فهرست مطالب
به حرکات مکرر لرزشی دست‌ها و پاها در یک یا هر دو سمت بدن، تشنج کلونیک می‌گویند که گاهی با بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن همراه است. اگر تشنج، کانونی (جزيی) باشد، ممکن است فرد از آنچه در حال وقوع است آگاه باشد. اما حین تشنج عمومی، فرد ممکن است بی‌هوش شود. در ادامه این مطلب از دکترتو همراه ما باشید تا با تشنج کلونیک، مراحل، علائم، علت و تشخیص تشنج کلونیک بیشتر آشنا شوید. اگر احساس بی حسی همچنان در بدنتان ادامه یافت با متخصص مغز و اعصاب در این باره مشورت کنید. شما می‌توانید از سامانه دکترتو برای تعیین وقت ویزیت حضوری و یا مشاوره متنی و تلفنی با پزشکان استفاده کنید.
تشنج تونیک کلونیک چیست؟
تشنج تونیک کلونیک که به عنوان تشنج گرندمال یا تشنج بزرگ نیز شناخته میشود، نوعی تشنج عمومی است که شامل دو مرحله اصلی زیر میشود. البته باید گفت علاوه بر مراحل تونیک و کلونیک، علائم دیگری نیز ممکن است در طی تشنج تونیک کلونیک مشاهده شود:
- مرحله تونیک: در این مرحله، عضلات بدن به طور ناگهانی سفت می‌شوند و فرد ممکن است به زمین بیفتد. این مرحله چند ثانیه طول می‌کشد و فرد ممکن است دچار از دست دادن هوشیاری شود.
- مرحله کلونیک: بعد از مرحله تونیک، عضلات به صورت مکرر و سریع منقبض و شل می‌شوند که منجر به حرکات لرزشی در بدن فرد می‌گردد. این مرحله نیز معمولا چند دقیقه طول می‌کشد.
مراحل تشنج تونیک کلونیک
تشنج تونیک کلونیک دارای مراحل مختلفی است که شامل موارد زیر میشود. البته بهتر است به این نکته توجه داشته باشید که مدت زمان هر یک از این مراحل و شدت علائم در افراد مختلف می‌تواند متفاوت باشد:
| مرحله | توضیحات |
|---|---|
| پیش‌تشنج (Aura) | در برخی افراد، قبل از شروع تشنج، ممکن است علائم اولیه‌ای مانند احساس غیرعادی، اضطراب یا سردرد تجربه کنند که عنوان «آورا» شناخته میشود. |
| مرحله تونیک | در این مرحله، تمام عضلات بدن به طور ناگهانی و به مدت چند ثانیه سفت می‌شوند. فرد ممکن است به زمین بیفتد و هوشیاری خود را از دست بدهد. تنفس به‌صورت موقت متوقف شده و لب‌ها یا پوست فرد کبود می‌شوند. |
| مرحله کلونیک | بعد از مرحله تونیک، عضلات به طور مکرر و سریع منقبض و شل می‌شوند که حدود چند دقیقه طول می‌کشد و حرکات لرزشی در اندام‌ها ایجاد می‌کند. ممکن است فرد در این مرحله دچار کف کردن دهان یا بی‌اختیاری ادرار شود. |
| مرحله پس از تشنج (Postictal) | بعد از پایان تشنج، فرد به تدریج به هوش می‌آید و با سردرد، گیجی، خواب‌آلودگی یا احساس خستگی همراه است. برخی احساس ضعف یا بی‌حالی کرده و به زمان و مکان خود آگاهی ندارند. |
علائم تشنج کلونیک
تشنج های کلونیک شامل حرکات لرزشی مکرر در دست‌ها و پاها هستند که گاهی اوقات در هر دو سمت بدن اتفاق می‌افتند. اگر تشنج کلونیک از نوع کانونی باشد (یعنی از بخش خاصی از مغز شروع شود)، فرد ممکن است حین تشنج از اتفاقاتی که در حال وقوع است آگاه باشد. اما اگر تشنج کلونیک از نوع عمومی باشد (یعنی تمام مغز را تحت تاثیر قرار دهد)، معمولا فرد حین آن از خود بی‌خبر است. اگر فردی در حالت ایستاده دچار تشنج کلونیک شود، ممکن است زمین بیفتد.
متن انگلیسی:
epilepsy
Sometimes a focal clonic seizure affects both the motor and sensory parts of the brain. It may also include tingling or numbness of the body part with the jerking
ترجمه متن:
گاهی اوقات تشنج کلونیک کانونی می‌تواند بخش‌های حرکتی و حسی مغز را تحت تاثیر قرار دهد و ممکن است با سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی در ناحیه‌ای که دچار لرزش شده همراه باشد.
فرزندت علائم تشنج داره و از این بابت نگرانی؟
سریع از متخصص نوبت بگیر.
۱. علائم تشنج کلونیک در بزرگسالان
تشنج کلونیک در بزرگسالان نوعی اختلال حرکتی است که با حرکات لرزشی مکرر در اندام‌ها مشخص میشود. این نوع تشنج در اثر فعالیت غیرطبیعی الکتریکی در مغز ایجاد میشود و می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله بیماری صرع، آسیب‌های مغزی، اختلالات متابولیک، مصرف مواد مخدر یا الکل و عوامل ژنتیکی بروز کند.
علائم تشنج کلونیک در بزرگسالان شامل حرکات ناگهانی و لرزشی در دست‌ها و پاها شده و ممکن است با از دست دادن هوشیاری یا گیجی همراه باشد. در برخی موارد، فرد ممکن است دچار بی اختیاری ادرار یا مدفوع شود.
درمان این نوع تشنج معمولا به کمک داروهای ضد صرع انجام میشود که هدف آن کنترل و کاهش دفعات بروز تشنج است. همچنین، ممکن است نیاز به تغییر در سبک زندگی یا مشاوره روانی وجود داشته باشد. تشنج کلونیک در بزرگسالان، تاثیرات جدی بر کیفیت زندگی فرد داشته و تشخیص و درمان به موقع آن بسیار مهم است. در صورت بروز این نوع تشنج، مراجعه به پزشک برای ارزیابی و دریافت درمان مناسب ضروری است.
۲. علائم تشنج تونیک کلونیک در کودکان
حین تشنج تونیک کلونیک عمومی، کودک دچار از دست دادن هوشیاری میشود و انقباضات و لرزش‌هایی در عضلات خود تجربه می‌کند. این نوع تشنج به صورت عمومی رخ می‌دهد و از هر دو سمت مغز شروع میشود. در برخی موارد، تشنج ممکن است ابتدا به صورت کانونی در یک سمت مغز آغاز شود و سپس به تدریج به هر دو سمت گسترش یابد. این ویژگی‌ها باعث میشود که تشنج کلونیک تاثیرات قابل توجهی روی بدن و هوشیاری کودک داشته باشد.
۳. علائم تشنج کلونیک در خواب
تشنج کلونیک در خواب که به تشنج شبانه معروف است، هنگام خواب رفتن یا بیدار شدن فرد رخ می‌دهند و رفتارهای غیرمعمول در شب ایجاد می‌کنند. این رفتارها شامل بیدار شدن بدون دلیل مشخص، ادرار کردن حین خواب و لرزش و انقباضات بدن هستند. تشنج های شبانه تاثیرات منفی بر کیفیت خواب و زندگی روزمره فرد می‌گذارند. در صورت بروز این نوع تشنج، مهم است که فرد به پزشک مراجعه کند تا ارزیابی دقیق و درمان مناسب انجام شود. تشخیص به موقع و مدیریت این اختلال می‌تواند به بهبود کیفیت خواب و کاهش خطرات مرتبط کمک کند.
علت تشنج کلونیک
تشنج کلونیک به تنهایی کمتر دیده میشود و معمولاً به عنوان بخشی از یک تشنج بزرگ‌تر مانند تشنج تونیک-کلونیک رخ می‌دهد. با این حال، تشنج های کلونیک می‌توانند به دلایل مختلفی ایجاد شوند که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- اختلالات عصبی: بیماری‌هایی مانند صرع که باعث فعالیت غیرطبیعی الکتریکی در مغز می‌شوند، می‌توانند منجر به تشنج های کلونیک شوند.
- آسیب به مغز: صدمات ناشی از تصادفات، سکته مغزی، یا عفونت‌ها مانند مننژیت می‌توانند علت تشنج های کلونیک باشند.
- اختلالات متابولیک: عدم تعادل در مواد معدنی و الکترولیت‌ها مانند سدیم، پتاسیم و کلسیم یا بیماری‌های متابولیک
- مصرف مواد مخدر و الکل یا ترک ناگهانی الکل
- عوامل ژنتیکی: برخی انواع صرع و تشنج ها ارثی بوده و به عوامل ژنتیکی مرتبط هستند.
- عوامل محیطی: محرک‌هایی مانند نورهای چشمک‌زن یا استرس می‌توانند در برخی افراد باعث بروز تشنج شوند.
تشخیص تشنج کلونیک (تست تشنج کلونیک)
تشخیص دقیق تشنج کلونیک برای تعیین علت زمینه‌ای و انتخاب بهترین درمان بسیار مهم است. پزشک متخصص مغز و اعصاب با بررسی علائم، انجام معاینات فیزیکی و آزمایش‌های مختلف، به تشخیص می‌رسد:
- بررسی تاریخچه پزشکی بیمار ازجمله بررسی تعداد و دفعات تشنج ها، علائم همراه و عوامل محرک، سابقه خانوادگی بیماری‌های عصبی
- معاینه فیزیکی و نورولوژیک جهت ارزیابی وضعیت عمومی و عملکرد سیستم عصبی و آزمایش‌های تعادل، هماهنگی و قدرت عضلانی
- الکتروانسفالوگرافی (EEG)
- ام آر آی و سی‌تی اسکن
- آزمایش خون برای بررسی علل متابولیک یا عفونی
دوره درمان تشنج تونیک کلونیک
دوره درمان تشنج تونیک کلونیک بستگی به عوامل مختلفی از جمله علت زمینه‌ای تشنج، شدت آن، پاسخ فرد به درمان و سایر شرایط پزشکی فرد دارد. به طور کلی، درمان تشنج یک فرآیند طولانی‌مدت است و هدف آن کنترل تشنج و بهبود کیفیت زندگی فرد است. دوره درمان تشنج تونیک کلونیک شامل مراحل زیر میشود:
- ابتدا، پزشک باید با بررسی تاریخچه پزشکی، معاینات نورولوژیک و آزمایش‌هایی مانند الکتروانسفالوگرافی (EEG) و تصویربرداری مغز تشخیص دقیقی از نوع و شدت تشنج ها داشته باشد.
- درمان معمولا با تجویز داروهای ضد صرع شروع میشود. پزشک بر اساس نوع تشنج، علائم بیمار و پاسخ به درمان، داروهای مناسب را انتخاب می‌کند. ممکن است چند نوع دارو برای پیدا کردن بهترین گزینه مورد آزمایش قرار گیرد.
- پایش و تنظیم دوز: پس از شروع درمان، پزشک باید به طور منظم وضعیت بیمار را پایش کند و در صورت نیاز دوز دارو را تنظیم کند.
- تغییرات سبک زندگی: علاوه بر دارو، تغییرات در سبک زندگی نیز می‌توانند به کنترل تشنج کمک کنند. این تغییرات شامل خواب کافی، مدیریت استرس، اجتناب از محرک‌هایی مانند الکل و کافئین و رعایت رژیم غذایی مناسب می‌شوند.
- درمان‌های مکمل: در برخی موارد، درمان‌های مکمل مانند درمان‌های روانی، مشاوره و روش‌های آرام‌سازی به مدیریت استرس و بهبود کیفیت زندگی کمک می‌کنند.
درمان تشنج تونیک کلونیک فرآیند طولانی مدت است و نیاز به پیگیری مداوم دارد. پزشک باید به طور منظم وضعیت بیمار را بررسی کند و در صورت نیاز برنامه درمانی را تغییر دهد. هدف کلی درمان، کنترل تشنج ها و بهبود کیفیت زندگی بیمار است. در برخی موارد، ممکن است نیاز به درمان‌های جراحی نیز باشد، اما این گزینه معمولا در مواردی که داروها موثر نبوده‌اند، در نظر گرفته میشود.
۱. قرص تشنج کلونیک
قرص‌های مورد استفاده برای درمان تشنج های کلونیک، داروهای ضد صرع هستند که از طریق تنظیم فعالیت الکتریکی مغز به کنترل و کاهش دفعات تشنج ها کمک می‌کنند:
- والپروئیک اسید (Valproate): این دارو به عنوان یکی از موثرترین درمان‌ها برای تشنج های تونیک کلونیک شناخته میشود و انواع مختلف تشنج را کنترل می‌کند.
- کاربامازپین (Carbamazepine): قرص تگرازپین برای کنترل تشنج های جزئی و عمومی موثر است و معمولا در موارد صرع تجویز میشود.
- لاموتریژین (Lamotrigine): به کنترل تشنج های تونیک کلونیک کمک کرده و همچنین عوارض جانبی کمتری نسبت به برخی دیگر از داروها دارد.
- فنی توئین (Phenytoin): یکی از داروهای قدیمی برای کنترل تشنج‌ها است.
- گاباپنتین (Gabapentin): برای درمان درد عصبی استفاده میشود، اما در برخی موارد به عنوان بخشی از درمان تشنج نیز تجویز میشود.
- توبوراتام (Topiramate): این دارو به عنوان گزینه برای درمان تشنج های تونیک کلونیک در نظر گرفته میشود.
نمیدونی کدوم قرص ضد تشنج برات مناسبه؟ از متخصص سوال کن.
۲. درمان گیاهی تشنج کلونیک
درمان گیاهی برای تشنج های کلونیک به عنوان روشی مکمل می‌تواند در کنار درمان‌های پزشکی مورد استفاده قرار گیرد. با این حال، قبل از استفاده از هر نوع درمان گیاهی، با پزشک مشورت کنید تا تداخلات احتمالی با داروهای تجویزی بررسی شود. برخی از گیاهان و مکمل‌های گیاهی که به طور سنتی برای کمک به مدیریت تشنج ها مورد استفاده قرار می‌گیرند، عبارتند از:
- علف چای: این گیاه باعث بهبود خلق و خو و کاهش استرس میشود، اما ممکن است با برخی داروهای ضد صرع تداخل داشته باشد.
- ریشه والریانا: این گیاه به عنوان آرامبخش طبیعی شناخته میشود و ممکن است به کاهش اضطراب و بهبود خواب کمک کند.
- زردچوبه: زردچوبه حاوی ترکیبی به نام کورکومین است که دارای خواص ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی است. برخی تحقیقات اولیه نشان می‌دهد که ممکن است به محافظت از مغز کمک کند.
- مریم گلی: مریم گلی به عنوان گیاه آرامبخش و ضد التهاب شناخته میشود و ممکن است در کنترل تشنج ها موثر باشد.
- بابونه: این گیاه معمولا به عنوان آرامبخش و خواب‌آور استفاده میشود و به کاهش استرس و اضطراب کمک می‌کند.
عوارض تشنج کلونیک
تشنج کلونیک، به ویژه هنگامی که به صورت مکرر یا با شدت زیاد رخ دهد، می‌تواند عوارضی را به همراه داشته باشد. این عوارض می‌توانند بر سلامت جسمی و روانی فرد تأثیر بگذارند. تشنج کلونیک می‌تواند عوارض و پیامدهای متعددی برای فرد داشته باشد که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- آسیب‌های فیزیکی در اثر افتادن و صدماتی مانند کبودی، شکستگی یا آسیب به سر
- بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع
- خستگی و گیجی
- سردرد
- احساس اضطراب یا افسردگی در فرد
- تغییرات در خواب در اثر تشنج های شبانه
- محدودیت‌های اجتماعی، شغلی یا تحصیلی
- تأثیر بر روابط با خانواده، دوستان و همکاران
- عوارض بلندمدت نظیر آسیب‌های مغزی یا اختلالات شناختی
این نوع تشنج می‌تواند باعث حرکات ناگهانی و غیرقابل کنترل در عضلات شود و در عین حال احساسات حسی غیرعادی نیز به همراه داشته باشد. این ترکیب از علائم می‌تواند تجربه‌ای پیچیده و چالش‌برانگیز برای فرد باشد و نیاز به مراقبت و مدیریت مناسب دارد.
پیشگیری از تشنج کلونیک
تشنج کلونیک اغلب به عنوان بخشی از یک اختلال زمینه‌ای مانند صرع رخ می‌دهد و به طور کامل قابل پیشگیری نیست. با این حال، با رعایت برخی نکات و تحت نظر داشتن پزشک، می‌توان احتمال بروز تشنج را کاهش داد و کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشید. پیشگیری از تشنج کلونیک شامل مجموعه‌ای از روش‌ها و تغییرات در سبک زندگی است که دفعات و شدت تشنج ها را کاهش می‌دهد. با رعایت اقدامات زیر می‌توان تا حدی از بروز این تشنج‌ها پیشگیری کرد:
- پیگیری درمان پزشکی
- مصرف منظم داروهای ضدصرع
- شناسایی و اجتناب از عوامل محرک مانند استرس، خستگی، کم‌خوابی، الکل و کافئین
- خواب کافی و باکیفیت
- استفاده از تکنیک‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن، یوگا و تنفس عمیق
- تغذیه سالم
- فعالیت بدنی منظم
- اجتناب از داروهای غیرمجاز و مواد مخدر
- حمایت اجتماعی
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
تشنج های تونیک کلونیک از نوع تشنج های بسیار قابل مشاهده هستند و اغلب ترسناک‌ترین نوع تشنج به شمار می‌روند. در حالی که این نوع تشنج‌ها برای افرادی که آن‌ها را تجربه می‌کنند یا شاهد آن‌ها هستند، ترسناک به نظر می‌رسند، اما در بیشتر موارد تنها چند دقیقه طول می‌کشند. متخصصین مغز و اعصاب برای درمان این نوع تشنج‌ها روش‌های مختلفی پیشنهاد می‌دهند. با درمان موثر، بسیاری از افرادی که تشنج کلونیک را تجربه می‌کنند، حتی کسانی که به صرع مبتلا هستند، می‌توانند زندگی رضایت‌بخش، شاد و پرباری داشته باشند. بنابراین اگر به پزشک دسترسی ندارید می‌توانید به کمک دکترتو با متخصص مغز و اعصاب آنلاین مشورت کنید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!