فهرست مطالب
در طی چند سال گذشته، رژیم غذایی فستینگ یا روزه‌داری متناوب به دلیل تاثیری که روی بهبود سلامتی و کاهش وزن دارد، به صورت فزاینده‌ای محبوب شده و مورد توجه قرار گرفته است. ایده این رژیم این است که با محدود کردن شدید کالری در چند روز هفته یا محدود کردن غذا به یک پنجره غذایی کوتاه در هر روز، روند کاهش وزن سریع‌تر و آسان‌تر می شود. اکثر طرف‌داران این روش معتقدند که فستینگ فواید زیادی برای سلامتی دارد، در حدی که حتی می‌تواند از شما در برابر بسیاری از بیماری‌ها مراقبت کند. اما آیا ریسک‌ها و خطراتی هم وجود دارد؟ عوارض رژیم فستینگ چیست و چطور ممکن است این شیوه رژیم گرفتن برای سلامتی مضر باشد؟ اگر چنین سوالاتی ذهن شما را دگیر کرده بهتر است در این باره با متخصص تغذیه مشورت نمایید. شما می‌توانید از سامانه نوبت دهی و مشاوره آنلاین دکترتو بدین منظور کمک بگیرید.
عوارض رژیم فستینگ چیست؟
قبل از این که به عوارض این نوع از رژیم بپردازیم، مهم است بدانید که انواع مختلفی از رژیم فستینگ وجود دارد که هر کدام شیوه متفاوتی دارند و بر بازه‌های زمانی مجزایی از روزه‌داری و غذا خوردن تمرکز دارند؛ بنابراین اثرات آنها قطعا با هم فرق دارد و شاید عوارض متفاوتی داشته باشند. از طرفی نیز هنوز هیچ شواهدی مبنی بر اثربخشی و ایمنی طولانی‌مدت هیچ یک از این روش‌ها در دسترس نیست. موضوع مهم بعدی که ممکن است باعث شود رژیم فستینگ برای برخی از افراد یک سری عوارض داشته باشد این است که این روش برای همه مناسب و ایمن نیست و در نتیجه در صورتی که فرد بدون مشورت با یک پزشک، از این رژیم پیروی کند، ممکن است برخی عوارض جانبی را تجربه کند. این عوارض از یک سری مشکلات ساده و عمومی تا برخی عوارض جدی‌تر متغیر است. رایج‌ترین عوارض رژیم فستینگ که اکثر افراد آن را تجربه می‌کنند شامل موارد زیر است:
- احساس بیماری و حالت تهوع
- تمایل به پرخوری بیشتر
- کاهش وزن بیش از حد خصوصا در افراد مسن
- احتمال تداخل این رژیم با برخی از داروها وجود دارد
- سردرد یا حس سبکی سر
- مشکلات گوارشی
- نوسانات خلقی و مشکلات عصبی
- خستگی و کاهش انرژی
- مشکلات خواب
- دهیدراتاسیون بدن
- سوءتغذیه
رژیم غذایی
از کلینیک های معتبر با هزینه مناسب
با بهترین کیفیت از پزشکان برتر
۱. اختلالات خوردن
یکی از مهم‌ترین تاثیراتی که رژیم فستینگ روی برخی از افراد می‌گذارد، احساس تمایل بیشتر برای خوردن غذاهاست. فشارهای بیولوژیکی ناشی از فستینگ می‌تواند باعث پرخوری در برخی از افراد شود، چرا که هورمون‌های مسئول اشتها و مرکز گرسنگی در مغز، زمانی که از غذا محروم می‌شوند، بیش از حد تحریک خواهند شد. در نتیجه بسیاری از افراد شاید به عنوان عوارض رژیم فستینگ، اختلالات خوردن، پرخوری یا عادات غذایی ناسالم داشته باشند. گرسنگی شدید یا هوس زیاد برای خوردن غذا، معمولا روند کاهش وزن و محدودیت کالری را مختل کند.
| عارضه جانبی | توضیحات |
|---|---|
| گرسنگی مفرط و ضعف | کاهش شدید کالری دریافتی، احساس گرسنگی شدید و ضعف عمومی را به دنبال دارد. |
| سردرد و سرگیجه | نوسانات قند خون می‌تواند باعث سردرد، سرگیجه و کاهش تمرکز شود. |
| مشکلات گوارشی | یبوست، اسهال، نفخ و سوء هاضمه از جمله عوارض رایج گوارشی هستند. |
| تغییرات خلقی | تحریک‌پذیری، اضطراب، افسردگی و تغییرات خلقی دیگر ممکن است رخ دهد. |
| کاهش انرژی | کاهش کالری دریافتی، انرژی مورد نیاز بدن را کاهش داده و منجر به خستگی و بی‌حالی میشود. |
| مشکلات خواب | اختلال در الگوهای خواب و بی‌خوابی از دیگر عوارض جانبی هستند. |
| کاهش عملکرد سیستم ایمنی | کاهش کالری دریافتی می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند و خطر ابتلا به بیماری‌ها را افزایش دهد. |
| مشکلات قاعدگی | در زنان، رژیم فستینگ می‌تواند باعث اختلالات قاعدگی شود. |
| کاهش توده عضلانی | بدن در طول فستینگ ممکن است برای تامین انرژی، عضلات را تجزیه کند. |
| ریسک اختلالات خوردن | رژیم فستینگ می‌تواند به اختلالات خوردن مانند پرخوری عصبی یا بی اشتهایی عصبی منجر شود. |
۲. نقش رژیم فستینگ در احساس بیماری
یکی دیگر از عوارض رژیم فستینگ، احساس ناخوشایند بیماری در برخی از افراد است. بسته به مدت زمان روزه‌داری، افراد ممکن است دچار سردرد، بی‌حالی، گیجی و یبوست شوند. احساس حالت تهوع و استفراغ هم شاید در زمان‌های فستینگ یا حتی بعد از غذا خوردن، آزاردهنده باشد. این عوارض برای برخی از افراد موقتی است و بعد از این که بدنشان با روزه‌داری سازگار شد، این حالت‌ها از بین می‌رود. با این حال در صورت تداوم این عوارض یا آزاردهنده‌تر شدنشان، شاید بهتر باشد که سبک رژیم غذایی خود را تغییر دهند.
۳. پرخاشگری و تغییرات روحی
روزه‌داری متناوب یا فستینگ می‌تواند باعث افت شدید قند خون شود. قند خون پایین به نوبه خود عامل تحریک‌پذیری و سایر اختلالات خلقی است. قند خون پایین یا هیپوگلیسمی می‌تواند در طول دوره‌های محدودیت کالری یا در طول دوره‌های ناشتا رخ دهد. این حالت باعث بروز عوارضی مانند تحریک‌پذیری، اضطراب و کاهش تمرکز در افراد می شود.
۴. خستگی و کم انرژی بودن
رژیم فستینگ می‌تواند باعث خستگی و کمبود سطح انرژی در برخی از افراد شود. یکی از دلایل بروز چنین حالتی، سطح پایین قند خون است. سطح پایین قند خون باعث احساس ضعف و خستگی در بدن می شود. خود اختلالات خواب (پاراسمونیا)، به عنوان یکی از عوارض رژیم فستینگ هم عامل حساس خستگی بیشتر در افرادی است که از این رژیم پیروی می‌کنند.
متن انگلیسی:
healthline
Research suggests that some people practicing various methods of intermittent fasting experience fatigue and low energy levels.
ترجمه متن:
مطالعات نشان می‌دهد افرادی که از متدهای مختلف رژیم فستینگ پیروی می‌کنند، احساس خستگی و کمبود انرژی بیشتری خواهند داشت.
با گرفتن رژیم احساس خستگی می‌کنی؟
از متخصص سوال کن.
۵. کم آبی بدن در رژیم فستینگ
در روزهای اول رژیم فستینگ، بدن مقادیر زیادی آب و نمک را در ادرار ترشح می‌کند. این یک فرایند طبیعی است و به آن ناتریورز فستینگ گفته می شود. حالا اگر این مایعات و الکترولیت‌های از دست رفته جایگزین نشوند، احتمالا بدن دچار کم آبی شدید خواهد شد. این در حالی است که بسیاری از افراد با رژیم فستینگ مصرف کافی مایعات را فراموش می‌کنند.
۶. سوء تغذیه در رژیم فستینگ
در صورتی که رژیم فستینگ به درستی و به صورت اصولی انجام نشود، می‌تواند باعث سوءتغذیه شود. خصوصا زمانی که فرد منابع مغذی کافی مصرف نمی‌کند. در صورت عدم مصرف مواد مغذی کافی و روزه‌داری طولانی‌مدت، احتمال سوءتغذیه بسیار زیاد است. به همین دلیل هم مهم‌ترین موضوع در یک رژیم فستینگ، مصرف یک رژیم غذایی کامل، متعادل و مغذی است.
۷. پرخوری در رژیم فستینگ
برای برخی از افراد بازه‌های طولانی نخوردن غذا، میل به خوردن را بیشتر می‌کند. در نتیجه یکی از عوارض رژیم فستینگ در یکسری افراد، افزایش اشتها و میل به پرخوری است. اختلال پرخوری حتی می‌تواند به یک مشکل جدی‌تر تبدیل شود که درمان آن زمان بر است.
۸. افزایش وزن افراد مسن یکی از عوارض رژیم فستینگ
درحالی‌که برای اکثر افراد رژیم فستینگ تاثیرات خوبی دارد، اما شواهد کمی در خصوص اثربخشی این روش در افراد مسن وجود دارد. اکثر مطالعاتی که در این زمینه انجام شده، اثر مثبت فستینگ را روی گروه‌های بزرگسال جوان یا میان‌سال، آن هم در یک مدت کوتاه مورد بررسی قرار داده است. با این حال می‌دانیم که رژیم فستینگ برای برخی از افراد خطرناک است. ممکن است در برخی از افراد مسن، کاهش بیش از حد وزن روی استخوان‌ها، سیستم ایمنی بدن و سطح انرژی آنها تاثیر منفی داشته باشد.
۹. عوارض فستینگ و ایجاد مه مغزی
یکی از عوارض نادر رژیم فستینگ برای برخی از افراد، مه مغزی است. مه مغزی می‌تواند به دنبال کاهش کالری دریافتی یا عدم دریافت مقادیر کافی کالری ایجاد شود. زمانی که بدن در حالت روزه‌داری است، اگر کالری لازم را دریافت نکند، می‌تواند موجب بروز مه مغزی در برخی از افراد شود.
۱۰. عوارض فستینگ و کاهش قند خون
به صورت کلی فستینگ می‌تواند باعث پایین آمدن قند خون شود. حالا این افت قند خون در برخی از افراد شدیدتر است و با عوارض بیشتری همراه است. تهوع، حالت سردرد و سبکی سر یا سرگیجه داشتن همگی به دنبال افت قند خون در رژیم فستینگ ایجاد می‌شوند. به همین دلیل است که معمولا پیروی از رژیم فستینگ برای بیماران دیابتی توصیه نمی‌شود.
نگرانی با رژیم لاغری دچار افت قند خون بشی؟ همین حالا مشاوره بگیر.
۱۱. نقش فستینگ در ایجاد یبوست
مشکلات گوارشی از رایج‌ترین عوارض رژیم فستینگ، خصوصا در افرادی با سابقه ناراحتی‌های معده و روده است. برخی از افراد در طول یک رژیم فستینگ به مقدار لازم پروتئین، ویتامین و از همه مهم‌تر فیبر را دریافت نمی‌کنند. از طرفی عدم مصرف آب و مایعات کافی می‌تواند عوارض گوارشی ناشی از روزه‌داری را تشدید کند. تمام این موارد ممکن است در نهایت عمل هضم را مختل کرده و به این ترتیب بسیاری از افراد با رژیم فستینگ، یبوست را به عنوان یک عارضه جانبی ناراحت‌کننده تجربه می‌کنند.
عوارض فستینگ برای افرادی که داروهای خاص مصرف می کنند
گاهی اوقات عوارض رژیم فستینگ متوجه افرادی است که هم‌زمان با پیروی از این رژیم، از یک سری داروهای خاص استفاده می‌کنند. به همین دلیل مهم است که در صورت مصرف دارو، حتما قبل از رژیم گرفتن با پزشک خود مشورت کنید. حذف وعده‌های غذایی و محدود کردن شدید کالری می‌تواند برای افراد مبتلا به بیماری‌های خاص مانند دیابت خطرناک باشد. برخی از افرادی که داروهای فشار خون یا بیماری قلبی مصرف می‌کنند نیز ممکن است در طول دوره‌های طولانی‌تر از حد معمول روزه‌داری، مستعد عدم تعادل سدیم، پتاسیم و سایر مواد معدنی باشند. در نهایت برخی از افراد باید حتما داروهای خود را همراه با غذا مصرف کنند تا دچار مشکلات گوارشی نشوند. به همین دلیل هم شاید فستینگ برای آنها گزینه خوبی نباشد.
متن انگلیسی:
health
People who need to take their medications with food — to avoid nausea or stomach irritation — may not do well with fasting.
ترجمه متن:
افرادی که نیاز دارند داروهای خود را با غذا مصرف کنند – برای جلوگیری از حالت تهوع یا تحریک معده – ممکن است رژیم فستینگ برای آنها مناسب نباشد.
عوارض جانبی طولانی مدت فستینگ
اکثر مطالعات صورت گرفته روی عوارض رژیم فستینگ و اثرات آن، به اثرات کوتاه مدت اشاره دارد و هنوز شواهد کافی در خصوص عوارض جانبی طولانی‌مدت فستینگ در دسترس نیست. با این حال ممکن است کسانی که این رژیم را برای مدت زمانی طولانی دنبال می‌کنند، یک سری عوارض جدی‌تر را به عنوان عوارض جانبی طولانی‌مدت فستینگ هم تجربه کنند. از جمله این عوارض میتوان به مشکلات ناشی از رژیم فستینگ در زنان، یا بروز اختلالاتی در نحوه غذا خوردن افراد در درازمدت اشاره کرد.
۱. ایجاد وسواس غذایی
فستینگ در درازمدت ممکن است روی نحوه تعامل فرد با نوع غذایی که می‌خورد تاثیر بگذارد. به همین دلیل افراد بیش از حد به نوع و کیفیت غذایی که می‌خورند فکر می‌کنند. این تمرکز بیش از حد روی شیوه خوردن غذا یا نوع آن، می‌تواند باعث عوارض جدی سلامتی شود. وسواس غذایی ناشی از فستینگ نوعی اختلال خوردن است که به آن ارتورکسیا گفته می شود و می توان آن را به عنوان یکی از عوارض رژیم فستینگ در نظر گرفت.
۲. عوارض فستینگ و ریزش مو
رژیم فستینگ در درازمدت می‌تواند روی تعادل ترشح هورمون‌ها تاثیر بگذارد و به این ترتیب عملکردهای مختلف بدن را مختل کند. یکی از عوارض جانبی ناشی از به هم خوردن هورمون‌ها، خصوصا در درازمدت، ریزش مو و ضعیف شدن تار موهاست. از طرفی خود مشکلات تغذیه‌ای یا کاهش تامین برخی از ویتامین‌ها طی فستینگ، می‌تواند موجب ریزش موها شود.
۳. عوارض رژیم فستینگ بر تغییرات چرخه قاعدگی
یکی از عوارض رژیم فستینگ که مخصوص زنان است، تاثیری است که این نوع رژیم می‌تواند روی تعادل هورمونی و چرخه‌های قاعدگی داشته باشد. زمانی که بدن در حالت فستینگ است، بدن طوری رفتار می‌کند که گویا غذایی نیست و بدن در معرض گرسنگی قرار دارد. به همین دلیل بدن زنان طوری واکنش نشان می‌دهد که گویا شرایط ایده‌آلی برای یک بارداری سالم وجود ندارد و در نتیجه باید جلوی تخمک‌گذاری گرفته شود. با کاهش استروژن و پروژسترون در بدن، تغییراتی قابل توجه در چرخه قاعدگی به وجود می‌آید. در درازمدت این فستینگ می‌تواند روی باروری هم تاثیر بگذارد و به عنوان عامل ناباروری یا حتی یائسگی زودرس در برخی زنان شناخته می شود.
۴. تاثیر فستینگ بر اختلالات خواب
برخی معتقدند که اختلالات خواب، مانند ناتوانی در خوابیدن یا خوابیدن بیش از حد، می‌تواند از شایع‌ترین عوارض رژیم فستینگ باشد. یک مطالعه روی ۱۴۲۲ نفر در سال ۲۰۱۹ نشان داد که ۱۵ درصد این افراد بعد از یک دوره رژیم فستینگ، اختلالات خواب را تجربه کرده‌اند. کاهش میزان کربوهیدرات و بی‌آبی بدن، دو عامل مهم اختلالات خواب در طی رژیم فستینگ هستند.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
رژیم های روزه‌داری برای اکثر افراد سالم، بی‌خطر به نظر می‌رسد، اما برخی عوارض جانبی مانند یبوست، احتباس آب، بوی بد دهان، مشکل خواب، سرگیجه و ضعف را گزارش کرده‌اند. از طرفی، اطلاعات کمی در مورد اثرات رژیم های روزه بر سایر جنبه‌های سلامتی مانند فعالیت بدنی و خواب یا حتی تاثیرات بلندمدت آن وجود دارد. به همین به افرادی که می‌خواهند از یک الگوی رژیم فستینگ برای لاغری یا سایر اهداف سلامت پیروی کنند توصیه می شود که حتما ابتدا تمامی عوارض رژیم فستینگ را در نظر بگیرند و در صورت وجود یک عامل زمینه‌ای برای بروز عوارض، قبل از هر چیز با یک متخصص تغذیه مشورت کنند. برای مثال افرادی که دیابت دارند یا افرادی با سابقه مشکلات کلیوی، نباید بدون نظر پزشک از یک رژیم فستینگ پیروی کنند. اگر در این زمینه ابهامات زیادی دارید می‌توانید از خدمات مشاوره آنلاین دکترتو بدین منظور استفاده کنید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!