فهرست مطالب
مشکلات و ناراحتی‌های گوارشی می‌تواند بسیار ناراحت‌کننده باشد. از مشکلات مری و معده گرفته تا انواع اختلالات گوارشی که در روده‌ها ایجاد میشود، همگی می‌توانند طیف گسترده‌ای از علائم و مشکلات را ایجاد کنند. یکی از این ناراحتی‌ها، انسداد روده نام دارد. در این مقاله از دکترتو با علائم انسداد روده و دلایل آن بیشتر آشنا می‌شویم. اما اگر ناراحتی گوارشی مزمنی دارید که باعث ایجاد نگرانی در شما شده بهتر است از با یک متخصص گوارش و یا داخلی در این باره مشورت کنید. شما می‌توانید از سامانه دکترتو برای تعیین وقت ویزیت حضوری و یا مشاوره متنی و تلفنی با پزشکان استفاده کنید.
انسداد روده چیست؟
انسداد روده در اصطلاح پزشکی با عنوان ایلئوس هم شناخته میشود. انسداد روده یا ایلئوس یک وضعیت موقتی است که در آن روده شما نمی‌تواند غذا و مواد زائد را از بدن خارج کند. روده یک لوله دراز و پیچ‌درپیچ در داخل بدن است که معده را به مقعد متصل می‌کند. روده دارای دو قسمت کوچک و بزرگ است. وظیفه اصلی روده کوچک تجزیه غذایی است که می‌خورید. روده بزرگ، آب را جذب می‌کند و از حرکات قوی و موجی برای هل دادن مواد غذایی شکسته شده و مواد زائد به مقعد استفاده می‌کند تا بتوانید مدفوع کنید.
هنگامی که روده شما برای مدتی از انجام آن حرکات موجی دست می‌کشد، ایلئوس ایجاد میشود. این حالت معمولا یک تا سه روز طول می‌کشد. عوامل و دلایل مختلفی می‌توانند موجب انسداد در روده‌ها شوند. علاوه بر این انسداد روده می‌تواند جزئی یا کامل باشد، به این معنی که یا انسداد تنها در بخشی از روده ایجاد میشود یا این که به صورت کامل عملکرد روده‌ها مختل می‌شوند.
انسداد روده بزرگ چیست؟
روده بزرگ بخش بزرگ‌تری از سیستم گوارشی را به خود اختصاص داده و در شرایط عادی کار آن حرکت به جلو و دفع مواد زائد از طریق مقعد است. در صورتی که این حرکات موجی شکل روده بزرگ مختل شود، دفع دچار مشکل شده و مواد زائد غذایی در روده بزرگ باقی می‌مانند. به این شرایط انسداد روده بزرگ گفته میشود که باز هم ممکن است جزئی یا کامل باشد. در شرایطی که انسداد جزئی است فرایند مدفوع کردن به صورت کامل قطع نشده و دفع به میزان بسیار محدودی انجام میشود. معمولا در انسداد روده بزرگ میزان زیادی از گازها و مدفوع در روده جمع می‌شوند که می‌تواند در مواردی مشکل‌ساز شود و خطراتی را برای سلامتی افراد داشته باشد.
انسداد روده کوچک چیست؟
در برخی مواقع انسداد روده تنها در روده کوچک یا روده باریک ایجاد میشود. همان‌طور که می‌دانید یک سر روده باریک به معده و سر دیگر آن به روده بزرگ وصل است و کار اصلی آن هضم و تجزیه غذاهاست. در خصوص انسداد روده کوچک هم ممکن است انسداد جزئی یا کامل باشد. زمانی که غذا در روده کوچک باقی می‌ماند و فرایند جذب و تجزیه غذا به درستی انجام نمی‌شود، به این شرایط انسداد در روده کوچک گفته میشود.
در این شرایط حرکت مواد غذایی هضم شده به سمت روده بزرگ به صورت جزئی یا کامل مسدود میشود. به این ترتیب مجموعه‌ای مواد زائد و یک سری از گازها و سایر ترکیبات که باید به صورت طبیعی از روده کوچک به روده بزرگ منتقل شوند، در قسمت بالایی روده یا همان روده باریک باقی می‌مانند و می‌توانند مشکلات دیگری را هم ایجاد کند. در این شرایط حتی جذب مواد مغذی از روده باریک هم مختل میشود.
آیا انسداد روده خطرناک است؟
انسداد روده را می‌توان یک شرایط اورژانسی پزشکی در نظر گرفت که به اقدامات فوری پزشکی نیاز دارد. خصوصا در مورد انسداد روده بزرگ، عدم رسیدگی به موقع می‌تواند خطر پارگی روده یا سایر شرایط تهدید کننده سلامتی را به همراه داشته باشد.
علائم انسداد روده
به صورت معمول انسداد روده بین یک تا سه روز طول می‌کشد و علائم در ۲۴ تا ۷۲ ساعت خود را نشان می‌دهد. اصلی‌ترین علائم مسدود شدن روده شامل موارد زیر میشود:
- تجمع گاز و مایع در شکم و احساس نفخ شدید
- احساس ناراحتی معده و حالت تهوع شدید
- استفراغ کردن
- یبوست شدید
- بی‌اشتهایی
- گرفتگی و درد معده
- مدفوع آبکی
- کم‌آبی
- بوی بد تنفس
- تورم شکم
برخی علائم ممکن است به محل و مدت زمان انسداد بستگی داشته باشد. به‌عنوان‌مثال، استفراغ نشانه اولیه انسداد روده کوچک است. استفراغ ممکن است با انسداد روده بزرگ شما نیز رخ دهد، در صورتی که انسداد برای چندین روز ادامه داشته باشد. انسداد روده همچنین ممکن است باعث عفونت جدی و التهاب حفره شکمی شود که به پریتونیت معروف است. این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که بخشی از روده پاره شده باشد. پارگی روده منجر به تب و افزایش درد شکم میشود. این وضعیت یک اورژانس تهدید کننده زندگی است که نیاز به جراحی دارد.
| ویژگی | بزرگسالان | کودکان |
|---|---|---|
| علل شایع | چسبندگی‌های پس از عمل، تومورها، فتق، بیماری های التهابی روده، یبوست مزمن | چسبندگی‌های پس از عمل، چرخش روده، مالت روتاسیون، بیماری‌های مادرزادی روده، یبوست |
| علائم | درد شکم (معمولا شدید و مداوم)، استفراغ، یبوست، عدم دفع گاز، تورم شکم، کاهش اشتها | درد شکم (ممکن است متناوب باشد)، استفراغ (ممکن است شدیدتر باشد)، یبوست، عدم دفع گاز، تورم شکم، بی‌قراری، بی اشتهایی، کاهش وزن |
| عوارض | دهیدراتاسیون، اختلالات الکترولیتی، عفونت، نکروز روده (مرگ بافت روده)، سوء تغذیه | همانند بزرگسالان، همچنین خطر ابتلا به شوک سپتیک و نارسایی چند ارگانی |
| تشخیص | معاینه فیزیکی، آزمایش خون، آزمایش ادرار، تصویربرداری (رادیوگرافی ساده شکم، سونوگرافی، سی تی اسکن، ام آر آی) | معاینه فیزیکی، آزمایش خون، آزمایش ادرار، تصویربرداری (رادیوگرافی ساده شکم، سونوگرافی، سی تی اسکن، ام آر آی)، ممکن است نیاز به آزمایش‌های تخصصی‌تر مانند آنژیوگرافی باشد. |
| درمان | بستری در بیمارستان، سرم درمانی، لوله بینی-معده، داروهای ضد تهوع، در موارد شدید جراحی | بستری در بیمارستان، سرم درمانی، لوله بینی-معده، داروهای ضد تهوع، در موارد شدید جراحی، ممکن است نیاز به مراقبت‌های ویژه نوزادان باشد. |
علائم انسداد روده در کودکان چیست؟
کودکان و خصوصا نوزادان هم ممکن است دچار انسداد روده شوند. معمولا در کنار علائم کلی، نوزادان و کودکانی که دچار انسداد می‌شوند برای مدت زمانی طولانی گریه می‌کنند و بسیار بی‌قرار می‌شوند. سایر نشانه های انسداد روده در کودکان شامل موارد زیر است:
- مدفوع نکردن برای چند روز یا مدفوع سفت و دردناک همراه با خون
- قرمز بودن یا ژله‌ای بودن مدفوع کودک
- استفراغ زرد یا سبزرنگ که بوی صفرا می‌دهد.
- سفت و متورم شدن شکم
متن انگلیسی:
myhealth
A bowel blockage (obstruction) can cause constipation. Your child may have pain, nausea, vomiting, and cramping. In rare cases, the blockage can cause diarrhea
ترجمه متن:
انسداد روده می‌تواند باعث یبوست شود. کودک شما ممکن است درد، حالت تهوع، استفراغ و گرفتگی عضلات داشته باشد. در موارد نادر، انسداد می‌تواند باعث اسهال شود.
علائم انسداد روده در بزرگسالان
علائم انسداد روده در بزرگسالان بیشتر به صورت نفخ و یبوست شدید و اسهال خود را نشان می‌دهد. با این حال شدت و نوع علائمی که بزرگسالان در اثر انسداد در روده‌ها دارند، بیشتر به علت و نوع انسداد روده بستگی دارد.
علائم انسداد روده نگرانت کرده؟
تا دیر نشده از متخصص نوبت بگیر.
شایع ترین علت انسداد روده (چه چیزی باعث انسداد روده میشود؟)
موارد مختلفی می‌توانند موجب مسدود شدن روده‌ها شوند. گاهی انسداد مکانیکی است و گاهی نیز برخی شرایط زمینه‌ای می‌تواند موجب انسداد روده شوند. انسداد روده ممکن است به دلایل زیر باشد:
- یک علت مکانیکی، به این معنی که چیزی روده را مسدود می‌کند.
- ایلئوس، وضعیتی که در آن روده به درستی کار نمی‌کند، اما یک مشکل زمینه‌ای به خصوص که موجب بروز چنین شرایطی شده باشد وجود ندارد.
- جراحی، به خصوص زمانی که پزشکان مجبورند روده شما را جابه‌جا کنند.
- مصرف برخی از داروها مانند داروهای ضدافسردگی یا مواد افیونی
- عفونت‌های ناحیه میانی مانند آپاندیسیت
- مشکلات سلامتی مانند نارسایی کلیه، حملات قلبی، آسیب‌های نخاعی، نارسایی تنفسی و کم‌کاری تیروئید
- سطوح مواد معدنی بسیار کم یا زیاد، مانند پتاسیم یا کلسیم
- آسیب به شریان‌هایی که خون را به شکم می‌فرستند.
- فیبروز کیستیک
- عدم تعادل الکترولیتی
- برخی از بیماری‌های پیش‌رونده، مانند بیماری پارکینسون یا بیماری کرون، اگرچه در این مورد نادر است.
انسداد روده با خرمالو
یکی از مواردی که می‌تواند موجب مسدود شدن روده‌ها در برخی از افراد شود، مصرف بیش از حد میوه خرمالو است. فیبر خرمالو از نوع فیبرهای غیرقابل‌هضم است و مصرف بیش از حد آن می‌تواند موجب جمع شدن تکه‌های هضم نشده و له نشده این میوه در انتهای روده شود. به این ترتیب در اثر مصرف زیاد خرمالو برخی از افراد دچار انسداد روده، خصوصا انسداد روده کوچک می‌شوند.
تشخیص انسداد روده
اولین مرحله تشخیص انسداد روده، انجام یک معاینه فیزیکی و گرفتن شرح‌حال بیمار است. در طول معاینه فیزیکی، پزشک ممکن است نفخ شکم، حساسیت، یا فتق در شکم را پیدا کند. در ادامه برخی از تست‌ها می‌توانند به تشخیص انسداد در روده‌ها کمک کند که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:
- سی‌تی‌اسکن شکم
- بررسی تصویربرداری با اشعه ایکس
- سونوگرافی
- آزمایش خون برای بررسی شمارش سلول‌های خونی، عملکرد کبد و کلیه‌ها و بررسی سطح الکترولیت
- کولونوسکوپی
- تنقیه با کنتراست رنگی
روش های درمان انسداد روده
روش های درمان بستگی به محل و شدت انسداد دارد. نوع انسداد (مکانیکی و غیرمکانیکی بودن آن) و علت‌های زمینه‌ای همگی روی شیوه درمان این ناراحتی تاثیر دارد. برای انسداد جزئی یا ایلئوس، ممکن است با استراحت دادن به روده‌ها و دریافت مایعات داخل وریدی درمان انجام شود. منظور از استراحت دادن به روده‌ها، عدم مصرف مواد غذایی و مصرف مایعات شفاف است. اگر علت انسداد مشخص باشد، پزشک آن را نیز درمان می‌کند. یکی از مهم‌ترین بخش‌های درمان، رفع کم‌آبی بدن و حفظ تعادل الکترولیت‌هاست.
استنت‌ها هم یکی از گزینه‌های درمانی هستند. استنت‌گذاری آندوسکوپی یک پیشرفت پزشکی در مدیریت انسداد روده کوچک و بزرگ است و ممکن است به ویژه در مراقبت‌های تسکینی بیماران سرطانی و در سالمندان مفید باشد.
۱. قرص انسداد روده
در برخی موارد بسته به شدت انسداد و علت آن و از همه مهم‌تر این که انسداد چند روز ادامه داشته باشد، پزشک از یک سری داروها هم برای درمان استفاده می‌کند. قرص انسداد روده شامل داروهایی برای تقویت پریستالسیس است که می‌تواند به راه‌اندازی مجدد عملکرد روده‌ها کمک کند. این داروها در مواردی که انسداد به خودی خود به سرعت بهبود نمی‌یابند تجویز می‌شوند. آنتی‌بیوتیک‌ها هم می‌توانند برای درمان عفونت تجویز شوند.
۲. جراحی انسداد روده (عمل انسداد روده)
برای برخی از شرایط حادتر ممکن است برای رفع انسداد روده به جراحی نیاز باشد. جراحی یا لاپاراتومی شامل برداشتن بخش‌هایی از روده میشود. خصوصا اگر شواهدی از پارگی روده‌ها، فتق غیرقابل‌درمان یا توده قابل لمس وجود داشته باشد.
۳. درمان خانگی انسداد روده
انسداد روده یک وضعیت پزشکی اورژانسی است که نیازمند مراقبت فوری پزشکی است. هیچ درمان خانگی مؤثری برای انسداد روده وجود ندارد و انجام هرگونه اقدام خودسرانه می‌تواند عواقب جدی و حتی کشنده‌ای داشته باشد. اما یک سری گزینه‌ها به عنوان درمان خانگی وجود دارند که می‌توانند تا حدودی به رفع انسداد روده کمک کنند. اصلی‌ترین آنها شامل موارد زیر میشود:
- یک سری داروهای گیاهی و دم‌نوش‌ها مانند دمنوش بابونه
- داروهای بدون نسخه مسهل
- تغییر رژیم غذایی
- ماساژ موضعی شکم با روغن بابونه یا روغن زیتون
- مصرف انجیر خیس‌خورده یا جوشانده شده
- مصرف جوشانده گل سرخ
- مصرف تخم کتان
- روغن‌کرچک
انسداد روده داری و دنبال بهترین درمان هستی؟ از متخصص سوال کن.
چه چیزی برای انسداد روده خوب است؟
در کل دم‌نوش‌ها، غذاها یا روغن‌هایی که می‌توانند موجب افزایش حرکت روده‌ها و بهبود شرایط هضم غذاها شوند، برای رفع انسداد روده مفیدند.
انواع انسداد روده
در کل انسداد روده شامل دو نوع اصلی انسداد مکانیکی و انسداد غیرمکانیکی میشود. ایلئوس یکی از انواع اصلی انسداد است که به دنبال آن دیواره‌های روده نمی‌توانند محتویات دستگاه گوارش را به جلو هل دهند و این به عنوان انسداد غیرمکانیکی روده شناخته میشود. انواع مختلفی از ایلئوس بسته به علت وجود دارد که عبارت‌اند از:
- انسداد یا ایلئوس بعد از عمل
- ایلئوس فلجی
- مکونیوم ایلئوس
- ایلئوس سنگ کیسه صفرا
عوارض انسداد روده
انسداد روده یکی از مشکلاتی است که قطعا می‌تواند ناراحتی‌ها و مشکلات مختلفی را برای افراد ایجاد کند. این عوارض خصوصا در صورت عدم درمان به موقع و رفع انسداد، می‌توانند جدی‌تر باشند. اصلی‌ترین عوارض ناشی از انسداد روده شامل موارد زیر میشود:
- عدم تعادل الکترولیت (شیمیایی و معدنی خون).
- کم‌آبی بدن
- سوراخ (پارگی) در روده‌ها
- عفونت
- زردی (زردی پوست و چشم)
اگر انسداد جریان خون به روده را مسدود کند، ممکن است باعث عفونت و مرگ بافتی (گانگرن) شود. خطرات مرگ بافتی به علت انسداد و مدت زمان وجود آن مرتبط است. فتق شکم، ولوولوس و انواژیناسیون خطر گانگرن بیشتری دارند.
انسداد روده در نوزادان می‌تواند خطرات بیشتری داشته باشد. در صورت بروز ایلئوس فلجی که به دنبال آن دیواره روده‌ها آسیب می‌بینند (انتروکولیت نکروزان)، ممکن است موجب عفونت خون و ریه‌ها شود که یک وضعیت تهدید کننده زندگی برای نوزادان است.
متن انگلیسی:
medlineplus
If the obstruction blocks the blood supply to the intestine, it may cause infection and tissue death (gangrene)
ترجمه متن:
اگر انسداد روده موجب مسدود شدن جریان خون ورودی به روده‌ها شود، خطر عفونت و مرگ بافتی افزایش می‌یابد.
انسداد روده و مرگ
در کل انسداد روده می‌تواند سلامت و جان افراد را تهدید کند. البته علت انسداد و مدت زمانی که مسدود بودن روده‌ها طول می‌کشد، روی این موضوع بی تاثیر نیست. اما در مواردی که شدت انسداد موجب آسیب به بافت‌های روده می شود، خصوصا در صورت پارگی روده، ریسک خونریزی و مشکلاتی از این دست خطر مرگ بیماران را تهدید می‌کند.
پیشگیری از انسداد روده
در بسیاری از مواقع امکان پیشگیری از انسداد روده وجود ندارد، چرا که پیشگیری بسته به علت مسدود شدن روده‌ها دارد. در نتیجه همیشه انسداد روده قابل پیشگیری نیست. با این حال درمان شرایط زمینه‌ای که می‌توانند موجب انسداد شوند، مانند درمان و مدیریت تومورها، فتق‌ها یا سایر بیماری‌های زمینه‌ای ممکن است به کاهش خطر انسداد در روده‌ها کمک کند.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
انسداد روده زمانی اتفاق می‌افتد که روده‌های شما مسدود می‌شوند، به‌طوری‌که غذاهای هضم شده و مایعات در آن تجمع می‌یابند. در صورت عدم درمان، انسداد می‌تواند منجر به پارگی خطرناک شود. دلایل بالقوه زیادی برای انسداد روده وجود دارد. اغلب، این وضعیت قابل پیشگیری نیست. تشخیص زودهنگام و درمان بسیار مهم است. انسداد روده درمان نشده می‌تواند کشنده باشد. به همین دلیل در صورت مشاهده علائم اصلی انسداد، مانند یبوست شدید، تهوع و استفراغ و نفخ زیاد باید حتما به یک دکتر متخصص داخلی یا پزشک متخصص گوارش مراجعه کرد. اگر نگران وجود چنین علائمی در خود هستید می‌توانید از خدمات نوبت دهی و مشاوره آنلاین دکترتو بدین منظور کمک بگیرید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!