برفک دهان چیست؟
هنگامی که عفونت قارچی در دهان یا روی زبان شما رشد می کند برفک دهان ایجاد می شود که با کاندیدیای دهانی، کاندیدیای دهانی حلقی یا برفک تنها شناخته می شود. در واقع قارچ کاندیدیا آلبیکنز موجب برفک دهان می شود. به صورت طبیعی، مقدار بسیار کمی از این قارچ در دهان شما زندگی می کند، در واقع فلور نرمال دهان شما هستند، بدون اینکه آسیبی به دهان وارد کند. به طور کلی وقتی این نوع قارچ به صورت کنترل نشده ای رشد می کند، می تواند عفونت دهانی ایجاد کند. همچنین برفک دهان در نوزادان و کودکان نیز دیده می شود. دقت داشته باشید عفونت موجب برجستگی های سفید رنگ بر روی زبان یا قسمت داخل گونه ها می شود، که رشد قارچ ها با اولین درمان متوقف می شود. در نظر داشته باشید برفک دهان یک عفونت خفیف است و به ندرت عوارض ایجاد می کند با این وجود برای افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند می تواند خطر ساز باشد.
علائم برفک دهان
در مراحل اولیه ی برفک دهان ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکند، با این وجود با گذشت زمان و رشد مداوم قارچ، هر کدام از علائم زیر ممکن است دیده شود:
- برجستگی های سفید رنگ روی زبان، لثه ها، لوزه ها و داخل گونه ها
- خونریزی مختصر به هنگام خراشیدگی برفک ها
- درد در محل برجستگی ها
- زخم و خشکی های گوشه ی لب و دهان
- مشکل در بلع
- مزه ی بد در دهان
گاهی اوقات برفک دهان در نوزادان موجب علائم زیر می شود:
- مشکل در غدا خوردن
- نق زدن
- تحریک پذیری
نوزادانی که برفک دهان دارند در هنگام شیر خوردن ممکن است عفونت را به مادرخود نیز منتقل کنند. در واقع مادر و نوزاد می توانند در یک چرخه ی انتقال عفونت به یک دیگر گرفتار شوند. از این رو توجه داشته باشید که اگر به نوزاد خود شیر می دهید و سینه هایتان با عفونت قارچی آلوده شده، ممکن است هر کدام از علائم زیر را تجربه کنید:
- خارش شدید، درد و حساسیت در نوک سینه
- پوسته پوسته شدن یا براق شدن اطراف نوک سینه
- درد شدید هنگام شیر دهی
- درد شدید در سینه
علل برفک دهان چیست؟
برفک دهان هنگامی ایجاد می شود که قارچ کاندیدیا شروع به رشد غیر قابل کنترل می کند. به صورت طبیعی، سیستم ایمنی از میکروب های خوب برای کنترل کاندیدیا آلبیکنز و سایر باکتری های بد استفاده می کند. وقتی این تعادل به هم می خورد باکتری های بد و قارچ شروع به تکثیر شدن می کنند و باعث عفونت می شوند.
داروها: گاهی سیستم ایمنی بدن به دنبال مصرف برخی دارو ها ضعیف می شود، زیرا میکروارگانیسم های خوبی که برای مقابله با عفونت وجود دارد را کاهش یافته داده، همچنین فرد را مستعد عفونت هایی مانند برفک دهان می کند.
شیمی درمانی: از دیگر عوامل برفک دهان درمان سرطان، مانند شیمی درمانی و اشعه درمانی را می توان نام برد که باعث آسیب به سلول های ایمنی بدن می شوند و فرد را مستعد عفونت هایی مانند برفک دهان می کنند.
سرطان: همچنین بیماری هایی مانند ایدز و لوکمی(سرطان خون) نیزبه سیستم ایمنی بدن حمله کرده و فرد را مستعد عفونت هایی متعدد از جمله برفک دهان می کنند.
دیابت: دیابت نیز بیماری دیگری است کهبر سیستم ایمنی بدن تاثیر گذاشته و فرد را مستعد برفک دهان می کند. اگر دیابت شما کنترل شده نیست ممکن است سطح بالایی از قند در بزاق شما وجود داشته و قارچ از این قند اضافی برای رشد خود در دهان استفاده می کند.
همان قارج هایی که موجب برفک دهان می شوند می توانند عفونت های قارچی واژن نیز ایجاد کنند. بنابراین در زنان باردار عفونت های قارچی واژن در هنگام زایمان می تواند به نوزاد نیز منتقل شود و موجب برفک دهان در نوزاد شود.
چه افرادی در معرض خطر برفک دهان است؟
کودکان و نوزادان بیش تر از سایر افراد در معرض ابتلا به برفک دهان هستند. گرچه ممکن است در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند نیز برفک دهانی دیده شود. در صورت داشتن سیستم ایمنی ضعیف و هر کدام از شرایط زیر بیش تر از سایر افراد در معرض خطر برفک دهان هستید:
- مبتلا به دیابت، کم خونی و HIV
- در بیماری هایی که موجب خشکی دهان می شوند.
- مصرف آنتی بیوتیک و کورتیکواستروئید ها
- به دنبال درمان سرطان مانند شیمی درمانی، اشعه درمانی یا مصرف دارو
- استفاده از دندان مصنوعی
- کشیدن سیگار
- پیوند عضو به تازگی(زیرا ریسک عفونت های قارچی را بالا می برد)
تشخیص برفک دهان
پزشک گوش و حلق و بینی احتمالا با معاینه ی ساده ی دهان و زبان شما و دیدن برچستگی های سفید رنگ می تواند برفک دهان را تشخیص دهد. در برخی موارد نیز گرفتن بیوپسی(نمونه) به تشخیص کمک می کند. در نظر داشته باشید که بیوپسی شامل برداشتن قسمت کوچکی از ضایعات برجسته در دهان است، نمونه ای که به آزمایشگاه فرستاده می شود، وجود قارچ کاندیدا در نمونه مورد آزمایش قرار می گیرد. ضمنا اگر برفک های دهانی در مری نیز دیده شود، پزشک احتمالا کارهای بیش تری مانند نمونه کشت از گلو یا اندوسکوپی برای تشخیص دقیق انجام خواهد داد.
برفک دهان چگونه درمان می شود؟
درمان های متعددی برای برفک دهان وجود دارد که با توجه به سن و وضعیت سلامت فرد متفاوت است. به صورت کلی هدف از درمان جلوگیری از رشد و گسترش قارچ است. با شروع درمان، علائم در عرض چند هفته از بین می رود، گرچه برفک دهان ممکن است دوباره بازگردد. توجه داشته باشید که درمان کامل غالبا زمانی است که سیستم ایمنی شما سالم باشد و بیماری دیگری نداشته باشید. اگر شما به طور مکرر دچار برفک دهان می شوید در عین حال سالم هستید پزشک می تواند شما را از نظر بیماری های زمینه ای مورد ارزیابی قرار دهد.
درمان دارویی
هرکدام از درمان های دارویی زیر می تواند برای درمان برفک دهان استفاده شود:
فلوکونازول: یک داروی ضد قارچ است و برای درمان برفک دهان می تواند موثر باشد.
کلوتریمازول: پزشک ممکن است این قرص مکیدنی را برای شما تجویز کند. این دارو را در دهان گذاشته تا زمانی که کاملا حل شود.
نیستاتین: یک دهان شوی ضد قارچی است که در کل دهان آن را چرخانده سپس بلعیده می شود.
اینتراکونازول: یک داروی ضد قارچ خوراکی است که در کسانی که به درمان های اولیه مقاوم اند یا آلوده به عفونت HIV استفاده می شود.
آمفوترسین B: این دارو برای درمان عفونت های شدید استفاده می شود.
درمان های خانگی
درمان های خانگی برفک دهان:
- دندان های خود را با مسواک نرم مسواک کنید تا ضایعات دچار زخم نشوند.
- به صورت منظم دندان های مصنوعی خود را تمیز کنید.
- از دهان شویه ها و اسپری های دهان دیگر در کنار موارد تجویز شده استفاده نکنید.
- اگر مبتلا به دیابت هستید قند خون خود را کنترل کنید.
- از مخلوط آب نمک برای شستشوی دهان خود استفاده کنید.
- مصرف ماست پروبیوتیک برای برگرداندن یا نگه داشتن سطح بالای باکتری های خوب
- درمان برفک دهان در مادران شیرده و نوزادان
هنگامی که نوزاد شیر خوار دچار برفک دهان می شود باید مادر و نوزاد هر دو درمان شوند تا جلوی انتقال عفونت مجدد به یکدیگر گرفته شود. درمان در این حالت شامل موارد زیر است:
برای درمان برفک از یک داروی ضد قارچ مانند تربینافین یا کوتریموکسازول برای بچه و یک کرم ضد قارچ برای پستان مادر استفاده کنید.
عوارض برفک دهان چیست؟
برفک دهان به ندرت موجب عوارض در افرادی با سیستم ایمنی سالم می شود. افرادی که به دلیل برخی بیماری ها یا مصرف بعضی دارو ها، سیستم ایمنی شان ضعیف می شود، بیش تر از سایر افراد ممکن است دچار عوارض برفک دهان شوند. اگر سیستم ایمنی شما ضعیف است، قارچ ها ممکن است وارد جریان خون شوند و از این طریق در سراسر بدن پخش می شوند و در نهایت باعث درگیری ارگان های مختلف بدن مانند مغز، قلب و کبد می شود. کودکانی که دچار برفک دهان هستند ممکن است دچار راش های (دانه های پوستی) شدید پوشک نیز شوند.
چگونه می توان از برفک دهان پیشگیری کرد؟
شما می توانید با استفاده از روش های ساده زیر احتمال ابتلا به برفک دهان را کاهش دهید:
- سعی کنید بهداشت دهان را با مسواک زدن وکشیدن نخ دندان به صورت روزانه رعایت کنید. بهداشت دهان مخصوصا هنگامی که مبتلا به دیابت هستید یا از دندان مصنوعی استفاده می کنید بسیار مهم است.
- بعد از استفاده از کورتیکواستروئید های استنشاقی حتما دهان خود را بشوید.
- هرزمان که از آنتی بیوتیک استفاده می کنید ماست را نیز به رزیم غذایی خود بیافزایید.
- عفونت های قارچی واژن را فورا درمان کنید مخصوصا اگر باردار هستید.
تنظیم و ترجمه: فاطمه افضلی
منبع: healthline
