لب شکری چیست و چگونه درمان می شود؟

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

اندام‌های مختلف صورت بدن در ماه‌های اول بارداری به‌صورت مجزا رشد کرده و بعد به‌هم متصل می‌شوند. اگر برخی اندام‌ها درست به‌هم وصل نشوند، نوزاد با شکاف متولد می‌شود. شکاف لب یا کام که به آن لب شکری می‌گویند، شایع‌ترین ناهنجاری جمجمه-صورت است که نوزاد با آن به‌دنیا می‌آید. این نقص مادرزادی در نژاد آسیایی شیوع بیشتری دارد و از هر ۷۰۰ نوزاد، یک نوزاد با شکاف لب یا کام متولد می‌شود. در ادامه این مطلب با ما باشید تا با اصطلاح لب شکری، علائم لب شکری، راه‌های تشخیص و درمان آن بیشتر آشنا شوید. برای اطلاع از علائم و نحوه درمان این مشکل می‌توانید با متخصص ژنتیک یا جراح پلاستیک مشورت کنید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی با پزشکان وجود دارد.

لب شکری چیست؟

لب شکری یا شکاف لب که در انگلیسی به آن «cleft lip» یا «Harelip» می‌گویند، معمولا در مرحله تشکیل جنینی در دوران بارداری اتفاق می‌افتد و می‌تواند به عوامل ژنتیکی یا محیطی برگردد. شکاف لب می‌تواند یک بریدگی کوچک در قسمت رنگی لب باشد (تک لب شکری) یا اینکه لب بالا کاملا جدا باشد و شکاف تا بینی ادامه پیدا کند. لب شکری ممکن است لثه‌ها را هم تحت تاثیر قرار دهد. این عارضه در نوزادان پسر بیشتر از دختران دیده می‌شود.

ایا لب شکری ارثی است؟

سابقه خانوادگی و ژنتیکی می‌توانند ریسک ابتلا به این عارضه را در کودک بیشتر کنند. بیشتر شکاف‌های دهانی تحت تاثیر عوامل ژنتیکی و محیطی ایجاد می‌شوند. علاوه بر ژن‌ها و محیط، غذایی که مادر در بارداری می‌خورد یا داروهایی که طی این دوران مصرف می‌کند هم ممکن است باعث این عارضه شوند.

علائم لب شکری

لب شکری از روی ظاهر نوزاد کاملا مشخص است و برخی علائم آن عبارتند از:

• شکاف کوچک در لب بالا (تک لب شکری) یا شکاف لب تا بینی
• شکاف در ناحیه حاشیه دهان
• تغییر در شکل و ظاهر لب و نیز ناحیه حاشیه دهان
• مشکلات در گفتار و تلفظ برخی صداها
• دشواری در مکیدن و جویدن و مشکلات تغذیه

‏علت لب شکری

به‌نظر می‌رسد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و ارثی و فاکتورهای محیطی و تغذیه مادر و داروهایی که در بارداری مصرف می‌کند، علت لب شکری باشند. شکاف دهان زمانی روی می‌دهد که ساختار تشکیل‌دهنده لب بالا یا کام حین رشد جنین در رحم مادر به هم متصل نمی‌شوند. علت اصلی لب شکری شدن بعضی بچه‌ها در برخی موارد مشخص نیست و ربطی ندارد که مادر باید چه کارهایی در حاملگی انجام می‌داد یا از چه کارهایی پرهیز می‌کرد. در موارد معدودی، شکاف لب به‌خاطر علل زیر ایجاد می‌شود:

نگران شکاف کام کودکت هستی؟

تا دیر نشده با یک جراح ماهر مشورت کن.

دکتر جراحی پلاستیک آنلاینفوق تخصص جراحی پلاستیک

‏علت لب شکری شدن جنین

شکاف لب و کام از شایع‌ترین نواقص مادرزادی ژنتیک هستند که ژن آن در صورت وجود سابقه ابتلا به این اختلال، به جنین منتقل می‌شوند. علاوه بر ژنتیک، عوامل محیطی مانند تغذیه مادر در دوران بارداری یا مصرف برخی داروها قبل یا حین حاملگی از ادغام و پیوند بافت‌های جنینی جلوگیری کرده و علت لب شکری شدن جنین به‌شمار می‌آیند.

لب شکری در بزرگسالی

لب شکری در بزرگسالان نیز ممکن است وجود داشته باشد، اگرچه این امر نسبتا نادر است. در بزرگسالان، علائم و نشانه‌های لب شکری متفاوت بوده و به شکلی نیست که در نوزادان مشاهده می‌شود. لب شکری در بزرگسالان، به صورت یک شکاف کوچک یا ناهمواری در لب بالا ظاهر می‌شود که در برخی موارد تاثیری روی چهره دارد. همچنین، ممکن است شکاف در ناحیه حاشیه دهان نیز وجود داشته باشد.

علاوه بر تاثیر ظاهری، مشکلات تلفظ در برخی صداها، مشکلات در گفتار، تغذیه و مشکلات در روابط اجتماعی و روانشناختی هم ایجاد می‌کند. دو روش برای درمان لب شکری در بزرگسالان وجود دارد: درمان جراحی دندانی یا درمان ارتودنسی که هم مشکلات ظاهری را برطرف کرده و هم اختلالات عملکردی.

‏راه های تشخیص لب شکری

شکاف لب معمولا در اسکن غربالگری ۲۰ هفتگی، بین هفته ۱۸ تا ۲۰ حاملگی تشخیص داده می‌شود. البته تمام لب شکری‌ها در اسکن قابل تشخیص نیستند و شکاف کام به راحتی قابل تشخیص در سونوگرافی نیست. اگر شکاف لب یا کان در سی‌تی اسکن یا سونوگرافی نشان داده نشود، بلافاصله بعد از تولد یا در معاینات اولیه ۷۲ ساعت بعد زایمان و تولد قابل تشخیص است. اگر سابقه این عارضه در خانواده شما وجود دارد، ممکن است پزشک آزمایش ژنتیک قبل از بارداری از را توصیه کند.

‏لب شکری بودن جنین در سونوگرافی مشخص است؟

لب شکری بودن جنین در سونوگرافی هفته سیزدهم بارداری مشخص می‌شود. همزمان با رشد جنین، تشخیص شکاف در لب راحت‌تر می‌شود. اما اگر جنین فقط شکاف کام داشته باشد، در سونوگرافی جنین به‌راحتی قابل تشخیص نیست. بیشتر موارد لب شکری بودن جنین در سونوگرافی بین هفته ۱۸ تا ۲۰ بارداری مشخص می‌شود، اما شکاف‌های بسیار کوچک و ریز در سونوگرافی دیده نمی‌شوند.

درمان لب شکری

درمان لب شکری شامل جراحی اصلاحی و درمان‌های تکمیلی می‌شود. هدف از درمان لب شکری، بهبود ظاهر لب و حاشیه دهان، بهبود عملکرد زبان و گفتار، و ارتقای کیفیت زندگی فرد مبتلا است. روش‌های درمانی شامل موارد زیر می‌شوند:

• جراحی اصلاحی و ترمیمی زیبایی
• درمان‌های گفتاری و تمرین‌های ویژه
• مشاوره روانشناختی و راهنمایی در مورد تغذیه
• پشتیبانی اجتماعی از طریق گروه‌های حمایتی، روانشناسی و مشاوره

نوزادت نیاز به جراحی لب داره؟ بهترین متخصص رو انتخاب کن.

دکتر شکاف کام و لب

‏درمان خانگی لب شکری

اختلال لب شکری، عارضه‌ای است که نیازمند درمان جدی و تخصصی تیم پزشکی است و نمی‌توان از درمان خانگی برای بهبودی آن استفاده کرد. به‌عبارتی، درمان خانگی لب شکری، نمی‌تواند مشکل را به طور کامل حل کند و نیازمند مداخله حرفه‌ای پزشکان است. با این حال، درمان‌های خانگی به‌عنوان مکمل روش‌های پزشکی، می‌توانند عوارض و چالش‌های بیمار در مواجهه با عارضه شکاف لب و کام را کمتر ‌کنند. برخی روش‌های درمان خانگی لب شکری عبارتند از:

• حفظ بهداشت لب‌ها جهت جلوگیری از عفونت و التهاب
• رعایت بهداشت دندانی‌
• استفاده از مرطوب‌کننده ملایم
• رژیم غذایی سالم و تغذیه مناسب
• مدیریت استرس با تمرین‌های آرامشی مانند یوگا، تنفس عمیق و مدیتیشن جهت کاهش استرس و تنش در بدن
• حمایت خانواده

برای لب شکری چی خوبه؟

فولیک اسید، ویتامینی است که تمام سلول‌های بدن برای رشد سالم به آن نیاز دارند. مصرف این ویتامین قبل و در ماه‌های اول بارداری می‌تواند از ایجاد عارضه شکاف در لب یا کام و نواقص مادرزادی مغز و نخاع جلوگیری کند. رعایت بهداشت دهان و دندان و گفتار درمانی هم برای لب شکری خوب هستند.

لب شکری و عمل جراحی (عمل زیبایی لب شکری)

یکی از روش‌های درمان شکاف لب، عمل جراحی زیبایی است که متخصص زیبایی قسمت شکاف‌دار لب را به‌هم می‌دوزد. ممکن است نوزاد بعد از عمل زیبایی لب شکری، واکنش‌های آلرژیک نشان دهد که در آن صورت، پزشک داروهای ضدحساسیت تجویز می‌کند. برای جلوگیری از مالش بخیه‌ها و دست‌کاری در ناحیه جراحی، لباس ویژه‌ای تن نوزاد یا کودک می‌پوشانند. اگر بخیه‌ها قابل جذب باشند، که چند روز بعد خودبه‌خود جذب بدن می‌شوند؛ در غیر این صورت بعد از ۵ تا ۷ روز باید توسط پزشک کشیده شوند. در طول عمل جراحی و مدت کوتاهی پس از آن، کودک از طریق یک کاتتر وریدی (IV) تغذیه می‌شود تا زمانی که بتواند از طریق دهان غذا بخورد.

لب شکری بعد از عمل

یک تا دو روز پس از جراحی لب شکری، کودک ممکن است کمی درد داشته باشد که با استفاده از داروهای مسکن بدون آسپرین کنترل می‌شود. همچنین، ممکن است پزشک داروهایی برای استفاده در خانه تجویز کند. ناحیه اطراف دهان کودک، یک تا دو هفته بعد جراحی متورم خواهد بود. برخی کودکان در دوره نقاهت بعد عمل، بی‌تابی شدید دارند اما بیشتر کودکان حدود یک هفته بعد عمل، به روال و رفتار طبیعی و عادی زندگی برمی‌گردند.

در طول دوره بازیابی، ممکن است حرکت لب محدود شود که معمولا موقتی است و به مرور زمان بهبود می‌یابد. اگر بخیه‌ها جذبی نباشند، چند روز بعد پزشک باید بخیه‌ها را بکشد. جای زخم بخیه‌ها معمولا ترمیم یافته و باقی نمی‌ماند. اما در کودکانی که شکاف عمیق و وسیع دارند، ممکن است جای بخیه بعد از عمل باقی بماند. در این موارد، می‌توان از لیزردرمانی برای رفع اسکار زخم استفاده کرد.

لیزر جای بخیه لب شکری

لیزر جای بخیه لب شکری می‌تواند انعطاف‌پذیری و اسکار عمل جراحی شکاف لب را بهبود ببخشد، به‌علاوه اینکه کودک را از شر درد ماساژ جای زخم عمل رها می‌کند.

جلوگیری از لب شکری شدن جنین

باتوجه به اینکه علت اصلی لب شکری شدن جنین نامعلوم است، طبیعتا راه‌های جلوگیری از ایجاد شکاف لب و کام هم زیاد مشخص نیستند. یکی از راه‌های اصلی جلوگیری، مصرف فولیک اسید است. فولیک اسید، ویتامین ضروری برای رشد و سلامت سلول‌های بدن محسوب می‌شود که مصرف آن قبل و در ماه‌های اول بارداری، می‌تواند از لب شکری شدن جنین و نواقص مادرزادی جلوگیری کند. با انجام اقدامات زیر، می‌توان از لب شکری شدن جنین تا حدی جلوگیری کرد:

• حفظ سلامت عمومی بدن، مراقبت های قبل از بارداری و در طول بارداری
• پرهیز از مصرف مواد مخدر، مشروبات الکلی و سیگار
• تغذیه مناسب، مصرف مکمل‌های ویتامینی و معدنی مورد توصیه پزشک
• رعایت بهداشت دهان و دندان
• مشاوره ژنتیکی اگر خانواده شما سابقه لب شکری دارد.
• مراجعه به پزشک متخصص قبل بارداری و در طول آن

‏نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

لب شکری یک اختلال توسعه‌ای است که در طول جنینی و در مدت بارداری رخ می‌دهد. علت دقیق این اختلال هنوز مشخص نیست، اما عوامل ژنتیکی و محیطی ممکن است نقش داشته باشند. با رعایت بهداشت دهان و دندان، سبک زندگی سالم و مصرف مکمل‌های معدنی و ویتامینی به‌خصوص فولیک اسید، می‌توان ریسک تولد نوزادی با اختلال شکاف لب را به حداقل رساند. از آنجایی که لب شکری شدن جنین، عارضه ژنتیکی است، اگر سابقه ابتلا به این عارضه را در خانواده دارید، مشاوره ژنتیکی را جدی بگیرید.

مراجعه به پزشک متخصص قبل از بارداری و در طول آن بسیار مهم است. البته به‌خاطر داشته باشید که این اقدامات هیچ گارانتی برای جلوگیری کامل از لب شکری در جنین نیستند. همچنین، هرگونه تصمیم مربوط به بارداری و جلوگیری از لب شکری باید با مشاوره و راهنمایی پزشک صورت بگیرد.

اگر نگران ابتلای کودک خود به این عارضه هستید، حتما با متخصص ژنتیک مشورت کنید. همچنین می‌توانید برای درمان این مشکل با دکتر جراح پلاستیک مشاوره داشته باشید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره با دکتر جراحی پلاستیک آنلاین وجود دارد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!