن‌ها حمله کند. لیکن پلان ناخن باعث تغییر رنگ و ظاهر ناخن‌ها، ایجاد خطوط سیاه روی ناخن یا حتی افتادن ناخن می‌شود.

هنگامی که سلول‌های ناخن با اشتباه سیستم ایمنی بدن مورد هجوم قرار بگیرد، ظاهر ناخن‌ها تغییر می‌کند و رنگ آن‌ها عوض می‌شود. در مواری حتی باعث افتادن ناخن هم می‌شود.

۴. لیکن پلان مو

این بیماری که به آن فویلکولار می‌گویند به فولیکول‌های مو حمله می‌کند و باعث ریزش و نازک‌شدن تار موها می‌شود. التهاب پوست سر نیز از عوارض لیکن پلان مویی است. 

‏عوارض لیکن پلان

این بیماری می‌تواند عوارض متعددی داشته باشد که به نوع و محل درگیری آن بستگی دارد. برخی از مهمترین عوارض لیکن پلان عبارتند از:

• عوارض پوستی مانند خارش، درد و سوزش در ضایعات پوستی
• تشکیل پلاک‌های سفید و قرمز، پاپول‌ها و بثورات
• پوسته پوسته شدن پوست و ایجاد زخم
• عوارض دهانی مانند خارش، سوزش و درد در مخاط دهان
• ایجاد ضایعات سفید، قرمز و اروزیو در مخاط دهان
• افزایش خطر ابتلا به سرطان دهان
• عوارض تناسلی مانند خارش، درد و سوزش، ایجاد پلاک‌های سفید و زخم در ناحیه تناسلی و افزایش خطر ابتلا به دیسپلازی و سرطان تناسلی
• افزایش آنزیم‌های کبدی در موارد لیکن پلان هپاتیتی
• التهاب ملتحمه و قرنیه چشم

راه های پیشگیری از لیکن پلان

روش‌های زیر می‌توانند از بروز لیکن پلان جلوگیری کنند:

• استرس یکی از عوامل تشدیدکننده لیکن پلان است. تلاش برای مدیریت استرس از طریق روش‌های مختلف مانند ورزش، مدیتیشن و آرام‌سازی می‌تواند کمک‌کننده باشد.
• حفظ بهداشت پوست و مخاط با استفاده از مرطوب‌کننده‌های ملایم برای پوست و مخاط، پرهیز از محرک‌های موضعی مانند صابون‌های قوی یا مواد شوینده و اجتناب از مواجهه با مواد شیمیایی تحریک‌کننده
• حفظ بهداشت دهان و دندان
• پرهیز از عفونت‌های واژینال یا پوستی
• کاهش مصرف داروها مانند داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی که می‌توانند لیکن پلان را تشدید کنند.
• کنترل بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و هپاتیت
• معاینات منظم پوست و مخاط دهان و تناسلی برای تشخیص به موقع ضایعات

جلوگیری از پیشرفت لیکن پلان

با انجام این کارها می‌توانید از پیشرفت لیکن پلان جلوگیری کنید:

• پرهیز از آسیب دیدگی و جراحت پوستی
• استفاده از کمپرس سرد به‌جای خاراندن پوست
• کاهش استرس

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

لیکن پلان، التهاب پوستی شایعی‌ است که روی دهان و ناخن‌ها تاثیر می‌گذارد و باعث التهاب، خارش و سوزش روی پوست، نواحی مخاطی و تناسلی می‌شود. هرچند این بیماری خطرناک یا مسری نیست و معمولا خود به خود بهبود پیدا می‌کند. علت بروز این بیماری خودایمنی مشخص نیست و با روش‌هایی مانند مراقبت از پوست و کاهش استرس می‌توانید ریسک ابتلا به این عارضه پوستی را کاهش دهید.

در صورت بروز علائم شدید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. این بیماری درمان ندارد و صرفا باید با روش‌های پیشنهادی پزشک از ادامه پیشروی بیماری جلوگیری کرده و کیفیت زندگی را حفظ کنید. به‌همین دلیل مراجعه و پیگیری منظم به دکتر پوست اهمیت زیادی در درمان لیکن پلان دارد. شما می‌توانید با فرصت ویزیت آنلاین متخصص پوست دکترتو هر گونه شرایط غیرطبیعی را با پزشک به صورت متنی و تلفنی در میان بگذارید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!