فهرست مطالب
اگر برای داشتن سبک زندگی سالم یا مدیریت یک بیماری خاص میخواهید به دکتر تغذیه مراجعه کنید، خوب است ابتدا بدانید دکتر متخصص تغذیه کیست؟ این پزشک چه وظایفی دارد و کدام بیماریها و مشکلات را میتواند درمان کند؟ دکتر تغذیه برای ارتقا سلامت و تناسباندام چه برنامههایی تعیین میکند؟ در این مطلب بهطور کامل توضیح میدهیم که وظیفه متخصص تغذیه چیست و بیماریهایی که با مراجعه به دکتر تغذیه میتوان کنترل یا درمان کرد، قید میکنیم.
اگر میخواهید برای درمان بیماری یا ارتقا سلامتی خود به دکتر متخصص تغذیه مراجعه کنید، میتوانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی با متخصص وجود دارد.
دکتر متخصص تغذیه کیست؟
دکتر متخصص تغذیه همانطور که از نام آن پیداست، در زمینه تغذیه و رژیم غذایی تخصص دارد و با علم بر غذا و تأثیر آن بر سلامت انسان برنامه غذایی سالمی به مراجعهکنندگان ارائه میدهد. متخصصان تغذیه در چهار حوزه اصلی فعالیت میکنند که شامل تغذیه بالینی، مدیریت خدمات غذایی، جامعه و تحقیقات است.
متخصصان تغذیه بالینی در موقعیتهای بالینی فعالیت دارند و مراقبت از بیماران بستری یا بیماران سرپایی را برعهده دارند. این متخصصان به خانواده بیماران در ارزیابی، طراحی و اجرای استراتژیهای رژیم غذایی و درمانهای تغذیهای کمک میکنند. اغلب برنامه غذایی برای یک بیماری زمینهای خاص مانند دیابت، فشارخون بالا یا چاقی ارائه میشود. این متخصصان میتوانند در مطب شخصی یا بیمارستانها خدمات ارائه دهند.
دیگر تخصصهای تغذیه مرتبط با بیماران نبوده و در بخشهای دیگر تغذیه شامل نظارت بر تولید مواد غذایی، اجرای برنامه تغذیهای برای جامعه و پژوهش در بیمارستانها و سازمانها فعالیت دارند.
دکتر تغذیه چه وظایفی دارد؟
در بسیاری از مواقع دکتر تغذیه بهعنوان بخشی از تیم پزشکی کار میکند تا درمانی بهینه انجام شود. در بسیاری از بیماریها و مشکلات سلامت باید زیر نظر پزشک متخصص آن حوزه روشهای درمانی را پیش برد و در کنار آن برای تغذیه سالم و ارتقای سلامت از یک متخصص تغذیه کمک گرفت. معمولا دکتر تغذیه وظایف زیر را برعهده دارد:
- ارزیابی نیازهای تغذیهای و بهداشتی بیماران
- مشاوره دررابطهبا تغذیه و عادات غذایی سالم
- ارائه برنامه غذایی و تغذیهای با درنظرگرفتن ترجیحات و بودجه بیمار
- ارزیابی اثرات برنامه غذایی در طولانیمدت
- اطلاع از آخرین تحقیقات علم تغذیه برای تبدیل آنها به توصیههای عملی.
دکتر تغذیه در چه زمینههایی میتواند فوقتخصص داشته باشد؟
برخی از متخصصان تغذیه در یک زمینه خاص فوقتخصص دریافت کرده و میتوانند در مواردی مانند تغذیه کودکان، سالمندان یا ورزشکاران با تخصص بسیار بالاتری کمک کنند.
- متخصص تغذیه ورزشی: ورزشکاران و افراد فعال میتوانند با راهنمایی این متخصص عملکرد ورزشی خود را افزایش دهند.
- دکتر تغذیه کودکان: این متخصصان برای ارتقا سلامت و داشتن رژیم غذایی مطلوب نوزادان، کودکان و نوجوانان تخصص لازم را دریافت کردهاند.
- متخصص تغذیه سالمندان: تغذیه ایمن و مؤثر برای ارتقا کیفیت زندگی و سلامت افراد مسن ضروری است. این متخصصان برای مدیریت بیماریها و سلامت افراد سالمند دارای تخصص هستند.
ویژگیهای یک متخصص تغذیه خوب چیست؟
شاید برای شما یا اطرافیانتان پیشآمده باشد که به یک دکتر تغذیه مراجعه کرده و پس از گذشت زمان زیادی به نتیجه مناسبی نرسیدهاید. یک متخصص تغذیه خوب باید چند ویژگی مهم را داشته باشد. از جمله:
- متخصص باید اطلاعات و دادههای بهروز را تجزیهوتحلیل کند تا بتواند هرچه بهتر به مراجعهکنندگان کمک کند.
- بهتر است متخصصی را پیدا کنید که بهصورت آنلاین نیز مشاوره بدهد. در این صورت میتوان در هر شرایطی به پزشک دسترسی داشت.
- پزشک باید به اهداف بیمار و میزان بودجه او توجه کند. برخی رژیمهای غذایی هزینه زیادی داشته و همه افراد جامعه نمیتوانند آن رژیم خاص را رعایت کنند.
- یک پزشک خوب در هر زمینهای باید مجموعهای از سوالات را بپرسد و در شنیدن پاسخهای مراجعهکننده صبور باشد. با برخی سوالات میتوان به نتایج خوبی رسید و سوابق پزشکی و خانوادگی شخص را بررسی کرد.
دکتر متخصص تغذیه چه بیماریهایی را درمان میکند؟
دکتر تغذیه در بسیاری از بیماریهای حاد یا مزمن مدیریت تغذیهدرمانی را برعهده دارد. بیماران مبتلا به سرطان، دیابت، فشارخون بالا یا بیماران دچار سوءتغذیه میتوانند با راهکارهای متخصص تغذیه و دریافت برنامه غذایی بیماری خود را مدیریت کنند.
۱. سلیاک
بیماری سلیاک مشکلی است که باعث حساسیت به گلوتن میشود. گلوتن نوعی پروتئین است و در دانههای گندم، جو و چاودار یافت میشود. اگر این بیماران غذای حاوی گلوتن مصرف کنند، بدن پاسخ ایمنی ایجاد کرده و به روده کوچک آسیب وارد میشود. بیماری سلیاک منجر به کمخونی یا پوکیاستخوان میشود و در کودکان کاهش رشد را در پی دارد.
تنها درمان سلیاک رژیم غذایی بدون گلوتن است. بسیاری از غذاها بدون گلوتن هستند و میتوان با آگاهی از آنها یک رژیم غذایی سالم داشت. از جمله میوهها، سبزیجات، گوشت، مرغ، ماهی، آجیل و تخممرغ ازایندست مواد غذایی هستند. دکتر تغذیه بیمار را راهنمایی میکند تا بداند خوردن کدام غذاها بیخطر است و از خوردن چه غذاهایی باید اجتناب کند.
متخصص برای وعدههای غذایی در خانه و خارج از خانه برنامهریزی میکند تا بیمار بتواند وزن سالمی داشته باشد. خوردن تمام مواد مغذی و پرانرژی برای این بیماران ضروری است. اگر دچار این بیماری هستید حتما باید تحت نظر متخصص تغذیه باشید.
۲. کرون
بیماری کرون مربوط به التهاب روده بوده و تا پایان عمر همراه بیمار است. در این بیماری قسمتهایی از دستگاه گوارش ملتهب میشود. این تورم باعث ایجاد زخم میشود و علائمی مانند درد شکم و اسهال را در پی دارد. بیماری کرون معمولا در قسمت انتهایی روده کوچک و ابتدای روده بزرگ دیده میشود. اما این بیماری بهطورکلی میتواند هر قسمتی از دستگاه گوارش از دهان تا مقعد را درگیر کند.
باتوجهبه ناحیه گوارشی درگیر، این بیماری به نامهای مختلف تعریف میشود. بهعنوانمثال درگیری رکتوم و مقعد بیماری پریآنال نامیده میشود و درگیری ناحیهای که روده کوچک را به روده بزرگ وصل میکند، بیماری ایلئوسکال است.
در درمان بیماری کرون علاوه بر مصرف داروها و درمانهای پزشکی، تغذیه سالم بسیار مهم است. بدن این بیماران در جذب مواد مغذی از غذا دچار مشکل میشود. برنامه غذایی این بیماران باید پرکالری و سرشار از پروتئین باشد. این بیماران باید علاوه بر سه وعده غذای اصلی به خوردن دو یا سه میان وعده در روز هم عادت کنند.
بیماران مبتلا به سلیاک یا کرون باید همواره تحت نظر متخصص تغذیه باشند تا بتوانند یک رژیم غذایی بیخطر و البته مقوی و کامل داشته باشند.
۳. حساسیت غذایی
آلرژی و عدم تحمل مواد غذایی مشکلی است که باید با کمک دکتر تغذیه مدیریت شود. دکتر تغذیه کمک میکند تا مواد غذایی بیخطر مشخص شود و بیمار از خوردن مواد غذایی که به آنها واکنش نشان میدهد، خودداری کند. ممکن است با حذف برخی مواد غذایی از رژِیم، ویتامینها و مواد معدنی مهم در بدن کاهش پیدا کنند. به همین دلیل پزشک باید مواد غذایی دیگر را در برنامه رژیم غذایی جایگزین کند تا به سلامت بدن آسیبی وارد نشود.
۴. رفلاکس معده
بیماری رفلاکس معده یا رفلاکس اسید معده زمانی ایجاد میشود که اسید معده به مری بازگردد. اگر به درمان رفلاکس توجهی نشود، عوارض متعددی از جمله تنگشدن مری را در پی دارد. علاوه بر درمانهای پزشکی این بیماران باید رژیم غذایی خاصی را رعایت کنند. متخصص، مواد غذایی که رفلاکس معده را تشدید میکنند، کاهش میدهد و مواد مغذی دیگری را در برنامه غذایی جایگزین میکند.
۵. بیماری التهابی روده
بیماری التهاب روده مشکلی است که میتواند تنها روده بزرگ یا هر بخش از دستگاه گوارش را درگیر کند. این بیماری باعث التهاب مداوم میشود و علائمی مانند درد شکم، کاهش وزن، خستگی، تب و لرز و اسهال مکرر را در پی دارد. اسهال گاهی همراه با خون یا چرک است. این نوع التهاب میتواند خفیف یا شدید باشد و به قسمتهای دیگر بدن مانند چشمها یا مفاصل سرایت کند.
التهاب روده ممکن است چندین بار در زندگی فرد عود کند. درمان آن با داروها و تعیین رژیم غذایی است. برخی از غذاها میتوانند شرایط را برای بیمار بدتر کنند. دکتر تغذیه این نوع غذاها را از رژیم حذف و مواد غذایی دیگر را جایگزین میکند.
۶. سندروم روده تحریکپذیر
سندروم روده تحریکپذیر یک نوع اختلال در روده است. این بیماری باعث درد شکم، گرفتگی یا نفخ، اسهال یا یبوست میشود. این مشکل در طول زندگی بیمار همراه او است. اما برخی اقدامات میتواند علائم بیماری را کاهش دهد. اولین گام برای درمان تعیین عادات غذایی و انجام فعالیتهایی مانند ورزش است.
برخی از غذاها، علائم سندروم روده تحریکپذیر را تشدید میکنند. این بیماران باید مصرف کافئین و الکل را محدود کنند. غذاهای چرب علائم بیماری را شدیدتر میکنند. اگر بیمار دچار اسهال باشد، دکتر تغذیه مصرف لبنیات، میوهها و شیرینکنندههای مصنوعی را محدود میکند. همچنین لازم است مصرف فیبر در غذا افزایش پیدا کند.
۷. سرطان
یکی از مهمترین عواملی که در پیشگیری از سرطان مهم بوده و میتوان آن را کنترل کرد، رژیم غذایی است. بهخصوص اگر در اطرافیان خود سابقه سرطان دارید یا به هر دلیلی پزشک احتمال ابتلا به سرطان را بالا میداند، بهتر است به متخصص تغذیه مراجعه کنید تا برنامه غذایی سالمی به شما ارائه شود. برنامه غذایی مناسب در کاهش خطر ابتلا به سرطان بسیار مهم است.
همچنین افراد مبتلا به سرطان در طول درمان خود باید برنامه غذایی خاصی داشته باشند. بیمارانی که تحت شیمیدرمانی قرار میگیرند، دچار کماشتهایی میشوند. پرتودرمانی هم به پوشش دستگاه گوارش آسیب میزند. در این شرایط خوردن غذا دردناک است و هضم غذا دشوار میشود. به همین دلیل بیماران مبتلا به سرطان در خطر سوءتغذیه قرار دارند. دکتر تغذیه ممکن است شیکهای پرکالری یا سایر غذاهای غنی از چربی و پروتئین که هضم آسانی دارند، در برنامه غذایی قرار دهد.
۸. دیابت
بیماری دیابت مشکلی است که در آن سطح قند خون بالا میرود. در دیابت نوع ۱ لوزالمعده انسولین بسیار کمی تولید میکند. در نوع ۲ نیز بدن بهدرستی از انسولین استفاده نمیکند. اگر در درمان و مدیریت این بیماری کوتاهی شود، عوارضی مانند آسیب عصبی و بینایی، سکته مغزی، بیماری کلیوی، گردش خون ضعیف، بیماری قلبی و عفونت لثه را در پی دارد.
برای کنترل این بیماری باید به رژیم غذایی توجه ویژهای شود. شمارش کربوهیدرات مصرفی و کنترل سهم روزانه در کنترل قند خون مهم است. در مدیریت دیابت و کنترل قند خون کربوهیدراتها بیش از مواد مغذی دیگر تأثیر میگذارند.
۹. بیماریهای قلبی و عروقی
بیماری قلبی در واقع چندین بیماری را شامل میشوند که روی عملکرد قلب تأثیر میگذارند. درصورتیکه به بیماریهایی مانند ضربان قلب نامنظم، فشارخون بالا و تجمع پلاک در شریانها توجه نشود و اقدام درمانی صورت نگیرد، میتوانند منجر به حمله قلبی، سکته مغزی، آنوریسم، نارسایی قلبی یا حتی مرگ شود.
تحقیقات نشان میدهد، رژیم غذایی ناسالم بهویژه مصرف بیشازحد تریگلیسیرید خطر بیماری قلبی را بیشتر میکند. متخصص تغذیه برای بهبود سلامت قلب چربی اشباع، سدیم و کلسترول را در برنامه غذایی محدود کرده و مصرف میوهها و سبزیجات را افزایش میدهد. ازآنجاییکه چاقی عاملی مهم در ابتلا به بیماریهای قلبی است، برای دستیابی و حفظ وزن سالم، رعایت کالری دریافتی مهم است.
۱۰. چاقی
بسیاری از افراد تصور میکنند، تنها با کاهش دریافت کالری میتوان به تناسب اندام رسید. اما اگر برای معضل چاقی خود به دنبال راهحلی با موفقیت طولانیمدت هستید، بهتر است از یک دکتر تغذیه راهنمایی بخواهید. هیچ دونفری کاملا شبیه به هم نیستند. به همین دلیل رویکردهای کاهش وزن باید برای هر شخص بهطور مجزا طراحی شود.
متخصص تغذیه برحسب سابقه پزشکی، سبک زندگی و ترجیحات غذایی و میزان فعالیت شخص، برنامه غذایی تهیه میکند. پزشک درمورد عادات، احساسات و نشانههای محیطی بر نحوه غذاخوردن با فرد صحبت کرده و سعی میکند، عادات غلط پیدا کند و به شخص کمک کند تا آنها را رفع کند.
۱۱. لاغری
برخی افراد با مشکل لاغری بیشازحد دستوپنجه نرم میکنند. لاغری میتواند علل مختلفی داشته باشد. سبک زندگی، میزان فعالیت و حتی برخی بیماریها این مشکل را ایجاد میکنند. متخصص پس از بررسی سابقه پزشکی و پرسیدن سؤالاتی در مورد عادات غذایی احتمالا یک چکاپ تجویز میکند. اگر لاغری به علت ایجاد یک بیماری زمینهای باشد، ابتدا باید برای درمان بیماری اقدام کرد و در کنار آن رژیم غذایی مطلوبی را رعایت کرد.
۱۲. بیماری کلیوی
بیماری کلیوی باعث میشود که خون به طور معمول فیلتر نشود. در نتیجه عوارضی مانند سطوح بالای کلسیم و پتاسیم در خون، سطوح پایین آهن، ضعیف شدن استخوانها و نارسایی کلیه ایجاد میشوند. افراد مبتلا به بیماریهای کلیوی باید به رژیم غذایی خود توجه داشته باشند.
بهعنوانمثال این بیماران باید مصرف موادی مانند پروتئین، پتاسیم، فسفر و سدیم را محدود کنند. برخی دیگر از بیماران با مشکل کلیوی باید در مصرف مایعات محدودیتهای خاصی را رعایت کنند. بسته به مرحله و شدت بیماری متخصص تغذیه تعیین میکند، چه نوع رژیمی برای بیمار مناسب است.
۱۳. پوکیاستخوان
در تمامی مراحل زندگی باید برای سلامت استخوانها رژیم غذایی سالم و ورزش را در برنامه قرار داد. برخی اقدامات در دوره جوانی باعث میشود، در سنین بالا استخوانها ضعیف شده و بهراحتی دچار شکستگی شوند. برخی افراد به دلیل بیماریهای زمینهای یا آلرژی قادر به نوشیدن شیر یا خوردن غذاهای حاوی کلسیم نیستند. در صورت ابتلا به پوکی استخوان برای تامین نیاز بدن باید از مکملهای کلسیم استفاده کنند. متخصص تغذیه میتواند برنامه کاملی ارائه دهد تا نیاز بدن به کلسیم تامین شود.
۱۴. بیماری گوارشی
افراد مبتلا به بسیاری از بیماریهای گوارشی شامل کولیت اولسراتیو، بیماری سلیاک، سوزش سر دل و مشکلات روده باید در رژیم غذایی خود نکاتی را رعایت کنند. بیماریهای گوارشی میتوانند منجر به جذب ضعیف مواد مغذی، سوءتغذیه، کاهش وزن، تجمع سموم در روده بزرگ و التهاب شوند.
متخصص تغذیه باید باتوجهبه نیازهای بیماری خاص گوارشی برای کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی بیمار رژیم غذایی متناسبی را ارائه دهد.
۱۵. اختلالات اشتها
اختلالات اشتها انواع مختلفی دارد که شامل بیاشتهایی، پرخوری عصبی و پرخوری میشود. متخصص برای کاهش یا افزایش اشتها برنامه غذایی خاصی را ارائه میدهد. افرادی که دچار اختلال پرخوری هستند، در مدتزمان کوتاهی مقدار زیادی غذا میخورند. اگر حداقل یکبار در هفته دچار این مشکل میشوید، باید ابتدا به روانشناس و سپس به متخصص تغذیه مراجعه کنید. دکتر تغذیه الگوی غذایی سالمی را ارائه میدهد تا اختلالات غذایی بهمرور برطرف شود.
افرادی که دچار اختلال بیاشتهایی هستند، ترس شدیدی از افزایش وزن دارند. این افراد معمولا در کنار رژیم غذایی و ورزش بیشازحد از دیگر روشها هم برای لاغری استفاده میکنند. این بیماران هم ابتدا باید به روانشناس یا روانپزشک مراجعه کنند و سپس برای رسیدن به تناسباندام از دکتر تغذیه یک برنامه غذایی سالم دریافت کنند.
۱۶. بالا بودن کلسترول
کلسترول بالا میتواند مسئله جدی در سلامتی باشد. این عارضه به قلب آسیب رسانده و ممکن است باعث حمله قلبی شود. افرادی که کلسترول بالا دارند یا دارای سابقه خانوادگی مشکلات کلسترول هستند، باید در رژیم غذایی خود دقت بالایی داشته باشند. دکتر تغذیه در رژیم غذایی این افراد مصرف چربیهای اشباع و مواد غذایی با کلسترول بالا را محدود میکند.
۱۷. فشارخون بالا
فشارخون بالا یک بیماری شایع است که بهدلیل فشار به دیوارههای شریان باعث ایجاد مشکلاتی در سلامتی به ویژه سلامتی قلب میشود. این بیماری بهراحتی قابل تشخیص است و باید برای درمان و کنترل آن بهموقع اقدام شود. در رژیم غذایی این بیماران باید میزان نمک به حداقل برسد. انجام فعالیت بدنی، محدودکردن مصرف الکل و رسیدن به وزن مناسب اقدامات مهمی در کنترل فشار خون است.
۱۸. بارداری
رژیم غذایی در دوران بارداری بهطور ویژهای باید رعایت شود. برخی از بیماریها از جمله دیابت دوران بارداری شایع است و متخصص تغذیه برای کنترل قند دریافتی یک رژیم مناسب ارائه میدهد. بهطور معمول برای داشتن بارداری سالم باید ۳۰۰ کالری در روز بیشتر از حالت عادی استفاده کرد. کالری باید از موادی مانند پروتئینها، میوهها، سبزیجات و غلات کامل تأمین شود. خوردن شیرینیجات و چربی در بارداری باید به حداقل برسد.
با مراجعه به دکتر تغذیه و رعایت یک رژیم غذایی سالم میتوان برخی از علائم بارداری مانند حالت تهوع و یبوست را کاهش داد. مصرف مایعات شامل آب، آبمیوه و سوپ هم باید در دوران بارداری افزایش پیدا کند.
متخصص تغذیه و رژیمدرمانی
رژیمدرمانی در واقع استفاده از غذاها بهمنظور درمان است. این روش معمولا شامل تغییر سبک غذایی برای ارتقای سلامت است. رژیم غذایی باید طوری برنامهریزی شود که نیازهای بدن را تأمین کند و به آلرژی غذایی یا عدم تحمل غذایی توجه شود. برخی از رژیمهای درمانی شامل رژیم مایعات شفاف، رژیم غذایی کامل با مایعات، رژیم غذایی با فیبر بالا، رژیم کلیوی رژیم غذایی پورهشده و اصلاح حساسیت غذایی میشود.
برای رژیم لاغری حتما به پزشک تغذیه مراجعه کنیم؟
در لاغری و چاقی عوامل زیادی دخیل هستند. بهتر است برای لاغری اصولی و حفظ تناسباندام در طولانیمدت به دکتر تغذیه مراجعه کنید. پزشک ابتدا آزمایشهایی را تجویز میکند تا هرگونه بیماری زمینهای مربوط به چاقی را تشخیص دهد. اگر شما دچار بیماری زمینهای باشید، ابتدا باید برای درمان آن اقدام کنید و در کنار آن رژیم غذایی سالم دریافت کنید. اگر بیماری خاصی وجود نداشته باشد، با رعایت کالری و دریافت مواد مغذی میتوان به وزن ایدهآل رسید.
چه زمانی باید به دکتر تغذیه مراجعه کنیم؟
اگر میخواهید رژیم غذایی سالمی داشته باشید یا برای مدیریت بیماری خاص باید رژیم غذایی را رعایت کنید، حتما به دکتر تغذیه مراجعه کنید. متخصص ابتدا از شما میخواهد تا یک چکاپ انجام دهید. اطلاعات حاصل از آزمایش خون مانند کلسترول، تری گلیسیرید، گلوکز، هموگلوبین و سطح هماتوکریت در تعیین نوع رژیم غذایی بسیار مؤثر است.
در جلسه مشاوره با دکتر تغذیه اهداف خود را با پزشک در میان بگذارید و آماده پاسخگویی به سؤالات پزشک مانند عادات غذایی، ترجیحات غذایی و سابقه پزشکی باشید. متخصص تغذیه باتوجهبه این نکات میزان کالری دریافتی روزانه را تعیین میکند و رژیمی سالم را به شما ارائه میدهد.
اگر میخواهید برای مدیریت بیماری خود یا ارتقاء سلامت و تناسباندام به دکتر متخصص تغذیه مراجعه کنید، دکترتو در این مسیر همراه شماست. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی با پزشک وجود دارد.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!
باسلام.من.دارای.بیماریهای.گوارشی.ریه.وحلق.وبینی.هستم.کرمانشاهم.دکترخوب.تغذیه.به.من.معرفی.کنیدممنون.من.ازلاغری.رنج.میبرم