فهرست مطالب
گاهی بیماری در بدن حضور دارد، اما خاموش و بیصدا عمل میکند؛ هپاتیت غیر فعال یکی از همین موارد است. در این وضعیت، ویروس عامل بیماری در بدن وجود دارد اما فعالیتی محدود دارد و نشانهای از خود بروز نمیدهد. به همین دلیل، بسیاری از مبتلایان از وجود آن بیخبر میمانند و حتی ممکن است ناقل بیماری باشند. با اینکه التهاب در این مرحله خفیف است، اما بیتوجهی میتواند در طول زمان به آسیب تدریجی کبد منجر شود. هپاتیت غیرفعال معمولاً مرحلهای از هپاتیت مزمن B یا C است که در آن سیستم ایمنی، ویروس را تا حد زیادی مهار کرده و بار ویروسی و التهاب کبدی بسیار پایین است؛ با این حال در صورت تضعیف ایمنی بدن، بیماری میتواند دوباره فعال شود. در این مطلب از دکترتو، با ویژگیها، علائم، علل و راههای تشخیص و درمان هپاتیت غیر فعال آشنا میشوید.
هپاتیت غیر فعال چیست؟
هپاتیت غیر فعال نوعی التهاب کبد است. التهاب به وضعیتی گفته میشود که در آن بافتهای بدن به دلیل آسیب یا عفونت دچار ورم میشوند. این التهاب میتواند به کبد آسیب بزند و عملکرد آن را تحت تاثیر قرار دهد. در حقیقت، این نوع بیماری هپاتیت، “غیرفعال” نامیده میشود زیرا با وجود عامل بیماری در بدن به مدت چند ماه، در عین حال در آزمایشها، ALT مکرراً طبیعی و HBV DNA بسیار پایین یا غیرقابلتشخیص باشد. علت این موضوع، ضعیف بودن فعالیت عامل بیماریزا است، بهطوریکه سیستم ایمنی بدن میتواند به خوبی آن را کنترل کند.
هپاتیت غیر فعال زمانی اتفاق میافتد که ویروس در بدن فرد وجود دارد اما علائمی ایجاد نمیکند و سطح فعالیت آن بسیار پایین است. در این حالت، فرد ممکن است بدون آنکه متوجه شود ناقل بیماری باشد. بسیاری از افراد مبتلا به هپاتیت B یا C در مرحله غیر فعال به سر میبرند. با وجود نبود علائم، خطر انتقال ویروس به دیگران همچنان وجود دارد. در برخی موارد، این نوع هپاتیت میتواند پس از سالها دوباره فعال شود، بهویژه اگر سیستم ایمنی بدن ضعیف شود. بنابراین پایش منظم وضعیت کبد و میزان فعالیت ویروس بسیار مهم است.
تفاوت هپاتیت غیر فعال با هپاتیت فعال
تفاوت اصلی میان هپاتیت فعال و غیرفعال در شدت التهاب و میزان آسیب وارد شده به کبد است. در نوع فعال، التهاب شدیدتر است و آسیب به بافت کبد تا حدی زیاد و قابل توجه است که علائم بیماری معمولا خیلی زود ظاهر میشوند. از طرفی در هپاتیت غیرفعال شدت التهاب و آسیب به کبد خفیفتر است. در این حالت، اگر چه عامل بیماریزا همچنان در بدن وجود دارد، اما فعالیت آن محدود و تحت کنترل سیستم ایمنی است.
| ویژگی | هپاتیت فعال | هپاتیت غیرفعال | توضیح تکمیلی |
|---|---|---|---|
| شدت التهاب | زیاد | خفیف | التهاب در نوع فعال شدیدتر است. |
| آسیب به بافت کبد | قابلتوجه | محدود و کنترلشده | در نوع فعال بافت کبد بیشتر تخریب میشود. |
| سطح فعالیت ویروس | بالا | پایین | سیستم ایمنی در نوع غیرفعال ویروس را مهار میکند. |
| بروز علائم | اغلب تا مدتها بدون علامت اختصاصیی؛ در مراحل پیشرفتهتر احتمال بروز علائم بیشتر است. | تقریباً همیشه بدون علامت؛ تشخیص با آزمایش خون | در غیرفعال علائم تا مدتها پنهان میمانند. |
| خطر پیشرفت بیماری | بالا | متوسط تا پایین | در صورت تضعیف ایمنی، نوع غیرفعال ممکن است فعال شود. |
علائم هپاتیت غیر فعال
در بسیاری از موارد، افراد بدون آن که بدانند به هپاتیت غیر فعال مبتلا هستند. به این خاطر که این نوع هپاتیت معمولا در مراحل اولیه علائم خاصی ایجاد نمیکند. در این شرایط، فرد ممکن است بدون احساس هیچ مشکل قابل توجهی در عملکرد کبد یا سایر اندامهای بدن، به فعالیتهای روزمره خود ادامه دهد. گاهی نیز به دلیل شباهت علائم هپاتیت با بیماریهایی مانند آنفولانزا، فرد متوجه ابتلا به این بیماری نمیشود. بهطورکلی، شایعترین علائم هپاتیت شامل موارد زیر هستند:
- کاهش اشتها
- احساس خستگی
- تب خفیف
- درد عضلانی یا مفصلی
- حالت تهوع و استفراغ
- درد در ناحیه شکم
برخی از افراد ممکن است علائم دیگری را نیز تجربه کنند، از جمله:
- ادرار تیرهرنگ
- مدفوع روشن
- یرقان (زرد شدن پوست و ناحیه سفید چشمها)
- احساس خارش
- تغییرات ذهنی مانند گیجی شدید یا کما
- خونریزی داخلی در بدن
همه چیزی در مورد طول عمر افراد مبتلا به هپاتیت
علل هپاتیت غیر فعال
هپاتیت غیرفعال یک وضعیت پیچیده است که میتواند به دلایل مختلفی بروز پیدا کند. در واقع، این نوع هپاتیت ممکن است بهواسطه عواملی مثل بیماریهای زمینهای، عفونتهای ویروسی، و مشکلات متابولیکی در بدن ایجاد شود. هنگامی که سیستم ایمنی بدن به طور مؤثر قادر به مقابله با ویروسها یا مشکلات کبدی نیست، هپاتیت غیرفعال شکل میگیرد. این نوع هپاتیت معمولاً به شکل مزمن باقی میماند و در طول زمان ممکن است منجر به آسیبهای کبدی جدی شود. از آنجا که علائم انواع هپاتیت غیرفعال در بیشتر مواقع مشهود نیستند، تشخیص و درمان به موقع آن اهمیت زیادی دارد.
| علت | شرح |
|---|---|
| هپاتیت ویروسی | شایعترین نوع هپاتیت است که از طریق چند نوع ویروس مختلف ایجاد میشود. ویروسهای هپاتیت A، B، C، D و E عامل این بیماری هستند که در میان آنها، نوع A، B و C شیوع بیشتری دارند. |
| هپاتیت الکلی | در اثر مصرف زیاد از حد الکل ایجاد میشود و در درازمدت به بافت کبد آسیب میرساند. |
| هپاتیت خودایمنی | نیز نوعی مزمن از هپاتیت در نظر گرفته میشود که در آن، سیستم ایمنی بدن به اشتباه سلولهای کبدی را مورد حمله قرار میدهد. علت دقیق این نوع هپاتیت هنوز مشخص نیست، اما عوامل ژنتیکی و محیطی ممکن است در بروز آن نقش داشته باشند. |
انواع هپاتیت غیر فعال
هپاتیت غیر فعال میتواند انواع مختلفی داشته باشد که هر کدام ویژگیها، دلایل و پیامدهای خاص خود را دارند. درست است که این هپاتیتها معمولا با فعالیت محدود و کنترل شدهای همراه هستند، اما آشنایی با آنها همچنان از اهمیت زیادی برخوردار است. در ادامه، به دو نوع شایعتر آن یعنی هپاتیت B غیرفعال و هپاتیت C غیرفعال میپردازیم.
۱. هپاتیت B غیر فعال
هپاتیت ب غیر فعال نوعی عفونت ویروسی است که توسط ویروس هپاتیت B ایجاد میشود و عمدتا از طریق تماس با خون و سایر مایعات بدن فرد آلوده منتقل میشود. راه های انتقال بیماری هپاتیت ب شامل موارد زیر هستند:
- برقراری رابطه جنسی بدون استفاده از روشهای محافظتی (مانند کاندوم)
- استفاده از سرنگ یا سوزن مشترک با فرد آلوده، یا ورود تصادفی تجهیزات پزشکی آلوده به پوست
- انجام خالکوبی یا پیرسینگ با تجهیزات غیراسترسی
- استفاده مشترک از وسایل شخصی مانند مسواک یا تیغ اصلاح
- انتقال از مادر آلوده به نوزاد در زمان تولد
در اکثر موارد، بیماران طی شش ماه به طور کامل از این بیماری بهبود مییابند. با این حال، در برخی موارد ممکن است عفونت به شکل مزمن ادامه پیدا کند و منجر به آسیبهای جدی کبدی شود.
متن انگلیسی:
healthline
The Centers for Disease Control and Prevention (CDC) estimates that around 826,000 people are living with chronic hepatitis B in the United States and around 257 million people worldwide.
ترجمه متن:
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) تخمین زده که حدود ۸۲۶,۰۰۰ نفر در ایالات متحده آمریکا و حدود ۲۵۷ میلیون نفر در سرتاسر جهان به هپاتیت B مبتلا هستند.
۲. هپاتیت C غیر فعال
هپاتیت C غیر فعال نوعی بیماری ویروسی است که از طریق ویروس هپاتیت C ایجاد میشود. اصلیترین راه انتقال این نوع هپاتیت، از طریق تماس مستقیم با خون فرد آلوده است. برخلاف هپاتیت B، احتمال انتقال این ویروس از طریق مایعات بدن مانند مایع منی بسیار پایین است. با این حال، در برخی شرایط خاص و نادر (خصوصا زمانی که روابط جنسی منجر به خونریزی میشوند) امکان انتقال این بیماری از طریق مایعات بدن وجود دارد.
هپاتیت C غیر فعال معمولا علائم قابلتوجهی ایجاد نمیکند و در برخی موارد بیماران تنها علائمی شبیه آنفولانزا را تجربه میکنند. به همین دلیل، بسیاری از افراد از ابتلای خود به این بیماری بیخبر هستند. به طور تقریبی ۱ نفر از هر ۴ فرد مبتلا، قادر است که از این ویروس رهایی پیدا کند. اما در سایر موارد، ویروس برای سالهای طولانی به صورت مزمن در بدن باقی میماند و بهمرورزمان باعث آسیب کبدی میشود.
با علت بیماری هپاتیت آشنا شوید.
عوارض هپاتیت غیر فعال
هپاتیت غیرفعال، اگر چه ممکن است در ابتدا بدون علائم و بیخطر به نظر برسد، اما در صورت عدم پیگیری و کنترل، میتواند زمینه را برای بروز عوارض جدی فراهم کند. حتی در فاز غیرفعال، خطر نسبی سرطان کبد در برخی انواع ویروسی بالاتر از جمعیت عمومی است و باید با غربالگری دورهای مهار شود. علاوهبراین، پیامدهای خارجکبدی، انتقال به اطرافیان در برخی زیرگروهها و بار روانی بیماری نیز مطرح است. مهمترین عوارض هپاتیت غیرفعال عبارتند از:
- سیروز کبدی
- سرطان کبد
- نارسایی کبد
۱. سیروز کبدی
سیروز کبدی یکی از عوارض خطرناک هپاتیت مزمن است که به دلیل تشکیل بافت اسکار (زخم) در کبد ایجاد میشود. این اسکارها زمانی ایجاد میشوند که کبد سعی میکند آسیبهای ناشی از بیماری را ترمیم کند.
۲. سرطان کبد
شایعترین نوع سرطان کبد، کارسینوم هپاتوسلولار (HCC) است. مطالعات نشان دادهاند که حدود نیمی از موارد HCC ناشی از سیروز کبدی هستند که این سیروز اغلب در نتیجه عفونت با ویروسهای هپاتیت B یا C ایجاد میشود.
۳. نارسایی کبد
نارسایی کبد زمانی رخ میدهد که کبد از کار میافتد یا به درستی کار نمیکند. این وضعیت ممکن است در اثر هپاتیت ویروسی حاد یا پیشرفت سیروز به وجود آید. نارسایی کبد میتواند با عوارض زیر همراه باشد:
- اختلال در انعقاد خون
- تجمع مایع در شکم (آسیت)
- افزایش فشار خون در ورید پورت (فشار خون پورتال)
- نارسایی کلیه
- انسفالوپاتی کبدی که با علائمی همچون خستگی، اختلال در حافظه و کاهش تواناییهای ذهنی همراه است.
- مرگ
تشخیص هپاتیت غیر فعال
هپاتیت غیر فعال معمولا بدون علامت است و بسیاری از افراد زمانی متوجه ابتلا به این بیماری میشوند که به دلایلی مانند معاینات دورهای یا بررسی سایر بیماریها، آزمایش میدهند. در این شرایط، برای تشخیص دقیق هپاتیت غیر فعال، پزشکان معمولا آزمایش هپاتیت و از یک یا چند مورد از اقدامات زیر را برای تشخیص هپایت به کار میبرند:
- معاینه فیزیکی که در طول آن، پزشک به آرامی روی شکم شما فشار وارد میکند تا هر گونه درد یا حساسیت به لمس را بررسی کند. همچنین علائمی نظیر وجود زردی در چشمها یا پوست نیز مورد بررسی قرار میگیرند.
- آزمایش خون برای بررسی آنزیمهای کبدی انجام میشود که در صورت آسیب یا عفونت کبد افزایش پیدا میکنند. همچنین از این آزمایش برای شناسایی هر یک از پنج نوع ویروس عامل هپاتیت نیز استفاده میشود.
- سونوگرافی از کبد به شناسایی هر گونه تغییر در بافت یا ساختار کبد کمک میکند.
- برای تعیین میزان دقیق آسیب به کبد یا در شرایطی که سایر آزمایشها اطلاعات کافی را فراهم نکرده باشند، پزشک نمونهبرداری (بیوپسی) از کبد را توصیه میکند.
علائم غیرعادی داری که فکر میکنی برای هپاتیته؟ مشاوره بگیر.
تأثیر هپاتیت غیر فعال بر کبد
در هپاتیت غیرفعال، ویروس عامل بیماری در بدن وجود دارد؛ اما فعالیت کم و کنترل شدهای دارد. با این حال، گاهی این ویروس به صورت خاموش و تدریجی به بافت و عملکرد کبد آسیب وارد میکند و در بلندمدت باعث بروز عوارض متعددی میشود. در برخی موارد نیز ممکن است ویروس فعال شود و روند پیشرفت بیماری با سرعت بالایی آغاز گردد. به همین دلیل، افراد مبتلا به هپاتیت غیر فعال باید تحت نظر پزشک باشند تا در صورت فعال شدن بیماری، اقدامات درمانی لازم برای آنها انجام شود.
درمان هپاتیت غیر فعال
از آنجایی که عوامل مختلفی در بروز هپاتیت نقش دارند، درمان بسته به نوع هپاتیت میتواند متفاوت باشد. بهطورکلی، راه های درمان هپاتیت میتواند شامل استفاده از رویکردهای زیر باشد:
- تغییر سبک زندگی و اقداماتی مانند پرهیز از مصرف الکل، مصرف میوهها و سبزیجات متنوع، و استراحت بیشتر میتواند به کاهش علائم هپاتیت A و هپاتیت B کمک کند
- داروهای ضد ویروس نیز برای درمان هپاتیت B به کار میروند. این داروها بیماری را درمان نمیکنند، اما میتوانند خطر انتقال ویروس به دیگران و احتمال بروز عوارض بیماری را کاهش دهند. معمولا بیمار باید تا آخر عمر خود این داروها را مصرف کند
- ضد ویروسهای دارای عملکرد مستقیم (DDA) نیز میتوانند برای درمان هپاتیت C استفاده شوند. این داروها پروتئینهایی که ویروس از آنها برای آلودهکردن سلولها استفاده میکند را هدف قرار میدهند
- در صورتی که هپاتیت B مزمن منجر به نارسایی کبد شود، ممکن است به پیوند کبد نیاز باشد
پیشگیری از پیشرفت هپاتیت غیر فعال
نسبت به نوع هپاتیت غیرفعال، راههای مختلفی برای پیشگیری یا کاهش خطر ابتلا به این بیماری وجود دارد. در ادامه به مهمترین راه های پیشگیری از ابتلا به بیماری هپاتیت اشاره میکنیم:
- هپاتیت A و B از طریق واکسن قابل پیشگیری هستند. واکسنها معمولا در چند دوز تزریق میشوند تا ایمنی کافی را برای بدن فراهم کنند
- رعایت بهداشت فردی را جدی بگیرید و از تماس با خون یا مایعات بدن افراد مشکوک به بیماری جلوگیری کنید
- هنگام رابطه جنسی از لوازم محافظتی برای کاهش خطر انتقال بیماری استفاده کنید
- برای پیشگیری از هپاتیت الکلی باید از مصرف زیاد از حد الکل بپرهیزید
- هپاتیت اتوایمیون قابل پیشگیری نیست، زیرا به دلیل اختلال در سیستم ایمنی بدن ایجاد میشود و خارج از کنترل ما رخ میدهد
۴.۷ (۱۹۷۷ نظر)۴.۶ (۱۵۱۱ نظر)۴.۹ (۸۹۱ نظر)۴.۲ (۱۰۲۹ نظر)۴.۶ (۹۳۹ نظر)۴.۹ (۸۲۰ نظر)نتیجه گیری
هپاتیت غیر فعال مرحلهای خاموش از التهاب کبد است که در ظاهر بیعلامت، اما در واقع نیازمند مراقبت دقیق است. در این حالت ویروس ممکن است برای سالها در بدن باقی بماند و در صورت کاهش ایمنی یا نبود پیگیری منظم، فعال شود و به آسیبهای شدید کبدی مانند سیروز یا نارسایی منجر شود. تشخیص بهموقع با آزمایشهای دورهای، رعایت اصول بهداشتی، پرهیز از الکل و مصرف داروهای ضدویروس تحت نظر پزشک، از مهمترین راهکارهای کنترل آن هستند. آگاهی از وضعیت سلامت کبد، واکسیناسیون مناسب و سبک زندگی سالم میتواند از فعال شدن مجدد بیماری جلوگیری کرده و از سلامت طولانیمدت کبد محافظت کند.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!