بیماری مالاریا چیست و چه علائم و عوارضی دارد؟

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

مالاریا نوعی بیماری انگلی شایع است که از نیش پشه آلوده به انسان منتقل می‌شود. انگل تک یاخته پلاسمودیوم در خون انسان عامل اصلی بیماری مالاریا است که با علائمی مثل تهوع شدید، تب بالا و لرز خودش را نشان می‌دهد. سالانه ۲۱۰ میلیون نفر در سراسر دنیا به این بیماری مبتلا می‌شوند و از این تعداد ۴۴۰ هزار نفر جان خود را از دست می‌دهند. در ادامه این مطلب با ما باشید تا با مالاریا و علائم و عامل این بیماری بیشتر آشنا شوید. اگر شما یا نزدیکانتان علائم مشکوک این بیماری را دارید، باید به متخصص عفونی مراجعه کنید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه‌بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره تلفنی با دکتر عفونی وجود دارد.

بیماری مالاریا چیست؟

بیماری پشه مالاریا یا تب نوبه نوعی بیماری انگلی است که با ورود تک‌سلولی پلاسمودیوم در خون ایجاد می‌شود. درواقع، نیش پشه آنوفل این بیماری را به انسان منتقل می‌کند. سپس پلاسمودیم وارد گلبول‌های قرمز خون شده و در آنجا رشد می‌کند. پس از تکثیر، سلول‌های قرمز خون را پاره می‌کند و علائم این بیماری پدیدار می‌شوند. این بیماری گونه‌های مختلفی دارد که ۳ گونه شایع آن در ایران ویواکس، فالسیپاروم و ملاریه هستند. شدیدترین و خطرناک‌ترین نوع آن هم فالسیپاروم است.

متن انگلیسی:
Anopheles mosquitoes are the type of mosquito that transmit malaria from one person to another. Not all Anopheles mosquitoes have malaria, but if they bite a person with malaria, they can become infectious.
ترجمه فارسی:
آنوفل‌ها نوعی پشه هستند که مالاریا را از یک فرد به فرد دیگر منتقل می‌کنند. همه پشه‌های آنوفل مالاریا ندارند، اما اگر فرد مبتلا به مالاریا را گاز بگیرند می‌توانند عفونی شوند.

به نقل از سایت cdc

نام دیگر بیماری مالاریا چیست؟

نام دیگر بیماری مالاریا تب نوبه، تب متناوب، تب و لرز و پالدویسم است. به کسی که به این بیماری مبتلا می‌شود هم مالاریال (Malarial) می‌گویند.

علائم مالاریا در کودکان و بزرگسالان

اولین علائم فردی که به این بیماری مبتلا می‌شود احساس سرما و لرز است که به تب و نهایت عرق ختم می‌شود. این بیماری می‌تواند علت قطع نشدن تب در کودکان باشد که حمله مالاریا نام دارد. از دیگر علائم ابتلا به این بیماری عبارت‌اند از:

• سردرد مداوم
• حالت‌تهوع و استفراغ
• خستگی مفرط و درد عضلانی
• درد قفسه سینه یا شکم
• سرفه
• عرق‌کردن

تب و لرز از علائم اولیه بیماری مالاریا است؟

تب و لرز از علائم اولیه چرخه حمله پشه مالاریا است که بیشتر بیماران آن را تجربه می‌کنند.  علت لرز ناگهانی بدن در بیماری مالاریا از بین رفتن غشای گلبول‌های قرمز خون است.

کم خونی داسی شکل و مالاریا

از علائم بیماران کم خونی داسی که به مالاریا مبتلا هستند می‌توان به تب، رنگ پریدگی و زردی اشاره کرد. ارتباط مالاریا با کم خونی داسی شکل این است که اگر پشه‌ای که میکروب مالاریا را حمل می‌کند کسی را با ویژگی بیماری کم خونی داسی شکل گاز بگیرد، فرد به احتمال زیاد به اندازه دیگران که به بیماری داسی شکل مبتلا نیستند، بیمار نمی‌شود.

این اتفاق به این دلیل است که افرادی که دارای ویژگی سلول‌های داسی هستند، همچنان سلول‌های قرمز خون دارند که چرخه مالاریا به آن حمله نکرده است. در نتیجه این سلول‌ها رشد میکروب مالاریا را دشوار می‌کنند.

ناقل بیماری مالاریا چه علائمی دارد؟

حتما با متخصص عفونی مشورت کن.

دکتر عفونی آنلایندکتر متخصص عفونی

عامل بیماری مالاریا چیست؟

انگل تک سلولی پلاسمودیوم عامل این بیماری است که از طریق نیش پشه آنوفل ماده به انسان منتقل می‌شود. در ایران ۱۹ نوع پشه آنوفل داریم که ۷ گونه آن عامل این بیماری هستند و معمولا شب‌ها خون‌خواری دارند.

مالاریا واگیردار است؟

بیماری مالاریا با ارتباط خونی منتقل می‌شود. افراد مبتلا به مالاریای درمان نشده ممکن است عفونت را به پشه‌ای که آنها را گاز می‌گیرد منتقل کنند. این پشه‌های آلوده نیز با گاز گرفتن و آلوده کردن افراد سالم، بیماری را گسترش می‌دهند. گسترش مستقیم مالاریا از یک فرد به فرد دیگر رخ نمی‌دهد.

شایعترین راه انتقال بیماری مالاریا چیست؟

شایعترین راه انتقال بیماری مالاریا گاز گرفته شدن توسط پشه آنوفل است. بیشتر افراد وقتی توسط پشه‌ای که انگل مالاریا را حمل می‌کند گاز گرفته شوند، به مالاریا مبتلا می‌شوند. فقط پشه‌های آنوفل ماده می‌توانند مالاریا را از یک فرد به فرد دیگر منتقل کنند. برای اینکه پشه آنوفل‌ها آلوده شوند، باید از فردی که قبلا به انگل‌های مالاریا آلوده شده است، گاز بگیرند یا یک وعده غذایی خون بخورند.

پشه مالاریا در کجا زندگی می کند؟

پشه مالاریا که عامل بیماری انگلی منتقله مالاریا است در کشورهای مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری زندگی می‌کند.

عکس نیش پشه مالاریا

مالاریا توسط ویروس یا باکتری ایجاد نمی‌شود. این بیماری توسط انگلی به نام پلاسمودیوم ایجاد می‌شود که به طور معمول از طریق پشه‌های آلوده گسترش می‌یابد. عکس و مشخصات پشه مالاریا یا ملاریا را در عکس زیر مشاهده می‌کنید.

تشخیص انواع بیماری مالاریا

متخصص عفونی برای تشخیص این بیماری سوابق بیمار را بررسی می‌کند و پس از معاینه بالینی دستور آزمایش خون می‌دهد. چرا که تنها راه تشخیص بیماری‌های عفونی مثل مالاریا انجام آزمایش خون و بررسی هموگلوبین در آزمایش خون است. متخصص عفونی با مشاهده نتیجه این تست همراه با آزمایش‌های خونی دیگر می‌تواند عوارض احتمالی جدی و شدید این نوع بیماری عفونی را تشخیص بدهد.

درمان مالاریا (آیا بیماری مالاریا درمان دارد؟)

برای درمان این بیماری معمولا متخصص عفونی داروهایی را برای کشتن انگل تجویز می‌کند. البته نوع درمان و طول مدت درمان بسته به عوامل زیر متفاوت خواهد بود:

• شدت علائم بیماری
• نوع انگل عامل عفونت
• سن بیمار
• باردار بودن بیمار

داروی مالاریا چیست؟

داروهایی که متخصص عفونی برای درمان این بیماری تجویز می‌کند عبارت‌اند از آنتی‌بیوتیک‌ها، کلروکین، Amodiaquine ، قرص هیدروکسی کلروکین سولفات، پریمتامین، Proguanil ، سولفانامید، مفلوکین، Atovaquone ، پریماکین، کپسول داکسی سایکلین و کلیندامایسین.

واکسن مالاریا

واکسن‌های مالاریا نیز ساخته شدند که برای مسافران بیشترین کاربرد را دارند. این واکسن مالاریای شدید را تا ۳۰ درصد و مرگ و میر ناشی از آن را تا ۱۳ درصد کاهش می‌دهد.

درمان جای نیش پشه مالاریا

برای درمان زخم پشه مالاریا می‌توانید از روش‌هایی مانند استفاده موضعی از خمیر جو دوسر، قرار دادن یک تکه پارچه سرد و مالیدن عسل استفاده کنید.

درمان مالاریا فالسیپاروم

داروی کلروکین و پریماکین دو داروی اصلی برای درمان افراد مبتلا به پلاسمودیوم ویواکس و فالسیپاروم هستند. میزان دوز پریماکین برای درمان مالاریا در بزگسالان ۳۰ تا ۴۵ میلی‌گرم در روز و بچه‌ها ۰.۲۵ میلی‌گرم به ازای هر یک کیلو وزن بیمار است که برای ۲ تا ۳ هفته مصرف می‌شود.

نوزادان زیر یکسال و خانم‌های باردار و افرادی که از کمبود G6PD رنج می‌برند برای مصرف پریماکین باید با پزشک مشورت کنند. پس از مشاهده علائم این بیماری عفونی مثل تب، لرز، حالت‌تهوع شدید و تعریق حاصل از گزیدگی پشه مالاریا حتی با وجود مصرف دارو، بلافاصله به پزشک متخصص عفونی مراجعه کنید و بدون مشورت هیچ دارویی سرخود مصرف نکنید.

درمان مالاریا در طب سنتی

طب سنتی برای درمان مریضی مالاریا ترکیب روغن گنه گنه و روغن بادام تلخ را برای ماساژ بدن تجویز می‌کند. روغن گنه گنه خاصیت تب‌بر دارد و برای همین داروی درمان مالاریا در طب سنتی است. مصرف خوراکی این روغن گیاهی هم برای ازبین‌بردن بیماری‌های انگلی در طب سنتی توصیه می‌شود.

درمان خانگی بیماری مالاریا

روش‌های درمان خانگی مالاریا عبارتند از:

• دارچین به‌خاطر داشتن سینامالدهید خاصیت ضدانگلی دارد و از دیرباز برای درمان خانگی این بیماری تجویز می‌شد. مصرف چای دارچین تازه بهترین راه برای درمان مالاریا خانگی است.
• آب‌پرتقال سرشار از ویتامین C است که سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند و با باکتری‌های عامل بیماری‌های عفونی مثل این بیماری مقابله می‌کند. مصرف روزانه آب‌پرتقال تازه یکی از روش‌های موثر برای درمان مالاریا خانگی است که علائم این بیماری را کاهش می‌دهد.
• زنجبیل به‌خاطر داشتن ترکیبات جینجرول خاصیت ضدالتهابی دارد و مصرف دمنوش زنجبیل با تقویت سیستم ایمنی بدن اجازه انتشار عفونت این بیماری را در بدن می‌گیرد.
• آب لیمو ترش یا شیرین نیز به‌خاطر داشتن ویتامین C سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و از انتشار عفونت در بدن جلوگیری می‌کند. روزی یک لیوان آب را با آب یک عدد لیمو تازه ترکیب کرده و میل کنید تا تب و حالت‌تهوع کم شود.
• آب گریپ‌فروت هم خاصیت تقویت سیستم ایمنی و مقابله با عفونت‌ و باکتری‌ها دارد.
• توت‌فرنگی و تمشک از میوه‌های ضروری پیشنهادی درمان خانگی مالاریا هستند که به‌خاطر داشتن آنزیم و آنتی‌اکسیدان بالا انگل‌های عامل این بیماری را از بین برده و اجازه انتشار عفونت در بدن را نمی‌دهند.
• مصرف آب ولرم (گرم) باعث تسهیل کار دستگاه گوارش شده و اسهال را برطرف می‌کند، و التهاب را پایین می‌آورد. مصرف روزی ۶ تا ۸ لیوان آب ولرم روش مناسبی برای تسریع درمان این بیماری عفونی است.
• بابونه به شکل دمنوش یا چای بابونه خاصیت ضدباکتریایی دارد که تب‌ولرز و حالت‌تهوع ناشی از علائم مالاریا را برطرف می‌کند.
• خاصیت آنتی‌بیوتیکی شنبلیله آن را به روش موثری برای درمان خانگی مالاریا تبدیل کرده است. شنبلیله را پودر کرده و با یک لیوان آب میل کنید یا می‌توانید مثل چای آن را مصرف کنید. دمنوش شنبلیله می‌تواند حالت‌تهوع را برطرف کند.

یادتان باشد که هرچند روش‌های خانگی درمان این بیماری عمدتا روی خوراکی‌های گیاهی تاکید دارند اما هیچ‌گاه بدون مشورت با پزشک متخصص هیچ روش درمانی را دنبال نکنید. متخصص عفونی با معاینه وضعیت بیمار و شرایط او می‌تواند بهترین راهکار درمان این بیماری را تجویز کند.

انواع مالاریا

انگل پلاسمودیوم عامل مریضی مالاریا، ۳ گونه دارد:

• پلاسموديوم ويواکس
• پلاسموديوم مالاريه يا مالارياي سه- يک خوش‌خيم
• پلاسموديوم فالسيپاروم يا مالارياي سه- يک بدخيم

درمان نکردن گونه سوم مالاریا، خطر مرگ را به‌دنبال دارد.

بهترین روش درمان مالاریا چیه؟ برای جلوگیری از عوارض حتما مشاوره بگیر.

دکتر مالاریا

مالاریا کشنده است؟

بله، مالاریا یک بیماری انگلی جدی است که توسط پشه آنوفل ماده از فرد آلوده به فرد دیگری که به بیماری مالاریا مبتلا نیست منتقل می‌شود. اگر به موقع تشخیص داده نشده و درمان نشود، می‌تواند یک بیماری کشنده باشد.

پیشگیری از بیماری مالاریا

با انجام اقدامات زیر می‌توانید از بیماری‌های عفونی مانند مریضی مالاریا پیشگیری کنید:

• آموزش مسائل بهداشتی به جامعه برای شناسایی نشانه‌ها، شیوه‌های انتقال بیماری و پیشگیری
• بیماریابی با هدف قطع زنجیره انتقال و درمان به‌موقع
• مبارزه با ناقل بیماری مثل استفاده از پشه‌بند در شب‌ها، استفاده از توری برای پنجره و درهای خانه، استفاده از حشره‌کش قبل از خواب، مصرف مواد دورکننده حشرات، ازبین‌بردن آب‌های راکد و محل تکثیر پشه آنوفل
• لاروکشی آب‌هایی که محل تخمگذاری پشه آنوفل است.
• دفع پشه‌های بالغ با حشره‌کش‌های شیمیایی مثل بایگون و آیکون که اثر طولانی‌تری دارند.

علائم	روش تشخیص	درمان
تب و لرز	آزمایش میکروسکوپ اسمیر خون	آنتی‌بیوتیک‌ها
حالت‌تهوع	تست PCR یا آزمایش واکنش زنجیره‌ای پلیمراز	قرص هیدروکسی کلروکین سولفات
استفراغ	تست تشخیصی سریع (RDT)	کپسول داکسی سایکلین
خستگی مفرط و درد عضلانی		پریمتامین
درد قفسه سینه یا شکم		کلیندامایسین

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

بیماری مالاریا انگلی است که توسط پشه آنوفل به انسان منتقل می‌شود. انواع و گونه‌های مختلفی دارد که سه گونه ویواکس، فالسیپاروم و مالاریه موجود در ایران هستند که از بین آن‌ها پلاسمودیوم ویواکس شایع‌ترین گونه انگل مالاریا است و خطرناک‌ترین نوع آن هم پلاسمودیوم فالسیپاروم است که خطر مرگ را به‌دنبال دارد.

از علائم شایع این بیماری می‌توان به تب‌ولرز، تعریق، حس سرما و سردرد و حالت‌تهوع اشاره کرد. بلافاصله بعد از مشاهده علائم به‌خصوص تب طولانی مدت، حتما به متخصص عفونی مراجعه کنید تا درمان را سریع شروع کنید.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد بیماری مالاریا، باید با متخصص بیماری‌های عفونی مشورت کنید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه‌بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره با دکتر عفونی آنلاین هم وجود دارد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!