فهرست مطالب
bun در آزمایش خون یا آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN)، میزان نیتروژن اوره خون را اندازه گیری می‌کند. نیتروژن اوره یک محصول زائد بوده و زمانی که بدن پروتئین موجود در غذاهای مصرفی را تجزیه می‌کند، ایجاد می‌شود. این اوره در کبد تشکیل شده و از طریق خون به کلیه‌ها رفته و سپس آن را از خون فیلتر می‌کند و در نهایت از طریق ادرار از بدن خارج می‌شود. سطح نیتروژن اوره در خون یکی از نشانگرهایی است که به پزشک اجازه می‌دهد تا درک کنند که کلیه‌های شما چقدر خوب کار می‌کنند و فشار خون شما چقدر است. مقدار کمی نیتروژن اوره در خون طبیعی است. اما اگر نیتروژن اوره بیش از حد در خون وجود داشته باشد، کلیه‌ها به درستی کار نمی‌کنند و این اتفاق دلیلی دارد که ممکن است بر سلامت کلیه‌ها تأثیر بگذارد. در این مقاله از مجله دکترتو آزمایش bun را بررسی کرده و نحوه تفسیر آن را توضیح می‌دهیم.
Bun در آزمایش خون چیست؟
حروف bun در آزمایش خون نشانه نیتروژن اوره خون است. نیتروژن اوره یکی از محصولات نهایی و مهم متابولیسم پروتئین است. این ماده در کبد و از آمونیاک (یک محصول زائد که از متابولیسم اسیدهای آمینه ایجاد می‌شود.) سنتز می‌شود. آمینواسیدها بلوک‌های سازنده پروتئین‌ها هستند و از یک گروه نیتروژن، یک اسکلت کربنی و یک زنجیره جانبی منحصر به فرد برای هر اسید آمینه ساخته شده‌اند. هنگامی که اسیدهای آمینه متابولیزه می‌شوند، نیتروژن به آمونیاک تبدیل شده که برای سلول‌ها بسیار سمی است. آمونیاک از طریق چرخه اوره به اوره تبدیل می‌شود تا کلیه‌ها بتوانند آن را دفع کنند.
با این حال، BUN به‌تنهایی تصویر کاملی از عملکرد کلیه نمی‌دهد و عوامل متعددی بیرون از کلیه هم می‌توانند آن را جابه‌جا کنند؛ از نوع و میزان پروتئین دریافتی گرفته تا وضعیت آب بدن، داروها، سن، و بارداری. به همین دلیل، پزشکان معمولاً BUN را کنار آزمایش کراتینین خون و برآورد نرخ تصفیهٔ گلومرولی (eGFR) می‌سنجند تا بین علل کلیوی و غیرکلیوی افزایش یا کاهش آن تمایز بگذارند و تفسیر دقیق‌تری ارائه دهند.
آزمایش bun برای چیست؟
هدف از انجام آزمایش bun اندازه‌گیری میزان نیتروژن اوره در خون است. این آزمایش که معمولا در چکاپ کامل تجویز می‌شود، به پزشک کمک می‌کند تا سلامت و کارایی مناسب کلیه‌ها را بررسی کند و مشکلات احتمالی را تشخیص دهد. سطوح BUN با توجه به سن و جنس متفاوت است. سطوح غیر طبیعی ممکن است نشان‌دهنده یک وضعیت سلامتی، از جمله آسیب کلیه باشد. هنگامی که کلیه‌ها به درستی کار نمی‌کنند، نیتروژن اوره خون افزایش می‌یابد؛ زیرا اوره کمتری از طریق ادرار دفع می‌شود. ازاین‌رو سنجش میزان نیتروژن اوره برای اطمینان از سلامتی و آگاهی از ابتلا به بیماری‌های مختلف کلیه توصیه می‌شود. در ادامه جدول علت تجویز آزمایش نیتروژن اوره خون را مشاهده می‌کنید.
| علت | توضیح |
|---|---|
| ارزیابی عملکرد کلیه | آزمایش BUN به همراه آزمایش کراتینین برای ارزیابی دقیق‌تر عملکرد کلیه‌ها استفاده می‌شود. |
| تشخیص بیماری‌های کلیوی | افزایش سطح BUN می‌تواند نشانه بیماری‌های کلیوی مانند گلومرولونفریت، پیلونفریت و بیماری پلی کیستیک کلیه باشد. |
| نظارت بر پیشرفت بیماری‌های کلیوی | در بیماران مبتلا به بیماری‌های کلیوی، آزمایش BUN برای نظارت بر پیشرفت بیماری و پاسخ به درمان استفاده می‌شود. |
| تشخیص سایر بیماری‌ها | افزایش سطح BUN می‌تواند نشانه سایر بیماری‌ها مانند نارسایی قلبی، خونریزی دستگاه گوارش و انسداد مجاری ادراری باشد. |
آزمایش bun/cr چیست؟
bun/cr در آزمایش خون نشانه نسبت BUN به کراتینین (BUN/Cr) است که برای افتراق علل افزایش BUN انجام می‌شود. در کم‌آبی یا کاهش خون‌رسانی به کلیه، معمولاً BUN بیشتر از کراتینین بالا می‌رود و نسبت به‌طور شاخصی افزایش می‌یابد. در آسیب درون‌کلیوی مثل نکروز توبولی حاد، هر دو شاخص بالا می‌روند اما نسبت معمولاً طبیعی یا نزدیک طبیعی می‌ماند.
آزمایش bun cr برای چیست؟
کاربرد بالینی آزمایش نسبت BUN/Cr کمک به تمایز کم‌آبی یا کاهش پرفیوژن کلیه از آسیب‌های داخل کلیه و انسداد ادراری است، به‌ویژه در بیمارانی که افزایش همزمان BUN و کراتینین دارند. این نسبت همچنین در ارزیابی خونریزی گوارشی فوقانی (که با جذب پروتئین خون افزایش BUN می‌دهد) و پایش پاسخ به درمان کم‌آبی سودمند است. تفسیر درست آن مستلزم درنظرگرفتن رژیم پروتئینی، داروها و وضعیت کبد است.
نحوه خواندن آزمایش bun در برگه جواب
در برگهٔ آزمایش، BUN معمولاً با واحد mg/dL (یا mmol/L) گزارش می‌شود و کنار آن بازهٔ مرجع آزمایشگاه درج می‌شود. ابتدا مقدار BUN را با این بازه مقایسه کنید؛ سپس کراتینین و eGFR را ببینید. اگر BUN بالاست اما کراتینین طبیعی و فرد دچار کم‌آبی، رژیم پُرپروتئین یا خونریزی گوارشی است، احتمال بروز علل غیرکلیوی بیشتر می‌شود. اگر هر دو بالا و eGFR پایین باشد، احتمال اختلال کلیوی بیشتر می‌شود و باید به نسبت BUN/Cr توجه کرد.
گام بعدی، تطبیق آزمایش با شرایط بالینی توسط است. پزشک علائم (ادم، کاهش ادرار، خستگی، خارش)، فشارخون، داروهای اخیر (به‌ویژه NSAID، مهارکننده‌های ACE/ARB، آنتی‌بیوتیک‌ها) و وضعیت هیدراتاسیون را بررسی کرده تا تفصیر آزمایش bun مشخص شود. در نهایت، روند زمانی اهمیت دارد. یک BUN بالا در یک زمان خاص معنایش با روندی که طی هفته‌ها بالا می‌رود متفاوت است.
مقدار نرمال bun در آزمایش خون چقدر است؟
به طور کلی میزان نرمال bun در آزمایش خون اکر حدود ۶ تا ۲۴ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد (۲.۱ تا ۸.۵ میلی‌مول در لیتر) طبیعی در نظر گرفته می‌شود. اما محدوده نرمال ممکن است بسته به محدوده مرجع مورد استفاده توسط آزمایشگاه و سن هر فرد متفاوت باشد. زنان معمولاً مقادیر کمتری نیتروژن اوره خون نسبت به مردان دارند. در بارداری (به‌ویژه سه‌ماههٔ دوم و سوم) و در رژیم‌های کم‌پروتئین، BUN می‌تواند پایین‌تر از حد معمول باشد. همیشه تفسیر را با بازه درج‌شده در برگهٔ همان آزمایشگاه انجام دهید.
متن انگلیسی:
personalabs
High BUN suggests kidney problems that prohibit proper function, such as in glomerular filtration. Thus, it’s often tied up with chronic kidney disease (CKD) and uremia.
ترجمه متن:
BUN بالا نشان‌دهنده مشکلات کلیوی است که عملکرد مناسب از جمله فیلتراسیون گلومرولی را منع می‌کند. بنابراین، اغلب با بیماری مزمن کلیه (CKD) و اورمی مرتبط است.
تفسیر جواب آزمایش Bun
تفسیر از سه سؤال شروع می‌شود: ۱) مقدار BUN نسبت به بازه مرجع چقدر است؟ ۲) کراتینین و eGFR چه می‌گویند؟ ۳) زمینه بالینی بیمار چیست؟ نتایج آزمایش BUN بر حسب میلی‌گرم در دسی‌لیتر (mg/dL) اندازه گیری می‌شود. سطح BUN طبیعی به سن و سایر شرایط سلامتی بستگی دارد. به طور کلی، حدود ۷ تا ۲۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یک سطح طبیعی است. سطح BUN بالاتر از حد طبیعی ممکن است نشانه این باشد که کلیه‌ها به خوبی کار نمی‌کنند. برای تفسیر آزمایش bun به شکل دقیق باید به دکتر متخصص مراجعه کنید.
آزمایش BUN دادی و می‌خوای تفسیرش کنی؟
همین الان برای تفسیر آزمایش از متخصص نوبت بگیر.
علت بالا بودن نیتروژن اوره خون چیست؟
بالا بودن bun در آزمایش خون ممکن است نشانه‌ای از عدم عملکرد مناسب کلیه‌ها باشد. اگر بیماری کلیوی ندارید و تحت دیالیز کلیه نیستید، مایعات بیشتری بنوشید. چرا که افزایش BUN در حالی که آزمایش کراتینین سرم نسبتاً پایین است می‌تواند نشان‌دهنده کم آبی بدن باشد. سطح بالای BUN در خون ممکن است به دلایل زیر باشد:
- کم‌آبی بدن، شوک یا نارسایی قلب
- رژیم غذایی پرپروتئین یا علائمی مثل تب، سوختگی و گرسنگی
- خونریزی گوارشی (به‌ویژه فوقانی)
- داروها: برخی آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضدتشنج، استروئیدها، دیورتیک‌ها و مواد حاجب
- بیماری‌های کلیوی حاد یا مزم و انسداد مجاری ادراری.
متن انگلیسی:
personalabs
Test values beyond 20 mg/dL in a BUN test are considered abnormal and can be due to various factors. However, a dangerously high BUN level, often starting from 50 mg/dL, indicates kidney damage that should be addressed immediately
ترجمه متن:
مقادیر بیش از ۲۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر در تست BUN غیرطبیعی در نظر گرفته می‌شود و می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. با این حال، سطح خطرناک BUN که اغلب از ۵۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر شروع می‌شود، نشان‌دهنده آسیب کلیوی است که باید فوراً برطرف شود.
علائم بالا بودن bun در بدن
BUN بالا به تنهایی علامت خاصی ایجاد نمی‌کند. علائم به علت زمینه‌ای و تجمع اورمی مرتبط است. در افزایش‌های خفیف و گذرا (مثلاً کم‌آبی) ممکن است علامت اندکی دیده شود. تجمع مواد زاید و اختلال تعادل مایعات یا الکترولیت‌ها می‌تواند به خستگی، تهوع، کاهش اشتها، تورم اندام‌ها و تغییر در الگوی ادرار منجر شود. پوست ممکن است خشک و خارش‌دار شود و فشارخون بالا رود. در موارد پیشرفته، گیجی، اختلال خواب و بوی آمونیاکی دهان گزارش می‌شود. مهم‌ترین علائم بالا بودن bun در آزمایش خون عبارت است از:
- خستگی، بی‌اشتهایی، تهوع و استفراغ
- تورم دست‌وپا،مچ پا و افزایش یا کاهش ادرار
- خارش پوست، خشکی و تغییر رنگ ادرار
- افزایش فشارخون و تنگی‌نفس
- اختلال تمرکز، اختلال خواب و بوی خاص دهان (آمونیاکی).
بالا بودن آزمایش نیتروژن اوره خون چه تاثیری بر فشار خون دارد؟
رابطهٔ BUN بالا با پرفشاری خون دوطرفه و عمدتاً از مسیر کلیه» است. وقتی عملکرد کلیه افت می‌کند، دفع نمک و آب مختل می‌شود، حجم داخل عروقی بالا می‌رود و فشار خون بالا می‌رود. از سوی دیگر، فشار خون بالا در بلندمدت می‌تواند به کلیه آسیب بزند و BUN را بالا ببرد. بنابراین مشاهده همزمان BUN بالا و فشارخون بالا زنگ خطری برای بررسی دقیق‌تر عملکرد کلیه، مدیریت نمک، مایعات و اصلاح دارویی است. برای بررسی دقیق این شرایط معمولا آزمایش عملکرد کلیه تجویز می‌شود.
مشکل کلیه داری و برات آزمایش bun تجویز شده؟ از پزشک راهنمایی بگیر.
علت کم بودن bun در آزمایش خون
مقدار کم BUN ممکن است به دلیل رژیم غذایی با پروتئین بسیار کم، سوء تغذیه یا آسیب شدید کبدی ایجاد شود. نوشیدن بیش از حد مایعات ممکن است باعث هیدراتاسیون بیش از حد و در نتیجه کاهش مقدار BUN شود. زنان و کودکان ممکن است سطح BUN کمتری نسبت به مردان داشته باشند و این موضوع به نحوه تجزیه پروتئین توسط بدن مربوط است.
آزمایش BUN در بارداری
در بارداری، سطوح خونی BUN و Cr کمتر است، زیرا عملکرد کلیه اغلب در حالت بارداری فوق طبیعی است. سطح پایین BUN می‌تواند به طور معمول در سه ماهه دوم یا سوم بارداری رخ دهد. اگر کلیه‌های شما قادر به حذف اوره از خون به طور معمول نباشند، سطح BUN افزایش می‌یابد. نارسایی قلبی، کم آبی بدن یا رژیم غذایی سرشار از پروتئین نیز می‌تواند سطح BUN شما را افزایش دهد. بیماری یا آسیب کبدی هم سطح BUN را کاهش می‌دهد.
سطوح بالاتر BUN و SCr در هفته ۳۰-۲۸ حاملگی حتی سطوح بالای محدوده طبیعی می‌تواند به عنوان یک علامت هشداردهنده از SGA قریب الوقوع عمل کند. افزایش تغییرات BUN و SCr در دوران بارداری هم با وزن کمتر هنگام تولد همراه خواهد بود.
نحوه انجام آزمایش نیتروژن اوره خون چگونه است؟
برای آزمایش نمونه از سیاهرگ بازو گرفته و به آزمایشگاه ارسال می‌شود. اگر فقط BUN سنجیده شود معمولاً نیازی به ناشتایی نیست؛ ولی چون اغلب همراه BMP/CMP درخواست می‌شود، ممکن است ۸–۱۲ ساعت ناشتایی لازم باشد. فرآیند نمونه‌گیری چند دقیقه طول می‌کشد و فرد بلافاصله می‌تواند به فعالیت‌های معمول بازگردد. خطرات محدود به درد و کبودی خفیف محل ورود سوزن است.
برای افزایش دقت، بهتر است قبل از نمونه‌گیری مصرف مایعات به حد کافی باشد (به‌ویژه اگر آزمایش به‌منظور بررسی روتین است) و از مصرف زیاد پروتئین درست پیش از آزمایش خودداری شود. اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید که می‌تواند بر نتیجه اثر بگذارد. به عنوان مثال برخی از داروها، از جمله کلرامفنیکل یا استرپتومایسین، ممکن است سطح BUN را کاهش دهند. در نتیجه بهتر است در مورد داروهای مصرفی با پزشک خود مشورت کنید.
چه عواملی بر نتیجه آزمایش نیتروژن اوره خون تاثیرگذار هستند؟
BUN بازتاب تعادل تولید و دفع اوره است. هرچه تولید بیشتر یا دفع کمتر باشد، عدد بالاتر می‌رود و برعکس. بنابراین هم متغیرهای سبک زندگی و هم وضعیت‌های پزشکی و داروها می‌توانند نتیجه را جابه‌جا کنند. برخی از عوامل اثرگذار بر نتیجه bun در آزمایش خون عبارتند از:
- پیروی از یک رژیم غذایی با پروتئین بالا
- کم آبی بدن
- افزایش سن (نوزادان و کودکان سطح BUN کمتری دارند.)
- مصرف برخی داروها از جمله کاربامازپین، متوترکسات و تتراسایکلین
- انسداد در سیستم ادراری که مانع از ادرار کردن می‌شود.
- استرس
- حمله قلبی
- خونریزی گوارشی (GI)
- سن و جنسیت
- خونریزی گوارشی
- بارداری (کاهش فیزیولوژیک).
آزمایش فشار خون بالا چیست؟
۴.۸ (۴۵۲۷ نظر)۴.۷ (۸۶۸ نظر)۴.۹ (۴۵۵ نظر)۵ (۲۳۹ نظر)۴.۶ (۱۷۹ نظر)۴.۵ (۱۸۶ نظر)نتیجه گیری
BUN شاخصی در دسترس و کم‌هزینه برای بررسی مقدار دفع اوره و به‌طور غیرمستقیم عملکرد کلیه است اما به‌تنهایی کافی نیست. نیتروژن اوره خون یک ماده زائد است که پس از تجزیه پروتئین در کبد شما تشکیل می شود. گاهی اوقات، در خون شاهد نیتروژن اوره بیش از حد یا خیلی کم هستیم که می‌تواند باعث مشکلات سلامتی شود. هر زمان که علائم نیتروژن اوره بالا یا پایین در خونتان وجود داشت، متخصص نفرولوژی می‌تواند bun در آزمایش خون را برای بررسی میزان عملکرد کلیه‌ها درخواست دهد و با توجه به نتیجه آن درمان مناسب را توصیه کند. تفسیر درست همیشه کنار کراتینین، eGFR و زمینه بالینی انجام می‌شود و تغییرات رژیم، آب بدن، داروها و بارداری را باید در نظر گرفت. اگر نتیجهٔ شما خارج از محدوده است، باید با پزشک مشورت کنید تا به درستی آزمایش تفسیر شود.
دکترِتو مراقب سلامت شماست!