فهرست مطالب
سردرد یک تجربه ناخوشایند است که در اثر عوامل محیطی و روحی متعددی رخ می‌دهد. اگر چه برخی از انواع سردرد به‌خودی‌خود و بدون نیاز به درمان برطرف می‌شوند؛ اما برخی دیگر از سردردها جدی‌تر هستند. سردرد خوشه ای یکی از این سردردهای مزمن و بسیار آزاردهنده است. اگر شما هم تابه‌حال این سردرد را تجربه کرده‌اید، با ما همراه باشید تا با علائم، علل و نحوه درمان آن بیشتر آشنا شوید. اما اگر تجربه سردرد برایتان عادی شده بهتر است در این باره با متخصص مغز و اعصاب مشورت کنید. شما می‌توانید از سامانه نوبت دهی دکترتو برای تعیین وقت ویزیت حضوری و یا مشاوره آنلاین با بهترین پزشکان استفاده کنید.
سردرد خوشه ای چیست؟ (سردرد کلاستر یعنی چه؟)
سردرد خوشه ای یا سردرد کلاستر (Cluster Headache) نوعی از سردرد است که در مردان رایج‌تر از زنان است. سردردهای خوشه‌ای معمولا بعد از ۲۰ سالگی شروع می‌شوند و باعث درد شدید در یک چشم یا در یک طرف سر می‌شوند. این سردردها الگوی خوشه‌ای دارند. به این معنا که در عرض چند هفته یا چند ماه، فرد دچار حملات متعددی می‌شود و سپس تا رسیدن خوشه بعدی، سردردها مدتی تسکین پیدا می‌کنند.
متن انگلیسی:
medicalnewstoday
Cluster headaches are not common, affecting about 1 in 1,000 people
ترجمه متن:
سردردهای خوشه ای رایج نیستند و از هر ۱۰۰۰ نفر ۱ نفر را درگیر می‌کنند.
علائم سردرد خوشه ای
سردرد خوشه ای معمولا ناگهانی شروع می‌شود و بعد از چند دقیقه به اوج خود می‌رسد. رایج‌ترین علائم سردرد کلاستر شامل این مواردند که باید به آنها توجه شود:
- شروع ناگهانی درد در اطراف یا پشت چشم
- دردی که در حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه به اوج می‌رسد.
- بی‌قراری
- درد همراه با سوزش و تیر کشیدن
- آبریزش چشم و قرمز شدن چشم‌ها
- احتقان بینی
- عرق کردن پیشانی
- افتادگی یا ورم پلک
- تغییرات در مردمک چشم
۱. سردرد خوشه ای سمت چپ
سردرد کلاستر می‌تواند هر بخشی از سر را درگیر کند.گاهی سردرد خوشه ای، سمت چپ سر را درگیر می‌کند و باعث قرمزی پلک چپ و درد شدیدی در سمت چپ سر می‌شود.
۲. سردرد خوشه ای سمت راست
سردردهای خوشه ای در سمت راست هم رخ می‌دهند و باعث بروز علائم اذیت‌کننده‌ای در این ناحیه می‌شوند. پزشک به نوع سردرد و سایر علائم همراه آن توجه می‌کند تا سردرد کلاستر را تشخیص دهد.
۳. سردرد خوشه ای پشت سر
به ندرت امکان دارد که سردرد خوشه ای در پشت سر اتفاق بیفتد. این وضعیت باعث دردی می‌شود که در قسمت عقب سر متمرکز است.
علت سردرد خوشه ای (دلایل سردرد خوشه ای)
پزشکان هنوز علت دقیق سردردهای خوشه ای را نمی‌دانند. با این حال تحقیقات نشان داده‌اند که سردردهای خوشه ای می‌توانند به خاطر آزادشدن موادی همچون هیستامین و سروتونین در نزدیکی عصب سه قلو (که حس را بین صورت و مغز ارسال می‌کند) رخ دهند. برخی از محرک‌های سردرد خوشه ای نیز شامل این مواردند:
- مصرف الکل
- مصرف کوکائین
- سیگار کشیدن
- قرار گرفتن در ارتفاعات بالا (کوهنوردی و مسافرت هوایی)
- قرار گرفتن در معرض نور روشن
- ورزش زیاد و افراطی
- گرما (هوای گرم یا حمام گرم)
- مصرف غذاهای سرشار از نیتریت (بیکن و گوشت‌های کنسرو شده)
- مصرف برخی از داروها
متن انگلیسی:
my.clevelandclinic
Research also found that cluster headaches can be genetic in up to 5% of people
ترجمه متن:
تحقیقات همچنین نشان داده‌اند که سردردهای خوشه ای می‌توانند در ۵ درصد از افراد ژنتیکی باشند.
تو ارتفاعات سردرد می‌گیری و نمی‌دونی علتش چیه؟
برای تشخیص دقیق ویزیت شو.
سردرد خوشه ای در کودکان
اگر چه به ندرت، اما سردردهای خوشه ای می‌توانند کودکان را هم تحت تاثیر قرار دهند. در این شرایط کودک به خاطر درد شدید و تیر کشیدن یک طرف سر، بی‌قراری می‌کند.
سردرد خوشه ای در بارداری
زنان باردار هم در معرض سردردهای خوشه ای قرار دارند. از آنجایی که بارداری دوران حساسی است و هر عمل شما تاثیر مستقیمی روی جنین دارد، نباید برای درمان سردرد خوشه ای به صورت خودسرانه دارو مصرف کنید.
راه های تشخیص سردرد خوشه ای
پزشک پس از معاینه فیزیکی و پرسیدن سوالاتی در مورد سابقه سردرد و علائمتان، می‌تواند سردرد خوشه ای را تشخیص دهد. البته در صورتی که پزشک به وجود بیماری‌های دیگری مشکوک باشد که علائم مشابهی با سردرد خوشه ای دارند، ممکن است آزمایش‌هایی همچون MRI و CT اسکن را تجویز کند.
راه های درمان سردرد خوشه ای
بسته به این که علت سردرد خوشه ای چیست و علائمتان تا چه حد شدید هستند، پزشک ممکن است یک یا چند روش درمانی زیر را تجویز کند. گزینه‌های درمانی سردرد خوشه ای در ادامه ذکر شده است:
۱. موثرترین دارو برای درمان سردرد خوشه ای (مسکن برای سردرد خوشه ای)
داروهای مسکن بدون نسخه مانند آسپرین، ایبوپروفن و استامینوفن می‌توانند برای کاهش درد ناشی از این سردردها بسیار موثر باشند. البته باید بدانید که مصرف مسکن برای سردرد خوشه ای یک روش درمانی نیست. بلکه این مسکن‌ها تنها برای مدتی علائمتان را برطرف می‌کنند و کیفیت زندگی‌تان را افزایش می‌دهند.
قرص سردرد خوشه ای
امروزه داروهای مسکن زیادی برای تسکین سردرد وارد بازار شده‌اند. این داروها برای برطرف کردن حملات سردرد خوشه ای و جلوگیری از بروز مجدد آنها استفاده می‌شوند:
- وراپامیل: این دارو نوعی مسدودکننده کانال کلسیم است که با آرام کردن رگ‌های خونی، می‌تواند سردردهای خوشه ای را درمان کند.
- پردنیزون: این دارو نوعی استروئید است که التهاب و ورم را کاهش می‌دهد.
- لیتیوم کربنات: این دارو تعادل برخی از مواد شیمیایی مغز را بازیابی می‌کند.
- داروهای ضدتشنج: داروهای ضدتشنج در حقیقت می‌توانند به کاهش تعداد سردردهای خوشه ای کمک کنند.
- گالکانزوماب: گالکانزوماب یک داروی جدید است که یک پروتئین خاص مرتبط با میگرن و سردردهای خوشه ای را هدف قرار می‌دهد.
امپول سردرد خوشه ای
تریپتان‌ها دسته‌ای از داروها هستند که می‌توانند میگرن را درمان کنند. سوماتریپتان یکی از این انواع دارو است که به طور اختصاصی برای درمان میگرن و سردردهای خوشه‌ای کاربرد دارد. دوز تزریقی آمپول سوماتریپتان برای بزرگسالان ۶ میلی‌گرم است که در مدت کوتاهی می‌تواند علائم سردرد خوشه ای را برطرف کند. البته نکته مهم در خصوص آمپول سوماتریپتان این است که افراد مبتلا به فشار خون بالا یا بیماری قلبی باید از مصرف این دارو اجتناب کنند.
۲. درمان سردرد خوشه ای در خانه (درمان خانگی سردرد خوشه ای)
اگر دسترسی به دارو برای تسکین سردرد خود ندارید می‌توانید از گزینه‌های طبیعی استفاده کنید. اگرچه میزان تاثیرگذاری هر یک از این روش‌ها متفاوت است اما می‌توانید برای درمان خانگی سردرد خوشه ای، روش‌های زیر را امتحان کنید:
- یک کمپرس سرد یا گرم را روی قسمتی از سر که درد می‌کند قرار دهید.
- کم‌آبی بدن می‌تواند باعث تشدید سردردهای خوشه‌ای شود، به همین خاطر برای تسکین این سردردها نباید از مصرف مایعات غافل شوید.
- بهتر است مواد غذایی یا مکمل‌های حاوی منیزیم را در برنامه غذایی‌تان قرار دهید؛ زیرا کمبود منیزیم می‌تواند باعث بروز انواع گوناگونی از سردرد شود. اسفناج، بادام‌ها، لوبیا سیاه، عدس و انجیر منابع خوبی از منیزیم هستند.
۳. درمان گیاهی سردرد خوشه ای
سردرد خوشه ای نیز همانند سایر دردها دارای برخی راه حل‌های طبیعی است که از آن جمله می‌توان به درمان‌های گیاهی و دم نوش‌ها اشاره کرد. برخی از پرکاربردترین درمان‌های گیاهی سردرد خوشه ای شامل این مواردند:
- روغن نعناع: این روغن خاصیت آرامش‌بخش و تسکین دهنده دارد و برای انواع دردها از جمله سردرد استفاده می‌شود. برای بهره‌مندی از خواص روغن نعناع، مقداری از آن را روی بخشی از شقیقه که دچار درد شده استعمال کنید و ماساژ دهید.
- دمنوش رزماری: به یک لیوان آب جوش یک قاشق غذاخوری رزماری بیفزایید و اجازه دهید ۱۰ دقیقه دم بکشد. سپس این مخلوط را از صافی رد کنید و بنوشید. رزماری یک ماده ضدالتهاب و ضددرد قوی است.
- چای سبز: چای سبز یک درمان اثرگذار و کاربردی برای سردرد خوشه ای و دیگر انواع سردرد محسوب می‌شود. کافی‌ست روزانه چند لیوان از این چای را بنوشید تا اثرات شگفت‌انگیز آن را مشاهده کنید.
- سرکه سیب: ریختن مقداری سرکه سیب در آب گرم و نوشیدن این ترکیب، می‌تواند به شما کمک کند که هنگام مواجهه با سردردهای خوشه‌ای درد کمتری را تجربه کنید.
- چای بابونه: در صورتی که سردرد خوشه ای شما به خاطر استرس، اضطراب و کم‌خوابی اتفاق افتاده باشد می‌توانید با مصرف چای بابونه، از این محرک‌ها در امان باشید و سردردتان را درمان کنید.
۴. ماساژ سردرد خوشه ای
ماساژ می‌تواند برای بسیاری از افرادی که سردردهای خوشه‌ای را تجربه می‌کنند مفید باشد. با کمک ماساژ، عضلات اطراف سر و صورت در وضعیت آرام و ریلکس قرار می‌گیرند که این حالت می‌تواند درد را کاهش دهد.
می‌توانید حتی خودتان در خانه با حرکات دورانی محل دچار درد را ماساژ دهید. همچنین در بین ماساژ سر خود را به سمت چپ و راست بچرخانید و قسمتی که درد در آن شدیدتر است را آرام فشار دهید.
۵. حجامت برای سردرد خوشه ای
متخصصان طب سنتی بر این باورند که حجامت اگر به طور درست و منظمی انجام شود می‌تواند سردردهای خوشه‌ای را درمان کند. به گفته این متخصصان، حجامت با افزایش جریان خون، شدت و تعداد حملات سردرد خوشه ای را کاهش می‌دهد. با این حال اثرگذاری این درمان به صورت علمی به اثبات نرسیده است.
۶. درمان قطعی سردرد خوشه ای
در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای سردردهای خوشه ای وجود ندارد، اما داروها و روش‌های درمانی همچون این موارد می‌توانند تکرر و شدت حملات را کاهش دهند:
- جراحی: در موارد شدید، پزشک جراحی را برای سردردهای مزمن خوشه‌ای تجویز می‌کند. جراحی به مسیرهای عصبی که باعث ایجاد درد می‌شوند آسیب می‌زند و درد را کم می‌کند.
- تحریک عصب واگ (VNS): این درمان غیرتهاجمی از یک کنترل‌کننده دستی استفاده می‌کند و از طریق پوست، تحریکات الکتریکی را به عصب واگ ارسال می‌کند. اگر چه به تحقیقات بیشتری در مورد اثربخشی این درمان نیاز است؛ اما برخی از مطالعات نشان داده‌اند که VNS به کاهش تکرر سردردهای خوشه‌ای کمک می‌کند.
دنبال درمان قطعی برای سردرد خوشه ای هستی؟ همین حالا مشاوره بگیر.
عوارض سردرد خوشه ای
سردرد خوشه ای اختلال مهلکی نیست و باعث وارد شدن آسیب دائمی به مغز نمی‌شود. اما اگر به طور مکرر رخ دهد می‌تواند در سبک زندگی یا کار شما اختلال ایجاد کند. حتی برخی از افراد مبتلا به این عارضه، دچار افسردگی و اضطراب می‌شوند.
راه های پیشگیری از سردرد خوشه ای
نمی‌توان به طور کامل از سردردهای خوشه ای جلوگیری کرد. با این حال می‌توان محرک‌هایی که باعث بروز علائم این نوع سردرد می‌شوند را شناسایی و از آنها اجتناب کرد. سیگار کشیدن، نوشیدن الکل و مصرف برخی از مواد غذایی، خطر حملات سردرد را افزایش می‌دهند. البته از آنجایی که محرک‌ها از فردی به فرد دیگر متفاوت هستند، آنچه شما باید از آن اجتناب کنید ممکن است برای شخص دیگری متفاوت باشد.
علاوه بر این، گاهی اختلالات خواب خصوصا آپنه خواب باعث بروز سردردهای خوشه‌ای می‌شوند. در این شرایط برای جلوگیری از بروز این نوع سردرد، باید با پزشکتان در خصوص نحوه مدیریت و درمان آپنه خواب صحبت کنید.
تفاوت سردرد خوشه ای و میگرن
به دلیل شباهت علائم بین این نوع از سردرد با میگرن برخی از افراد به اشتباه گمان می‌کنند که دچار میگرن شده‌اند اما تفاوت‌هایی در برخی از خصوصیات این دو نوع از سردرد وجود دارد که در جدول آورده شده است:
| ویژگی | سردرد خوشه ای | میگرن |
|---|---|---|
| شیوع | ۰.۱ درصد | ۱۵ درصد |
| سن شروع حملات | ۲۰ الی ۳۰ سالگی | ۲۳ الی ۲۵ سالگی |
| طول مدت حملات | ۱۵ الی ۱۸۰ دقیقه | ۴ الی ۷۲ ساعت |
| افراد مستعد | مردان بیشتر از زنان در معرض سردرد خوشه ای قرار دارند. | زنان بیشتر از مردان دچار میگرن می‌شوند. |
| شدت درد | درد شدید تا بسیار شدید و غیر قابل تحمل | درد خفیف تا شدید |
| حساسیت به عوامل محیطی | حساسیت جزئی به نور | حساسیت شدید نسبت به نور، بو و صدا |
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
همه افراد هر از گاهی به دلایل مختلف دچار سردرد می‌شوند. اما سردرد خوشه ای جزو سردردهای معمولی نیستند و اغلب با درد شدیدی همراهند. این سردردها زندگی روزمره را دشوار می‌کنند و به پیگیری فوری نیاز دارند. به همین خاطر توصیه می‌کنیم که اگر شما هم دچار سردردهای کلاستر شده‌اید حتما با یک متخصص مغزواعصاب مشورت کنید تا از بهترین رویکرد درمانی برای شما استفاده کند. اگر زمان کافی برای حضور در مطب ندارید می‌توانید از خدمات مشاوره آنلاین مغز و اعصاب دکترتو بدین منظور استفاده کنید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!