فهرست مطالب
خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:
زایمان با ابزار فورسپس و وکیوم، شکلی از زایمان همراه با کمک است. این فرآیند در مواردی از زایمان طبیعی استفاده می‌شود که روند زایمان به‌خودی خود پیش نمی‌رود. فورسپس زایمان، ابزاری برای گرفتن نوزاد در کانال زایمان هستند که مسیر بیرون آمدن نوزاد را مشخص می‌کند. در صورتی که زایمان با ابزار موفقیت‌آمیز باشد، دیگری نیازی به زایمان سزارین نیست. با ادامه این پست از دکترتو همراه ما باشید تا با زایمان با ابزار، مزایا، عوارض آن و افرادی که این روش برای آن‌ها مناسب است بیشتر آشنا شوید. اما اگر دوران بارداری خود را سپری می کنید و علائمی غیرطبیعی دارید بهتر است با متخصص زنان یا مامایی در این باره مشورت کنید. شما در دکترتو می‌توانید به صورت آنلاین با پزشک خود در ارتباط باشید.
زایمان با ابزار چیست؟
بیشتر زنان باردار می‌توانند بدون هیچ مشکلی و بدون کمک به صورت طبیعی در بیمارستان زایمان کنند. اما گاهی مواردی پیش می‌آید که در آن مادر برای زایمان طبیعی نیاز به کمک دارد. در چنین مواردی، پزشک از زایمان با ابزار کمکی استفاده می‌کند. ابزارهایی به‌نام فورسپس (forceps) یا وکیوم (vacuum) برای سالم بیرون آوردن نوزاد در زایمان طبیعی استفاده می‌شوند. فورسپس، یک جفت ابزار فلزی شبیه چنگال است که به دو طرف سر جنین نصب می‌شود و با استفاده از قدرت فشار، جنین را در طی فرآیند زایمان هدایت می‌کند.
در واقع در مواردی که زایمان طبیعی به‌دلیل عدم پیشرفت مناسب فرایند زایمان و دیر باز شدن رحم امکان‌پذیر نیست، یا جنین دچار مشکلات قلبی باشد و زایمان نباید طولانی شود، یا مادر به خاطر خستگی شدید قادر به ادامه زایمان طبیعی نیست، زایمان با ابزار استفاده می‌شود.
انواع زایمان با ابزار
زایمان با ابزار با استفاده از دو نوع وسیله فورسپس و وکیوم انجام می‌شود که خود فورسپس بیش از ۷۰۰ نوع دارد که متداول‌ترین آن‌ها عبارتند از:
| نوع ابزار | کاربرد |
|---|---|
| فورسپس سیمپسوم | منحنی شکل است و در مواقعی استفاده می‌شود که سر نوزاد در کانال زایمان به شکل مخروطی فشرده شده باشد. |
| فورسپس الیوت | با سر منحنی شکل گرد در مواقعی استفاده شده که سر نوزاد گرد است. |
| فورسپس کیلاند | انحنای لگنی بسیار کم و قفل کشویی دارد. متداول‌ترین نوع فورسپس در مواردی هستند که جنین باید بچرخد. |
| فورسپس ریگلیز | با دسته‌ها و لبه‌های کوتاه که خطر پارگی رحم را به حداقل می‌رساند و در زایمان‌هایی استفاده م‌شود که جنین در دورترین فاصله کانال زایمانی است. از این نوع ابزار در زایمان سزارین هم ممکن است استفاده شود. |
| فورسپس پایپر | با دسته‌های منحنی رو به پایین است تا کاملا دور پایین تنه نوزاد را بگیرد. با این ابزار، پزشک می‌تواند در طول زایمان بریچ، سر نوزاد را بگیرد. |
۱. زایمان طبیعی با وکیوم
زمانی که مرحله دوم زایمان به‌خاطر اینکه سر جنین درست نچرخیده یا موقیت نامناسبش به تاخیر می‌افتد، پزشک سراغ زایمان طبیعی با وکیوم می‌رود تا مشکل برطرف شود. معمولا زایمان طبیعی با وکیوم در شرایط خاص مناسب است برای مثال بدنیا آوردن قل دوم در دوقلوزایی. وکیوم یا ونتوس با استفاده از ساشکن به سر جنین وصل می‌شود. یک کاپ پلاستیکی نرم یا سفت یا فلزی از طریق لوله به دستگاه ساکشن وصل می‌شود. این کاپ محکم روی سر جنین سفت می‌شود. در طول انقباضات زایمانی و همراه با فشاری که مادر برای زایمان طبیعی می‌آورد، ماما به کمک وکیوم، جنین را به آرامی می‌کشد تا بچه به دنیا بیاید.
۲. زایمان با فورسپس
زایمان با فورسپس، نوعی زایمان با ابزار است که در مواردی که روند طبیعی زایمان درست و به‌موقع پیش نمی‌رود و طولانی می‌شود، به مادر کمک کرده تا بچه را به صورت طبیعی و بدون سزارین بدنیا بیاورد. زایمان با فورسپس جایگزین زایمان با وکیوم یا سزارین است که در صورت ناتوانی مادر به ادامه فرایند زایمان طبیعی در اثر خستگی، چرخیدن نامناسب جنین، یا بیماری و مشکلات جانبی پیشنهاد می‌شود که مانع از انقباضات زایمانی یا زور زدن برای خارج کردن جنین می‌شوند.
کاربرد های زایمان با ابزار
اگر در مراحل زایمان طبیعی مشکلی ایجاد شود، این روش ممکن است کارساز باشد. از کاربردهای زایمان با ابزار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- وقتی جنین آن‌طور که انتظار می‌رود از کانال زایمان پایین نمی‌آید.
- زمانی که جان جنین در خطر است و پزشک باید جنین را به‌سرعت خارج کند.
- وقتی که مادر دیگر توان ادامه زایمان طبیعی ندارد.
زایمان با ابزار در زنانی که سابقه زایمان طبیعی دارند کمتر شایع است.
زایمان با ابزار برای چه کسانی مناسب است؟
حتی اگر دهانه رحم به‌طور کامل باز و گشاد شود و انقباضات رحمی و زور زدن برای خروج نوزاد در حال انجام باشند، ممکن است باز هم برای زایمان و خروج نوزاد به کمک نیاز باشد. زنانی که ساعت‌های طولانی در حال فشار و زور زدن برای خروج نوزاد هستند، نوزاد در آستانه خروج قرار گرفته اما زایمان اتفاق نمی‌افتد و جنین در قسمت انتهایی کانال زایمان باقی می‌ماند، کاندیدای زایمان با ابزار هستند.
متن انگلیسی:
my.clevelandclinic
It’s only used when vaginal delivery is in its final stages but not progressing, and when you or your baby’s health are at risk from prolonged labor
ترجمه متن:
این روش تنها زمانی استفاده می‌شود که زایمان طبیعی به مراحله پایانی رسیده باشد اما روند آن متوقف شده باشد یا زمانی که سلامت و جان نوزاد به خاطر به تاخیر افتادن زایمان در خطر باشد.
زایمان با ابزار برای چه کسانی مناسب نیست؟
درست است که زایمان با ابزار روش کمکی برای تسریع زایمان طبیعی است، اما انجام آن برای همه مناسب نیست. استفاده از فورسپس یا وکیوم در شرایط زیر خطرناک است:
- دهانه رحم به اندازه کافی و کامل باز و گشاد نشده باشد.
- نوزاد بیش از شش هفته و نارس است.
- جنین خونریزی یا اختلال استخوانی دارد.
- نوزاد در کانال زایمان چرخیده و دست‌ها به سمت خروج قرار گرفتند.
- موقعیت جنین نامشخص و نامعلوم است.
- به‌نظر می‌رسد که جنین بزرگ‌تر از کانال زایمان باشد.
نگرانی نیاز به زایمان با ابزار داشته باشی؟
از متخصص کمک بگیر.
مزایای انجام زایمان با ابزار
از مزایای انجام زایمان با ابزار فورسپس و وکیوم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کمک به زایمان طبیعی در مواردی که زایمان به دلایلی مشکل داشته باشد.
- کاهش نیاز به جراحی سزارین: فورسپس یا وکیوم به جنین کمک کرده تا به سمت مجرای زایمان حرکت کرده و فرآیند زایمان تسریع شود. درنتیجه، نیاز به جراحی سزارین کمتر می‌شود.
- در مواردی که مادر به دلیل خستگی شدید قادر به ادامه زایمان طبیعی نباشد، استفاده از ابزارهای فورسپس یا وکیوم به مادر کمک کرده و فرآیند زایمان را تسهیل می‌کند.
- در زایمان با ابزار، تداخل در فرآیند طبیعی زایمان کاهش می‌یابد و به پزشکان امکان مداخله دقیق‌تر و کنترل شده‌تر را می‌دهد تا زایمان به خوبی پیش برود.
روش انجام زایمان با ابزار
فورسپس‌ها ابزارهای فلزی نرمی شبیه قاشق‌های بزرگ یا انبر سالاد هستند که شکل منحنی دارند تا کامل دور سر نوزاد را بگیرند. فورسپس دقیق دور سر نوزاد قرار گرفته و در قسمت دسته‌ها به هم وصل هستند. زمانی که نوزاد از طرف سر رو به دهانه خروجی کانال زایمان قرار گرفته باشد از ابزار وکیوم استفاده می‌کنند و وقتی نوزاد در حالت بریچ قرار می‌گیرد، یعنی حالتی که پاها به سمت خروجی قرار دارند، زایمان کمکی باید با فورسپس انجام شود.
فورسپس کمک می‌کند نوزاد را چرخانده تا در موقعیت بهتری برای زایمان قرار بگیرد. فورسپس از زیر سر جنین و در حالت نشسته استفاده می‌شود. نیروی کششی هم باید از دست‌ها باشد نه قفسه سینه. کشش هم باید یکنواخت و بدون حرکت ناگهانی باشد.
آمادگی برای انجام زایمان با ابزار
معمولا برای انجام زایمان با ابزار از بی‌حسی موضعی مانند بی‌حسی اپیدورال یا انسداد پودندال یا بی‌حسی موضعی پرینه‌ای انجام می‌شود. برای تمام زایمان‌های سخت باید نمونه خون اسید-باز بند ناف گرفته شود. واژن و ناحیه اطراف آن باید کامل بی‌حس شوند. گاهی ممکن است برای بازتر کردن واژن، قسمتی از آن برش زده شود.
مراقبت های لازم بعد از انجام زایمان با ابزار
بعد از انجام زایمان با استفاده از ابزار مانند فورسپس یا وکیوم، مراقبت‌های خاصی برای مادر و نوزاد لازم است:
- بدن مادر در فرآیند زایمان تحت تنش قرار گرفته است و نیاز به بازیابی و استراحت مناسب دارد.
- مادر باید با رعایت بهداشت ناحیه تناسلی، تمیز نگه داشتن زخم و نوشیدن مایعات کافی از ناحیه زایمان خود مراقبت کند تا احتمال بروز عفونت کاهش یابد.
- ممکن است پس از زایمان با استفاده از ابزار، مادر درد و عدم راحتی داشته باشد. پزشک ممکن است داروهای تسکین درد تجویز کند.
- پزشک باید وضعیت عمومی نوزاد از نظر نشانه‌های عفونت، عملکرد تنفسی، تغذیه و میزان استرس نوزاد را پس از زایمان بررسی کند.
بهبود برش زایمان با وکیوم
استفاده از وکیوم در زایمان می‌تواند بهبودی در برش زایمان به‌ویژه در مواردی داشته باشد که زایمان طبیعی به دلایلی دچار مشکل شده است. استفاده از وکیوم به پزشک کمک می‌کند تا زایمان طبیعی را بهبود بخشد و نیاز به جراحی سزارین را کاهش دهد. با استفاده از وکیوم، قدرت محرکه روی سر نوزاد افزایش می‌یابد و نیاز به مداخله جراحی و استفاده از ابزارهای دیگر کمتر می‌شود.
عوارض و خطرات زایمان با ابزار
در صورت استفاده نادرست از فورسپس، ممکن است عوارض و خطراتی برای مادر و نوزاد ایجاد شوند. آسیب و عوارضی که مادر را تهدید می‌کنند:
- پارگی مقعدی یا واژینال در مادر
- بی‌اختیاری ادراری در مادر
عوارض و خطرات زایمان با ابزار برای نوزاد
از خطراتی که زایمان با ابزار برای نوزاد ایجاد می‌کند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ایجاد نشانه و زخم روی سر نوزاد در اثر فشار کاپ وکیوم (معمولا طی ۴۸ ساعت بعد برطرف می‌شود)
- کبودی روی سر که به مرور زمان برطرف می‌شود.
- نشانه و جای زخم فورسپس روی صورت که طی ۴۸ ساعت برطرف می‌شود.
- بریدگی‌های کوچک روی سر یا صورت
- زرد شدن پوست و چشم نوزاد
- فلج ارب (اختلال ناشی از آسیب شبکه عصبی که حین تولد ایجاد شده و باعث فلج ناحیه شبکه بازویی می‌شود)
- زخم یا نشانه روی صورت نوزاد
- هماتوم داخل جمجمه
- دیستونی شانه
- فلج موقت صورت
- تشنج
- شکستگی جمجمه در نوزاد
- آسیب مغزی که ممکن است منجر به فلج مغزی شود.
نگران عوارض زایمان با ابزار هستی؟ همین حالا تماس بگیر.
هزینه زایمان با ابزار
هزینه زایمان با ابزار فورسپس و وکیوم با توجه به بیمارستان یا مرکز تخصصی که قرار است زایمان در آن انجام شود، متفاوت خواهد بود. زایمان طبیعی در بیمارستان‌های دولتی معمولا رایگان است. جهت اطلاع از هزینه زایمان با ابزار فورسپس و وکیوم به بیمارستانی که قرار است زایمان در آن انجام شود مراجعه کنید.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
بیشتر مادران باردار امیدوارند که زایمان طبیعی ساده و بدون دردسری داشته باشند، اما پروسه زایمان همیشه پیچ و خم‌های خودش را دارد. زمانی که مشکلی پیش می‌آید، بهتر است بدانید که کدام گزینه‌های زایمان با ابزار وجود دارند. بیرون کشیدن نوزاد با وکیوم یکی از ابزارهای استراتژیک است که در شرایط خاص، پزشک برای کمک به زایمان پیشنهاد می‌دهد.
این روش کمکی معمولا بی‌خطر است، اما ممکن است در برخی موارد باعث بروز عوارض جانبی جدی و خطرناکی برای مادر و نوزاد شود. بنابراین در انتخاب پزشک متخصص زنان و زایمان یا دکتر مامایی نهایت دقت را داشته باشید. شما می توانید از خدمات غیرحضوری دکترتو برای مشاوره آنلاین دکتر زنان و مشاور مامایی آنلاین استفاده کنید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!