ساییدگی زانو یکی از مشکلات شایع مفصلی است که گرچه در تمام سنین مشاهده شده است اما معمولاً با افزایش سن و فرسایش غضروف ایجاد می‌شود و بیشتر افراد بالای ۵۰ سال را درگیر می‌کند. علائم این بیماری ممکن است ابتدا خفیف باشند، اما به‌مرور شدت می‌گیرند. درد، خشکی، تورم و ناپایداری از نشانه‌های اصلی آن هستند. شناسایی زودهنگام علایم می‌تواند به کنترل بهتر بیماری و حفظ کیفیت زندگی کمک کند. در این مطلب با شما هستیم تا به طور مفصل به بررسی علائم ساییدگی زانو بپردازیم.
علائم ساییدگی زانو چیست؟
ساییدگی زانو معمولاً با مجموعه‌ای از علائم و نشانه‌ها ظاهر می‌شود که بیانگر فرسایش تدریجی غضروف و آسیب مفصل زانو هستند. این علائم می‌توانند در ابتدا خفیف باشند و تنها هنگام فعالیت‌هایی مثل راه رفتن طولانی یا بالا رفتن از پله‌ها احساس شوند، اما به مرور شدت گرفته و حتی انجام کارهای روزمره ساده را دشوار می‌کنند. درد مداوم یا متناوب، خشکی مفصل به‌ویژه در صبح یا پس از نشستن طولانی، تورم و التهاب اطراف زانو، صداهای غیرعادی مانند تق‌تق و کاهش دامنه حرکتی از مهم‌ترین نشانه‌ها هستند. در ادامه هر یک از این علائم را به طور کامل بررسی خواهیم کرد تا بهتر با ماهیت بیماری آشنا شوید:
- درد در زانو
- خشکی و سفتی مفصل
- کاهش دامنه حرکت
- صدای تق تق یا کرچ در زانو
- تورم و التهاب زانو
- ضعف یا بیثباتی زانو
- احساس لغزش یا عدم ثبات در هنگام حرکت
۱. درد در زانو، رایج ترین علائم ساییدگی زانو
درد یکی از نخستین و رایج‌ترین علائم ساییدگی زانو است. این زانو درد معمولاً هنگام فعالیت‌هایی مانند راه رفتن، بالا رفتن از پله، یا پس از ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت بروز می‌کند. گاهی ممکن است درد در ابتدای حرکت احساس شود و سپس کاهش یابد، اما با پیشرفت بیماری، درد می‌تواند مداوم و شدیدتر شود.
محل درد معمولاً در قسمت داخلی یا جلوی زانو حس می‌شود. برخی افراد این درد را با نوعی سوزش یا سنگینی در زانو توصیف می‌کنند. در مراحل ابتدایی، درد ممکن است تنها در زمان‌های خاصی ظاهر شود، اما در مراحل بعدی حتی در حالت استراحت نیز آزاردهنده خواهد بود. این نوع درد ممکن است با تغییرات آب‌وهوایی، فعالیت بدنی سنگین یا ایستادن طولانی‌مدت تشدید شود. در نتیجه، توجه به الگوی درد و موقعیت آن می‌تواند به تشخیص زودهنگام نشانه‌های ساییدگی زانو کمک کند.
۲. خشکی و سفتی مفصل
خشکی مفصل یکی از علایم ساییدگی زانو است که اغلب هنگام بیدار شدن از خواب یا پس از نشستن طولانی بروز می‌کند. فرد ممکن است در لحظات ابتدایی حرکت، احساس سفتی یا مقاومت در مفصل زانو داشته باشد که معمولاً با چند حرکت آرام بهبود می‌یابد.
این خشکی به دلیل کاهش مایع مفصلی، تحلیل رفتن غضروف‌ها و التهاب سینوویوم اتفاق می‌افتد. در واقع، زانوی آسیب‌دیده به‌خوبی زانوی سالم روان‌کاری نمی‌شود و به همین دلیل حرکت دادن آن دشوارتر می‌شود. در برخی موارد، این سفتی در تمام طول روز ادامه پیدا می‌کند و به فرد اجازه نمی‌دهد حرکات طبیعی خود را به‌راحتی انجام دهد. اگر این علامت ادامه‌دار باشد، می‌تواند نشانه‌ای جدی از پیشرفت ساییدگی مفصل باشد.
متن انگلیسی:
nhs
With the right support, you can lead a healthy, active life with osteoarthritis. The condition does not necessarily get worse.
متن فارسی:
با حمایت و مراقبت درست، می‌توان حتی با آرتروز هم زندگی سالم و پرتحرکی داشت. این بیماری همیشه رو به وخامت نمی‌رود.
ساییدگی زانو داری و نگرانی؟
از متخصص مشاوره بگیر.
۳. کاهش دامنه حرکت از علائم ساییدگی زانو
با آسیب تدریجی به مفصل زانو، دامنه حرکتی آن به‌مرور کاهش می‌یابد. یعنی فرد دیگر نمی‌تواند زانوی خود را به‌طور کامل خم یا صاف کند و این موضوع روی فعالیت‌های روزمره مثل نشستن، برخاستن یا حتی پوشیدن کفش اثر می‌گذارد.
محدودیت در حرکت معمولاً به صورت تدریجی رخ می‌دهد و ممکن است ابتدا تنها در حرکات شدید حس شود، اما با پیشرفت بیماری حتی فعالیت‌های ساده نیز چالش‌برانگیز می‌شوند. در این حالت، افراد ممکن است ناچار به استفاده از دست برای کمک به بلند شدن یا راه رفتن شوند. عدم توجه به این نشانه باعث می‌شود مفصل زانو بیشتر در معرض خشکی، درد و ضعف قرار گیرد و در نهایت کیفیت زندگی فرد به شدت افت کند.
۴. صدای تق تق یا کرچ در زانو
یکی از نشانه‌های ساییدگی زانو که معمولاً نادیده گرفته می‌شود، صدای تق تق یا اصطکاک‌مانندی است که هنگام حرکت دادن زانو شنیده می‌شود. این صدا که به آنکریپتوس گفته می‌شود، معمولاً زمانی رخ می‌دهد که سطح غضروف، حرکت بافت نرم یا حباب‌های گاز در مایع مفصلی تغییر می‌کند.
برخی افراد صدای تق تق را هنگام بلند شدن یا خم‌کردن زانو می‌شنوند. گاهی این صدا بدون درد است، اما در بیشتر مواقع با نوعی ناراحتی یا حتی درد همراه می‌شود. شنیدن مکرر این صدا هنگام حرکت، به‌ویژه در کنار سایر علائم مانند درد و محدودیت حرکتی، می‌تواند نشانه واضحی از وجود ساییدگی در مفصل زانو باشد و نباید آن را نادیده گرفت.
۵. تورم و التهاب از علائم ساییدگی زانو
التهاب و ورم در اطراف زانو از دیگر علایم ساییدگی زانو است. این وضعیت به‌دلیل واکنش بدن به تخریب غضروف و افزایش فشار درون مفصل به‌وجود می‌آید. تورم ممکن است همراه با گرما، قرمزی یا احساس فشار در ناحیه مفصل ظاهر شود. در مراحل اولیه، این تورم ممکن است فقط بعد از فعالیت بدنی سنگین یا راه رفتن زیاد پدیدار شود. اما در مراحل پیشرفته‌تر، تورم مداوم و حتی در حالت استراحت نیز قابل مشاهده است. تورم مکرر می‌تواند باعث محدود شدن حرکت و افزایش درد شود. استفاده از کمپرس سرد یا داروهای ضدالتهاب ممکن است تا حدی علائم را کاهش دهد، اما مراجعه به پزشک برای بررسی دقیق‌تر ضرورت دارد.
۶. ضعف یا بی ثباتی زانو
ساییدگی زانو می‌تواند باعث ضعیف شدن عضلات اطراف زانو و در نتیجه بیثباتی مفصل شود. فرد ممکن است احساس کند که زانو توان کافی برای تحمل وزن را ندارد و احتمال خم شدن یا خالی کردن ناگهانی آن وجود دارد. این احساس ضعف معمولاً هنگام راه رفتن، ایستادن یا تغییر جهت ناگهانی بروز می‌کند. در نتیجه، افراد ممکن است از ترس زمین خوردن، از فعالیت‌های فیزیکی اجتناب کنند که خود این موضوع به ضعف بیشتر عضلات منجر می‌شود. بیثباتی مفصل می‌تواند یکی از جدی‌ترین نشانه‌های پیشرفت ساییدگی زانو باشد و اگر به آن توجه نشود، خطر آسیب‌های جدی‌تری مثل زمین خوردن را افزایش می‌دهد.
۷. احساس لغزش یا عدم ثبات در هنگام حرکت
برخی از مبتلایان به ساییدگی زانو از احساس لغزش زانو در هنگام حرکت یا راه رفتن شکایت دارند. این احساس به گونه‌ای است که فرد گمان می‌کند زانویش در لحظه‌ای خاص می‌پرد یا از جای خود خارج می‌شود. این حالت می‌تواند بسیار آزاردهنده و خطرناک باشد، به‌ویژه اگر هنگام بالا رفتن از پله یا راه رفتن در سطح ناصاف رخ دهد. این نشانه معمولاً با سایر علائم مانند درد، تورم یا ضعف عضله همراه است. احساس عدم کنترل روی مفصل زانو، نیاز به بررسی فوری توسط پزشک دارد، چراکه می‌تواند به زمین خوردن یا آسیب بیشتر به ساختار زانو منجر شود.
از درد زانو شب‌ها خوابت نمی‌بره؟ همین حالا ویزیت شو.
علائم پیشرفت ساییدگی زانو
با پیشرفت ساییدگی زانو، شدت علائم بیشتر شده و تغییرات جدی‌تری در ساختار و عملکرد مفصل به وجود می‌آید. در این مرحله، فرد ممکن است علاوه بر دردهای مداوم و آزاردهنده، با محدودیت حرکتی بیشتری مواجه شود به‌طوری‌که انجام فعالیت‌های ساده‌ای مانند نشستن، برخاستن یا حتی ایستادن طولانی نیز دشوار گردد. تورم مکرر، احساس ناپایداری در زانو و تغییر شکل مفصل از دیگر مشکلات شایع در این مرحله هستند. همچنین در برخی بیماران، صدای ساییده شدن یا تق‌تق زانو هنگام حرکت شدت می‌گیرد و خواب شبانه تحت تأثیر درد و ناراحتی قرار می‌گیرد. در جدول زیر به مهم‌ترین نشانه‌های این مرحله و پیامدهای آن اشاره کرده و پس از آن هر یک را به صورت کامل توضیح داده‌ایم.
| علامت | توضیحات |
|---|---|
| بدشکلی مفصل و تغییر حالت زانو | تغییر شکل مفصل مثل خمیدگی غیرطبیعی یا انحراف پا به داخل یا خارج؛ همراه با درد و کاهش عملکرد زانو |
| ناتوانی در راه‌رفتن بدون کمک | در مراحل شدید، فرد بدون عصا یا واکر قادر به حرکت نیست؛ انجام کارهای ساده هم دشوار می‌شود. |
| درد شبانه و بی‌خوابی | درد مداوم حتی در حالت استراحت و خواب؛ به شکل سوزش یا تیر کشیدن باعث بیدار شدن‌های مکرر و کاهش کیفیت خواب و تمرکز روزانه می‌شود. |
۱. بدشکلی مفصل و تغییر حالت زانو
در مراحل پیشرفته ساییدگی زانو، تغییر شکل مفصل از جمله علائم قابل مشاهده است. این بدشکلی می‌تواند به صورت بیرون‌زدگی استخوان، خمیدگی غیرطبیعی زانو یا انحراف پا به داخل یا خارج ظاهر شود. تغییر شکل مفصل معمولاً در اثر از بین رفتن شدید غضروف و فشار نامتعادل بر استخوان‌ها رخ می‌دهد. با گذر زمان، زانو ظاهر طبیعی خود را از دست می‌دهد و حالت ناهنجاری پیدا می‌کند. این وضعیت نه‌تنها ظاهر پا را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه موجب درد شدید، ناتوانی حرکتی و در نهایت کاهش عملکرد کلی مفصل زانو می‌شود.
متن انگلیسی:
nyulangone
X-rays provide clear, detailed images of the knee joint and may reveal bone spurs or narrowing of the joint, the classic hallmark for diagnosing osteoarthritis of the knee. A healthy knee joint appears to have a gap between the bones on an X-ray because the cartilage acts as a cushion between the femur and the tibia.
متن فارسی:
تصاویر اشعه ایکس نمایی واضح و دقیق از مفصل زانو نشان می‌دهند و ممکن است نشانه‌هایی مانند خار استخوانی یا کاهش فضای مفصل را مشخص کنند که از علائم اصلی تشخیص آرتروز زانو هستند. در یک زانوی سالم، بین استخوان‌ها در عکس‌برداری فاصله‌ای دیده می‌شود، چون غضروف بین استخوان ران و ساق مثل یک بالشتک عمل می‌کند.
۲. ناتوانی در راه رفتن بدون کمک
در صورت عدم درمان یا کنترل به‌موقع، ساییدگی زانو می‌تواند منجر به ناتوانی فرد در راه رفتن بدون عصا یا واکر شود. این وضعیت نشان‌دهنده مرحله پیشرفته بیماری است که با تخریب شدید غضروف و بیثباتی کامل مفصل همراه است. فرد ممکن است تنها بتواند مسافت‌های کوتاه را با کمک دیگران یا وسایل کمکی طی کند. در این حالت، فعالیت‌های روزمره مانند رفتن به فروشگاه یا حتی استفاده از دستشویی به‌تنهایی دشوار خواهد بود. این مرحله نیازمند مداخلات تخصصی‌تر مانند فیزیوتراپی، دارودرمانی یا حتی جراحی تعویض مفصل زانو است.
۳. درد شبانه و بی خوابی به دلیل درد زانو
یکی از نشانه‌های پیشرفته ساییدگی زانو، درد شبانه است که مانع خواب آرام می‌شود. برخلاف مراحل ابتدایی که درد با فعالیت روزانه همراه است، در این مرحله درد حتی در حالت استراحت و هنگام خواب نیز وجود دارد. این درد ممکن است به شکل سوزش یا تیر کشیدن در زانو بروز کند و باعث بیدار شدن‌های مکرر در طول شب شود. در نتیجه، فرد با خستگی، تحریک‌پذیری و کاهش تمرکز در روز بعد مواجه خواهد شد. در صورتی که بی‌خوابی به دلیل درد زانو به یک روند ثابت تبدیل شود، باید با پزشک مشورت کرد تا از طریق روش‌های دارویی یا درمانی، کنترل مؤثری بر درد اعمال شود.
۴.۵ (۱۱۱۲ نظر)۴.۷ (۸۹۵ نظر)۴.۹ (۷۳۴ نظر)۴.۶ (۷۵۷ نظر)۴.۵ (۶۳۲ نظر)۴.۹ (۵۵۶ نظر)نتیجه گیری
شناخت دقیق علائم ساییدگی زانو نقش کلیدی در پیشگیری از پیشرفت بیماری و حفظ توانایی حرکتی فرد دارد. از نشانه‌های اولیه مانند درد خفیف، خشکی و صدای تق تق تا علائم پیشرفته‌ای همچون تغییر شکل مفصل و ناتوانی در حرکت، همه و همه هشدارهایی هستند که نباید نادیده گرفته شوند. در صورتی که فردی با چندین علایم ساییدگی زانو به‌طور هم‌زمان مواجه باشد یا شدت آن‌ها به‌مرور افزایش یابد، باید حتماً به پزشک متخصص ارتوپدی یا روماتولوژی مراجعه کند. تشخیص زودهنگام با کمک تصویربرداری و معاینه بالینی می‌تواند مانع از نیاز به جراحی در آینده شود. فراموش نکنید که رسیدگی به نشانه‌های ساییدگی زانو در مراحل اولیه، تأثیر چشمگیری در حفظ سلامت و کیفیت زندگی دارد و از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری می‌کند.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!