آمبولی چربی چیست؟ علائم، علل و راه درمان آن

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

آمبولی چربی یک بیماری نادر است که معمولاً به دنبال شکستن یک استخوان اصلی رخ می‌دهد. اغلب زمانی اتفاق می‌افتد که لگن یا استخوانی در پاهایتان می‌شکند. با این حال این ضایعه به ندرت ممکن است با سایر مشکلات یا شرایط پزشکی نیز اتفاق بیافتد. اکثر افراد مبتلا به این بیماری به طور کامل بهبود می‌یابند و هیچ اثر طولانی مدتی ندارند. درحالی‌که آمبولی های چربی شایع هستند و به طور کلی خودبه‌خود برطرف می‌شوند، می‌توانند منجر به یک بیماری جدی به نام سندرم آمبولی چربی (FES) شوند. FES باعث التهاب، اختلال عملکرد چند اندام و تغییرات عصبی شده که می‌تواند کشنده باشد. در این مقاله به‌صورت کامل با آمبولی چربی و مشکلاتی که به دنبال آن می‌تواند ایجاد شود آشنا می‌شویم. اگر دچار این مشکل شده‌اید، می‌توانید از طریق سایت دکترتو با متخصص داخلی در ارتباط باشید.

آمبولی چربی چیست؟

به‌صورت کلی آمبولی به انسدادی گفته می‌شود که در آن جسمی که قرار نیست در جریان خون باشد، وارد رگ‌های خونی می‌شود. یکی از این انسدادها آمبولی چربی نام دارد. سندرم آمبولی چربی وضعیتی است که در آن ذرات چربی وارد جریان خون شما می‌شوند و جریان خون را مسدود می‌کنند.

در این شرایط در سیستم گردش خون فرد از جمله سیاهرگ‌ها یا شریان‌های اصلی ذرات و توده‌های چربی وجود دارد. این چربی‌ها و توده‌های چربی از استخوان‌های شکسته و ماهیچه‌های اطراف آنها وارد رگ‌های خونی آسیب‌دیده می‌شوند و موجب مسدود شدن رگ‌ها خواهند شد.

انسداد می‌تواند بر مغز، ریه‌ها، پوست و سایر نواحی تأثیر بگذارد. این وضعیت نادر است و معمولاً جدی نیست، اما زمانی که شدید باشد می‌تواند خطرناک شود. ممکن است این عارضه باعث لخته خون در ریه شود.

تحقیقات قدیمی‌تر در سال ۲۰۰۶ تخمین می‌زند که ۹۰ درصد از افرادی که آسیب‌های استخوانی جدی دارند دچار آمبولی چربی می‌شوند. اما در بیشتر موارد، هیچ علامتی وجود ندارد و آمبولی خودبه‌خود از بین می‌رود. با این حال، حدود ۱۰ درصد از افراد به سندرم آمبولی چربی مبتلا می‌شوند، به این معنی است که آمبولی علائمی ایجاد می‌کند.

انواع آمبولی چربی

به صورت کلی آمبولی چربی از نظر پاتولوژیکی به دو دسته اصلی طبقه‌بندی می‌شود: آمبولی چربی ریه که ممکن است به عنوان یک عامل مجزا نیز رخ دهد و آمبولی سیستمیک که همیشه با آمبولی ریه همراه است. از طرفی نیز اینکه چه عاملی موجب نفوذ ذرات چربی در خون می‌شود و اینکه کدام بافت‌ها و اندام‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد، آمبولی چربی را می‌توان به چند نوع مختلف دسته‌بندی کرد.

۱. آمبولی چربی لیپوساکشن

آمبولی چربی می‌تواند از عوارض انجام لیپوساکشن باشد. این عارضه معمولاً به دنبال حرکات و ضربه‌های ناشی از کانولا در بافت‌های چربی اتفاق می‌افتد که به دنبال آن رگ‌های خونی آسیب می‌بیند و چربی‌ها وارد خون می‌شوند. آمبولی چربی لیپوساکشن می‌تواند به هر بافتی از جمله ریه و مغز برسد.

۲. آمبولی چربی در ریه

یکی از اصلی‌ترین انواع آمبولی چربی، آمبولی چربی در ریه‌هاست که در آن لخته‌ها یا توده‌های چربی در رگ‌های ریه جمع شده و آن را مسدود می‌کنند. آمبولی ریه زمانی اتفاق می‌افتد که یک جسم خارجی جریان خون را که به سمت ریه‌ها می‌رود مختل کند.

این مشکل می‌تواند بر تنفس و گردش خون تأثیر بگذارد و حتی ممکن است کشنده باشد. آمبولی چربی می‌تواند باعث آمبولی ریه شود. حتی اگر به صورت مستقیم این اتفاق نیفتد، ممکن است در اثر آمبولی چربی فرد با مشکلات تنفسی مشابه مشکلات همراه با انسداد در شریان ریوی مواجه شود.

در برخی موارد، آمبولی ریه نیز ممکن است هم‌زمان با آمبولی چربی رخ دهد. به این دلیل است که برخی از عوامل خطر برای این دو عارضه مشابه هستند.

۳. آمبولی چربی در مغز

یکی از انواع نادر اما خطرناک آمبولی چربی، آمبولی چربی مغزی یا CFE است که صرفاً با درگیری مغز مشخص می‌شود. معمولاً بعد از شکستگی‌های چندگانه استخوان بلند و بسته در اندام‌های تحتانی، لخته‌های چربی وارد جریان خون شده و به سمت مغز می‌روند.

۴. آمبولی چربی در شکستگی

اصلی‌ترین عامل بروز آمبولی چربی شکستن یک استخوان اصلی است. زمانی که استخوان لگن یا استخوانی در پا می‌شکند، نفوذ مغز استخوان به جریان خون می‌تواند موجب بروز آمبولی چربی و گرفتگی رگ‌های خونی شود. شکستگی‌های پا و استخوان‌های لگن بیشتر از سایر شکستگی‌های استخوانی باعث آمبولی چربی می‌شوند. این استخوان‌ها، استخوان‌های بلند هستند و ۳ تا ۴ درصد آنها می‌توانند موجب آمبولی چربی شوند.

۵. آمبولی چربی زیر چشم

چشم‌ها هم می‌توانند محل بروز آمبولی چربی باشند. در واقع بعد از ایجاد آمبولی چربی در سایر بخش‌های بدن، لخته‌های چربی جمع شده می‌توانند بافت چشم‌ها، خصوصاً شبکیه را تحت تاثیر قرار دهند و موجب بروز آمبولی چربی در زیر چشم شوند.

۶. آمبولی چربی در خون

هر یک از رگ‌های خونی هم می‌توانند درگیر آمبولی چربی شوند. خصوصاً رگ‌های اصلی مرتبط با استخوان‌های تحتانی بیشتر در معرض آمبولی چربی هستند. در این عروق به دلیل نفوذ بافت‌های چربی، رگ‌ها مسدود می‌شوند.

۷. آمبولی چربی در بیهوشی

در طی جراحی ارتوپدی و بیهوشی بیماران هم ممکن است برخی دچار آمبولی چربی شوند. آسیب‌های ترماتیک متعددی که در این افراد ایجاد می‌شود اصلی‌ترین دلیل آمبولی چربی است.

علائم آمبولی چربی چیست؟

علائم آمبولی چربی معمولاً بین ۱۲ تا ۷۲ ساعت بعد از ترومای اولیه و معمولاً در سراسر بدن ظاهر می‌شوند. این علائم شامل موارد زیر هستند:

• تنفس سریع و پی در پی
• تنگی نفس (تنگی نفس نشانه چیست؟)
• سردرگمی ذهنی
• بی‌حالی
• کما
• راش‌های پتشیال که اغلب در ناحیه قفسه سینه، سر و گردن مشاهده می‌شوند و دلیل آنها خونریزی‌های زیر پوستی است.
• تب
• کم‌خونی

علائم آمبولی چربی داری و نگرانی؟

تا دیر نشده از متخصص نوبت بگیر.

دکتر داخلی آنلاینبهترین متخصص داخلی

علت آمبولی چربی

دقیقاً مشخص نیست که آمبولی چربی و متعاقب آن FES چگونه رخ می‌دهد، اما یک حدس اصلی «نظریه انسداد مکانیکی» است. ایده پشت این نظریه این است که وقتی استخوان‌های بزرگ می‌شکند، چربی از مغز استخوان که از سلول‌های چربی تشکیل شده است، به جریان خون نفوذ می‌کند. این چربی لخته‌هایی (آمبولی چربی) را ایجاد می‌کند که جریان خون – اغلب در ریه‌ها – را مسدود می‌کند. این آمبولی‌ها همچنین التهاب‌های گسترده ایجاد می‌کنند.

در حالی که از نظر تئوری این می‌تواند با شکستن استخوان‌های کوچک‌تر هم اتفاق بیفتد، استخوان‌های بزرگ‌تر دارای بافت چربی بیشتری هستند که شکستگی آنها احتمال FES را بیشتر می‌کند. اگرچه نادر است، FES همچنین می‌تواند به دلیل آسیب‌های بدنی دیگر، از جمله جراحی تعویض مفصل و لیپوساکشن نیز اتفاق بیفتد. FES حتی می‌تواند زمانی رخ دهد که بافت نرم به دلیل سوختگی آسیب دیده است.

یکی دیگر از دلایل احتمالی FES چیزی است که “نظریه شیمیایی” نامیده می‌شود. تصور می‌شود که بدن با ترشح مواد شیمیایی که باعث تشکیل اسیدهای چرب آزاد، گلیسرول و سایر مواد می‌شود که به نوبه خود به سلول‌ها و اندام‌ها آسیب می‌رساند، به آمبولی چربی پاسخ می‌دهد.

با این حال برخی از افراد هم بیشتر در معرض بروز آمبولی چربی هستند. مردان خصوصاً افراد بین ۲۰ تا ۳۰ سال، کسانی که سابقه یک شکستگی استخوانی بسته دارند و داشتن شکستگی‌های متعدد خصوصاً در اندام‌های تحتانی و لگن ریسک بالاتری برای آمبولی چربی دارند. در موارد بسیار نادر بیماری کبد چرب، پانکراتیت و بیوپسی مغز استخوان هم می‌تواند موجب بروز آمبولی چربی شود.

راه های تشخیص آمبولی چربی

هیچ آزمایشی وجود ندارد که بتواند FES را به طور قطعی تشخیص دهد. با این حال پزشک از اسکن قفسه سینه و اسکن مغز و سر به همراه تست ادرار برای تشخیص کمک می‌گیرد. اما گاهی اوقات علی‌رغم وجود آمبولی چربی، آزمایش‌های تصویربرداری می‌توانند طبیعی به نظر برسند. به این ترتیب، پزشکان معمولاً به معاینه فیزیکی، سابقه پزشکی (با در نظر گرفتن هرگونه سابقه اخیر شکستگی استخوان) و آنچه به عنوان معیار Gurd شناخته می‌شود، تکیه می‌کنند. معیارهای اصلی گورد عبارتند از:

• بثورات پتشیال
• دیسترس تنفسی
• ضربه‌مغزی

معیارهای فرعی گورد عبارتند از:

• چربی در خون
• تب
• زردی
• کم‌خونی
• ضربان قلب سریع
• اختلال عملکرد کلیه

اگر فردی حداقل یکی از معیارهای اصلی گورد و حداقل چهار معیار جزئی را داشته باشد، به‌راحتی می‌توان بروز آمبولی چربی را برای او تشخیص داد.

راه های درمان آمبولی چربی چیست؟

درمان آمبولی چربی به طور کلی حول محور مراقبت‌های حمایتی می‌چرخد. شما در بیمارستان و به‌احتمال زیاد در بخش مراقبت‌های ویژه بستری خواهید شد. سطح اکسیژن شما کنترل می‌شود و در صورت نیاز ممکن است به شما اکسیژن داده شود. برخی از افراد برای تنفس با تهویه مکانیکی به کمک نیاز دارند. همچنین ممکن است مایعات و داروهای داخل وریدی دریافت کنید که باعث افزایش حجم خون می‌شود. این کار به حذف اسیدهای چرب آزاد مضر از بدن کمک می‌کند.

یکی دیگر از گزینه‌های درمانی فیلترهای وریدی است که پزشک آنها را در رگ‌ها قرار می‌دهد تا لخته‌های خون را از بین ببرند و مانع تجمع آنها در ریه شوند. این امر از آمبولی ریه یا اثرات تنفسی سندرم آمبولی چربی جلوگیری می‌کند.

۱. درمان دارویی

درمان دارویی در وهله نخست شامل کورتیکواستروئیدها می‌شود. این داروها التهاب را در بدن کم می‌کنند و با کمک به ریه‌ها، موجب تسهیل در تنفس فرد خواهند شد. داروهای رقیق‌کننده خون هم می‌توانند از لخته شدن خون بالقوه‌ای که ممکن است همراه با سندرم آمبولی چربی اتفاق بیفتد، جلوگیری کنند.

نمی‌دونی چه دارویی برای درمان آمبولی بهتره؟ پس از دکتر مشاوره بگیر.

دکتر آمبولی چربی

۲. درمان خانگی آمبولی چربی چیست؟

به صورت کلی هیچ درمان به‌خصوص و قطعی برای آمبولی چربی وجود ندارد. درمان‌های خانگی تنها شامل مراقبت از بیمار و بررسی عوارض و نشانه‌های بیماری است. از طرفی مراقبت از استخوان‌های شکسته و اطمینان از بهبود کامل آنها هم بسیار مهم است.

۳. درمان آمبولی چربی با طب سنتی

در طب سنتی، برای درمان آمبولی چربی (در کنار درمان پزشکی و به‌عنوان درمان کمکی) از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود که ممکن است شامل موارد زیر باشد:

عوارض آمبولی چربی چیست؟

در صورتی که آمبولی چربی بهبود پیدا کند معمولاً این بیماری هیچ عارضه طولانی‌مدتی ندارد و فرد بدون هیچ مشکلی به زندگی عادی خود بر می‌گردد. با این حال، موارد شدید می‌تواند منجر به اثرات طولانی مدت در مغز، چشم یا ریه شود. شما باید از پزشک خود در مورد عوارض جانبی یا عوارض احتمالی سوال کنید. آنها می‌توانند با توجه به سایر شرایط هر نوع عارضه‌ای را پیش‌بینی کنند.

برخی شواهد نشان می‌دهد که سندرم آمبولی چربی می‌تواند شما را در معرض خطر بیشتری برای مشکلاتی مانند ترومبوز ورید عمقی یا اثرات طولانی‌مدت بر مغز قرار دهد. با این حال، این شواهد تایید نشده و برای تایید آن به مطالعات و تحقیقات بیشتری نیاز است.

راه های پیشگیری از آمبولی چربی

از آنجایی که سندرم آمبولی چربی اغلب به دنبال شکستگی استخوان‌ها ایجاد می‌شود، تثبیت استخوان‌های شکسته برای افراد بسیار مهم و ضروری است تا بتوان به این ترتیب ریسک بروز آمبولی چربی را کاهش داد. این کار معمولاً مستلزم تنظیم مجدد و بی‌حرکت کردن استخوان‌های شکسته است، اما می‌تواند شامل جراحی با شکستگی‌های شدیدتر نیز باشد.

پزشک همچنین ممکن است کورتیکواستروئیدها را پس از یک شکستگی شدید برای جلوگیری از ایجاد این بیماری تجویز کند. با این حال، برای تأیید اینکه آیا مزایای این رویکرد بیشتر از خطرات احتمالی است، تحقیقات بیشتری لازم است.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

سندرم آمبولی چربی در بین ۵ تا ۲۰ درصد موارد کشنده است و نرخ مرگ و میر چند سالی است که روند نزولی دارد. کاهش میزان مرگ و میر تا حد زیادی به دلیل اقدامات پیشگیرانه و نظارت بهتر در بیمارستان برای افرادی است که در معرض بیشترین خطر هستند.

سندرم آمبولی چربی زمانی خطرناک است که باعث مشکلات شدید تنفسی یا نارسایی قلبی شود. خطر ابتلا به هر یک از این مشکلات زمانی که این وضعیت شدید باشد یا زمانی که درمان تاخیر داشته باشد، بالاترین میزان است. در موارد متوسط و خفیف، سندرم آمبولی چربی معمولاً خودبه‌خود برطرف می‌شود و به ندرت عوارض طولانی مدت ایجاد می‌کند.

بهترین کار پیشگیری است. بنابراین هر زمان دست یا پا شکسته داشتید باید سریعاً به بیمارستان بروید تا یک ارتوپد شما را معاینه کند. درمان شکستگی‌ها به بهترین شکل ممکن می‌تواند از بروز عوارضی مانند آمبولی چربی جلوگیری کند. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین متخصص داخلی و سایر پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره دکتر داخلی آنلاین وجود دارد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!