نوروپاتی دیابتی و تمام آنچه باید بدانید

نوروپاتی دیابتی (Diabetic neuropathy) آسیب عصبی ناشی از بیماری دیابت است. نوروپاتی دیابتی زمانی ایجاد می‌شود که اعصاب فرد به‌ خاطر بیماری دیابت و عوارض ناشی از آن آسیب می‌بینند. دیابت نوروپاتی روی عصب‌های مختلف بدن از جمله پاها، اندام‌ها و عضلات تاثیر می‌گذارد. اگر دکتر به شما گفته که در خطر نوروپاتی دیابتی هستید، احتمالا سؤالاتی در مورد این عارضه دارید؛ نوروپاتی چه علائمی دارد؟ برای پیشگیری از آن چه کنیم؟ عوارض نوروپاتی چیست؟ و آیا درمانی برای آن وجود دارد؟

در ادامه با ما همراه باشید تا با این بیماری، علائم و نشانه‌ها و عوارض آن بیشتر آشنا شوید. پیشنهاد ما این است که برای تشخیص و درمان این بیماری با مشاوره آنلاین و تلفنی و یا معاینه حضوری توسط فوق تخصص غدد، متخصص مغز و اعصاب و دکتر داخلی دکترتو، اقدام کنید.

نورو‌پاتی دیابتی یعنی چه؟

به نقل از «diabetes» نوروپاتی دیابتی در افراد مبتلا به انواع دیابت مانند دیابت نوع ۱ و نوع ۲ مشاهده می‌شود که در واقع نوعی بیماری آسیب عصبی محسوب می‌گردد و بیشتر از همه عصب‌ پاها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. سایر عصب‌های بدن از جمله اعصاب خودمختار و عصب‌های حرکتی هم در این بیماری آسیب می‌بینند. عصب‌های خودمختار، سیگنال‌های مربوط به حفظ تعادل، عرق کردن، گوارش و کارکردهای غیرارادی را جابجا می‌کنند. عصب‌های حرکتی هم سیگنال‌های مربوط به حرکات اندام را جابجا می‌کنند.

انواع نوروپاتی دیابتی

این بیماری انواع مختلفی دارد که شامل این موارد می‌شوند:

۱. پریفرال نوروپاتی دیابتی یا نوروپاتی محیطی

پریفرال نوروپاتی دیابتی یا همان نوروپاتی دیابتی محیطی متداول‌ترین نوع نوروپاتی است که در آن اعصاب پیرامونی مغز و نخاع آسیب می‌بینند. پریفرال نوروپاتی دیابتی مشخصا روی عصب‌ پاها و دست‌ها اثر گذاشته و می‌تواند شامل نوروپاتی حرکتی، نوروپاتی حسی یا هر دو باشد. عصب پاها در بیماران دیابتی باید در دوره‌های چکاپ سالانه منظم معاینه شود.

به آسیب عصبی که عمدتا روی پاها و گاهی دست و بازوها تاثیر گذاشته، نوروپاتی محیطی می‌گویند.

۲. نوروپاتی اتونومیک یا خودمختار

در این نوع، اعصاب کنترل‌کننده اندام‌های داخلی آسیب می‌بینند. به ‌علاوه اینکه نوروپاتی اتونومیک باعث ایجاد مشکلاتی برای ضربان قلب، فشار خون، سیستم گوارش، مثانه، اندام جنسی، غدد عرق، چشم‌ها و توانایی درک شرایط هیپوگلیسمی می‌شود.

۳. نوروپاتی کانونی (فوکال)

در این نوع بیماری معمولا تک عصب‌ها بیشتر در اعصاب دست، سر، ساق و پاها آسیب می‌بینند.

۴. نوروپاتی پروگزیمال

نوع نادری از آسیب عصبی است که باعث ناتوانی عصب‌های لگن، ران و باسن می‌شود. این نوع نوروپاتی دیابتی معمولا یک سمت بدن را درگیر کرده و به ‌ندرت به سمت دیگر سرایت پیدا می‌کند. نوروپاتی پروگزیمال اغلب باعث درد شدید و احتمال کاهش وزن زیاد می‌شود.

علت نوروپاتی دیابتی چیست؟

بالا بودن میزان گلوکز خون یا همان قند خون و میزان چربی خون بالا مثل تری‌ گلیسیرید در خون به ‌خاطر بیماری دیابت به‌ مرور زمان به عصب‌ها آسیب می‌رساند. میزان قند خون بالا به عروق خونی کوچکی آسیب رسانده که اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز عصب‌ها را تامین می‌کنند. عصب‌ها بدون اکسیژن و مواد مغذی کافی نمی‌توانند کارشان را درست انجام بدهند. هرچقدر فرد مدت طولانی‌تری به بیماری دیابت مبتلا شده باشد، احتمال ابتلا به این بیماری بیشتر می‌شود. از دیگر علل شایع این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• فشار خون بالا
• کمبود ویتامین B
• سوءمصرف الکل
• مصرف دخانیات
• بیماری کلیوی یا بیماری‌های کبد
• مصرف برخی داروها مثل داروهای ضدسرطان.

قند خون بالا در زمان طولانی باعث آسیب به عروق کوچک خونرسان به اعصاب شده و نوروپاتی دیابتی را ایجاد می‌کند.

علائم نوروپاتی دیابتی

به نقل از «healthdirect» شایع‌ترین نشانه‌ها و علائم نوروپاتی دیابتی عبارت‌اند از:

• کرختی و بی‌حسی
• سوزن‌سوزن شدن
• احساس سوزش
• درد
• کرمپ و گرفتگی عضلانی
• ضعف.

نشانه‌ها معمولا از پاها یا دست‌ها شروع می‌شوند و بعدها ممکن است به ساق، ران و بازوها سرایت پیدا کنند. از دیگر علائم نوروپاتی دیابتی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد و ناراحتی در بازوها و پاها به خصوص شب‌ها
• عدم احساس درد، سوزش زخم یا بریدگی
• اختلال خواب
• نفخ و مشکلات گوارشی
• عدم تحمل گرما
• اسهال
• مشکلات ادراری (دفع آب)
• فشار خون پایین در حالت ایستاده
• اختلال جنسی
• ناتوانی در تشخیص زمان پایین بودن قند (هیپوگلیسمی).

در صورت مشاهده این علائم و احتمال ابتلا به دیابت یا نوروپاتی دیابتی بلافاصله به دکتر غدد و یا دکتر مغز و اعصاب در دکترتو مراجعه کنید.

دیابت داری و دچار گزگز و کرختی در دست و پا شدی؟

حتما با متخصص غدد مشورت کن.

مشاوره آنلاین دکتر متخصص غددبهترین فوق تخصص غدد

نوروپاتی دیابتی چه عوارضی ایجاد می کند؟

نوروپاتی دیابتی باعث ایجاد مشکلاتی در پاها مثل درد، زخم و عفونت می‌شود، چراکه آسیب دیدن عصب‌ها باعث از بین رفتن حس در پاها می‌شود. درنتیجه، فرد بیمار متوجه نمی‌شود که کفش‌هایش به پاها فشار آورده و باعث درد یا زخمی شدن پاها می‌شوند. آسیب دیدن اعصاب مشکلاتی در تعادل و هماهنگی بین اندام‌های بدن ایجاد کرده و نتیجه‌اش زمین خوردن و شکستگی خواهد بود.

این مشکلات باعث شده که حرکت کردن برای بیمار سخت شود و فرد استقلالش را از دست می‌دهد. از عوارض شایع این بیماری که در برخی افراد دیابتی شاهد هستیم این است که آسیب اعصاب باعث ایجاد دردهای مزمنی می‌شود که می‌تواند به اضطراب و افسردگی در فرد بیمار ختم خواهد شد.

مشکلات در کارکرد اندام‌های بدن از جمله اختلال در ضربان قلب و فشار خون، گوارش، دفع ادرار و حس لامسه از دیگر عوارض نوروپاتی اتونومیک محسوب می‌شوند.

نوروپاتی دیابتی همان زخم پای دیابتی است؟

زخم پای دیابتی نوعی زخم باز در کف پای بیماران دیابتی است که معمولا ۱۵ درصد از مبتلایان را درگیر می‌کند. نوروپاتی محیطی و ایسکمی اندام‌های تحتانی یا کمبود جریان خون در اندام‌های تحتانی از علل اصلی ایجاد زخم پای دیابتی هستند که متاثر از آسیب عصب‌های محیطی ایجاد می‌شوند. این بیماری از نوع محیطی باعث ایجاد زخم‌های نوروپاتیک در بیماران مبتلا به دیابت می‌شود.

از دست دادن حس در برخی اندام‌ها مانند پا، مشکلات تعادل و هماهنگی بین عضلات، درد‌های مزمن، اختلال در عملکرد قلب و فشارخون گوارش و غیره از عوارض اصلی نوروپاتی دیابتی است.

تشخیص نوروپاتی دیابتی

پس از مشاهده علائم و مراجعه به متخصص غدد، دکتر بعد از معاینه اولیه آزمایش خون را تجویز می‌کند. به‌ علاوه اینکه میزان قند خون قبلی‌تان را چک می‌کند تا متوجه روند کنترل بیماری دیابت‌تان شود. بعد از تشخیص، دکتر برای درمان بیشتر شما را به پزشک متخصص مغز و اعصاب ارجاع می‌دهد. معمولا در ویزیت اول بیمار دیابتی سراغ معاینه پاها می‌رود. دکتر وضعیت پوست پا، نبض، دما و عضلات پا را بررسی کرده و ممکن است آزمایش نوار عضله (EMG) یا تست سرعت هدایت عصبی هم بگیرد تا احتمال آسیب به اعصاب محیطی را بررسی کند.

نتیجه این آزمایش نشان می‌دهد که آیا نوروپاتی محیطی به عصب‌ها آسیب رسانده است یا خیر. میزان هماهنگی عصب و عضله در نوار عضله مشخص می‌شود و تست سرعت هدایت عصبی هم با محاسبه سرعت انتقال پیام‌های عصبی در واقع سلامت عصب‌ها در بیمار را بررسی می‌کند. پیشنهاد ما این است که برای تشخیص و درمان این بیماری با مشاوره آنلاین و یا معاینه حضوری توسط دکتر مغز و اعصاب دکترتو، اقدام کنید.

روش های درمان نوروپاتی دیابتی

درمان نوروپاتی دیابتی به عصب‌هایی بستگی دارد که تحت تاثیر این بیماری قرار گرفته‌اند. روش‌های درمان نوروپاتی محیطی مربوط به آسیب اعصاب پاها یا دست‌ها شامل این موارد می‌شوند:

• گفتگو و مشاوره با متخصص دیابت و یا دکتر داخلی درباره نحوه محافظت و مراقبت از پوست و رفع درد
• مصرف مسکن‌هایی مثل ایبوپروفن و پاراستامول ممکن است برای کاهش درد این بیماری کافی نباشد. در این صورت با پزشک خود درباره تجویز مسکن‌های جایگزین صحبت کنید.
• مراقبت از پاها باید اولویت اصلی بیماران دیابتی باشد. پوشیدن کفش و جوراب‌های مناسب اهمیت زیادی دارد. بیماران دیابتی باید حداقل سالی ۵ بار به متخصص پا مراجعه کنند تا با مشورت و توصیه این متخصصان بهترین کفش و جوراب برای محافظت از پاها را تهیه کنند.
• درباره روش‌های درمان مشکلات ناشی از آسیب اعصاب اتونومیک مثل فشار خون پایین در حالت ایستاده یا مشکلات گوارشی و جنسی با پزشک خود مشورت کنید.

۱. دارو درمانی | داروی جدید نوروپاتی دیابتی چیست؟

داروهای مختلفی وجود دارد که برای درمان این بیماری تجویز می‌شوند. جدیدترین داروهای این بیماری که مجوز FDA گرفته‌اند شامل موارد زیر می‌شود:

• سیمبالتا (دولوکستین)
• نورونتین (گاباپنتین)
• لیریکا (پرگابالین)

۲. درمان نوروپاتی دیابتی با لیزر

لیزر درمانی یکی از روش‌های جدید و محبوب برای کنترل و درمان علائم این بیماری محسوب می‌شود که درد و ناراحتی‌های این بیماری را کاهش می‌دهد. درمان با لیزر سرد متداول‌ترین نوع درمان نوروپاتی دیابتی با لیزر است که درواقع با تحریک گردش خون در نواحی آسیب‌دیده، درد نوروپاتی را برطرف می‌کند. لیزر با ترمیم بافت عصبی آسیب دیده باعث می‌شود که مواد مغذی و اکسیژن کافی به عصب‌ها برسد و بهبود پیدا کنند.

درنتیجه، درد عصبی بیماری کاهش پیدا می‌کند. در درمان این بیماری با لیزر، تخریب بافت صورت نمی‌گیرد. پزشک دستگاه لیزر را روی قسمت آسیب دیده قرار داده و میزان انرژی پایین لیزر از روی پوست رد می‌شود. انجام ۳ بار در هفته لیزر درمانی باعث کمتر شدن درد و تورم شده و با بالاتر بردن جریان خون باعث ترمیم و رشد دوباره بافت عصبی می‌شود.

آیا از جدیدترین درمان‌های نوروپاتی دیابتی خبر داری؟ با دکتر دیابت مشورت کن.

دکتر دیابت

۳. درمان نوروپاتی دیابتی در طب سنتی

طب سنتی مصرف داروهای گیاهی زیر را برای بیماران دیابتی توصیه می‌کند تا با کنترل میزان قند خون مانع از پیشروی بیماری و ابتلا به این بیماری شوند:

• عصاره دانه گشنیز که قند پلاسما را کاهش داده و میزان چربی خون را کنترل می‌کند. دانه گشنیز همچنین حساسیت نسبت به انسولین را بهتر می‌کند.
• دانه شنبلیله به‌ خاطر فیبری که دارد جذب کربوهیدرات را کند کرده و قند خون را پایین می‌آورد. دانه شنبلیله می‌تواند علائم متابولیک دیابت نوع یک و دیابت نوع دو را هم کاهش دهد.
• دارچین با بالا بردن سوخت‌وساز قند داخل سلول‌ها میزان قند خون را پایین می‌آورد و سطح کلسترول خون را هم کاهش می‌دهد و قند خون را تنظیم می‌کند.
• میخک به‌خاطر خاصیت آنتی اکسیدانی، ضد التهاب قوی است و همانند مسکن عمل می‌کند.
• زیره سیاه از عوارض کبدی و کلیوی مبتلایان به دیابت جلوگیری می‌کند.

۴. درمان نوروپاتی دیابتی در طب سوزنی

طب سنتی چینی معتقد است که نوروپاتی محیطی به‌ خاطر مسدود شدن مسیرهای انرژی و خون در بدن روی می‌دهد. اگر انرژی و خون نتوانند آزادانه در بدن حرکت کنند، سلول‌ها و بافت‌های بدن هم نمی‌توانند مواد مغذی مورد نیاز برای رشد را دریافت کنند. از نظر طب سنتی چینی، طب سوزنی واقعا برای بهبود گردش خون و تحریک عصب‌ها مفید است و باعث ترمیم و حفظ عصب‌ها می‌شود.

در صورتی که به ‌خاطر این بیماری فرد دچار آسیب عصبی یا از دست رفتن حس شود، می‌توان در نواحی آسیب دیده از طب سوزنی برای تحریک الیاف عصبی استفاده کرد. درواقع پژوهش‌ها نشان می‌دهند که طب سوزنی روش موثری برای نوروپاتی پریفرال است و نسبت به داروهای شیمیایی عوارض کمتری دارد. در واقع، طب سوزنی با فعال نگه داشتن عصب‌ها از پیشرفت بیماری جلوگیری می‌کند.

طب سنتی با دمنوش‌ها و داروهای گیاهی مختلفش، طب سوزنی، زالو درمانی، لیزر و دارو درمانی می‌توانند به درمان نوروپاتی دیابتی کمک کنند.

۵. درمان خانگی نوروپاتی دیابتی

هرچند لزوما تمام افراد دیابتی دچار این بیماری نمی‌شوند، با این حال نزدیک به ۷۰ درصد دیابتی‌ها به‌ نوعی نوروپاتی دیابتی را تجربه می‌کنند. در برخی این علائم خفیف است و در عده‌ای هم به مشکلات جدی‌تری مثل اختلال گوارشی، مشکلات قلبی و ناتوانی در ادامه زندگی ختم می‌شود.

روش‌های مختلفی برای درمان خانگی نوروپاتی دیابتی وجود دارند مانند:

• کنترل و تنظیم میزان قند خون
• تغییر رژیم غذایی و انتخاب سبک زندگی سالم
• ورزش و فیزیوتراپی
• کنترل و مدیریت استرس
• استفاده از روش‌های درمانی خانگی مثل روغن‌های گیاهی، ویتامین ب ۱۲ و امگا ۳ برای کاهش درد به‌ صورت طبیعی
• محافظت از پوست و پاها
• یکی دیگر از روش‌های درمان خانگی این بیماری این است که فرد خود را کمتر در معرض سموم قرار دهد.

۶. درمان نوروپاتی دیابتی با زالو

یکی از روش‌های درمان زخم دیابتی استفاده از زالو درمانی است که طی ۷ تا ۱۰ جلسه با زالوهای استریل ریز و متوسط انجام می‌شود. برای انجام این درمان بیمار باید سیستم ایمنی قوی داشته باشد و مبتلا به کم خونی هم نباشد.

راهی برای پیشگیری از نوروپاتی دیابتی وجود دارد؟

یکی از مهم‌ترین روش‌های پیشگیری از نوروپاتی دیابتی، کنترل بیماری دیابت با مدیریت و کنترل میزان قند خون، فشار خون و میزان کلسترول و چربی خون است. به همین دلیل انجام چکاپ برای افراد دیابتی باید در اولویت قرار داده شود. برای پیشگیری از آسیب عصبی ناشی از ابتلا به دیابت باید اقدامات زیر را انجام دهید:

• انجام فعالیت‌های جسمی و ورزشی به ‌صورت منظم
• رعایت رژیم غذایی دیابتی
• ترک سیگار
• کاهش مصرف نوشیدنی‌های الکلی
• مصرف منظم و سر وقت داروهای تجویزی پزشک.

نوروپاتی دیابتی در بارداری هم ایجاد می شود؟

نوروپاتی محیطی، مونونوروپاتی و پلی نوروپاتی در بارداری شایع نیستند. اختلال در کارکرد اعصاب محیطی در اثر دیابت بارداری یا دیگر انواع دیابت می‌تواند مادر و جنین را به‌ خطر بیندازد. فشار بارداری و زایمان معمولا باعث ایجاد نوروپاتی در خلال بارداری و بعد زایمان می‌شوند. متداول‌ترین نوع نوروپاتی دیابتی محیطی در بارداری، سندرم تونل کارپال، فلج بل، و نوروپاتی اندام تحتانی هستند.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به پزشک

بیماران مبتلا به نوروپاتی دیابتی باید بیماری دیابت خود را مدیریت و کنترل کنند یعنی میزان قند خون، فشار خون، میزان چربی و کلسترول خون و وزن باید مدام چک شوند تا از تشدید آسیب عصبی جلوگیری شود. مراقبت از پاها یکی از مولفه‌های مهم در تمام بیماران دیابتی به ‌شمار می‌آید و اهمیت آن در مبتلایان به نوروپاتی محیطی چندبرابر بیشتر است. بیمار باید هر روز پاهایش را چک کند و همیشه مراقب باشد و حداقل سالی یکبار برای معاینه پاها و عصب‌ها به پزشک مراجعه کند.

 عوارض نوروپاتی دیابتی بسته به اینکه چه عصب‌هایی درگیر شده‌اند فرق می‌کند، اما معمولا از بین رفتن حس پاها که فرد اصلا متوجه زخم شدن پایش نمی‌شود از عوارض خطرناک این بیماری است که گاهی حتی تا قطع شدن انگشتان و خود پای بیمار هم پیش می‌رود. ضعف و بیهوشی ناشی از افت فشار خون را هم باید از عوارض نوروپاتی دیابتی دانست. پیشنهاد ما این است که برای تشخیص و درمان این بیماری با مشاوره دیابت آنلاین و یا معاینه حضوری توسط متخصص مغز و اعصاب و دکتر داخلی دکترتو، اقدام کنید.

دکتر دیابت تهران

دکترتو مراقب سلامتی شماست!