رفلاکس معده و نکات مهمی که باید درباره آن بدانید

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

رفلاکس معده یکی از اختلالات مزمن دستگاه گوارش است که در آن اسید معده به مری بازمی‌گردد و موجب تحریک دیواره آن می‌شود. این مشکل در میان بزرگسالان بسیار شایع است و می‌تواند کیفیت خواب و تغذیه فرد را تحت‌تأثیر قرار دهد. پرخوری، اضافه وزن، بارداری، مصرف سیگار، قهوه و غذاهای چرب از جمله عواملی هستند که احتمال بروز رفلاکس را افزایش می‌دهند. علائم آن معمولاً شامل سوزش سر دل، تهوع، آروغ زدن مکرر و احساس ترشی در دهان است. اگر این وضعیت به‌طور مکرر رخ دهد، خطر التهاب مری و سایر عوارض گوارشی افزایش می‌یابد. شناخت علائم و علل رفلاکس معده به تشخیص و درمان به‌موقع آن کمک می‌کند. در این مطلب از دکترتو، با رفلاکس معده آشنا می‌شوید.

رفلاکس معده چیست؟

رفلاکس معده یا بیماری بازگشت اسید معده (GERD) حالتی است که در آن اسید یا محتوای معده به سمت مری بازمی‌گردد و باعث احساس سوزش سر دل، طعم ترش در دهان یا ناراحتی در ناحیه قفسه سینه می‌شود. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که دریچه بین معده و مری، یعنی اسفنکتر تحتانی مری، به‌درستی بسته نشود. رفلاکس معده می‌تواند موقتی و خفیف باشد یا به شکل مزمن بروز کند و در صورت تداوم، ممکن است باعث التهاب مری و سایر عوارض گوارشی شود. این بیماری یکی از شایع‌ترین مشکلات گوارشی است و نیاز به تشخیص و درمان علمی دارد.

علائم رفلاکس معده چیست؟

علائم رفلاکس معده معمولاً زمانی بروز می‌کنند که اسید معده به مری بازمی‌گردد و موجب تحریک دیواره آن می‌شود. شایع‌ترین نشانه آن احساس سوزش در قفسه سینه یا پشت جناغ است که معمولاً پس از خوردن غذا یا هنگام دراز کشیدن شدت می‌گیرد. علاوه بر سوزش سر دل، افراد ممکن است طعم ترش یا تلخ اسید را در دهان حس کنند، دچار آروغ زدن مکرر، نفخ، احساس پری در معده یا تهوع شوند. در برخی موارد، رفلاکس معده باعث گلودرد مزمن، سرفه خشک، گرفتگی صدا یا احساس توده در گلو نیز می‌شود. تکرار این علائم بیش از دو بار در هفته معمولاً نشانه بیماری بازگشت اسید معده یا GERD است و نیاز به بررسی پزشکی دارد.

علل اصلی رفلاکس معده چیست؟

علت اصلی رفلاکس معده ضعف یا عملکرد نادرست اسفنکتر تحتانی مری است که به‌جای بسته ماندن پس از ورود غذا به معده، باز می‌ماند و اجازه بازگشت اسید را می‌دهد. عوامل مختلفی می‌توانند این وضعیت را تشدید کنند، از جمله عادات غذایی نامناسب و شرایط جسمی خاص. مهم‌ترین علل عبارت‌اند از:

• فتق هیاتال که باعث تغییر موقعیت معده می‌شود
• پرخوری یا خوردن وعده‌های حجیم
• مصرف غذاهای چرب، تند، شکلات، قهوه و نوشیدنی‌های گازدار
• اضافه‌وزن یا چاقی
• بارداری به‌دلیل افزایش فشار داخل شکم
• سیگار کشیدن و مصرف الکل
• مصرف برخی داروها مانند مسکن‌های ضدالتهاب و داروهای ضدافسردگی

رفلاکس نوزادان

آیا دچار رفلاکس معده شدی و معدت ترش می‌کنه؟

همین حالا با متخصص مشورت کن.

دکتر گوارش

علت رفلاکس معده در بارداری چیست؟

رفلاکس معده در بارداری یکی از مشکلات گوارشی شایع است که به دلیل تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی بدن رخ می‌دهد. افزایش سطح هورمون پروژسترون باعث شل شدن عضله بین معده و مری (اسفنکتر تحتانی مری) می‌شود و در نتیجه اسید معده راحت‌تر به سمت مری بازمی‌گردد. همچنین با رشد جنین، رحم بزرگ‌شده به معده فشار وارد می‌کند و این فشار احتمال بازگشت محتویات معده را بیشتر می‌کند. مصرف وعده‌های غذایی حجیم، دراز کشیدن بلافاصله بعد از غذا، پوشیدن لباس‌های تنگ و اضافه‌وزن بارداری نیز از عوامل تشدیدکننده رفلاکس هستند. بیشتر زنان باردار در سه‌ماهه دوم و سوم این مشکل را تجربه می‌کنند، اما در بیشتر موارد پس از زایمان بهبود می‌یابد.

علت رفلاکس معده و درد پشت چیست؟

رفلاکس معده و درد پشت اغلب به‌طور همزمان بروز می‌کنند، زیرا اسید معده هنگام بازگشت به مری می‌تواند به اعصاب ناحیه قفسه سینه و پشت انتشار یابد. علت اصلی رفلاکس معده، تضعیف یا شل شدن اسفنکتر تحتانی مری است که مانع بازگشت محتویات معده به مری می‌شود. این اختلال ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود، از جمله:

• مصرف غذاهای چرب، تند یا اسیدی
• پرخوری یا دراز کشیدن بلافاصله پس از غذا
• چاقی و افزایش فشار داخل شکم
• بارداری
• استعمال دخانیات یا مصرف الکل
• استرس و اضطراب مزمن
• فتق هیاتال

علت رفلاکس معده در خواب چیست؟

علائم رفلاکس معده مثل سوزش سر دل معمولاً موقع خواب و دراز کشیدن تشدید می‌شوند. به‌ علاوه اینکه، اگر اسید معده تا گلو بالا بیاید باعث ایجاد حس خفگی شده و فرد با سرفه و درد شدید قفسه سینه از خواب می‌پرد. وقفه خواب شبانه یکی از عوارض ناخوشایند این معضل در خواب است که کیفیت خواب را پایین می‌آورد. برخی متخصصان معتقدند که رفلاکس معده روی مجاری تنفسی تأثیر می‌گذارد و احتمالاً فرد آپنه‌های انسدادی بیشتری را در طول شب تجربه می‌کند. از آن‌ طرف، بیدار شدن از خواب در طول شب به ‌خاطر آپنه خود باعث می‌شود که مری بیشتر مستعد ریفلاکس شود.

انواع رفلاکس معده کدامند؟

رفلاکس معده به طور کلی بر اساس شدت و علت بروز به چند نوع تقسیم می‌شود که شناخت آن‌ها برای انتخاب روش درمانی مناسب اهمیت دارد. انواع اصلی رفلاکس معده شامل موارد زیر است:

• رفلاکس نوزادان: حالتی شایع در شیرخواران است که معمولاً با رشد سیستم گوارش برطرف میشود
• رفلاکس خفیف یا گاه‌به‌گاه: این نوع معمولاً پس از خوردن غذاهای خاص یا در زمان دراز کشیدن رخ می‌دهد و با تغییر سبک زندگی کنترل می‌شود
• رفلاکس مزمن یا بیماری GERD: در این حالت علائم به‌صورت مکرر و شدید بروز می‌کنند و نیاز به درمان دارویی یا پزشکی دارند
• رفلاکس خاموش یا LPR: در این نوع، اسید معده به حلق و حنجره بازمی‌گردد بدون ایجاد سوزش سر دل، اما باعث خشونت صدا، سرفه یا احساس وجود توده در گلو می‌شود

رفلاکس حنجره

عوارض رفلاکس معده چیست؟

رفلاکس معده اگر به‌صورت مزمن یا درمان‌نشده باقی بماند، می‌تواند باعث آسیب به بافت مری و ایجاد عوارض گوارشی جدی شود. شدت این عوارض به میزان تماس اسید با دیواره مری و مدت زمان تکرار علائم بستگی دارد. مهم‌ترین عوارض رفلاکس معده عبارت‌اند از:

• پوسیدگی دندان‌ها به‌دلیل تماس مداوم اسید با مینای دندان
• التهاب مری یا ازوفاژیت ناشی از تماس مداوم با اسید معده
• زخم یا تنگی مری که بلع را دشوار می‌کند
• مری بارت، تغییر سلولی پیش‌سرطانی در پوشش مری
• مشکلات تنفسی مانند سرفه مزمن، آسم یا لارنژیت ناشی از ورود اسید به مجاری تنفسی

تشخیص رفلاکس معده چگونه انجام می شود؟

تشخیص رفلاکس معده با توجه به علائم بیمار، بررسی سابقه پزشکی و انجام آزمایش‌های تخصصی صورت می‌گیرد تا شدت بیماری و میزان آسیب به مری مشخص شود. پزشک معمولاً ابتدا علائمی مانند سوزش سر دل، برگشت اسید یا درد قفسه سینه را ارزیابی می‌کند و در صورت نیاز از روش‌های زیر استفاده می‌کند:

• عکس‌برداری با باریم برای ارزیابی شکل و عملکرد مری در عبور مواد غذایی
• آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی برای مشاهده مستقیم التهاب یا زخم مری
• آزمایش PH مری جهت اندازه‌گیری میزان اسیدیته در طول شبانه‌روز
• مانومتری مری برای بررسی عملکرد اسفنکتر تحتانی مری

درمان رفلاکس معده

درمان رفلاکس معده با هدف کاهش بازگشت اسید و ترمیم آسیب‌های مری انجام می‌شود و شامل تغییر سبک زندگی، دارودرمانی و در موارد شدید، جراحی است. در مرحله اول، اصلاح عادات روزانه نقش مهمی دارد؛ کاهش وزن، پرهیز از خوردن غذاهای چرب و تند، پرهیز از دراز کشیدن تا دو ساعت پس از غذا، ترک سیگار و الکل و بالا بردن قسمت بالایی تخت هنگام خواب می‌تواند علائم را کاهش دهد. داروهای رفلاکس معده مانند داروهای ضداسید، مهارکننده‌های گیرنده H2 و مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPI) مانند امپرازول یا پنتوپرازول به کنترل اسید معده کمک می‌کنند. در مواردی که درمان دارویی مؤثر نیست یا عوارض جدی ایجاد شده، روش‌های جراحی مانند فاندوپلیکاسیون برای تقویت اسفنکتر مری پایین انجام می‌شود. انتخاب درمان مناسب باید تحت نظر پزشک متخصص گوارش باشد.

جدیدترین راه درمان رفلاکس معده چیست؟ هر سوالی داری از پزشک بپرس.

دکتر رفلاکس معده

درمان خانگی رفلاکس معده چیست؟

برای درمان مشکل اسید معده می‌توانید از روش‌های خانگی استفاده کنید. البته چنان چه بیمار از درمان خانگی رفلاکس معده جواب نگیرد، از روش‌های دارویی و پزشکی کمک می‌گیرد. هنگامی که شما می‌بینید که روش‌های خانگی تاثیرگذار هستند، بهتر است که همین روش‌ها را در سبک زندگی خود جای دهید و از روش‌های دارویی تا جایی که می‌توانید پرهیز کنید. اما این روش‌های خانگی چه هستند؟ در ادامه به برخی از این روش‌ها اشاره کرده‌ایم.

بهترین صبحانه برای رفلاکس معده

پیشگیری از رفلاکس معده

پیشگیری از رفلاکس معده با رعایت اصول تغذیه سالم و تغییر در سبک زندگی امکان‌پذیر است. پرخوری و خوردن وعده‌های سنگین یکی از مهم‌ترین عوامل تحریک رفلاکس است، بنابراین بهتر است وعده‌های غذایی کوچک‌تر و متعدد مصرف شود. اجتناب از غذاهای چرب، تند، شکلات، قهوه، نوشیدنی‌های گازدار و الکل می‌تواند به کاهش احتمال بازگشت اسید کمک کند. همچنین باید از دراز کشیدن یا خوابیدن تا دو ساعت پس از خوردن غذا خودداری کرد و هنگام خواب، قسمت بالایی بدن حدود ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر بالاتر قرار گیرد. حفظ وزن مناسب، ترک سیگار، پوشیدن لباس‌های آزاد در ناحیه شکم و مدیریت استرس نیز از راهکارهای مؤثر در پیشگیری از رفلاکس معده هستند.

تفاوت سوزش سر دل و رفلاکس معده چیست؟

تفاوت سوزش سر دل و رفلاکس معده در این است که سوزش سر دل که زیر قفسه سینه احساس می‌شود بیشتر از آنچه که بیماری باشد، نشانه بیماری است. اما رفلاکس معده بیماری است که به مری آسیب می‌زند و سوزش سر دل یا سوزش معده از نشانه‌های شایع آن محسوب می‌شود. معمولاً بعد از پرخوری یا خوردن غذای تند گاهی احساس سوزش سر دل داریم، اما اگر سوزش معده به خاطر برگشت اسید معده به مری یا همان رفلاکس باشد آن وقت یعنی به بیماری رفلاکس معده مبتلا هستیم. یادتان باشد که سوزش دل لزوماً همیشه به‌ خاطر رفلاکس نیست، گاهی بیماری‌های دیگری هم باعث ایجاد احساس سوزش سر دل می‌شوند.

آیا رفلاکس معده خطرناک است؟

پرسشی که معمولاً مبتلایان به درد معده آن را مطرح می‌کنند. علائم خطرناک ریفلاکس معده در افراد مختلف فرق می‌کنند و به ‌طور کلی بهترین و راحت‌ترین راه برای مبتلایان به بیماری رفلاکس معده پرهیز از عوامل تحریک‌کننده معده است. تفاوت واکنش‌های بدنی باعث می‌شود که رفلاکس معده در برخی عوارض جدی نداشته‌باشد و در عده‌ای هم عوارض خطرناکی ایجاد کند، مانند ازوفاژیت که باعث سوزش سر دل، درد قفسه سینه و بلع دشوار می‌شود. عدم درمان ازوفاژیت مزمن خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش می‌دهد. مری بارت، آسپیراسیون ریوی، تنگی مری و زخم‌های مری از دیگر عوارض ناشی از خطرناک بودن این مشکل هستند.

رفلاکس معده و سرطان

اگر رفلاکس معده و مری به موقع درمان نشود، ممکن است که بعد از مدتی بافت دستگاه گوارش دستخوش تغییر شود و بافت به مرور زمان سرطانی شود. بنابراین فرد باید قبل از تبدیل شدن رفلاکس معده و سرطان حتما تحت درمان پزشکی قرار بگیرد.

پزشکان پیشنهادی

۴.۶ (۱۴۴۶ نظر)

دکتر مرتضی آقاجان پورپاشا

فوق تخصص گوارش و کبد

نوبت بگیرید

۴.۹ (۸۲۸ نظر)

دکتر بهناز دربان

فوق تخصص گوارش و کبد کودکان

نوبت بگیرید

۴.۳ (۹۶۱ نظر)

دکتر محمد تلک آبادی

فوق تخصص گوارش و کبد

نوبت بگیرید

۴.۸ (۷۸۴ نظر)

دکتر افشین محمد باقری

فوق تخصص گوارش و کبد

نوبت بگیرید

۴.۶ (۸۲۶ نظر)

دکتر احد اشراقیان

فوق تخصص گوارش و کبد

نوبت بگیرید

۴.۸ (۷۷۲ نظر)

دکتر سید علا کاظمینی

فوق تخصص گوارش و کبد

نوبت بگیرید

نتیجه گیری

رفلاکس معده یکی از مشکلات شایع اما قابل‌کنترل گوارشی است که در صورت بی‌توجهی می‌تواند موجب التهاب و زخم مری شود. مدیریت این بیماری به اصلاح سبک زندگی، رعایت رژیم غذایی مناسب و درمان دارویی وابسته است. کاهش مصرف غذاهای تند، پرهیز از پرخوری، ترک سیگار و حفظ وزن مناسب از راهکارهای مهم برای کنترل علائم به‌شمار می‌روند. در مواردی که این اقدامات مؤثر نباشد، پزشک متخصص ممکن است داروهای کاهنده اسید معده یا روش‌های جراحی را تجویز کند. تشخیص زودهنگام و درمان منظم، احتمال بروز عوارض مزمن را کاهش می‌دهد و به بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا کمک می‌کند.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!