هر آنچه که باید درباره بیماری سلیاک بدانید

آنچه در این مقاله می‌خوانید

بیماری سلیاک یک اختلال خود ایمنی است که با خوردن گلوتن (پروتئین موجود در گندم و جو) ایجاد می‌شود و علائم آن شامل درد شکمی، نفخ، اسهال و خستگی هستند. سلیاک در حال حاضر درمان قطعی ندارد و درمان کمکی آن یک رژیم غذایی سختگیرانه و بدون گلوتن است که علائم را کاهش می‌دهد و به افزایش سلامت فرد کمک می‌کند.

approved-by-doctors

تأیید‌‌‌‌‌‌‌ شده توسط پزشکان متخصص دکترتو

محتوای این مقاله صرفا برای افزایش آگاهی شماست. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشکان دکترتو مشاوره بگیرید.

زمان مطالعه : 11 دقیقه
هر آنچه که باید درباره بیماری سلیاک بدانید

بیماری سلیاک یک اختلال خود ایمنی است که هنگام خوردن گلوتن، پروتئینی که در گندم، جو و سایر غلات یافت می‌شود ایجاد می‌شود. وقتی کسی که بیماری سلیاک دارد موادغذایی حاوی گلوتن می‌خورد یا می‌نوشد، بدن او به پروتئین آن واکنش زیادی نشان می‌دهد و به پرزهای روده کوچک آسیب می‌رساند. در نتیجه روده کوچک نمی‌تواند مواد مغذی غذا را به‌خوبی جذب کند و فرد دچار سوء تغذیه، ضعف استخوان، تغییرات خلق و خو، لاغری ناگهانی یا در موارد شدید ناباروری و سقط جنین می‌شود. برای تشخیص و درمان بیماری سلیاک باید به متخصص گوارش مراجعه کنید. در دکترتو می‌توانید با بهترین متخصص گوارش آشنا شوید، به صورت آنلاین یا تلفنی با آنها مشورت کنید یا برای دریافت نوبت حضوری اقدام کنید.

بیماری سلیاک چیست؟

بیماری سلیاک (انتروپاتی حساس به گلوتن)، یک بیماری گوارشی و نوعی پاسخ ایمنی به خوردن گلوتن (پروتئین موجود در گندم، جو و دانه‌های دیگر) است. غشای داخلی روده کوچک حاوی برآمدگی‌های پرزمانندی است که به آن ویلی می‌گویند. ویلی‌ها یا در واقع پرز‌های روده، وظیفه‌ی جذب مواد غذایی را در روده‌ی کوچک بر عهده دارند.

هنگامی که فرد مبتلا به بیماری سلیاک غذای حاوی پروتئین گلوتن می‌خورد، بدن او به این پروتئین واکنش زیادی نشان‌داده و به پرز‌های روده آسیب می‌رساند. در نتیجه زمانی که این ویلی‌ها آسیب می‌بینند، روده‌ی کوچک نمی‌تواند مواد مغذی موجود در غذا‌ها را به‌خوبی جذب‌کند. این اتفاق باعث سوء‌تغذیه شده و با اسهال، خستگی، کاهش وزن، نفخ و کم خونی، کاهش تراکم استخوان، سقط جنین، ناباروری و حتی شروع بیماری‌های عصبی یا سرطان‌های خاص همراه می‌شود.

سوء جذب در کودکان، می‌تواند علاوه بر علائمی که در بزرگسالان ایجاد می‌کند روی رشد کودک هم تاثیر‌ بگذارد. با این وجود در حال حاضر هیچ درمان موثری برای بیماری سلیاک وجود ندارد اما در بیشتر افراد مبتلا به سلیاک، رژیم غذایی بدون گلوتن می‌تواند به بهبود علائم و ترمیم روده کمک‌کند.

متن انگلیسی:
Celiac disease is a chronic digestive and immune disorder that damages the small intestine. The disease is triggered by eating foods containing gluten.
ترجمه فارسی:
بیماری سلیاک یک اختلال مزمن گوارشی و ایمنی است که به روده کوچک آسیب می‌رساند. این بیماری با خوردن غذاهای حاوی گلوتن ایجاد می‌شود.

به نقل از سایت niddk

بیماری سلیاک در کودکان

معمولا کودکانی که به سلیاک مبتلا هستند در سنین ۶ ماهگی تا ۲ سالگی تشخیص داده‌می‌شوند. این کودکان نیاز به مراقبت بسیار شدید دارند. از اصلی‌ترین علائمی که ممکن است در کودکان سلیاکی بروز کند، رشد کم، کاهش وزن و گاهی نفخ شکم و ورم معده است که با گریه زیاد در کودکان زیر ۲ سال و پیچیدن به خود مشخص می‌شود.

علائم بیماری سلیاک چیست؟
پوکی استخوان و آسیب به مینای دندان از علائم بیماری سلیاک هستند.

علائم بیماری سلیاک چیست؟

علائم بیماری سلیاک از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت است. بعضی از افراد متوجه هیچ کدام از آنها نمی‌شوند اما با این حال این بیماری هنوز هم می‌تواند به روده آنها آسیب برساند. به طور کلی، علائم رایج سلیاک عبارت‌اند از:

  • اسهال
  • خستگی
  • کاهش وزن
  • نفخ و گاز روده
  • درد شکمی
  • حالت تهوع
  • یبوست
  • استفراغ

علائم گوارشی سلیاک در کودکان بیشتر از بزرگسالان دیده می‌شود.

علائم بیماری سلیاک خفیف

مریضی سلیاک معمولا به آرامی گسترش پیدا می‌کند. در مراحل اولیه، علائم سلیاک خفیف شامل نفخ شکم، اسهال مزمن، یبوست، نفخ معده، عدم تحمل لاکتوز به دلیل آسیب به روده کوچک، حالت تهوع یا استفراغ است.

علائم بیماری سلیاک در بزرگسالان

بیماری سلیاک در بزرگسالی با اسهال مزمن، کاهش وزن و سوء جذب غذا همراه است. با این حال برخی بیماران اسهال ندارند و کاهش وزن آنها نیز مشخص نیست. در این شرایط معمولا سلیاک خودش را با نشانه‌هایی دارند که به سیستم گوارش مرتبط نیستند مانند موارد زیر نشان می‌دهد:

  • کم‌خونی ناشی از کمبود آهن
  • از‌دست‌دادن تراکم استخوان (پوکی استخوان)
  • نرمی استخوان (استئومالاسی)
  • خارش و تاول‌های پوستی
  • آسیب به مینای دندان
  • زخم‌های دهان
  • سردرد و خستگی
  • آسیب‌های سیستم عصبی از جمله بی‌حسی و سوزن‌شدن دست و پا، مشکلات تعادل و اختلال شناختی
  • درد مفاصل و استخوان
  • کاهش عملکرد طحال (هیپواسپلنیسم)
  • بازگشت اسید معده و سوزش سر دل
  • کاهش وزن

علائم سلیاک در کودکان زیر ۲ سال

کودکان زیر دو سال که به سلیاک مبتلا هستند، معمولا علائمی مانند استفراغ، اسهال مزمن، شکم متورم‌شده، کم‌شدن اشتها و از‌بین‌رفتن عضلات را نشان‌می‌دهند. این علائم نیاز به بررسی و درمان تحت نظر متخصص دارد.

علائم سلیاک در کودکان بالای ۲ سال

اسهال، تغییر رنگ مدفوع مانند مدفوع سبز رنگ،‌ یبوست، کاهش وزن، تحریک‌پذیری، کوتاهی قد، تاخیر در بلوغ، علائم عصبی از جمله اختلال در توجه و بیش فعالی (ADHD)، ناتوانی در یادگیری، سردرد، عدم هماهنگی عضلانی و تشنج و ابتلا به درماتیت هرپتی فرم که نوعی بیماری پوستی همراه با خارش و تاول‌های پوستی و ناشی از عدم تحمل گلوتن در روده است از مهمترین نشانه‌های سلیاک در کودکان بالای دو سال است.

رنگ مدفوع در بیماری سلیاک چه رنگی است؟

رنگ مدفوع در بیماری سلیاک ممکن است آبی، برنزه یا خاکستری روشن و چرب یا کف‌دار باشد. برخی افراد نیز مدفوع سبز رنگ را گزارش کردند. در بیشتر موارد تغییر رنگ مدفوع به دلیل نوع غذایی است که می‌خورید.

آیا شما هم علائم بیماری سلیاک را دارید؟

برای تشخیص دقیق همین الان نوبت بگیرید.

علل بیماری سلیاک چیست؟

معمولا بیماری سلیاک به دلیل تعامل بین ژن‌ها، خوردن غذاهای حاوی گلوتن و عوامل محیطی ایجاد می‌شود اما علت دقیق آن مشخص نیست. مواردی مانند شیوه‌های تغذیه‌ی نوزاد، عفونت‌های دستگاه گوارش و باکتری‌های روده نیز ممکن است در ایجاد بیماری‌ سلیاک نقش داشته‌باشد. سایر مواردی که در ابتلا به مریضی سلیاک نقش دارند عبارت است از:

  • جراحی
  • بارداری
  • زایمان
  • عفونت‌های ویروسی
  • استرس‌های شدید عاطفی

در واقع در بیماری سلیاک هنگامی که سیستم ایمنی بدن به گلوتن موجود در غذا واکنش نشان می‌دهد، برآمدگی‌های کوچک پرز‌مانند (ویلی‌ها) که در روده‌ی کوچک قرار دارند، آسیب می‌بینند. پرز‌ها جذب ویتامین‌ها، مواد معدنی و سایر مواد مغذی موجود در غذایی که می‌خورید را بر عهده دارند. اگر پرزهای (ویلی) روده‌ی شما آسیب دیده‌باشد، نمی‌توانید مواد مغذی کافی دریافت کنید، حتی اگر حجم زیادی غذا خورده‌باشید.

به نظر می‌رسد برخی از تغییرات ژنی خطر ابتلا به بیماری سلیاک را افزایش می‌دهند. با این حال داشتن این گونه ژن‌ها به این معنی نیست که حتما به بیماری سلیاک دچار خواهید‌شد، بلکه نشان‌می‌دهد که عوامل دیگری نیز دخیل هستند.

عوامل موثر در ابتلا به بیماری سلیاک چیست؟

یکی از اعضای خانواده بیماری سلیاک یا درماتیت هرپتی فرم داشته‌باشد احتمال ایجاد مریضی سلیاک بیشتر می‌شود. بیماری سلیاک در افرادی که دارای ویژگی‌های زیر هستند بارزتر است:

  • دیابت نوع ۱
  • سندرم داون یا سندرم ترنر
  • بیماری تیروئید اتوایمیون
  • کولیت میکروسکوپی (کولیت لنفوسیتی یا کلاژنیک)
  • بیماری آدیسون
  • رماتیسم مفصلی

تشخیص بیماری سلیاک چگونه انجام می شود؟

بیشتر افراد مبتلا به بیماری سلیاک هرگز نمی‌دانند که به این بیماری مبتلا هستند. در واقع آسیب به روده بسیار آهسته اتفاق می‌افتد و علائم آنقدر متفاوت است که می‌تواند سال‌ها بعد در فرد مبتلا تشخیص داده شود. محققان تخمین می‌زنند که تنها ۲۰ درصد از افراد مبتلا به بیماری سلیاک ممکن است تشخیص داده‌شوند.

علت بیماری سلیاک چیست؟
آسیب پرزهای روده کوچک مهمترین نشانه ابتلا به بیماری سلیاک است.

آزمایش سلیاک چیست؟

پزشک شما ممکن است آندوسکوپی را برای مشاهده‌ی روده‌ی کوچک و نمونه‌برداری از بافت‌های آن (ویلی‌ها یا در واقع پرزها) برای تجزیه و بررسی آسیب به پرز‌های روده توصیه‌کند. مهم است که قبل از تلاش برای رعایت رژیم غذایی بدون گلوتن، برای بیماری سلیاک آزمایش انجام‌دهید زیرا رژیم غذایی بدون گلوتن ممکن است نتایج آزمایش خون را تغییر‌دهد طوری که نتایج آزمایش طبیعی به‌نظر برسد. پزشکان ممکن است دو آزمایش زیر را برای تشخیص بیماری سلیاک برای شما توصیه‌کنند:

آزمایش سرولوژی

آنتی بادی‌ها را در خون شما بررسی می‌کند. سطح بالایی از آنتی بادی‌های پروتئینی خاص نشان‌دهنده واکنش ایمنی بدن به گلوتن است. در حال حاضر آزمایش سرولوژیک برای بیماری سلیاک شامل آزمایش آنتی‌بادی ترانس گلوتامیناز (ttg) و پپتید گلیادین (dgp) است.

آزمایش ژنتیکی

بررسی آنتی‌ژن‌های لکوسیتی انسان (HLA-DQ2 و HLA-DQ8) از آزمایش‌های تشخیص بیماری سلیاک است. اگرچه که یک آزمایش ژنتیک نمی‌تواند به‌طور قطعی بیماری سلیاک را تشخیص دهد اما می‌تواند احتمال وجود آن را مشخص کند.

بیماری سلیاک به کدام بیماری ها شبیه است؟

علائمی که در بیماری سلیاک می‌بینیم ممکن است با علائمی که به دنبال بیماری‌های دیگر مانند گاستروانتریت باکتریایی، سندرم رشد بیش‌از‌حد باکتری‌ها، کولیت لنفوتیک و کلانژیت یا بیماری کرون ایجاد می‌شوند، مشابه باشد. در ادامه چند مورد از تشخیص‌های محتمل دیگر را مطرح می‌کنیم:

  • سیتومگالوویروس
  • کولیت سایتومگالوویروس
  • انتروپاتی نوع T
  • گاستروانتریت ائوزینوفیلیک
  • ژیاردیازیس
  • کاهش پروتئین آلبومین (هیپوآلبومینمی)
  • کاهش پتاسیم (هیپوکالمی)
  • کم‌کاری تیروئید (هیپوتیروتیدیسم)
  • بیماری التهاب روده (IBD)
  • کم‌خونی فقر آهن
  • سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)
  • التهاب ژژنوم
  • سوء‌جذب
  • لنفوم هوچکین
  • انتروپاتی از دست‌دهنده‌ی پروتئین
  • گاستروانتریت ویروسی

طول عمر بیماران سلیاک چقدر است؟

بیشتر افراد مبتلا به مریضی سلیاک امید به زندگی طبیعی دارند، به شرطی که بتوانند با رعایت رژیم غذایی بدون گلوتن این وضعیت را مدیریت کنند.

درمان بیماری سلیاک چیست؟

در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان سلیاک وجود‌ ندارد و یک رژیم غذایی بدون گلوتن تنها راه کنترل بیماری سلیاک است. علاوه‌بر گندم، غذاهایی مانند جو، بلغور گندم، ماکارانی، آرد و نشاسته، گندم سبوس‌دار، نوشیدنی مالت و گندم سیاه (چاودار) نیز حاوی گلوتن هستند.

علاوه بر این گلوتن نیز می‌تواند در غذاها، داروها و محصولات دیگری مانند موارد زیر وجود داشته باشد:

  • نگهدارنده‌ها و تثبیت‌کننده‌های مواد غذایی
  • داروها
  • مکمل‌های ویتامین و مواد معدنی
  • مکمل‌های گیاهی و تغذیه‌ای
  • محصولات آرایشی مانند رژ لب، خمیر‌دندان و دهان‌شویه‌ها
  • پاکت و چسب تمبر

پزشک ممکن است شما را به یک متخصص تغذیه ارجاع دهد تا به شما در انتخاب رژیم غذایی بدون گلوتن کمک کند.

برای کنترل علائم سلیاک دکترت رو انتخاب کردی؟ همین حالا از دکترتو نوبت بگیر.

درمان درماتیت و سلیاک مقاوم

درمان درماتیت هرپتی فرم بر اساس یک رژیم غذایی بدون گلوتن انجام می‌شود که تمام جنبه‌های حساسیت گلوتنی را بهبود می‌بخشد. در هر دو نوع I و نوع II بیماری سلیاک مقاوم، درمان دارویی (داروی استروئیدی) که برای سایر بیماری‌های خود ایمنی مانند آرتریت روماتوئید و بیماری التهابی روده استفاده می‌شود موثر است.

درماتیت هرپتی فرم

درماتیت هرپتی فرم، یک التهاب پوستی مزمن است که به دلیل حساسیت به گلوتن در بیماران مبتلا به سلیاک ایجاد می‌شود. این بیماری روی پوست آرنج، زانو، شانه و نشیمنگاه باعث ایجاد تاول‌های خوشه‌ای می‌شود و معمولا با دارو بهبود می‌یابد.

بیماری سلیاک مقاوم

بیماری سلیاک مقاوم (RCD) یک بیماری نادر اما جدی است که با علائم سوء جذب مداوم موادغذایی و آسیب روده‌ کوچک با وجود رعایت دقیق رژیم غذایی بدون گلوتن در طی یک دوره ۶ تا ۱۲ ماهه مشخص می‌شود. شیوع RCD در بزرگسالان مبتلا به بیماری سلیاک کمتر از ۲ درصد است.

رژیم سلیاک، تنها راه درمان

برای تهیه رژیم غذایی بیماری سلیاک، از سیب‌زمینی، برنج، سویا، آجیل یا آرد لوبیا به جای آرد گندم استفاده کنید. همچنین می‌توانید از سیر، نخود و زرشک استفاده کنید. هنگامی که گلوتن را از رژیم غذایی خود حذف می‌کنید، التهاب در روده‌ی کوچک شما کاهش می‌یابد. پس از چند هفته نیز روده‌ی کوچک شما شروع به بهبود می‌کند. با این وجود، درمان کامل و رشد پرز‌ها ممکن است چند ماه تا چند سال طول بکشد.

بهبود روده‌ی کوچک، در کودکان نسبت به بزرگسالان سریع‌تر رخ می‌دهد. اگر شما به طور اتفاقی غذای حاوی گلوتن بخورید، ممکن است درد شکمی و اسهال را تجربه‌کنید. با‌این‌حال برخی افراد بعد از خوردن غذاهای حاوی گلوتن ممکن است هیچ علامتی را نشان‌ندهند اما به این معنا نیست که به بیمار آسیب نمی‌رساند. حتی مقادیر کم گلوتن در رژیم غذایی می‌تواند به شما آسیب برساند.

مواد غذایی فاقد گلوتنمواد غذایی حاوی گلوتن
بیشتر محصولات لبنی مانند پنیر و شیرانواع نان با آرد گندم
انواع میوه‌هاماکارانی
انواع سبزیجاتسوپ
سیب‌زمینیانواع سس و چاشنی
آرد بدون گلوتن مثل آرد برنججو

مکمل های لازم برای بیماران سلیاک چیست؟

اگر کمبود تغذیه‌ی شما شدید است، پزشک یا متخصص تغذیه ممکن است مکمل ویتامین و مواد معدنی مانند کلسیم، اسید‌فولیک، آهن، ویتامین B12،‌ ویتامین D، ویتامین K و زینک را به شما توصیه‌کند.

ویتامین‌ها و مکمل‌ها معمولا به شکل قرص مصرف‌می‌شوند. اگر دستگاه گوارش شما در جذب ویتامین‌ها مشکل داشته‌باشد، پزشک ممکن است آنها را به شما تزریق کند. با این وجود باید مطمئن شوید که ویتامین‌ها و مکمل‌هایی که دریافت می‌کنید نیز بدون گلوتن هستند.

بیماران سلیاک چه غذاهایی نباید بخورند؟
بیماران مبتلا به سلیاک نباید موادغذایی حاوی گلوتن بخورند.

بیماران سلیاک چه غذاهایی نباید بخورند؟

اگر بیماری سلیاک در شما تشخیص داده‌شود، باید از خوردن تمام مواد غذایی حاوی گلوتن گندم پرهیز کنید. از پزشک خود بخواهید که شما را به متخصص تغذیه ارجاع دهد تا بتوانید برنامه‌ی رژیم غذایی سالم بدون گلوتن داشته‌باشید زیرا مهم است که ویتامین‌ها، مواد مغذی، فیبر و کلسیم را در رژیم غذایی خود به مقدار کافی دریافت‌کنید.
به طور خلاصه، از خوردن غذاها و نوشیدنی‌های حاوی گلوتن زیر باید همیشه پرهیز کنید:

  • جو
  • بلغور
  • نشاسته
  • آرد گندم سبوس‌دار
  • مالت
  • نان چاودار
  • گندم

هنگام خرید موادغذایی، برچسب‌های روی آنها را به دقت بخوانید و از مواد غذایی بسته‌بندی‌شده پرهیز کنید مگر این که روی آنها عنوان بدون گلوتن نوشته شده‌باشد یا این که عناصر حاوی گلوتن در آن وجود نداشته نباشد. علاوه بر غلات و حبوبات، پاستا و محصولات پخته‌شده مانند نان، کیک و بیسکوییت، سایر مواد غذایی بسته‌بندی‌شده که ممکن است حاوی گلوتن باشند، عبارت‌اند از:

  • آب جو
  • آب نبات
  • گوشت یا غذاهای دریایی فرآوری‌شده
  • چاشنی‌های سالاد و سس‌ها از جمله سس سویا
  • مرغ‌های بسته‌بندی‌شده
  • سوپ‌ها

غذاهای بدون گلوتن | بیماران مبتلا به سلیاک چه غذاهایی می توانند بخورند؟

برای بیماران سلیاکی همیشه یک سوال مهم وجود دارد: کدام مواد غذایی فاقد گلوتن هستند؟ باید گفت غذاهای بدون گلوتن که در رژیم غذایی بیمار سلیاک جای دارد شامل گوشت تازه، ماهی و مرغ که بدون پودر سوخاری و چاشنی‌ها هستند، بیشترِ محصولات لبنی، انواع میوه‌ها، سیب‌زمینی، سبزیجات و نوشابه‌ها است.

دانه و نشاسته‌هایی که در رژیم غذایی بدون گلوتن مجاز است نیز عبارت‌اند از:

  • گندم سیاه
  • ذرت و آرد ذرت
  • آرد بدون گلوتن (برنج، سویا، ذرت، سیب‌زمینی، لوبیا)
  • شیرینی و نان‌های درست‌شده از ذرت
  • برنج

خوشبختانه برای دوستداران نان و ماکارونی که بیماری سلیاک دارند، محصولات بدون گلوتن نیز موجود است. با‌این‌حال، توجه داشته‌باشید که غذاهای بدون گلوتن ممکن است چربی و کالری زیادی داشته‌باشند.

بیماری سلیاک چیست و چه علائمی دارد؟

عوارض بیماری سلیاک چیست؟

سوءتغذیه شدیدترین عارضه بیماری سلیاک است. از آنجا که بیماری سلیاک باعث کاهش عملکرد سیستم گوارش (به‌خصوص روده کوچک) می‌شود، عملکرد جذب موادمغذی از غذا را هم کاهش می‌دهد. سوء تغذیه می‌تواند باعث کاهش عملکرد دفاعی بدن، ناتوانی در بهبود زخم و حتی لاغری شدید شود. سایر عوارض جانبی بیماری سلیاک شامل موارد زیر است:

  • از دست‌دادن کلسیم و کاهش تراکم استخوان: کمبود جذب کلسیم و ویتامین D ممکن است منجر به نرمی استخوان (استئومالاسی یا ریکتس) در کودکان و کاهش تراکم استخوان (پوکی استخوان یا استئوپروز) در بزرگسالان شود.
  • ناباروری و سقط جنین: سوء جذب کلسیم و ویتامین D می‌تواند روی تولید مثل تاثیر بگذارد.
  • عدم تحمل لاکتوز: آسیب به روده‌ی کوچک شما ممکن است باعث شود که پس از خوردن غذاهای لبنی حاوی لاکتوز، حتی اگر حاوی گلوتن نباشند درد شکمی و اسهال را تجربه کنید. بعد از اینکه آسیب روده‌ بهبود پیدا کرد، ممکن است بتوانید دوباره محصولات لبنی بخورید. با این وجود، برخی از افراد همچنان در معرض عدم تحمل لاکتوز هستند، حتی با وجود این که موفق به کنترل بیماری سلیاک شده باشند.
  • سرطان: افراد مبتلا به بیماری سلیاک که رژیم غذایی بدون گلوتن را رعایت نمی‌کنند، خطر بیشتری برای ابتلا به انواع مختلف سرطان، از جمله لنفوم روده و سرطان روده کوچک را دارند.
  • مشکلات عصبی: برخی افراد مبتلا به بیماری سلیاک ممکن است به مشکلات عصبی مانند تشنج یا نوروپاتی محیطی (بیماری اعصاب که مربوط به دست و پا می‌شود) نیز مبتلا شوند.
  • بیماری سلیاک غیر واکنشی: حدود ۳۰ درصد افراد مبتلا به بیماری سلیاک ممکن است پاسخ مثبتی به رژیم غذایی بدون گلوتن داشته باشند. این وضعیت به عنوان بیماری سلیاک غیر واکنشی شناخته شده است و معمولا به علت رژیم غذایی حاوی گلوتن ایجاد می‌شود. افراد مبتلا به بیماری سلیاک غیر واکنشی ممکن است بیماری‌های دیگری مانند رشد زیاد باکتری در روده‌ی کوچک، کولیت میکروسکوپی، عملکرد ضعیف پانکراس، سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر یا عدم تحمل دی ساکاریدها (لاکتوز و فروکتوز) را نیز داشته باشند.

بیماری سلیاک مقاوم چیست؟

اگر شما بیماری سلیاک مقاوم دارید، ممکن است علائم شدید داشته‌باشید یا علائم شما ممکن است کاهش‌یابد، اما پس از مدتی دوباره عود کند. در هر صورت، التهاب روده‌ی کوچک شما بهبود نمی‌یابد. در این حالت، احتمالا به ارزیابی بیشتر در یک مرکز تخصصی نیاز دارید. بیماری سلیاک مقاوم می‌تواند کاملا جدی باشد و در حال حاضر هیچ درمان اثبات‌شده‌ای برای آن وجود‌ندارد.

آیا بیماری سلیاک خطرناک است و درمان ندارد؟

بیماری سلیاک خطرناک نیست و تنها نیاز به کنترل مداوم دارد. اگر بیماری سلیاک دارید، نیاز به پیگیری پزشکی دارید تا مطمئن شوید علائم شما به یک رژیم غذایی بدون گلوتن پاسخ داده است یا نه. پزشک به کمک آزمایش خون یا سایر آزمایش‌ها، پاسخ شما به درمان را ارزیابی می‌کند.

نتایج این آزمایش‌ها که به عنوان راهی برای تشخیص بیماری سلیاک طراحی شده‌اند، معمولا هنگامی که شما به مدت ۶ تا ۱۲ ماه غذای بدون گلوتن مصرف کنید، منفی می‌شوند. در غیر اینصورت، نیاز به بررسی بیشتری دارید. با این حال، این آزمایش‌ها کامل نیستند و حتی اگر نتایج منفی شود، ممکن است که هنوز هم در معرض مقدار زیادی از گلوتن باشید و علائم و آسیب به روده‌ کوچک همچنان ادامه داشته‌باشد.

اگر روده‌ی کوچک شما به شدت آسیب دیده‌باشد، پزشک ممکن است استروئید‌ها را برای کنترل التهاب روده به شما توصیه‌کند. استروئیدها می‌توانند علائم شدید بیماری سلیاک را کاهش‌داده در‌حالی‌که التهاب روده نیز بهبود می‌یابد.

علائمعلتدرمان
اسهالجهش ژنتیکیرژیم غذایی فاقد گلوتن
درد شکمیجراحیداروهای استروئیدی
حالت تهوعبارداری یا زایمان
یبوستعفونت‌های ویروسی
استفراغاسترس‌های شدید عاطفی

سلیاک و سرطان چه ارتباطی دارند؟

برخی از سرطان‌ها با بیماری سلیاک ارتباط دارند. سه نوع سرطان وجود دارند که با بیماری سلیاک مرتبط هستند و شامل لنفوم سلول‌های لنفوسیت T، لنفوم غیر هوچکین و اندوکارسینومای روده باریک می‌شوند.

البته با وجود اینکه این بیماری‌ها با سلیاک ارتباط دارند اما در واقع احتمال اینکه در اثر بیماری سلیاک این سرطان‌ها ایجاد شوند، بسیار نادر است و در افراد کمی رخ می‌دهد. بسیاری از افرادی که به بیماری سلیاک مبتلا هستند، به سرطان مبتلا نمی‌شوند. معمولا در افرادی که این بیماری را جدی نمی‌گیرند، احتمال ابتلا به سرطان افزایش می‌یابد.

آیا بیماری سلیاک خطرناک است؟
اگر رژیم غذایی بدون گلوتن را جدی نگیرید، عوارض بیماری سلیاک ممکن است شدت بیشتری پیدا کند.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

بیماری سلیاک یک بیماری خود ایمنی در دستگاه گوارش است که به دلیل مصرف موادغذایی حاوی گلوتن ایجاد می‌شود. گلوتن پروتئینی است که در غذاهایی مثل گندم یا جو وجود دارد. این بیماری با آسیب به پوشش روده کوچک، جذب مواد مغذی غذاهارا کاهش می‌دهد و با علائمی مانند اسهال، خستگی، کاهش وزن، نفخ یا کم‌خونی همراه است.

باتوجه به اینکه در حال حاضر درمان قطعی برای بیماری سلیاک وجود ندارد، بهترین راه رعایت رژیم غذایی حاوی گلوتن است که بهتر است از متخصص تغذیه راهنمایی بگیرید. بیماری سلیاک نیازمند بررسی و پیگیری دائمی است. اگر اسهال یا ناراحتی گوارشی دارید که بیش از دو هفته طول کشیده است، می‌توانید از دکتر گوارش یا دکتر داخلی در سایت دکترتو نوبت بگیرید. در سایت دکترتو علاوه‌بر سیستم تعیین وقت ویزیت حضوری، امکان مشاوره با دکتر تغذیه آنلاین و بهترین دکتر برای درمان سلیاک یعنی دکتر گوارش آنلاین و دکتر داخلی آنلاین نیز وجود دارد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!

پرسش‌های متداول

بیماری سلیاک کشنده نیست اما در صورتی که رعایت نکنید می‌تواند خطرناک باشد. این بیماری حتی می‌تواند شما را مستعد بیماری‌های خطرناکی مانند سرطان کند. بنابراین باید سعی کنید که کنترل این بیماری را در دست بگیرید، قبل از اینکه این بیماری کنترل شما را در دست بگیرد.

بیماری سلیاک یک بیماری ژنتیکی است بنابراین در هنگام ازدواج هم مسئله‌ای که اهمیت زیادی دارد تشخیص این بیماری است. اگر فرد به این بیماری مبتلا باشد، احتمال ناباروری و یا انتقال بیماری به فرزندش هم وجود دارد. هر چند احتمال اینکه این بیماری از پدر و مادر به فرزند منتقل شود ۴ تا ۱۵٪ است. اما به هر حال این احتمال وجود دارد و باید بررسی‌های لازم انجام شود.

بله، نان ذرت حاوی گلوتن است اما در درجه اول به آرد مورد استفاده آن بستگی دارد. اگر مواد تشکیل‌دهنده حاوی آرد گندم باشد، مطمئنا بدون گلوتن نیست.

یکی از ویژگی‌های دیگری که بیماری سلیاک دارد نفخ شکم است. در افرادی که نفخ بروز می‌کند می‌تواند با سر و صدای شکم خود را نشان دهد. زیرا نفخ به معنی گیر افتادن گاز در روده‌ها است و به همین دلیل با حرکت آن درون روده، صدای شکم بلندتر می‌شود. البته به خاطر داشته‌باشید که ضرورتا قار و قور شکم نمی‌تواند نشانه‌ی بیماری سلیاک باشد. ممکن است که این علامت در افراد بروز کند اما نمی‌تواند تنها علامت نشان‌دهنده‌ی این بیماری باشد.

سلیاک یک بیماری ژنتیکی است که علائم آن به مرور زمان بروز می‌کند و هرچه می‌گذرد بیشتر خود را نشان می‌دهد. اما در حساسیت به گلوتن معمولا واکنش‌ها بسیار تند و شدید هستند و خودشان را به سرعت نشان می‌دهند.

درمان قطعی سلیاک رعایت یک رژیم بدون گلوتن است.

هنگامی که بیماران سلیاک گلوتن می‌خورند، علائمی مانند اسهال، درد شکمی، نفخ و کاهش وزن را تجربه می‌کنند.

رنگ مدفوع در بیماری سلیاک ممکن است آبی، سبز، برنزه یا خاکستری روشن و چرب یا کف‌دار باشد.

بیشتر افراد مبتلا به مریضی سلیاک امید به زندگی طبیعی دارند، به شرطی که بتوانند با رعایت رژیم غذایی بدون گلوتن این وضعیت را مدیریت کنند.

بیماری سلیاک به شدت با تغییرات غیر طبیعی در دستورالعمل‌هایی که فعالیت سلولی (جهش‌های ژنتیکی) را کنترل می‌کنند، مرتبط است. این جهش‌ها روی ژن‌های HLA-dq تأثیر می‌گذارند که مسئول توسعه سیستم ایمنی بدن هستند.

بیماری سلیاک یک بیماری خود ایمنی ژنتیکی است که باعث می‌شود زمانی که فرد گلوتن می‌خورد (پروتئین موجود در گندم و جو) بدن به روده کوچک حمله کند در صورتیکه حساسیت به گندم یک واکنش آلرژیک به گندم است که با مصرف یا تنفس گندم فرد دچار عطسه یا واکنش شدید تنفسی می‌شود.

بیماری سلیاک به‌خودی‌خود باعث ناباروری نمی‌شود بلکه بدن برای باردار شدن یا باردار ماندن توانایی خودش را از دست می‌دهد.

بیمار سلیاکی باید نان بدون گلوتن مصرف کند. در زمان خرید انواع نان، به توضیحات بسته‌بندی آنها دقت کنید.

اگرچه بیماری سلیاک در حال حاضر درمان قطعی ندارد، اما خوشبختانه کودکان و نوجوانان به درمان با رژیم غذایی بدون گلوتن پاسخ خوبی دادند. بیشتر کودکان پس از دو هفته رژیم غذایی احساس بهتری دارند و به قد، وزن و سلامت استخوان طبیعی می‌رسند.

امتیاز شما به مقاله:
(4.1از5)
دسته بندی:
برچسب:
منبع:
مطالب مرتبط

پاسخ دادن

نظرات درباره سلیاک

  1. سهیلا گفت:

    سلام. تازه جواب آزمایش دختر ۹ سالمون گرفتم آزمایش اول anti ttg iga 98 بود و در آزمایش دوم بدون رژیم غذایی ۷۴ بود. آیا قطعا دختر من به سلیاک مبتلا است؟

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام
      تا حدودی می توان تشخیص داد
      ولی نیاز به فاکتورهای دقیق تری نیاز دارد
      اگر علایم هم دارند درمان را باید شروع کنند
      در بررسی اولیه بیماری، پزشک معمولا آزمایش آنتی بادی‌های ترشح شده علیه گلوتن و بافت‌های پوششی روده را درخواست می‌کند. انواع آنتی بادی که در تست سلیاک اندازه گیری می شود شامل:
      · Ttg– IgA and IgG ( آنتی بادی علیه بافت )
      · EMA-IgA ( آنتی بادی اختصاصی علیه بافت اندوتلیال )
      · DGP -IgA and DGP-IgG ( آنتی بادی علیه گلوتن )

  2. آیا کسی که بیماری سیلیاک دارد از خدمت سربازی معاف میشود؟ گفت:

    سلام،آیا کسی که بیماری سیلیاک دارد از خدمت سربازی معاف میشود؟!

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام
      در بین معافیت‌های پزشکی ، معافیت دائم افراد مبتلا به سلیاک نیز دیده می‌شود که به دلیل سوء هاضمه‌ی حاصل از خوردن گلوتن مشمول این معافیت می‌شوند . معافیت دائم پزشکی معافیتی است که در صورت تایید اختلال یا بیماری توسط پزشکان سازمان نظام وظیفه فرد به طور کامل (آموزشی- رزمی – غیررزمی ) معاف خواهد شد

    2. محمد گفت:

      ارع از خدمت سربازی معاف میشود

      1. همیارِ دکترِتو گفت:

        سلام
        در صورت تایید این بیماری
        از سربازی معاف می شوید

  3. ناشناس گفت:

    آیا کسی که بیماری سیلی

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      دوست عزیز
      بله
      در بین معافیت‌های پزشکی ، معافیت دائم افراد مبتلا به سلیاک نیز دیده می‌شود که به دلیل سوء هاضمه‌ی حاصل از خوردن گلوتن مشمول این معافیت می‌شوند . معافیت دائم پزشکی معافیتی است که در صورت تایید اختلال یا بیماری توسط پزشکان سازمان نظام وظیفه فرد به طور کامل (آموزشی- رزمی – غیررزمی ) معاف خواهد شد

  4. ناشناس گفت:

    چرا میگن مشروبات الکلی برا سلیاک مضرنیست آخه پرز معده رو می‌بره که

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام
      این نظر علمی نیست
      ولی بهتر است مصرف نشود

  5. رضا گفت:

    خیلی ممنون از مطالب بسیار مفیدتون

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سپاس از شما

  6. مسبح فاضل گفت:

    مدتی است سرم زخم شده و‌مقاوم به درمان در ازمایش حساسیت به گلوتن نشون نداده ولی خودم متوجه شدم با خوردن مواد دارای گلوتن زخمها بدتر میشن واحساس خفگی می کنم .

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام
      احتمال مشکلات سلیاک وجود دارد
      ولی تشخیص این مورد فقط با معاینه متخصص انجام می شود
      از نظر فاکتور های کبدی کلیوی هم باید ازمایش بدهید

  7. زهرا گفت:

    امروز جاریم گفت دخترش (۹سالشه)بیماری سلیک داره جاریم خییلی ناراحت بود…
    این بودجستجو کردم بیشتر در مورد بیماریش بدونم
    آیا تنها با نخوردن گلوتن بیماریش برطرف میشه؟مشکلی تهدیدش نمیکنه؟

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام
      با نخوردن گلوتن کنترل می شود
      ولی تا اخر نباید از گلوتن مصرف کنید

  8. فردین گفت:

    سلام من قبلااگه بگم بخاطراین بیماری چقدرزجرکشیدم باورنمیکنیدچون تشخیص ندادم مریضیم چیه اماالان بارعایت کردن موادغذایم هیچ مشکلی ندارم وخیلی هم خوشحالم

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام
      بسیار عالی
      همیشه تندرست باشید

    2. ناشناس گفت:

      آیا کسی بیماری سلیاک داره که به مشکلات عصبی همچون بی حسی در دستها و یا پاها و یا رعشه در سر و کمر داشته باشه؟؟ ممنون میشم اگر کسی به مشکل من دچار شده باشه توضیحاتی در این مورد بده

      1. همیارِ دکترِتو گفت:

        سلام
        بله، بیماری سلیاک می‌تواند به مشکلات عصبی مانند بی‌حسی در دست‌ها و پاها و رعشه در نواحی مختلف بدن، از جمله سر و کمر، منجر شود. این اختلالات عصبی به دلیل واکنش ایمنی بدن به گلوتن، پروتئین موجود در گندم و سایر غلات، اتفاق می‌افتد. این آسیب‌ها می‌توانند به عصب‌ها آسیب رسانده و مشکلاتی مانند نوروپاتی محیطی (بی‌حسی و ضعف عضلانی) و مشکلات حرکتی را ایجاد کنند. برخی افراد مبتلا به سلیاک همچنین ممکن است با مشکلات تعادلی و رعشه مواجه شوند. اگر مشکوک به سلیاک هستید، توصیه می‌شود با پزشک متخصص مشورت کنید تا آزمایش‌های لازم انجام شود.

        متخصص داخلی

    3. ملیحه گفت:

      میشه توضیح بدین لطفا چه مشکلاتی داشتین دقیقا؟

  9. یونس گفت:

    من به این بیماری دچار هستم و در کنار این بیماری کلیه هام دفع پروتئین دارند، عملا من هیچ غذایی نمیتونم مصرف کنم غذای بدون گلوتن هم تو شهر ما وجود نداره

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام
      باید تا جای امکان پرهیز از گلوتن را رعایت کنید
      یا خودتان غذا را بسازید

  10. ناشناس گفت:

    خیلی کمکم کرد هم از لحاظ مصرف غذایی هم از لحاظ روحی که میتونم کنترلش کنم و خطر خاصی برای فرزندم نداره

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      تندرست باشید همیشه