فهرست مطالب
خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:
واریکوسل معمولا زمانی رخ میدهد که دریچههای وریدی در طناب اسپرماتیک به درستی عمل نکنند و منجر به تجمع خون و گشاد شدن رگها شوند. همچنین، عوامل ژنتیکی و آناتومیکی مانند طول بیشتر ورید سمت چپ، نقش مهمی در بروز این بیماری دارند. در این مقاله از دکترتو به بررسی علت واریکوسل، عوامل هشدار و عوامل خطر میپردازیم. تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
علت واریکوسل چیست؟
واریکوسل به بزرگشدن وریدهای داخل کیسه بیضه اشاره دارد که معمولا به دلیل نقص در دریچههای وریدی ایجاد میشود. تحقیقات نشان میدهد این وضعیت زمانی رخ میدهد که دریچههای داخل وریدها به درستی کار نکنند و خون در وریدها جمع شود، منجر به گشاد شدن آنها شود. علت دقیق واریکوسل نامشخص است اما عواملی مانند مشکلات آناتومیکی و موارد مرتبط شامل تغییرات در دوران بلوغ و افزایش فشار داخل شکم ممکن است مرتبط باشند.

واریکوسل چگونه ایجاد میشود؟
واریکوسل از طریق تجمع خون در وریدهای بیضه شکل میگیرد که معمولا به دلیل عملکرد نادرست دریچههای وریدی رخ میدهد. این دریچهها باید خون را به سمت قلب هدایت کنند اما وقتی آسیب ببینند، خون عقب میماند و فشار بر وریدها افزایش مییابد.
فرآیند ایجاد آن تدریجی است و معمولا در دوران نوجوانی آغاز میشود، زمانی که رشد سریع بیضهها نیاز به جریان خون بیشتر دارد. این وضعیت میتواند به کاهش کیفیت اسپرم منجر شود اما همیشه علائم ندارد. عوامل محیطی مانند گرمای بیشازحد یا فشار شکمی میتوانند روند را تسریع کنند.
علل اصلی واریکوسل – چه کسانی واریکوسل میگیرند؟
علت دقیق واریکوسل نامشخص است. نقص در سیستم وریدی بیضه و عوامل آناتومیکی که منجر به گشاد شدن وریدها میشوند میتوانند مرتبط باشند. این عارضه معمولا در مردان جوان رخ میدهد، زیرا تغییرات جسمانی در این دوره فشار بر وریدها را افزایش میدهد:
- مردان معمولا در سنین ۱۵ تا ۲۵ سال
- افراد با سابقه ژنتیکی واریس
- مردانی که فعالیتهای فیزیکی شدید دارند
- کسانی که مشکلات آناتومیکی وریدی دارند
۱. نارسایی یا فقدان دریچه های وریدی ورید اسپرماتیک
اگرچه علت دقیق بروز واریکوسل هنوز به صورت کامل مشخص نیست اما بسیاری از محققان معتقدند که آسیبدیدگی دریچه داخل سیاهرگ یکی از علل بروز این عارضه است. سیاهرگها در بدن انسان وظیفه بازگرداندن خون از اندامهای مختلف به قلب را بر عهده دارند و برای عملکرد بهتر آنها، دریچههای یکطرفهای درون سیاهرگها قرار دارد که مانع از بازگشت خون به سمت اندام میشود.
این دریچههای یک طرفه درون سیاهرگهای درون کیسه بیضه نیز وجود دارند. در صورتی که این دریچهها آسیب دیده باشد یا به هر دلیل قادر به انجام وظیفه خود نباشند، خون درون این سیاهرگها جمع شده و در نتیجه واریکوسل ایجاد میشود.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت hopkinsmedicine
Veins throughout the body carry blood from various organs back to the heart. Normally, they have valves that ensure the blood moves in the proper direction. However, when valves in the testicular vein don’t work properly, gravity can make blood collect in the scrotum, causing a varicocele. They usually occur on the left side, likely related to the course of the testicular vein in the abdomen.
ترجمه فارسی:
سیاهرگهای سراسر بدن خون را از اندامهای مختلف به قلب برمیگردانند. بهطور طبیعی این سیاهرگها دریچههایی دارند که تضمین میکند خون در جهت درست حرکت کند. اما وقتی دریچههای سیاهرگ بیضه درست کار نکنند، گرانش میتواند باعث تجمع خون در کیسه بیضه شود و واریکوسل (واریس بیضه) ایجاد کند. این عارضه معمولا در سمت چپ رخ میدهد که احتمالا به مسیرِ سیاهرگ بیضه در شکم مربوط است.
۲. مشکلات آناتومیکی
مشکلات آناتومیکی در واریکوسل به ساختار وریدهای بیضه مربوط میشود که جریان خون را مختل میکند. ورید سمت چپ بهدلیل تفاوت در نحوهی تخلیه خون از بیضه چپ به وریدهای بزرگتر بدن معمولا بیشتر تحت تاثیر قرار میگیرد. این تفاوت ساختاری باعث میشود خون به راحتی تخلیه نشود و وریدها گشاد شوند. این مسائل مادرزادی هستند و در دوران رشد تشدید میشوند.
۳. علت واریکوسل سمت چپ
علت واریکوسل سمت چپ عمدتا به تفاوتهای آناتومیکی در مسیر وریدها برمیگردد. ورید بیضه چپ به ورید کلیوی متصل میشود که زاویه اتصال آن باعث افزایش فشار و تجمع خون میشود.
۴. علت واریکوسل سمت راست
واریکوسل سمت راست کمتر شایع است و اغلب به مشکلات جدیتری مانند توده شکمی مربوط میشود. برخلاف سمت چپ، ورید راست مستقیما به ورید اجوف تحتانی متصل است که معمولا جریان بهتری دارد اما در موارد نادر، نقص دریچهها یا فشار خارجی باعث ایجاد واریس در سمت راست بیضه میشود.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر واریکوسل هستند؟
اگرچه ژنتیک و وراثت نیز در بروز واریکوسل نقش دارند اما شیوه زندگی نیز میتواند نقش به سزایی در بروز واریکوسل داشتهباشد. عواملی مانند سیگار کشیدن، مصرف الکل یا مواردی از این دست در واریکوسل نقش دارند که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت.
| عوامل خطر | توضیحات |
|---|---|
| وراثت | احتمال بیشتری برای توسعه واریکوسل در افرادی با سابقه خانوادگی |
| نداشتن تحرک کافی | کمبود فعالیت بدنی میتواند خطر ابتلا به واریکوسل را افزایش دهد. |
| مصرف دخانیات و الکل | استفاده از مواد دخانی و الکل میتواند به رگها آسیب بزند و خطر واریکوسل را افزایش دهد. |
| مشکلات کلیه | تومورهای کلیوی میتوانند فشار را روی رگها افزایش دهند و به توسعه واریکوسل کمک کنند. |
۱. عوامل ژنتیکی و ارثی
شیوع واریکوسل در بستگان درجه اول بیماران مبتلا به واریکوسل (به خصوص برادران بیمار) بیشتر از شیوع آن در میان افراد عادی است که این مسئله میتواند تا حدودی نشاندهنده نقش وراثت در ابتلا به واریکوسل باشد.

۲. سن و دوران بلوغ
سن و دوران بلوغ نقش مهمی در بروز واریکوسل دارند، زیرا این دوره با رشد سریع بیضهها همراه است. واریکوسل معمولا در نوجوانی ظاهر میشود زمانی که افزایش نیاز به خونرسانی میتواند نقصهای وریدی را آشکار کند. این عارضه در پسران ۱۳ تا ۱۸ ساله میتواند رشد بیضه را مختل کند.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت aurorahealthcare
Increased hormone activity may lead to dilation of the testicular veins, contributing to varicocele formation.
ترجمه فارسی:
افزایش فعالیت هورمونی میتواند باعث گشادشدن سیاهرگهای بیضه شود و در پیدایش واریکوسل نقش داشتهباشد.
۳. افزایش فشار داخل شکم
افزایش فشار داخل شکم میتواند به تشدید واریکوسل کمک کند زیرا فشار بر وریدهای بیضه را افزایش میدهد. فعالیتهایی مانند بلند کردن اجسام سنگین این فشار را ایجاد میکنند و جریان خون را مختل میکنند.
۴. تغییرات هورمونی
تغییرات هورمونی ممکن است در ایجاد واریکوسل نقش داشتهباشند زیرا تعادل هورمونها بر عروق خونی تاثیر میگذارد. در دوران بلوغ، افزایش تستوسترون میتواند جریان خون را بیشتر کند و نقصهای وریدی مشخص شوند.
۵. قرار گرفتن بیضه در معرض گرما
قرار گرفتن بیضه در معرض گرما میتواند واریکوسل را تشدید کند زیرا دمای بالا بر کیفیت اسپرم تاثیر منفی دارد. گرما میتواند کیفیت اسپرم یا احساس ناراحتی را بدتر کند اما مدرکی برای ایجادیا تشدید ساختاری واریکوسل در اثر گرمای محیط وجود ندارد.
دلایل نادر ایجاد واریکوسل
دلایل نادر ایجاد واریکوسل شامل مشکلات ساختاری یا بیماریهای زمینهای هستند که جریان خون را مسدود میکنند. این موارد معمولا در پی مسائل جدیتری مانند تومورها یا آسیبهای عروقی رخ میدهند و موارد کمی را تشکیل میدهند. این دلایل نیاز به بررسیهای پزشکی فوری دارند زیرا میتوانند نشاندهنده سرطان یا انسداد باشند:
- تومورهای کلیوی یا شکمی
- آسیبهای تروماتیک به عروق
- بیماریهای مادرزادی عروقی

نتیجه گیری
واریکوسل یک وضعیت شایع اما قابل مدیریت است. علت واریکوسل معمولا نقص وریدی است و شناسایی زودهنگام و درمان مناسب میتواند از عوارض جدی مانند ناباروری جلوگیری کند. توصیه میشود مردان با مشاهده علائم مشکوک مانند درد یا تورم، به پزشک متخصص اورولوژی مراجعه کنند تا بررسیهای لازم انجام شود و گزینههای درمانی مانند جراحی یا نظارت پیشنهاد شود.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!
با سلام من دکتر ارولوژیست رفتم معاینه کردن و گفتن مشکوک به واریکوسل هستید ولی بعد از سونوگرافی دکتر گفتن چون دردی در ناحیه بیضه ندارید مشکلی برای باروری ندارید به نظرتون مجدد ویزیت بشم
با سلام،
اگر طبق معاینه و سونوگرافی تشخیص واریکوسل بدون علامت و بدون درد داده شده و عملکرد باروری شما تحت تأثیر قرار نگرفته، معمولاً نیاز به درمان یا پیگیری فوری نیست. با این حال، در صورتی که قصد فرزندآوری دارید یا در آینده با علائمی مانند درد، احساس سنگینی در بیضه یا مشکلات باروری مواجه شدید، توصیه میشود مجدداً به متخصص اورولوژی مراجعه کرده و بررسیهای تکمیلی انجام دهید. پیگیری منظم در صورت تغییر وضعیت بالینی اهمیت دارد.
متخصص اورولوژی
سلام.بنده چن روزه در ناحیه بیضه احساس درد دارم و وقتی میخوابم به پشت دردش کمتر میشه وقتی مسکن میخورم کلا دردش رفع میشه وقتی شکممو منقبض میکنم کشاله هم یکم درد میاد وقتی چیزی بلند کنم هم بیضم درد میاد به نظرتون مشکلم چیه
سلام
با توجه به علائمی که بیان فرمودید، از جمله درد بیضه با تشدید هنگام بلند کردن اجسام، انقباض شکم و کاهش درد در حالت درازکش، احتمال فتق کشاله ران (هرنی اینگوینال) یا کشیدگی عضلات ناحیه اینگوینال وجود دارد. همچنین دردهای ارجاعی ناشی از مشکلات کلیوی یا التهاب اپیدیدیم نیز باید مدنظر قرار گیرد. توصیه میشود هرچه سریعتر به پزشک متخصص ارولوژی مراجعه فرمایید تا با معاینه فیزیکی و در صورت لزوم انجام سونوگرافی، علت دقیق درد مشخص و درمان مناسب آغاز گردد. از خوددرمانی و مصرف طولانیمدت مسکن بدون بررسی پزشکی پرهیز نمایید.
متخصص اورولوژیست
من بیضه هام سرد میشه ،وقتی بیضم رو لمس میکنم کاملا سرد ویخ هست ،سونو گرافی دادم هیچ مشکلی نداشت وپزشک یه سری دارو داد به صورت مقطعی بهتر شد ودباره برگشته
سلام
احساس سرما و سردی در بیضهها میتواند به دلیل مشکلات عروقی یا عصبی باشد، حتی اگر سونوگرافی مشکلی نشان نداده باشد. بهتر است موضوع را دوباره با پزشک مطرح کنید تا بررسیهای بیشتری مثل معاینه دقیقتر یا آزمایشهای تکمیلی انجام شود. همچنین رعایت گرم نگه داشتن محل و پرهیز از عوامل تحریککننده میتواند کمککننده باشد. اگر درد یا علائم جدیدی اضافه شد، سریعتر به پزشک مراجعه کنید.
متخصص اورولوژیست
سلام من ازسن۲۲سالگی واریکوسل داشتم الان ۴۶سالم تا درمان انجام ندادم وتاحالا مشکل خاصی نداشتم دوتا بچه هم دارم ولی جدیداً با انجام آزمایش متوجه شدم که تستوسترونم پایینه آیا ربطی به واریکوسل داره اگه داره دراین سن آیا درمان لازمه
سلام
واریکوسل میتواند باعث کاهش کیفیت و عملکرد بیضهها شده و در برخی موارد منجر به کاهش سطح تستوسترون شود، به خصوص اگر درمان نشده باقی بماند. با این حال، در سن ۴۶ سالگی و با داشتن دو فرزند، شرایط شما پیچیدهتر است و عوامل دیگری هم میتوانند در کاهش تستوسترون نقش داشته باشند. بهتر است با پزشک اورولوژی یا اندوکرینولوژیست مشورت کنید تا بر اساس نتایج آزمایشها و معاینات بالینی، تصمیم به درمان یا پیگیری مناسب گرفته شود. درمان در این سن ممکن است به بهبود کیفیت زندگی کمک کند، اما باید با دقت و تحت نظر پزشک انجام شود.
متخصص اورولوژیست
سلام
واریکوسل گرید ۳ بدون درد نیازی به جراحی داره؟
سلام
واریکوسل گرید ۳ بدون درد نیازی به جراحی داره؟
سلام، واریکوسل گرید ۳ معمولاً نیاز به درمان دارد، حتی اگر درد نداشته باشید. این نوع واریکوسل میتواند به مرور زمان بر باروری تاثیر بگذارد و باعث کاهش کیفیت اسپرم شود. در صورتی که قصد بارداری داشته باشید یا علائم دیگری مانند کاهش حجم بیضه یا مشکلات مربوط به باروری مشاهده کنید، جراحی ممکن است توصیه شود. با این حال، برای تصمیمگیری نهایی، بهتر است با پزشک متخصص اورولوژی مشورت کنید تا وضعیت شما به طور دقیق ارزیابی شود.
متخصص اورولوژیست