فهرست مطالب
خارش مقعد می تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود و حتی گاهی این خارش به علت یک بیماری زمینهای است. معمولا همراه خارش، فرد درد، سوزش و قرمزی هم در ناحیه مقعد دارد و این درد می تواند بسیار ناراحتکننده باشد. درمان خارش مقعد به این بستگی دارد که علت چیست و چه چیزی باعث این خارش در مقعد شده است. از مشکلات پوستی گرفته تا ناراحتیها و اختلالات روده و عفونتهای انگلی و باکتریایی، همگی میتوانند باعث خارش در مقعد شوند. در نتیجه قطعا راهکارهای درمان خارش مقعد متفاوت است. اگر خارش این ناحیه باعث کلافگی شما شده و قصد استفاده از این روشهای درمانی را دارید بهتر است قبل از اقدام خودسرانه با یک متخصص گوارش یا داخلی در این باره مشورت کنید. شما میتوانید از سامانه دکترتو نسبت به تعیین وقت ویزیت حضوری یا مشاوره آنلاین با بهترین پزشکان اقدام کنید.
درمان خارش مقعد چیست؟ (برای خارش مقعد چه باید کرد)
برای درمان کردن خارش مقعد باید ابتدا علت آن را مشخص کرد. اغلب موارد خارش مقعد را می توان در خانه و بدون نیاز به مراجعه به پزشک درمان کرد. از رعایت بهداشت ناحیه مقعد گرفته تا مصرف برخی پماد و داروهای بدون نسخه موضعی، همگی میتوانند به درمان خارش مقعد کمک کنند. با این حال گاهی این خارش و ناراحتی به این راحتیها درمان نمیشود و باید حتما برای درمان کامل، به پزشک مراجعه کرد. پزشک با بررسی شرایط و علائم شما، از بهترین داروها برای رفع خارش در این ناحیه استفاده میکند. به صورت کلی رویکردهای درمان خارش مقعد شامل موارد زیر می شود:
- رعایت بهداشت مقعد و تمیز و خشک نگه داشتن آن
- تغییر رژیم غذایی
- استفاده از داروها و کرمهای بدون نسخه به صورت موضعی؛ از کرمهای موضعی بدون نسخه مانند اکسید روی، کرم هیدروکورتیزون یا کرم موضعی کپساسین برای تسکین خارش مقعد استفاده کنید.
- نرم و مرطوب نگه داشتن ناحیه مقعد
- بررسی علائمی که همراه با خارش مقعد ایجاد میشوند.
- مراجعه به پزشک در صورتی که بعد از گذشت چند هفته علائم خارش کمتر نشد یا این که علائم ناراحتکننده دیگری هم به همراه خارش وجود داشت.
اگر خارش زندگی روزمره شما را مختل کرد و حتی پس از درمانهای خودمراقبتی هم خارش مقعد بدتر شد، باید به پزشک مراجعه کنید. در این شرایط روش های درمان کردن خارش در ناحیه مقعد متفاوت است و به بررسیهای تخصصیتری نیاز است. پزشک با در نظر گرفتن سن بیماران و سایر بیماریهای زمینهای احتمالی، از درمان مناسب برای رفع خارش مقعد استفاده خواهد کرد.
روش درمانی | در کودکان | در بزرگسالان |
---|---|---|
درمان انگلها (کرمهای معقدی) | داروهای ضدانگل شایعترین درمان برای کودکان هستند. داروهای شربت مانند “پیرانتل پاموات” تجویز میشود. | در بزرگسالان نیز داروهای ضدانگل مانند “پیرانتل پاموات” یا داروهای تجویزی دیگر برای درمان کرمها استفاده میشود. |
حمام نشستن (Sitz Bath) | حمام نشستن در آب گرم میتواند برای کودکان برای تسکین خارش و التهاب مفید باشد. | بزرگسالان نیز میتوانند از حمام نشستن برای کاهش التهاب و خارش استفاده کنند. در این روش میتوان از نمک اپسوم نیز استفاده کرد. |
پمادهای ضدالتهاب (هیدروکورتیزون) | پماد هیدروکورتیزون میتواند برای کودکان برای کاهش التهاب و خارش مورد استفاده قرار گیرد (با مشورت پزشک). | در بزرگسالان نیز از کرمها یا پمادهای حاوی هیدروکورتیزون برای کاهش التهاب و خارش استفاده میشود. |
پوشک مناسب (در کودکان) | استفاده از پوشکهای مناسب و تغییر مکرر آن برای جلوگیری از رطوبت و حساسیت پوست بسیار مهم است. | در بزرگسالان چنین درمانی لازم نیست، اما استفاده از لباسهای گشاد و راحت برای جلوگیری از رطوبت و تحریک پوست مفید است. |
داروهای ضدقارچ | در صورت ابتلا به عفونت قارچی، داروهای ضدقارچ مانند کرمهای موضعی میتوانند استفاده شوند. | بزرگسالان نیز برای درمان عفونتهای قارچی میتوانند از کرمها یا پمادهای ضدقارچ استفاده کنند. |
آنتیهیستامینها | برای کاهش آلرژی و حساسیت پوستی، آنتیهیستامینها میتوانند برای کودکان تجویز شوند. | در بزرگسالان نیز اگر خارش به دلیل آلرژی باشد، آنتیهیستامینها برای کاهش علائم حساسیت استفاده میشوند. |
پمادهای مرطوبکننده | استفاده از کرمها و پمادهای مرطوبکننده برای تسکین پوست خشک و حساس توصیه میشود. | در بزرگسالان نیز مرطوبکنندهها برای درمان خشکی پوست و تسکین التهاب استفاده میشود. |
کنترل یبوست (در صورت نیاز) | استفاده از ملینها یا تغییرات در رژیم غذایی (فیبر بیشتر) برای جلوگیری از یبوست در کودکان مهم است. | بزرگسالان نیز برای کنترل یبوست میتوانند از ملینها، فیبر بیشتر در رژیم غذایی یا داروهای تجویزی استفاده کنند. |
مشاوره پزشک برای عفونتهای باکتریایی | در صورت وجود عفونت باکتریایی، پزشک داروهای آنتیبیوتیک موضعی یا خوراکی تجویز میکند. | در بزرگسالان، اگر عفونت باکتریایی وجود داشته باشد، پزشک آنتیبیوتیکها را تجویز میکند. |
۱. درمان خارش مقعد کودکان
در کودکان برای درمان خارش مقعد باید ابتدا از بهداشت و تمیزی ناحیه مقعد مطمئن شد. در بیشتر مواقع به دلیل این که کودکان نمیتوانند به خوبی ناحیه مقعد را تمیز کنند، خارش و سوزش دارند. با این حال اصلیترین دلیل خارش مقعد در کودکان، انگلها هستند. به همین دلیل مهم است که برای رفع خارش در آنها به یک پزشک مراجعه کرد. ممکن است برای درمان خارش کودکان به درمان با داروهای ضد انگل نیاز باشد. البته کرمهای بدون نسخه مانند هیدروکورتیزون یک درصد هم میتوانند به مدت یک هفته برای تسکین خارش استفاده شوند. در صورتی که خارش مقعد کودکان ادامه داشته باشد، برای درمان آن باید حتما به پزشک مراجعه کرد، چرا که استفاده بیش از یک هفته از کرمها و پمادهای استروئیدی مجاز نیست و می تواند باعث تحریک پوست کودک شود.
۲. درمان خارش مقعد بزرگسالان
در بزرگسالان معمولا خارش ناحیه مقعد، یک علت پزشکی دارد. از عفونتهای پوستی قارچی گرفته تا هموروئید یا شقاق و عفونتهای باکتریایی، همگی می تواند علت خارش ناحیه مقعد بزرگسالان باشد. اگر در بزرگسالان خارش مقعد با اقدامات خودمراقبتی بهتر نشود، باید برای پیگیری درمان حتما به پزشک متخصص مراجعه کرد. مراحل درمان خارش مقعد در بزرگسالان شامل موارد زیر است:
- رعایت رژیم غذایی و بهداشت ناحیه مقعد
- استفاده از کرمهای مرطوب کننده و پمادهای بدون نسخه ضد خارش به مدت یک هفته
- مراجعه به پزشک برای بررسی مشکل و تجویز داروهای مناسب برای درمان کردن علت خارش در ناحیه مقعد
- در مواردی که هموروئید شدید و مزمن علت خارش مقعد در بزرگسالان است، شاید به روشهای درمانی تهاجمیتر مانند لیزردرمانی یا جراحی بواسیر نیاز باشد.
- سوزاندن و مسدود کردن کانال خروجی مدفوع در مواردی که فیستول علت خارش مقعد در بزرگسالان است.
دارو برای خارش مقعد
دارو برای خارش مقعد یکی از موثرترین روشها به حساب میآید. برای درمان خارش مقعد با کمک داروها، اول از همه باید علت خارش مشخص شود. در کل داروهای زیر برای درمان خارش مقعد تجویز میشوند:
- کرمها و پمادهای ضد خارش مانند هیدروکورتیزون یا کپساسین موضعی؛ کورتیکواستروئیدها میتوانند التهاب را کاهش دهند
- نرمکنندهها و کرمهای بازدارنده مانند ژل هیدروکسید آلومینیوم، کره کاکائو و گلیسیرین یک مانع فیزیکی برای محافظت از پوست ایجاد میکنند.
- پمادهای تسکین دهنده مانند بیسموت ساب گالات یا اکسید روی
- آنتیبیوتیکهای خوراکی و موضعی برای درمان عفونتهای باکتریایی مانند تتراسایکلین یا مترونیدازول
- پمادهای موضعی و داروهای خوراکی ضد قارچ برای درمان عفونت پوستی قارچی
- پمادها و داروهای ضد انگل
- درمان بواسیر یا هموروئید با داروهای آنتی هموروئید
- استفاده از داروهای آنتیهیستامین برای تسکین خارشهای شدید و مزمن در شب
- داروهای کنترلکننده اسهال مزمن
- پمادها و کرمهای مسکن مانند لیدوکائین
درمان سریع خارش مقعد
در بسیاری از مواقع زمانی که علت خارش در ناحیه مقعد یک علت پزشکی مانند عفونت یا هموروئید است، تنها با درمان کامل علت خارش می توان آن را برای همیشه درمان کرد. اما زمانی که این خارش تا تکمیل شدن دوره درمان بسیار ناراحتکننده است، می توان با کمک برخی درمانهای فوری، موقتا خارش مقعد را تسکین داد. مسکنهایی مانند ژل لیدوکائین، میتوانند درد و خارش را خیلی سریع تسکین دهند. معمولا پمادهای موضعی استروئیدی هم خارش شدید را کنترل میکنند. از طرفی زمانی که خارش شدید در شب باعث مختل شدن خواب می شود، از داروهای آنتی آلرژی مانند آنتیهیستامینهای خوراکی برای درمان خارش مقعد استفاده می شود.
یکی دیگر از روشهایی که می توان با کمک آن خیلی فوری و سریع خارش ناحیه مقعد را تسکین داد، استفاده از کرمهای موضعی نرمکننده و تسکین دهنده مانند وازلین یا گلیسیرین است. این کرمها با ایجاد یک لایه محافظ روی پوست ناحیه مقعد، از آسیب بیشتر جلوگیری میکنند و به صورت موثری خارش را کاهش میدهند.
۱. درمان خانگی خارش مقعد
در بیشتر مواقع می توان خارش مقعد را با راهحلهای خودمراقبتی در خانه برطرف کرد. درمان خانگی خارش مقعد شامل چندین رویکرد مختلف است؛ از تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی گرفته تا رعایت بهداشت فردی و استفاده از یک سری کرمهای بدون نسخه، همگی میتوانند برای درمان خارش مقعد در خانه موثر باشند. در کل درمان خانگی خارش مقعد شامل موارد زیر است:
- اجتناب از محرکهای شناخته شده؛ خصوصا کرمها یا شویندههای عطری و حساسیتزا
- تمیز نگه داشتن ناحیه مقعد و شستوشوی کامل آن بعد از اجابت مزاج
- خشک کردن ناحیه مقعد و نرم کردن آن با وازلین یا گلیسیرین
- حمام آب گرم و قرار دادن باسن در یک تشت آب گرم برای مدت ۲۰ دقیقه
- استفاده از روغن نارگیل برای نرم کردن پوست آسیب دیده ناحیه مقعد
- استفاده از پودر بچه در ناحیه مقعد
- اجتناب از خاراندن ناحیه مقعد
- عوض کردن مداوم لباس زیر و استفاده از لباس زیر نخی و گشاد
- استفاده از داروهای گیاهی مانند دمنوش ختمی یا دمنوش گشنیز برای درمان خانگی خارش مقعد
- استفاده از ژل آلوئه ورا به صورت موضعی در ناحیه مقعد
- استفاده از پاککنندههای ملایم برای ناحیه مقعد مانند پاک کننده روغنی Balneol
- استفاده از محلول آب و سرکه سفید برای ضدعفونیکردن و شستن ناحیه مقعد
- استفاده از پمادهای موضعی بدون نسخه برای تسکین خارش مانند پماد هیدروکورتیزون یک درصد
- استفاده از کرمهای تسکین دهنده مانند زینک اکساید
۲. درمان خارش مقعد با تغذیه مناسب
یکی از بهترین کارهایی که می توان برای درمان خارش مقعد انجام داد، تغییر رژیم غذایی است، چرا که عمدتا اسهال شدید و مزمن یا یبوست می تواند باعث تشدید خارش در ناحیه مقعد شود. به همین دلیل تغییر رژیم غذایی و داشتن یک تغذیه مناسب، تاثیر زیادی در کاهش خارش در ناحیه مقعد دارد.
داشتن یک رژیم غذایی غنی از فیبر کمک زیادی به بهبود سلامت گوارشی میکند. غذاهایی مانند غلات کامل، سبزیجات و میوههای تازه و حتی مصرف مکملهای غنی از فیبر می تواند با رفع یبوست و بهبود اجابت مزاج، جلوی خارش مزمن مقعد را بگیرد.
علاوه بر این، کسانی که خارش مقعد دارند بهتر است برخی غذاها را از رژیم غذاییشان حذف کنند. مصرف غذاهایی که موجب حساسیت میشوند، می تواند یکی از علل خارش در ناحیه مقعد باشد. به همین دلیل شاید با حذف این غذاها و نوشیدنیهای حساسیتزا بتوان تا حدود زیادی جلوی خارش مقعد را گرفت یا آن را کاهش داد. حتی گاهی مصرف مواد لبنی می تواند باعث حساسیت و خارش در ناحیه مقعد شود. در نتیجه عمدتا پزشک به کسانی که خارش مقعد دارند توصیه میکند تا از مصرف مواد غذایی زیر، تا زمانی که علائم آنها برطرف شود، اجتناب کنند:
- چای و قهوه و سایر نوشیدنیهای حاوی کافئین
- نوشیدنیهای گازدار و الکلی
- مرکبات
- فلفل یا غذاهای تند و پرادویه
- محصولات لبنی
- سس گوجه فرنگی و گوجه
- مصرف بیش از حد غذاهای ملین
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
خارش مقعد یک مشکل رایج است و انتخاب سبک زندگی یا استفاده از داروهای بدون نسخه معمولا می تواند آن را برطرف کند. اگر درمانهای مورد استفاده، خارش را ظرف ۳ تا ۶ هفته برطرف نکرد، پزشک ممکن است فرد را به متخصص ارجاع دهد تا پزشک متخصص با بررسی علائم و انجام معاینات تخصصی لازم، ابتدا علت خارش مقعد را تشخیص دهد و سپس بر اساس آن، از بهترین شیوه برای درمان خارش مقعد استفاده کند. علاوه بر این اگر از همان ابتدا خارش مداوم یا شدید باشد یا با دیگر علائم ناراحتکننده همراه باشد، فرد باید فورا به دکتر گوارش یا دکتر متخصص داخلی مراجعه کند. در موارد نادر، ممکن است یک بیماری زمینهای وجود داشته باشد که نیاز به مراقبت و درمان پزشکی دارد. درمان یک بیماری زمینهای میتواند به توقف خارش کمک کرده و از بروز عوارض شدیدتر جلوگیری خواهد کرد. اما اگر فرصت حضور در مطب ندارید میتوانید از سامانه دکتر داخلی آنلاین دکترتو با بهترین پزشکان مشورت کنید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!