رفلاکس معده و نکات مهمی که باید درباره آن بدانید

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

رفلاکس معده (GERD) اختلال گوارشی است که بر حلقه عضلانی تأثیر می‌گذارد که بین مری و معده قرار دارد. این حلقه را عضله تنگ‌کننده پایینی مری (LES) می‌نامند. مبتلایان به رفلاکس معده از سوزش معده یا سوءهاضمه رنج می‌برند. از نظر برخی پزشکان، رفلاکس معده می‌تواند ناشی از بیماری به‌ نام فتق هیاتال (فتق حجاب حاجز) باشد. خوشبختانه، در بیشتر موارد می‌توان با تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی مناسب رفلاکس معده را درمان کرد، اما برخی از مبتلایان هم باید سراغ درمان دارویی یا حتی جراحی بروند. در ادامه با ما همراه شوید تا بیشتر با رفلاکس معده، علل و روش‌های درمان رفلاکس معده و پیشگیری از آن آشنا شوید. اگر علائم رفلاکس معده را در خود می‌بینید، بهتر است به متخصص گوارش یا دکتر داخلی مراجعه کنید.

رفلاکس معده چیست؟

رفلاکس معده (GERD) یکی از بیماری‌های شایع دستگاه گوارشی است که بر حلقه عضلانی تأثیر می‌گذارد که بین مری و معده قرار دارد. برای معرفی مفهوم رفلاکس معده لازم است فرآیند آن را برایتان توضیح دهیم. در قسمت فوقانی معده جایی که محل اتصال مری به معده است، دریچه‌ای قرار دارد که در حالت معمول بسته است و زمانی باز می‌شود که غذا از مری به معده می‌آید.

این دریچه را عضله تنگ‌کننده پایینی مری می‌گویند که در افراد مبتلا به ریفلاکس معده عملکرد درستی ندارد. یعنی یا دریچه کامل بسته نمی‌شود یا اینکه گاهی بی‌موقع باز می‌شود و نتیجه‌اش بازگشت محتویات معده به مری است. وجود آنزیم‌ها و اسیدی بودن محتویات معده به‌ مرور زمان به جداره مری آسیب می‌رساند و فرد به بیماری ریفلاکس معده مبتلا می‌شود.

مشکل ذکرشده که با سوزش و درد در قسمت بالای شکم همراه است در ۳ حالت خفیف، متوسط و شدید بروز پیدا می‌کند. گاهی شدت و محل درد به‌ حدی است که با درد قلبی اشتباه می‌گیرند.

علل اصلی رفلاکس معده چیست؟

طبیعتاً رفلاکس معده بر اثر علت‌های بسیار متفاوتی شکل می‌گیرد که در ادامه بررسی برخی از مهم‌ترین آنها می‌پردازیم:

۱. پرخوری و رفلاکس معده

از مهم‌ترین علت‌هایی که باعث ترش کردن معده می‌شود می‌توان به مصرف بیش از اندازه غذا اشاره کرد. اگر فردی بیشتر از ظرفیت معده خودش، غذا بخورد باعث تولید هیدروکلراید بسیار زیاد در معده می شود. در نتیجه، اسیدیته و ترش شدن معده بروز خواهدکرد. به همین دلیل هم هست که معمولاً بعد از مصرف بیش از اندازه غذا دچار رفلاکس معده می‌‌شویم.

۲. مصرف نوشیدنی های کربناته

معمولاً نوشیدنی‌هایی که گاز و همین‌طور الکل دارند در بروز رفلاکس و ترش کردن معده موثر هستند. تولید اسید اضافی ناشی از مصرف این نوشیدنی‌ها باعث سوزش معده خواهدشد.

آیا دچار رفلاکس معده شدی و معدت ترش می‌کنه؟

همین حالا با متخصص مشورت کن.

دکتر گوارش

۳. مصرف غذاهای تند از دلایل رفلاکس معده

یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار در رفلاکس معده، مصرف غذاهای تند است. این یعنی ادویه‌های تند با ایجاد سوزش در معده، رفلاکس و ترش‌کردن معده را به دنبال خواهندداشت.

۴. ضعف ماهیچه های مری

از دیگر علت‌های رفلاکس معده می‌توان به ایجاد ضعف در ماهیچه‌های مری اشاره کرد. معمولاً این معضل هم بر اثر مصرف برخی از مواد غذایی همچون قهوه، چای، نعنا، شکلات، مرکبات، برخی از لبنیات و موارد دیگر رخ می‌دهد.

۵. مشکلات پزشکی

برخی از شرایط و مشکلات پزشکی هم می‌توانند در بروز رفلاکس معده موثر باشند. مثلاً کسانی که ورم معده دارند، معمولاً به وفور دچار رفلاکس معده می‌شوند. در کنار این هم کسانی که در معده خود باکتری هلیکوباتر پیلوری دارند بیشتر در معرض رفلاکس معده قرار می‌گیرند. در کنار این هم مصرف داروهایی همچون داروهای آسم، مسدود‌کننده‌های کانال کلسیم، آنتی‌هیستامین و همین‌طور آرام‌بخش و ضدافسردگی تاثیر بسیار زیادی در افزایش رفلاکس معده خواهند‌داشت. 

متن انگلیسی:
«Reflux becomes a disease when it causes frequent or severe symptoms or injury.»
ترجمه فارسی:
«رفلاکس زمانی به بیماری تبدیل می‌شود که مزمن باشد یا علائم و عوارض جدی ایجاد کند.»

hopkinsmedicine

سایر علت ها و دلیل رفلاکس معده

معمولا ترش‌کردن معده در افرادی با برخی از شرایط مشخص به مراتب، بیشتر رخ می‌دهد و از میان آنها هم می‌توان به این موارد اشاره کرد:

• اضافه وزن: افزایش فشار بر شکم و دریچه ورودی مری به معده
• بارداری: افزایش فشار بر شکم ناشی از رشد کودک
• مصرف بالای سیگار و الکل

علت رفلاکس معده نوزاد چیست؟

رفلاکس نوزاد که به آن رفلاکس اسید در نوزادان هم می‌گویند بازگشت محتوای معده در فاصله کوتاهی پس از غذا خوردن است. معمولاً این مشکل در نوزادان با افزایش سن کمتر می‌شود و نهایتاً تا ۱۸ ماهگی طول می‌کشد. اگر پس از ۱۸ ماهگی همچنان نوزاد ریفلاکس داشته‌باشد، غیرطبیعی است و می‌تواند نشانه وجود مشکلات جدی‌تری مثل آلرژی، انسداد یا بیماری ریفلاکس معده به مری باشد. 

علت رفلاکس معده در بارداری چیست؟

خانم‌های باردار معمولاً از سوزش سر دل رنج می‌برند که علی‌رغم بی‌خطر بودن کمی اذیت‌کننده است. بارداری باعث تغییر در میزان هورمون‌های بدن شده و هورمون پروژسترون بیشتری تولید می‌شود. هر چند که افزایش هورمون پروژسترون باعث شل‌شدن ماهیچه‌های رحمی می‌شود، اما ترشح اسید معده و احساس سوزش هم به‌ دنبال دارد. به ‌طور کلی این مشکل در بارداری پس از گذشت چند ماه سروکله‌اش پیدا می‌شود. به خصوص اگر در بارداری اول این مشکل را داشتید، احتمال رفلاکس در بارداری‌های بعدی بیشتر می‌شود. از علائم شایع این معضل در بارداری می‌توان به سوزش سر دل و سوزش در سینه و گلو اشاره کرد. دیگر علائم این بیماری شامل این موارد می‌شوند:

• درد معده
• حالت تهوع و استفراغ
• احساس طعم اسید در دهان
• دردناک شدن بلع
• گرفتگی صدا و سوزش گلو

علت رفلاکس معده و درد پشت چیست؟

اگر درد معده و درد پشت همزمان باهم اتفاق بیفتد قطعاً آزاردهنده خواهدبود، اما خیالتان راحت باشد که در بیشتر موارد وقتی این مشکل و درد پشت با هم همراه می‌شوند، جای نگرانی نیست. البته اگر این درد چند روزی طول بکشد، دیگر باید آن را جدی بگیرید و درمان رفلاکس معده و درد پشت به پزشک مراجعه کنید. علت همزمان شدن این مشکل و درد پشت معمولاً به ‌خاطر موارد زیر است:

• بارداری و تغییرات هورمونی
• آسیب‌دیدگی پشت و کمر
• مشکلات گوارشی و نفخ
• استرس
• عفونت ادراری

گاهی هم رفلاکس معده‌ای که به پشت و کمر زده و باعث ایجاد درد می‌شود، می‌تواند نشانه وجود بیماری باشد. داشتن علائم زیر نشانه خطرناک بودن همزمانی این مشکل و درد پشت هستند:

• درد معده زیر جناغ سینه
• درد ناگهانی
• تب و لرز
• حالت تهوع، استفراغ و بی‌اشتهایی
• نفخ روده و یبوست شدید

علت رفلاکس معده در خواب چیست؟

علائم رفلاکس معده مثل سوزش سر دل معمولاً موقع خواب و دراز کشیدن تشدید می‌شوند. به‌ علاوه اینکه، اگر اسید معده تا گلو بالا بیاید باعث ایجاد حس خفگی شده و فرد با سرفه و درد شدید قفسه سینه از خواب می‌پرد. وقفه خواب شبانه یکی از عوارض ناخوشایند این معضل در خواب است که کیفیت خواب را پایین می‌آورد. برخی متخصصان معتقدند که رفلاکس معده روی مجاری تنفسی تأثیر می‌گذارد و احتمالاً فرد آپنه‌های انسدادی بیشتری را در طول شب تجربه می‌کند. از آن‌ طرف، بیدار شدن از خواب در طول شب به ‌خاطر آپنه خود باعث می‌شود که مری بیشتر مستعد ریفلاکس شود.

علائم رفلاکس معده چیست؟

اگر بدانید بیماری ریفلاکس معده چه علائم و نشانه‌هایی دارد، راحت‌تر می‌توان آن را درمان کرد. به‌طورکلی علائم رفلاکس معده شامل این موارد می‌شوند:

• سوءهاضمه و اختلال در گوارش غذا
• ترش کردن تا جایی که بیمار طعم تلخی یا ترشی در دهان و گلو می‌کند.
• آخرین وعده غذایی از معده به دهان بر می‌گردد.
• بوی بدن دهان
• احساس سیری حتی اگر چند ساعت از آخرین وعده غذایی گذشته باشد.
• سرفه خشک
• گرفتگی صدا و تحریک تارهای صوتی
• نفخ و آروغ

انواع رفلاکس معده کدامند؟

این معضل می‌تواند خفیف، متوسط یا شدید باشد. نوع خفیف آن یا رفلاکس معده گرید ۱ که معمولاً بسیاری از افراد دچار آن می‌شوند، دست‌کم ۲ بار در هفته اتفاق می‌افتد. این بیماری انواع مختلفی دارد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:

۱. رفلاکس کلاسیک

در رفلاکس کلاسیک، محتویات معده به حلق نمی‌‌روند و صرفاً به مری برمی‌گردند. از علائم رفلاکس کلاسیک می‌توان به سوزش معده یا همان سوزش سر دل اشاره کرد.

۲. رفلاکس حنجره ای – حلقی

رفلاکس حنجره‌ای-حلقی (LPR) که به رفلاکس پنهان یا رفلاکس خاموش شهرت دارد شبیه رفلاکس نوزادی است با این تفاوت که نوزاد توانایی خارج‌کردن محتویات معده از دهان را ندارد و دوباره آنها را فرو می‌برد. علت اینکه به آن رفلاکس خاموش گفته می‌شود هم این است که عمدتاً با سوزش سر دل همراه نیست، در نتیجه تشخیص آن دشوار است. از علائم رفلاکس خاموش می‌توان به گرفتگی صدا، سرفه، لارنژیت، احساس ترشح پشت حلق و مشکل بلع اشاره کرد.

وجود اسید همراه محتویات معده باعث ایجاد التهاب و سوزش می‌شود. اگر بزرگسالان مبتلا به رفلاکس حنجره – حلقی درمان نشوند، تارهای صوتی‌شان آسیب می‌بیند و در بلندمدت به ذات‌الریه، سرفه مزمن، لارنژیت، اختلال تنفسی و بوی بد دهان و پوسیدگی دندان ختم می‌شود. خطر ابتلا به سرطان حنجره در این افراد نیز بیشتر است. نوزادان مبتلا به رفلاکس خاموش هم اگر درمان مناسب دریافت نکنند دچار عفونت گوش و اختلال در عملکرد شیپور استاش، عفونت مزمن گوش میانی، زخم تارهای صوتی می‌شوند.

۳. لارنژین رفلاکس

افرادی که در طولانی‌مدت از این بیماری رنج می‌برند و اسید معده‌شان وارد حلق و گلو می‌شود دچار لارنژیت مزمن می‌شوند. در واقع این نوع از لارنژین رفلاکس از عوارض رفلاکس حلقی – حنجره‌ای است که اسید معده را به سمت حلق و حنجره برمی‌گرداند.

عوارض رفلاکس معده چیست؟

رفلاکس معده می‌تواند عوارض مختلفی داشته‌باشد که در ادامه مهمترین آنها را به‌صورت جداگانه بررسی کرده‌ایم:

۱. رفلاکس معده و سرفه

شاید کمی عجیب به ‌نظر برسد، اما واقعیت این است که گاهی سرفه‌های مزمن به ‌خاطر آلرژی یا سرماخوردگی نیستند، بلکه از عوارض رفلاکس است. وقتی اسید معده به داخل مری برمی‌گردد، بافت مری ملتهب و احساس سوزش معده و سرفه ایجاد می‌شود. نزدیک به ۲۵٪ مبتلایان این مشکل از سرفه مزمن رنج می‌برند. علت دیگر سرفه ناشی از چنین معضلی این است که اسید معده برگردانده شده، روی تارهای صوتی یا گلو می‌ماند و ریفلاکس حلق و حنجره ایجاد‌می‌کند.

۲. رفلاکس معده و گوش درد

اگر فکر می‌کنید که معده و گوش که فاصله زیادی با هم دارند و رفلاکس معده چه ربطی به گوش درد دارد، باید بگوییم که این بیماری روی غدد لنفاوی کوچک و لوزه سوم تأثیر می‌گذارد. با متورم‌شدن لوزه‌ سوم، مایعی در گوش و سینوس‌ها جمع می‌شود. نتیجه تجمع این مایع هم چیزی به ‌جز عفونت و درد گوش نخواهد‌بود. نوزادانی که از این مشکل رنج می‌برند به ‌نسبت سایر همسن و سالان بیشتر دچار درد گوش می‌شوند. علت درد گوش در نوزادان رفلاکسی هم تجمع مایع و افزایش فشار داخل گوش میانی است.

۳. رفلاکس معده و خشکی دهان

در کنار ناراحتی قلبی یا فشار خون که باعث خشکی دهان می‌شوند، خشکی دهان یکی از عوارض ترشح اسید معده ناشی از همین بیماری است که باعث برگرداندن محتویات معده به داخل حلق می‌شود.

۴. رفلاکس و تلخی دهان

رفلاکس معده یکی از علل اصلی تلخی دهان است. حالت تهوع و استفراغ، احساس تلخی اسید معده‌ای که برگردانده شده، سرفه و ترشح بیش‌از‌حد بزاق باعث ایجاد تلخی دهان در بیمارانی می‌شود که از این مشکل رنج می‌برند. برای درمان رفلاکس اسیدی از داروهای کاهنده اسید استفاده می‌کنند که تلخی دهان را هم کاهش می‌دهد.

تشخیص رفلاکس معده چگونه انجام می شود؟

روش‌های زیر برای شناسایی و تشخیص این بیماری توصیه می‌شوند:

• تست‌های آزمایشگاهی
• آندوسکوپی
• آزمایش دستگاه گوارش فوقانی
• آزمایش مانومتری و امپدانس مری
• آزمایش پروب اسید سرپایی
• عکس‌برداری با اشعه ایکس.

درمان پزشکی: بهترین دارو برای رفلاکس معده

این مشکل و معضل برگشتن اسید معده به مری را می‌توان با کمک دارو کنترل و درمان کرد. نخستین گام برای درمان رفلاکس معده تغییر سبک و عادات زندگی و رژیم غذایی است. پرخوری و چاقی یکی از علل اصلی این بیماری هستند. بهتر است توجه بیشتری به خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های مصرفی‌تان داشته‌باشید تا دچار بیماری بازگشت اسید معده به مری نشوید.

در رفلاکس معده خفیف، بیماری معمولاً کوتاه‌مدت است و زود برطرف و درمان می‌شود، اما گاهی هم به حالت مزمن درآمده و مدت‌های طولانی با بیمار باقی می‌ماند. دارو درمانی یا پرهیز غذایی از جمله روش‌های متداول درمان رفلاکس معده هستند.

اگر داروهای خانگی و روش‌های طب سنتی برای درمان ریفلاکس معده جوابگو نبود، باید به سراغ درمان دارویی رفت. داروهای معده انواع مختلفی دارند و از بسیاری از آنها می‌توان برای درمان رفلاکس اسید معده هم استفاده کرد. برخی از داروهای رفلاکس معده عبارت‌اند از:

• قرص فاموتیدین
• امپرازول
• پنتوپرازول
• سایمتیدین
• رابپرازول
• لانسوپرازول

جدیدترین راه درمان رفلاکس معده چیست؟ هر سوالی داری از پزشک بپرس.

دکتر رفلاکس معده

درمان خانگی رفلاکس معده چیست؟

برای درمان مشکل اسید معده می‌توانید از روش‌های خانگی استفاده کنید. البته چنان چه بیمار از درمان خانگی رفلاکس معده جواب نگیرد، از روش‌های دارویی و پزشکی کمک می‌گیرد. هنگامی که شما می‌بینید که روش‌های خانگی تاثیرگذار هستند، بهتر است که همین روش‌ها را در سبک زندگی خود جای دهید و از روش‌های دارویی تا جایی که می‌توانید پرهیز کنید. اما این روش‌های خانگی چه هستند؟ در ادامه به برخی از این روش‌ها اشاره کرده‌ایم.

پیشگیری؛ برای رفلاکس معده چی خوبه؟

پیشگیری از رفلاکس معده کار سختی نیست و تنها با چند روش ساده می‌توانید از بروز این مشکل آزاردهنده جلوگیری کنید:

• بلافاصله بعد از غذا دراز نکشید: دراز کشیدن بلافاصله بعد از صرف غذا باعث می‌شود که شیره معده به مری برگردد و چنین مشکلی ایجاد می‌شود. معده حداقل ۲ تا ۳ ساعت برای گوارش غذا زمان نیاز دارد.
• از مصرف غذاهای ترش پرهیز کنید. اسیدیته بالا در خوراکی‌های ترش با اسیده معده ترکیب شده و محیط معده اسیدی‌تر می‌شود. نتیجه آن هم رفلاکس یا زخم معده است.
• از عوامل ایجاد رفلاکس اسید معده دوری کنید؛ مثل سیگار کشیدن، مصرف الکل، نوشابه و نوشیدنی‌های گازدار، قهوه، شکلات، مرکبات، سرخ‌کردنی‌ها، سیر و پیاز، و غذاهای تند و پرادویه.
• از پوشیدن لباس‌های تنگ و چسبان پرهیز کنید. پوشیدن لباس‌های تنگ روی اندام داخلی بدن از جمله معده فشار وارد می‌کند و ممکن است باعث رفلاکس معده شود.
• از چاقی بپرهیزید.

تفاوت سوزش سر دل و رفلاکس معده چیست؟

تفاوت سوزش سر دل و رفلاکس معده در این است که سوزش سر دل که زیر قفسه سینه احساس می‌شود بیشتر از آنچه که بیماری باشد، نشانه بیماری است. اما رفلاکس معده بیماری است که به مری آسیب می‌زند و سوزش سر دل یا سوزش معده از نشانه‌های شایع آن محسوب می‌شود. معمولاً بعد از پرخوری یا خوردن غذای تند گاهی احساس سوزش سر دل داریم، اما اگر سوزش معده به خاطر برگشت اسید معده به مری یا همان رفلاکس باشد آن وقت یعنی به بیماری رفلاکس معده مبتلا هستیم. یادتان باشد که سوزش دل لزوماً همیشه به‌ خاطر رفلاکس نیست، گاهی بیماری‌های دیگری هم باعث ایجاد احساس سوزش سر دل می‌شوند.

آیا رفلاکس معده خطرناک است؟

پرسشی که معمولاً مبتلایان به درد معده آن را مطرح می‌کنند. علائم خطرناک ریفلاکس معده در افراد مختلف فرق می‌کنند و به ‌طور کلی بهترین و راحت‌ترین راه برای مبتلایان به بیماری رفلاکس معده پرهیز از عوامل تحریک‌کننده معده است. تفاوت واکنش‌های بدنی باعث می‌شود که رفلاکس معده در برخی عوارض جدی نداشته‌باشد و در عده‌ای هم عوارض خطرناکی ایجاد کند، مانند ازوفاژیت که باعث سوزش سر دل، درد قفسه سینه و بلع دشوار می‌شود. عدم درمان ازوفاژیت مزمن خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش می‌دهد. مری بارت، آسپیراسیون ریوی، تنگی مری و زخم‌های مری از دیگر عوارض ناشی از خطرناک بودن این مشکل هستند.

رفلاکس معده و سرطان

اگر رفلاکس معده و مری به موقع درمان نشود، ممکن است که بعد از مدتی بافت دستگاه گوارش دستخوش تغییر شود و بافت به مرور زمان سرطانی شود. بنابراین رفلاکس مزمن حتما باید تحت درمان پزشکی قرار بگیرد.

علائم رفلاکس معده	علت رفلاکس معده
نفخ و آروغ	مشکلات پزشکی
سرفه خشک	ضعف ماهیچه‌های مری
احساس سیری	مصرف غذاهای تند
بوی بدن دهان	مصرف نوشیدنی‌های کربناته
ترش کردن	پرخوری
سوءهاضمه	مصرف غذاهای چرب

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

این معضل، بیماری خطرناکی نیست، اما اگر درمان درستی صورت نگیرد باعث محدودیت فعالیت‌های روزانه می‌شود. در حالت شدیدتر، این بیماری می‌تواند خطری برای جان افراد باشد. با مشاهده نخستین علائم، علل این بیماری را شناسایی و به ‌دنبال روش‌های درمان مناسب باشید. شما می‌توانید با مشاوره آنلاین و یا مراجعه حضوری به متخصصین دکترتو، رفلاکس معده خود را بهبود بخشید.

اگر علائم رفلاکس معده را در خود می‌بینید، بهتر است به متخصص گوارش مراجعه کنید. در دکترتو می‌توانید با بهترین دکتر گوارش در شهر خود آشنا شوید، با آنها به‌صورت آنلاین یا تلفنی مشورت کنید و در صورت نیاز برای دریافت نوبت ویزیت حضوری اقدام کنید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!