بیماری سلیاک چیست؟
بیماری سلیاک (انتروپاتی حساس به گلوتن)، نوعی پاسخ ایمنی بدن به خوردن گلوتن (پروتئین موجود در گندم، جو و دانه‌های دیگر) است. لایه‌ی داخلی روده کوچک حاوی برآمدگی‌های کوچک پرزمانندی است که به آن ویلی می‌گویند. ویلی‌ها یا در واقع پرزهای روده وظیفه‌ی جذب مواد غذایی را در روده‌ی کوچک بر عهده دارند.
هنگامی که فرد مبتلا به بیماری سلیاک غذای حاوی پروتئین گلوتن می‌خورد، بدن او به این پروتئین واکنش بیش از حد نشان داده و به پرزهای روده آسیب می‌رساند. هنگامی که این ویلی‌ها آسیب می‌بینند، روده‌ی کوچک نمی‌تواند مواد مغذی موجود در غذاها را به درستی جذب کند و منجر به سوء جذب شده واغلب باعث اسهال، خستگی، کاهش وزن، نفخ و کم خونی می‌شود. همچنین می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند کاهش تراکم استخوان، سقط جنین، ناباروری و حتی شروع بیماری‌های عصبی یا سرطان‌های خاص شود. سوء جذب در کودکان، می‌تواند علاوه بر علائمی که در بزرگسالان ایجاد می‌کند بر روی رشد کودک نیز تاثیر گذار باشد. با این وجود هیچ درمان موثری برای بیماری سلیاک وجود ندارد اما در اکثر افرادمبتلا به سلیاک، رژیم غذایی بدون گلوتن می‌تواند به بهبود علائم و ترمیم روده کمک کند.
هنگامی که فرد مبتلا به بیماری سلیاک غذای حاوی پروتئین گلوتن می‌خورد، بدن او به این پروتئین واکنش بیش از حد نشان داده و به پرزهای روده آسیب می‌رساند.
علائم بیماری سلیاک چیست؟
علائم و نشانه‌هایی که به دنبال بیماری سلیاک ظاهرمی شود ممکن است در افراد مختلف بسیار متفاوت بوده و در کودکان و بزرگسالان نیز متفاوت باشد. علائم رایج سلیاک در بزرگسالان عبارتند از اسهال، خستگی و کاهش وزن است. به صورت کلی علائم گوارشی سلیاک در کودکان بیش تر از بزرگسالان دیده می‌شود. بزرگسالان همچنین ممکن است نفخ و گازروده، درد شکمی، حالت تهوع، یبوست و استفراغ را نیز تجربه کنند. با این حال، بیش از نیمی از بزرگسالان مبتلا به بیماری سلیاک علائم و نشانه‌هایی دارند که به سیستم گوارش مرتبط نیستند، از جمله:
- کم خونی: که معمولا ناشی از کمبود آهن است.
- از دست دادن تراکم استخوان (پوکی استخوان)
- نرمی استخوان (استئومالاسی)
- خارش و تاول‌های پوستی (Dermatitis Herpetiformis)
- آسیب به مینای دندان
- زخم‌های دهان
- سردرد و خستگی
- آسیب‌های سیستم عصبی: از جمله بی حسی و سوزن شدن در پا و دست، مشکلات احتمالی با تعادل و اختلال شناختی
- درد مفاصل و استخوان
- کاهش عملکرد طحال (هیپواسپلنیسم)
- بازگشت اسید معده و سوزش سر دل
- کاهش وزن
علائم سلیاک در کودکان زیر ۲ سال علائم عبارتند از:
- استفراغ
- اسهال مزمن
- شکم متورم شده
- عدم رشد
- کم شدن اشتها
- از بین رفتن عضلات
کودکان بزرگتر ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:
- اسهال
- یبوست
- کاهش وزن
- تحریک پذیری
- کوتاهی قد
- تاخیر در بلوغ
- علائم عصبی: از جمله اختلال در توجه و بیش فعالی (ADHD)، ناتوانی در یادگیری، سردرد، عدم هماهنگی عضلانی و تشنج
- درماتیت هرپتی فرم (Dermatitis Herpetiformis): نوعی بیماری پوستی همراه با خارش وتاول‌های پوستی است که ناشی از عدم تحمل گلوتن در روده است. بثورات پوستی معمولا در آرنج، زانو، تنه، سر و باسن دیده می‌شود. این بیماری با تغییراتی در پوشش داخلی روده کوچک مشابه بیماری سلیاک همراه است، اما ممکن است علائم گوارشی قابل توجهی ایجاد نکند. پزشکان درماتیت هرپتی فرم را با رژیم غذایی بدون گلوتن یا دارو یا هر دو برای کنترل راش‌های پوستی درمان می‌کنند.
عوارض بیماری سلیاک چیست؟
بیماری سلیاک درمان نشده می‌تواند موجب عوارض زیر شود:
سوء تغذیه: آسیب به روده‌ی کوچک موجب می‌شود که بدن مواد مغذی کافی را جذب نکند. سوء تغذیه می‌تواند منجر به کم خونی و کاهش وزن شود. سوء تغذیه در کودکان نیز می‌تواند کندی در رشد وکوتاهی قد را ایجاد کند.
از دست دادن کلسیم و کاهش تراکم استخوان: کمبود جذب کلسیم و ویتامین D ممکن است منجر به نرمی استخوان (استئومالاسی یا ریکتس) در کودکان و کاهش تراکم استخوان (پوکی استخوان یا استئوپروز) در بزرگسالان شود.
ناباروری و سقط جنین: سوء جذب کلسیم و ویتامین D می‌تواند بر مسائل مربوط به تولید مثل تاثیر بگذارد.
عدم تحمل لاکتوز: آسیب به روده‌ی کوچک شما ممکن است موجب شود که پس از خوردن غذاهای لبنی حاوی لاکتوز، حتی اگر حاوی گلوتن نیز نباشند درد شکمی و اسهال را تجربه کنید. بعد ازاینکه آسیب وارده به روده‌ی شما بهبود یافت، ممکن است بتوانید دوباره محصولات لبنی را بخورید. با این وجود، برخی از افراد همچنان در معرض عدم تحمل لاکتوز هستند، حتی با وجود این که موفق به کنترل بیماری سلیاک شده باشند.
سرطان: افراد مبتلا به بیماری سلیاک که رژیم غذایی بدون گلوتن را رعایت نمی‌کنند، خطر بیشتری برای پیش روی به انواع مختلف سرطان، از جمله لنفوم روده و سرطان روده کوچک دارند.
مشکلات عصبی: برخی از افراد مبتلا به بیماری سلیاک ممکن است به مشکلات عصبی مانند تشنج یا نوروپاتی محیطی (بیماری اعصاب که مربوط به دست و پا می‌شود) نیزمبتلا شوند.
بیماری سلیاک غیر واکنشی: حدود ۳۰ درصد افراد مبتلا به بیماری سلیاک ممکن است پاسخ مثبتی به رژیم غذایی بدون گلوتن داشته باشند. این وضعیت که به عنوان بیماری سلیاک غیر واکنشی شناخته شده است و اغلب به علت رژیم غذایی حاوی گلوتن ایجاد می‌شود. بنابراین مهم است که با متخصص تغذیه همکاری کنید. افراد مبتلا به بیماری سلیاک غیر واکنشی ممکن است بیماری‌های دیگری مانند باکتری در روده‌ی کوچک (رشد بیش از حد باکتری)، کولیت میکروسکوپی، عملکرد ضعیف پانکراس، سندرم روده‌ی تحریک پذیر یا عدم تحمل به دی ساکاریدها (لاکتوز و فروکتوز) نیز داشته باشند.
بیماری سلیاک مقاوم: در موارد نادری، آسیب روده‌ای ناشی از بیماری سلیاک همچنان ادامه دارد و منجر به سوء جذب قابل توجهی می‌شود، حتی اگر یک رژیم غذایی کاملا بدون گلوتن داشته باشید. این وضعیت به عنوان سلیاک مقاوم به درمان شناخته شده است. اگر علی رغم داشتن رژیم غذایی بدون گلوتن، علائم و نشانه‌های سلیاک را حدود ۶ ماه تا ۱ سال همچنان داشته باشید، ممکن است پزشک تان آزمایش‌های بیشتری را به شما توصیه کند و به دنبال توضیحات بیش تری برای علائم شما باشد. پزشک شما ممکن است درمان با استروئید برای کاهش التهاب روده یا داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن را به شما توصیه کنند. همه بیماران مبتلا به سلیاک باید به منظور بررسی پاسخ به درمان پیگیری شوند.
عوامل موثر در ابتلا به بیماری سلیاک چیست؟
بیماری سلیاک می‌تواند بر هر فردی تاثیر بگذارد. با این حال، در افرادی که دارای ویژگی‌های زیر است بیش تر دیده می‌شود.:
- یکی از اعضای خانواده بیماری سلیاک یا درماتیت هرپتی فرم داشته باشد.
- دیابت نوع ۱
- سندرم داون یا سندرم ترنر
- بیماری تیروئید اتوایمیون
- کولیت میکروسکوپی (کولیت لنفوسیتی یا کلاژنیک)
- بیماری آدیسون
- رماتیسم مفصلی
علل بیماری سلیاک چیست؟
بیماری سلیاک ناشی از تعامل بین ژن‌ها، خوردن غذاهای حاوی گلوتن و دیگر عوامل محیطی است، اما علت دقیق آن مشخص نیست. شیوه‌های تغذیه‌ی نوزاد، عفونت‌های دستگاه گوارش و باکتری‌های روده ممکن است در ایجاد بیماری‌های سلیاک نقش داشته باشد. گاهی اوقات بیماری سلیاک به دنبال جراحی، بارداری، زایمان، عفونت‌های ویروسی یا استرس‌های شدید عاطفی ایجاد شده یا برای اولین بار فعال می‌شود.
هنگامی که سیستم ایمنی بدن به گلوتن موجود در غذا واکنش بیش از حد نشان می‌دهد، و برآمدگی‌های کوچک،پرز مانند (ویلی ها) که در روده‌ی کوچک قرار دارند، آسیب می‌بینند. پرزها جذب ویتامین‌ها، مواد معدنی و سایر مواد مغذی موجود در غذایی که می‌خورید را بر عهده دارند. اگر پرزهای (ویلی) روده‌ی شما آسیب دیده باشد، نمی‌توانید مواد مغذی کافی دریافت کنید، حتی اگر حجم زیادی غذا خورده باشید. به نظر می‌رسد برخی از تغییرات ژنی خطر ابتلا به بیماری سلیاک را افزایش می‌دهند. با این حال داشتن این گونه ژن‌ها به این معنی نیست که حتما به بیماری سلیاک دچار خواهید شد، بلکه نشان می‌دهد که عوامل دیگری نیز دخیل هستند.
بررسی‌های تشخیصی بیماری سلیاک
اکثر افراد مبتلا به بیماری سلیاک هرگز نمی‌دانند که به این بیماری مبتلا هستند. در واقع آسیب به روده بسیار آهسته است و علائم آن قدر متفاوت هستند که می‌تواند سال‌ها بعد در فرد مبتلا تشخیص داده شود. محققان تخمین می‌زنند که تنها ۲۰ درصد از افراد مبتلا به بیماری سلیاک ممکن است تشخیص داشته شوند.
اکثر افراد مبتلا به بیماری سلیاک هرگز نمی‌دانند که به این بیماری مبتلا هستند. در واقع آسیب به روده بسیار آهسته است و علائم آن قدر متفاوت هستند که می‌تواند سال‌ها بعد در فرد مبتلا تشخیص داده شود.
پزشکان ممکن است دو آزمایش زیر را برای تشخیص بیماری سلیاک برای شما توصیه کنند.
آزمایش سرولوژی: آنتی بادی‌ها را در خون شما بررسی می‌کند. سطح بالایی از آنتی بادی‌های پروتئینی خاص نشان دهنده واکنش ایمنی بدن به گلوتن است.
آزمایش ژنتیکی: با برسی آنتی ژن‌های لکوسیتی انسان (HLA-DQ2 و HLA-DQ8) می‌توان برای تشخیص بیماری سلیاک استفاده کرد.
اگر نتایج این آزمایشات نشان دهنده‌ی بیماری سلیاک باشد، پزشک شما ممکن است آندوسکوپی را برای مشاهده‌ی روده‌ی کوچک و نمونه برداری از بافت‌های آن (ویلی‌ها یا در واقع پرزها) برای تجزیه و بررسی آسیب به پرزهای روده به شما توصیه کند. این مساله نیز مهم است که قبل از تلاش برای رعایت رژیم غذایی بدون گلوتن، برای بیماری سلیاک آزمایش انجام دهید زیرا رژیم غذایی بدون گلوتن ممکن است نتایج آزمایش خون را تغییر دهد طوری که نتایج آزمایش به نظر طبیعی می‌رسد.
تشخیص افتراقی‌های بیماری سلیاک
علائمی که در بیماری سلیاک می‌بینیم ممکن است با علائمی که به دنبال بیماری‌های دیگرایجاد می‌شوند مشابه باشد. در ادامه چند مورد از تشخیص‌های محتمل دیگر را مطرح می‌کنیم:
- گاستروانتریت باکتریایی
- سندرم رشد بیش از حد باکتری ها
- کولیت لنفوتیک و کلانژیت
- بیماری کرون
- سیتومگالوویروس
- کولیت سایتومگالوویروس
- انتروپاتی نوع T
- گاستروانتریت ائوزینوفیلیک
- ژیاردیازیس
- کاهش پروتئین آلبومین (هیپوآلبومینمی)
- کاهش پتاسیم (هیپوکالمی)
- کم کاری تیروئید (هیپوتیروتیدیسم)
- بیماری التهاب روده (IBD)
- کم خونی فقر آهن
- سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
- التهاب ژوژنوم
- سوء جذب
- لنفوم هوچکین
- انتروپاتی از دست دهنده‌ی پروتئین
- گاستروانتریت ویروسی
درمان بیماری سلیاک چیست؟
هیچ دارویی برای درمان سلیاک وجود ندارد و یک رژیم غذایی بدون گلوتن تنها راه کنترل بیماری سلیاک است. علاوه بر گندم، غذاهایی مانند: جو، بلغور گندم، ماکارونی، آرد و نشاسته، گندم سبوس دار، مالت، گندم سیاه (چاودار) نیز حاوی گلوتن هستند. علاوه بر این گلوتن نیزمی تواند در غذاها، داروها و محصولات غیرغذایی از جمله: نگهدارنده‌ها و تثبیت کننده‌های مواد غذایی، داروها، مکمل‌های ویتامین و مواد معدنی، مکمل‌های گیاهی و تغذیه ای، محصولات آرایشی مانند رژ لب، خمیر دندان و دهان شویه‌ها، پاکت وچسب تمبرنیز یافت می‌شود. پزشک ممکن است شما را به یک متخصص تغذیه ارجاع دهد تا به شما در انتخاب رژیم غذایی بدون گلوتن کمک کند.
هیچ دارویی برای درمان سلیاک وجود ندارد و یک رژیم غذایی بدون گلوتن تنها راه کنترل بیماری سلیاک است.
هنگامی که گلوتن را از رژیم غذایی خود حذف می‌کنید، التهاب در روده‌ی کوچک شما کاهش می‌یابد. پس از چند هفته نیز باید احساس خوبی داشته باشید، همانطور که روده‌ی کوچک شما شروع به بهبود می‌یابد. با این وجود بهبود کامل و رشد پرزها ممکن است چند ماه تا چند سال به طول بیانجامد. بهبودی روده‌ی کوچک، در کودکان نسبت به بزرگسالان سریع تر رخ می‌دهد. اگر شما به طور اتفاقی غذای حاوی گلوتن بخورید، ممکن است درد شکمی و اسهال را تجربه کنید. با این حال برخی افراد بعد از خوردن غذاهای حاوی گلوتن ممکن است هیچ علائمی را نشان ندهند اما این بدان معنا نیست که به این افراد آسیب نمی‌رساند. حتی مقادیرکم گلوتن در رژیم غذایی می‌تواند به شما آسیب برساند، حتی با وجود این که علائمی را ایجاد نکند.
اگر کمبود تغذیه‌ی شما شدید است، پزشک یا متخصص تغذیه ممکن است مکمل ویتامین و مواد معدنی مانند: کلسیم،اسید فولیک، آهن، ویتامین B-12، ویتامین D، ویتامین K و زینک را به شما توصیه کند. ویتامین‌ها و مکمل‌ها معمولا به شکل قرص مصرف می‌شوند. اگر دستگاه گوارش شما در جذب ویتامین‌ها مشکل داشته باشد، پزشک ممکن است آنها را به شما تزریق کند. با این وجود باید مطمئن شوید که ویتامین‌ها و مکمل‌ها که دریافت می‌کنید نیز بدون گلوتن است.
پیگیری در درمان
اگر بیماری سلیاک دارید، نیاز به پیگیری پزشکی دارید تا مطمئن شوید علائم شما به یک رژیم غذایی بدون گلوتن پاسخ داده است یا نه. پزشک همچنین می‌خواهد مطمئن شود که شما به نیاز برای حفظ رژیم غذایی طی زندگیتان باور دارید. پزشک با کمک آزمایش خون پاسخ شما به درمان را ارزیابی می‌کند. نتایج این آزمایشات که عمدتا به عنوان راهی برای تشخیص بیماری سلیاک طراحی شده اند، معمولا هنگامی که شما به مدت ۶ تا ۱۲ ماه غذای بدون گلوتن مصرف کنید، منفی می‌شوند. اگر نتایج آزمایشات همچنان مثبت باقی بماند، ممکن است پزشک شما سعی کند دلیل آن را پیدا کند، که شایع‌ترین آن مصرف گلوتن به صورت ناخواسته است. با این حال، این آزمایش‌ها کامل نیستند و حتی اگر نتایج منفی شود، ممکن است که هنوز هم شما در معرض مقدار قابل توجهی از گلوتن باشید و علائم و آسیب به روده‌ی شما همچنان ادامه داشته یاشد.
اگر علائم شما همچنان ادامه یابد یا این که علائم بازگردد، ممکن است نیاز به اندوسکوپی پیگیری با بیوپسی‌ها داشته باشید تا اطمینان حاصل شود که بهبودی رخ داده است. هرچند ممکن است کودکان نیز نیاز به پیگیری داشته باشند با این حال بزرگسالان معمولا نیاز بیشتری به پیگیری برای انجام آزمایش‌ها دارند. بعضی از پزشکان توصیه می‌کنند که بیوپسی مجدد را در صورتی که در بزرگسالان تشخیص داده‌اید انجام دهید، زیرا بهبودی اغلب بسیار آهسته و نامشخص است. همچنین پیگیری توسط متخصص تغذیه برای کمک به سازگار شدن با یک رژیم غذایی سالم، مغذی و بدون گلوتن و تداوم چنین رژیمی مفید است. اگر روده‌ی کوچک شما به شدت آسیب دیده باشد، پزشک ممکن است استروئیدها را برای کنترل التهاب روده به شما توصیه کند. استروئیدها می‌توانند علائم شدید بیماری سلیاک را کاهش داده در حالی که التهاب روده نیز بهبود می‌یابد.
درماتیت هرپتی فرم: اگر شما این خارش را داشته باشید، بثورات پوستی همراه با تاول را که گاهی اوقات با بیماری سلیاک همراه است، ممکن است پزشک داروهای پوستی (داپسون) را در کنار مصرف غذاهای بدون گلوتن به شما توصیه کند.
بیماری سلیاک مقاوم: اگر شما بیماری سلیاک مقاوم دارید، ممکن است علائم شدید داشته باشید یا علائم شما ممکن است کاهش یابد، اما پس ازمدتی دوباره عود کند. در هر صورت، التهاب روده‌ی کوچک شما بهبود نمی‌یابد. در این حالت، احتمالا به ارزیابی بیش تر در یک مرکز تخصصی نیاز دارید. بیماری سلیاک مقاوم می‌تواند کاملا جدی باشد و در حال حاضرهیچ درمان اثبات شده‌ای برای آن وجود ندارد. افراد مبتلا به بیماری سلیاک مقاوم باید توسط متخصصین درمان شوند. ممکن است چندین علت برای این شرایط وجود داشته باشد. پزشکان اغلب از استروئید (یک استوئید موضعی و یا استروئید‌های سیستمیک مانند پردنیزون) برای درمان استفاده می‌کنند. گاهی اوقات نیز، برای درمان سلیاک مقاوم از داروهای مشابه‌ای استفاده می‌شود که برای درمان موارد غیر مقاوم استفاده می‌شود.
در حالی که تنها درمان اثبات شده برای بیماری سلیاک یک رژیم غذایی بدون گلوتن است، با این حال درمان کاملی نیست. افراد مبتلا به بیماری سلیاک اغلب ممکن است به طور تصادفی در معرض گلوتن قرار بگیرند که احتمالا باعث ایجاد علائم شدید می‌شوند. با این حال روش‌های درمان‌های جدیدی برای بیماری سلیاک در حال بررسی و آزمایش است.
تغییر شیوه‌ی زندگی و درمان‌های خانگی
اگر بیماری سلیاک در شما تشخیص داده شود، باید ازخوردن تمام مواد غذایی حاوی گلوتن اجتناب کنید. از پزشک خود بخواهید که شما را به متخصص تغذیه ارجاع دهد تا بتوانید برنامه‌ی رژیم غذایی سالم بدون گلوتن داشته باشید زیرا مهم است که ویتامین‌ها، مواد مغذی، فیبر و کلسیم را در رژیم غذایی خود به مقدار کافی دریافت کنید.
در اینجا یک مرور کلی از غذاهایی که حاوی گلوتن یا بدون گلوتن هستند می‌کنیم. از خوردن غذاها و نوشیدنی‌های حاوی گلوتن زیر باید همیشه اجتناب کنید:
- جو
- بلغور
- نشاسته
- آرد گندم سبوس دار
- مالت
- نان چاودار
- گندم
هنگام خرید برچسب‌های روی مواد غذایی را با دقت بخوانید باید از مواد غذایی بسته بندی شده اجتناب کرد مگر این که برروی آن عنوان بدون گلوتن برچسب شده باشد یا این که عناصر حاوی گلوتن در آن نباشد. علاوه بر غلات و حبوبات، پاستا و محصولات پخته شده مانند نان، کیک، بیسکوییت و سایر مواد غذایی بسته بندی شده که ممکن است حاوی گلوتن باشند عبارتند از:
- آب جو
- آب نبات
- گوشت یا غذاهای دریایی ساختگی
- گوشت‌های فرآوری شده
- چاشنی‌های سالاد وسس‌ها از جمله سس سویا
- مرغ‌های بسته بندی شده
- سوپ ها
دانه‌های خاصی مانند جو، می‌توانند در طول رشد و فرایند با گندم آلوده شوند. ضمنا جو خالص برای بسیاری از افراد مبتلا به بیماری سلیاک مضر نیست. در ایالات متحده، پزشکان به طور کلی توصیه می‌کنند که از جو جلوگیری شود، مگر اینکه به طور خاص برچسب بدون گلوتن داشته باشند. خارج از ایالات متحده، قوانین برچسب گذاری مختلف جو دوسر استفاده می‌شود. گاهی اوقات حتی جو خالص برای افراد مبتلا به بیماری سلیاک مشکل است.
غذاهای بدون گلوتن که در رژیم غذایی بیمار سلیاک جای دارد شامل موارد زیر است:
- گوشت تازه، ماهی و مرغ که بدون پودر سوخاری، چاشنی‌ها است
- میوه ها
- بیشتر محصولات لبنی
- سیب زمینی
- سبزیجات
- مشروبات الکلی و نوشابه ها
دانه و نشاسته که در رژیم غذایی بدون گلوتن مجاز می‌باشد عبارتند از:
- گندم سیاه
- ذرت
- آرد ذرت
- آرد بدون گلوتن (برنج، سویا، ذرت، سیب زمینی، لوبیا)
- شیرینی و نان‌های خالص ذرت
- برنج
خوشبختانه برای دوستداران نان و ماکارونی با بیماری سلیاک، محصولات بدون گلوتن نیز موجود است. جایگزین‌های گلوتن برای بسیاری از مواد غذایی حاوی گلوتن وجود دارد. با این حال، توجه داشته باشید که غذاهای ذخیره شده بدون گلوتن ممکن است چربی و کالری بیش از حد داشته باشند.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کنیم؟
بیماری سلیاک نیازمند بررسی و درمان‌های اساسی است لذا در اغلب موارد باید به متخصص گوارش مراجعه کرد. اگر اسهال یا ناراحتی گوارشی بیش از دو هفته طول بکشد، با پزشک خود مشورت کنید. به علاوه قبل از گرفتن رژیم غذایی بدون گلوتن، برای اطمینان بیش تر با پزشک مشورت کنید. همچنین اگر فرزند شما رنگ پریده یا تحریک پذیر است و یا اگر دچار تاخیر در رشد شود و یا شکم متورم و مدفوع بدبو و حجیم داشته باشد، با پزشک کودک خود مشورت کنید.
با توجه به همه‌ی موارد ذکر شده دقت کنید که بیماری سلیاک به صورت ارثی در خانواده‌ها ممکن است دیده شود، به همین دلیل اگر فردی در خانواده‌ی شما سلیاک داشته باشد، از پزشک خود بخواهید که برای شما نیز آزمایش‌های لازم را انجام دهد. همچنین اگر شما یا فردی در خانواده یک عامل خطر برای بیماری سلیاک، مانند دیابت نوع ۱ دارید، از پزشک خود نیز بخواهید که آزمایش‌های لازم را برایتان انجام دهد. در نظر داشته باشید اگر قبل از اینکه برای بیماری سلیاک آزمایش دهید، میزان گلوتنی را که می‌خورید متوقف کنید یا حتی آن را کاهش دهید، ممکن است نتایج آزمایش را تغییر دهید.
منابع: webMD ، mayoclinic ، healthline
سوال پزشکی دارید؟
با بهترین پزشکان از راه دور مشاوره کنید
مشاوره با پزشک