فهرست مطالب
بدن گاهی دشمن خود میشود؛ در هپاتیت اتوایمیون، سیستم ایمنی بهجای دفاع از بدن، به سلولهای کبدی حمله میکند و التهاب مداومی ایجاد میکند که میتواند به مرور به بافت کبد آسیب بزند. این بیماری در ابتدا اغلب خاموش است، اما در صورت پیشرفت، نشانههایی مانند خستگی، زردی یا درد شکم ظاهر میشوند. اگرچه علت دقیق هپاتیت خودایمنی هنوز مشخص نیست، پژوهشها از نقش ژنتیک، عفونتها و تغییرات هورمونی خبر میدهند. بیشتر مبتلایان زنانی در سنین باروری هستند و بسیاری از آنها به سایر بیماریهای خودایمنی نیز دچارند. تشخیص زودهنگام و درمان مداوم میتواند از آسیب برگشتناپذیر کبد جلوگیری کند. در این مطلب از دکترتو، با ماهیت، علل، علائم و روشهای درمان هپاتیت اتوایمیون آشنا میشوید.
هپاتیت اتوایمیون چیست؟
در حالت عادی، سیستم ایمنی بدن وظیفه دارد از ما در برابر ویروسها، باکتریها و عوامل خارجی محافظت کند. اما در بیماری هپاتیت اتوایمیون، این سیستم دچار خطا میشود و به بافت کبد حمله میکند. این حمله مداوم باعث تخریب سلولهای کبد و التهاب میشود. علت دقیق این اختلال هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما محققان معتقدند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز آن نقش دارند.
ممکن است فرد از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به این بیماری باشد و سپس یک عامل محیطی مانند عفونتهای ویروسی (مثل هپاتیت a، هپاتیت ب یا C)، مصرف برخی داروها (مانند نیتروفورانتوئین یا مینوسایکلین) یا قرار گرفتن در معرض سموم، باعث فعال شدن سیستم ایمنی و حمله به کبد شود. زنان بیشتر از مردان (حدود ۴ برابر) و به خصوص در سنین ۱۵ تا ۴۰ سالگی و همچنین ۴۵ تا ۵۵ سالگی در معرض ابتلا به بیماری هپاتیت اتوایمیون هستند. حدود ۲۵ تا ۵۰ درصد از بیماران مبتلا به هپاتیت خودایمنی، به یک بیماری خودایمنی دیگر نیز مبتلا میشوند.
علت هپاتیت خود ایمنی چیست؟
هپاتیت خودایمنی ناشی از حمله اشتباه سیستم ایمنی بدن به سلولهای سالم کبد است. علت دقیق این نوع هپاتیت هنوز کاملاً مشخص نیست، اما به نظر میرسد ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی نقش داشته باشند. این نوع هپاتیت بیشتر در زنان مشاهده میشود. برخلاف انواع هپاتیت ویروسی، هپاتیت خودایمنی با داروهای ضدالتهابی و سرکوبکننده سیستم ایمنی درمان میشود. عدم درمان مناسب میتواند منجر به آسیب دائمی کبد یا سیروز شود. تشخیص این بیماری معمولاً با آزمایشات خونی و بیوپسی کبد صورت میگیرد.
همه افراد دارای زمینه ژنتیک بیمار نمیشوند و وجود محرکهای بیرونی و وضعیت هورمونی نیز نقش دارد. به همین دلیل، بیماری در زنان شایعتر است و در برخی دورههای زندگی مثل پس از زایمان ممکن است شعلهور شود. شناخت عوامل قابل تغییر مانند داروهای کبدآزار و مدیریت بیماریهای خودایمنی همراه، به کاهش عود کمک میکند.
علائم مشکوک شبیه به هپاتیت اتوایمیون داری؟
همین الان بهترین دکتر متخصص رو پیدا کن.
علائم هپاتیت اتوایمیون
نشانههای هپاتیت خودایمنی میتوانند خفیف و مبهم باشند و همین موضوع باعث تأخیر در مراجعه به پزشگ میشود. شایعترین نشانههای هپاتیت اتوایمیون شامل خستگی مداوم، کاهش تحمل فعالیت، احساس سنگینی یا درد مبهم در قسمت فوقانی راست شکم و گاهی تهوع و کاهش اشتها است. در برخی بیماران خودایمنی علائم هپاتیت شامل، زردی پوست و چشمها، تیره شدن ادرار و روشن شدن مدفوع دیده میشود که نشاندهنده درگیری بیشتری است. درد مفاصل و علائم همراه از سایر بیماریهای خودایمنی نیز ممکن است وجود داشته باشد.
وقتی بیماری بیشتر عود میکند، علائم بیمار هنگام مراجعه به پزشک پررنگتر است و آنزیمهای کبدی به طور قابل توجهی بالا میروند. برخی مبتلایان دچار کهیر یا ضایعات پوستی، عدم تمرکز، و بیحالی میشوند که کیفیت زندگی را کاهش میدهد. در صورت پیشرفت طولانیمدت، علائم سیروز مانند ورم پا، آسیت و اسپایدر آنژیوم ظاهر میشود. توجه به علائم اولیه و انجام آزمایشها میتواند جلوی عوارض دیررس را بگیرد. برخی از اصلیترین علائم هپاتیت اتوایمیون عبارتند از:
- خستگی شدید و مزمن
- زردی پوست و چشم (یرقان)
- درد مفاصل و عضلات
- درد در ناحیه شکم
- بزرگ شدن کبد یا طحال
- تیرگی رنگ ادرار و روشن شدن رنگ مدفوع
- بثورات پوستی یا آکنه
- از دست دادن اشتها و کاهش وزن
- قاعدگیهای نامنظم یا قطع آن
منظور از هپاتیت غیرفعال چیست؟
متن انگیسی:
به نقل از hopkinsmedicine
Experts don’t know what causes autoimmune hepatitis. It is linked to a disorder called hypergammaglobulinemia. This disorder occurs when you have too many protein antibodies in your blood. It may be caused by a long-term (chronic) infection or certain blood diseases.
ترجمه فارسی:
کارشناسان هنوز نمیدانند علت هپاتیت خودایمنی چیست. این بیماری با اختلالی به نام هایپرگاماگلوبولینمی مرتبط است. این اختلال زمانی رخ میدهد که مقدار آنتیبادیهای پروتئینی در خون بیش از حد شود. ممکن است این وضعیت بر اثر عفونت طولانیمدت یا برخی بیماریهای خونی ایجاد شود.
انواع هپاتیت اتوایمیون
از نظر الگوی آنتیبادیها و سن بروز، هپاتیت اتوایمیون به چند زیرگروه طبقهبندی میشود. این تقسیمبندی به پزشک کمک میکند تا احتمال همراهی با سایر بیماریهای خودایمنی، پاسخ به درمان و خطر عود را بهتر برآورد کند. اگرچه اصول درمان در همه انواع مشابه است، شناخت نوع بیماری در انتخاب داروهای جایگزین یا همراه اهمیت دارد. تمایز دقیق معمولاً با ترکیب آزمایشهای سرولوژیک و بیوپسی صورت میگیرد. بهصورتکلی هپاتیت خودایمنی به دو نوع اصلی تقسیم میشود که تشخیص آن به نوع آنتیبادیهای موجود در خون بستگی دارد:
- هپاتیت خودایمنی نوع ۱: این نوع شایعترین نوع بیماری است و در هر سنی ممکن است رخ دهد. مشخصه اصلی آن وجود آنتیبادیهای ANA (آنتیبادی هستهای ضد هسته) و SMA (آنتیبادی عضله صاف) در آزمایش خون است.
- هپاتیت خودایمنی نوع ۲: این نوع بیشتر در کودکان و نوجوانان دیده میشود و معمولاً شدت بیشتری دارد. در این نوع، آنتیبادیهای LKM-1 (آنتیبادی میکروسومی کبد و کلیه نوع ۱) در خون یافت میشوند.
هپاتیت اتوایمیون در کودکان
این نوع از هپاتیت در کودکان، بیماری میتواند سریعتر پیشروی کند و گاهی با زردی یا خستگی شدید خود را نشان دهد. نوع دو در این سنین شایعتر است و ممکن است همزمان علائم سایر اختلالات خودایمنی مانند تیروئیدیت یا سلیاک دیده شود. شروع بهموقع درمان با داروهای مناسب شانس کنترل بلندمدت را بالا میبرد. پیگیری رشد، تغذیه و سلامت استخوان در این گروه اهمیت ویژه دارد.
هپاتیت اتوایمیون را چطور تشخیص می دهند؟
تشخیص این بیماری نیازمند ارزیابی دقیق توسط پزشک متخصص گوارش و کبد است. مراحل اصلی تشخیص عبارتند از:
- معاینه فیزیکی و بررسی علائم: پزشک در ابتدا علائم شما و سابقه پزشکی را بررسی میکند
- آزمایش هپاتیت: این آزمایش کلیدیترین گام است. در این آزمایش، سطح آنزیمهای کبدی (ALT و AST)، بیلیروبین، سطح ایمونوگلوبولین G (IgG) و همچنین وجود آنتیبادیهای خاص (مانند ANA و SMA) بررسی میشود
- تصویربرداری: از روشهایی مانند سونوگرافی یا CT اسکن برای ارزیابی اندازه و بافت کبد و رد سایر بیماریهای کبدی استفاده میشود
- بیوپسی کبد (نمونهبرداری از کبد): این روش مهمترین راه برای تشخیص قطعی هپاتیت اتوایمیون است. در بیوپسی، پزشک با استفاده از یک سوزن نازک، نمونه کوچکی از بافت کبد را برمیدارد و برای بررسی آسیب، التهاب و فیبروز به آزمایشگاه میفرستد
هپاتیت اتوایمیون داری؟ همین الان برای درمان اقدام کن.
آیا درمان قطعی هپاتیت اتوایمیون ممکن است؟
متاسفانه، هپاتیت خودایمنی درمان قطعی ندارد، اما با استفاده از دارو میتوان آن را به خوبی کنترل کرد و از پیشرفت آن به سمت سیروز و نارسایی کبد جلوگیری نمود. هدف اصلی درمان هپاتیت خودایمنی، سرکوب سیستم ایمنی بدن و کاهش التهاب است. اصلاح سبک زندگی، واکسیناسیون مناسب و پرهیز از الکل به درمان کمک میکند. داروهای اصلی مورد استفاده در درمان این بیماری شامل موارد زیر است:
- کورتیکواستروئیدها (مانند پردنیزولون): این داروها خط اول درمان هستند و به سرعت التهاب را کاهش میدهند. معمولاً درمان با دوز بالا آغاز شده و به تدریج دوز آن کاهش مییابد.
- داروهای سرکوبکننده سیستم ایمنی (مانند آزاتیوپرین): این داروها معمولاً در کنار کورتیکواستروئیدها تجویز میشوند تا بتوان دوز پردنیزولون را کاهش داد و عوارض جانبی آن را کنترل کرد.
- دوره بهبودی (Remission): هدف از درمان، رساندن بیمار به دوره بهبودی است که در آن، علائم بیماری از بین میروند و آزمایشهای کبدی به حالت عادی بازمیگردند. با این حال، بسیاری از بیماران پس از قطع دارو دچار عود (Relapse) بیماری میشوند و باید درمان را دوباره آغاز کنند. به همین دلیل، اکثر افراد مبتلا به این بیماری باید برای سالها و گاهی تا پایان عمر از دارو استفاده کنند.
در مواردی که بیماری به شدت پیشرفت کرده و کبد آسیب دیده و دیگر قادر به عملکرد نیست، پیوند کبد یکی از اصلیترین و آخرین راه های درمان هپاتیت خواهد بود.
با رژیم غذایی مناسب انواع هپاتیت از جمله رژیم غذایی هپاتیت خودایمنی آشنا شوید.
آیا هپاتیت اتوایمیون خطرناک است؟
بدون درمان، التهاب پایدار کبد میتواند به فیبروز پیشرونده، سیروز و پیامدهایی مانند آسیت، واریس مری و انسفالوپاتی منجر شود. در برخی بیماران، خطر کارسینوم هپاتوسلولار اندکی افزایش مییابد و به همین دلیل در موارد پرریسک، پایش سونوگرافی و آزمایشات دورهای توصیه میشود. همراهی با بیماریهای خودایمنی دیگر مانند تیروئیدیت، پسوریازیس یا سلیاک نیز بر پیچیدگی مدیریت میافزاید و نیازمند نگاه چندتخصصی است.
خبر خوب این است که با تشخیص بهموقع و درمان استاندارد، بیشتر بیماران به فروکش میرسند و از عوارض جدی پیشگیری میشود. توجه به علائم عود، مصرف منظم دارو و پیگیری آزمایشها پایه موفقیت است. در دورههای خاص زندگی مانند بارداری یا پس از زایمان، برنامه پیگیری نزدیکتر لازم است. گفتوگو با پزشک درباره واکسیناسیون و داروهای بیخطر نقش مهمی در ایمنی درمان دارد. آگاهی از راه های پیشگیری از ابتلا به بیماری هپاتیت نیز بسیار کمککننده است.
۴.۷ (۱۹۶۵ نظر)۴.۶ (۱۴۹۳ نظر)۴.۹ (۸۸۹ نظر)۴.۲ (۱۰۱۷ نظر)۴.۶ (۹۲۸ نظر)۴.۹ (۸۱۵ نظر)نتیجه گیری
هپاتیت اتوایمیون بیماریای مزمن اما قابلکنترل است که در آن، بدن بهجای حفاظت از بدن، به بافت خود حمله میکند. در صورت بیتوجهی، التهاب طولانیمدت میتواند به سیروز، نارسایی و حتی سرطان کبد منجر شود. درمان هدفمند با داروهای ضدالتهاب و سرکوبکننده ایمنی، کلید رسیدن به فروکش بیماری است. رعایت دقیق برنامه درمانی، پیگیری آزمایشهای دورهای و پرهیز از عوامل محرک، احتمال عود و پیشرفت بیماری را کاهش میدهد. اگرچه درمان قطعی وجود ندارد، اما تشخیص زودهنگام و پایبندی به مراقبت مداوم میتواند کیفیت زندگی بیماران را حفظ کرده و از بروز عوارض جدی پیشگیری کند.