همه چیز در مورد لوزه و بیماری های آن

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

لوزه فقط یک توده اضافی در گلو نیست بلکه بخشی از شبکه ایمنی بدن است که در سال‌های ابتدایی زندگی به یادگیری دفاع در برابر میکروب‌ها کمک می‌کند. با این حال، بزرگ‌شدن یا التهاب آن می‌تواند کیفیت خواب، بو و مزه دهان و حتی شنوایی (به‌ویژه با درگیری لوزه سوم) را تحت‌تأثیر بگذارد. درد هنگام قورت‌دادن، بوی بد دهان، تب و نقاط سفید روی سطح لوزه نشانه‌هایی‌اند که باید جدی گرفته شوند. در کودکان، خروپف و تنفس دهانی طولانی می‌تواند بر رشد فک و تمرکز اثر بگذارد. شناخت محل لوزه‌ها، تفاوت وضعیت‌های بی‌خطر با موارد نیازمند درمان و آشنایی با نقش آدنوئید، مسیر تصمیم‌گیری درست را روشن می‌کند. در این مطلب از دکترتو، با جایگاه لوزه‌ها، نقش ایمنی آن‌ها، الگوهای شایع درگیری و گزینه‌های درمان آشنا می‌شوید.

لوزه چیست؟

لوزه بافت‌های لنفاوی فعالی هستند که در حلق قرار دارند و بخشی از سیستم ایمنی به حساب می‌آیند. کار اصلی آنها شناسایی و به دام انداختن میکروب‌هایی است که از راه بینی و دهان وارد می‌شوند تا بدن به آن پاسخ ایمنی بدهد. لوزه گلو در کودکان نسبت به بزرگسالان برجسته تر است چون سیستم ایمنی هنوز در حال یادگیری است و همین برجستگی می‌تواند باعث علائمی مانند گرفتگی بینی یا خرناس و خرو پف شود. اصطلاح لوزه به انگلیسی Tonsil است که در کنار آدنوئید یا لوزه سوم یک حلقه دفاعی در ورودی راه‌های هوایی ایجاد می‌کنند.

در عین حال همین ساختار محافظ می‌تواند محل التهاب و عفونت نیز باشد و به شکل گلودرد، تب، درد هنگام بلع یا حتی بوی بد دهان خود را نشان دهد. برخی افراد حفره های کوچکی روی سطح لوزه دارند که توده‌های نرم و بدبو به نام سنگ لوزه در آنها جمع می‌شود. ‌ اندازه لوزه‌ها در افراد متفاوت است اما بزرگ شدن ناگهانی یا یک طرفه نیاز به بررسی دارد. شناخت نقش لوزه و نشانه های درگیری آن کمک می کند بین شرایط بی خطر و مواردی که نیاز به درمان دارند بهتر تمایز بدهیم.

فرزندت علائم لوزه سوم داره و نگرانی؟

برای تشخیص دقیق همین الان نوبت بگیر.

دکتر فوق تخصص گوش و حلق و بینی

لوزه کجاست؟

دو لوزه کامی در دو سوی انتهای گلو و پشت قوس‌های کامی قرار دارند و هنگام باز کردن دهان و گفتن آ به شکل دو توده بیضی دیده می‌شوند. آدنوئیدها ( لوزه حلقی) یا لوزه سوم در حفره بینی پشت سقف دهان قرار‌گرفته‌اند و تنها با معاینه بینی با لوازم پزشکی قابل مشاهده‌اند. لوزه زبانی در قاعده زبان و بالای حنجره قرار دارد. تمام این ساختارها گاهی با نام حلقه والدِیِر شناخته‌می‌شوند چون مانند یک حلقه در اطراف حفره بین بینی و دهان جای دارند. این چیدمان باعث می‌شود هوای تنفسی و غذای ورودی نخست از کنار این بافت های دفاعی عبور کنند.

کار لوزه چیست؟

لوزه‌ها در خط مقدم دفاع مخاطی قرار دارند و با تولید آنتی‌بادی و آموزش سلول‌های ایمنی به بدن کمک می‌کنند باکتری و ویروس را بهتر بشناسد. در کودکان این نقش برجسته تر است و به همین دلیل التهاب مکرر لوزه در سال های نخست زندگی شایع‌تر خواهد بود. در کل اصلی‌ترین کاربرد لوزه مبارزه با عفونت‌هاست. با افزایش سن سایر بخش‌های ایمنی مسئولیت بیشتری می‌گیرند و اهمیت عملکردی لوزه‌ها کاهش نسبی پیدا می‌کند. با این حال وقتی التهاب مزمن ایجاد شود همین بافت دفاعی می‌تواند مشکل‌ساز شود.

متن انگلیسی:
Healthy, normal tonsils are pinkish in color. But your tonsils can appear red and swollen if they’re inflamed or infected.
ترجمه فارسی:
لوزه‌های سالم و طبیعی رنگی متمایل به صورتی دارند. اما اگر ملتهب یا عفونی شوند ممکن است قرمز و متورم به نظر برسند.

به نقل از my.clevelandclinic

علائم لوزه چیست؟

علائم لوزه در بزرگسالان از گلودرد و درد هنگام بلع تا تب، بوی بد دهان و احساس برجستگی در گلو متغیر است. در معاینه ممکن است قرمزی و تورم لوزه، سفیدی روی لوزه یا توده های سفید کوچک دیده شود که هر کدام معنای خاصی دارند. در بزرگسالان علاوه بر گلودرد، خستگی، کاهش اشتها و درد منتشر گوش به صورت ارجاعی شایع است چون عصب های حلق و گوش مشترک اند. اگر علائم بیش از چند روز ادامه یابد یا با تب بالا و مشکل تنفس همراه شود باید ویزیت شوید. به صورت کلی علائم داشتن لوزه به شرح زیر است:

• گلودرد و سوزش گلو با درد هنگام بلع آب و غذا
• تب و لرز خفیف تا متوسط همراه با بی‌حالی
• بوی بد دهان و مزه ناخوشایند به ویژه صبح‌ها
• قرمزی و تورم لوزه یا مشاهده نقاط سفید و زرد
• درد گوش و بزرگی غدد گردن

علائم داشتن لوزه در کودکان چیست؟

علائم لوزه در کودکان و التهاب لوزه گلو در کودکان معمولاً با تب، بی‌قراری، امتناع از غذا، آبریزش یا سرفه خفیف و خواب بی‌قرار همراه است. لوزه سوم بزرگ می‌تواند باعث تنفس از راه دهان، خروپف شبانه، مکث‌های تنفسی حین خواب و عفونت گوش میانی شود. در نوزادان هر تب و بی‌قراری پایدار باید جدی گرفته شود چون مسیر هوایی کوچک‌تر و احتمال مشکل تنفسی بیشتر است. در نوجوانان گلودردهای عودکننده و بوی بد دهان ناشی از سنگ لوزه شایع‌تر است و به بهداشت دهان و درمان هدفمند نیاز دارد

علائم لوزه سوم در بزرگسالان

بزرگ شدن آدنوئید یا لوزه سوم در بزرگسالی کمتر دیده می‌شود اما ممکن است پس از آلرژی مزمن یا عفونت‌های طولانی رخ دهد. نشانه‌های آن شامل گرفتگی مداوم بینی، خروپف، تنفس دهانی، سینوزیت‌های مکرر و احساس فشار پشت بینی است. اگر انسداد شدید باشد ممکن است کیفیت خواب پایین بیاید و با خستگی روزانه همراه شود. در چنین شرایطی ارزیابی تخصصی برای بررسی علل دیگر انسداد خلف بینی و تصمیم درمانی لازم است. علائم لوزه سوم در بزرگسالان عبارت است از:

• مشکل تنفس از طریق بینی
• تنفس همراه با صدا
• اختلالات خواب مانند خر و پف (از دلایل خروپف می‌تواند لوزه باشد)
• دردهای عودکننده و زیاد گوش
• احساس درد در گلو و گاهی لارنژیت گلو
• تب
• تنفس دهانی بیشتر
• سینوزیت
• کاهش شنوایی
• گرفتگی بینی
• احساس خستگی مفرط ناشی از تنفس
• سردرد

علائم لوزه سوم در کودکان

لوزه سوم بزرگ در کودکان یکی از علل شایع خروپف و انسداد بینی است و می‌تواند روی رشد فک و تکلم اثر بگذارد. علائم آن شامل تنفس دهانی مزمن، صدای بینی و تجمع مایع پشت پرده گوش و کاهش شنوایی گذرا است. اگر فرزند شما شب‌ها مکث تنفسی یا خواب بی‌قرار دارد و روزها دچار خواب آلودگی یا بی‌توجهی در کلاس می‌شود، باید برای معاینه او به دکتر متخصص مراجعه کنید. به طور کلی علائم لوزه‌های بزرگ‌شده و یا ملتهب در کودکان شامل موارد زیر است:

• احساس گلودرد به‌خصوص هنگام قورت دادن و بلعیدن
• کاهش اشتها
• تغییر رنگ لوزه‌ها یه قرمز روشن
• چرک و لایه‌ی نازک زرد یا سفید رنگ بر روی لوزه‌ها
• تب
• بوی بد دهان و تنفس بدبو

درد لوزه

درد لوزه معمولاً با بلع تشدید می شود و ممکن است به گوش همان سمت تیر بکشد. تفاوت درد لوزه سمت چپ و راست اغلب به شدت التهاب در همان طرف مربوط است اما اگر یک طرف به طور قابل توجهی بزرگ و دردناک باشد و دهان به سختی باز شود احتمال آبسه اطراف لوزه مطرح می شود. در دردهای ویروسی درد بیشتر منتشر و دوطرفه است و با استراحت و مایعات بهتر می شود. درد شدید همراه با تب بالا یا ترشح چرکی نیاز به معاینه دارد.

سفیدی لوزه

وجود سفید روی لوزه یا مشاهده دانه‌های سفید روی لوزه می‌تواند ناشی از سنگ لوزه، پلاک چرکی در عفونت باکتریایی یا رشد قارچ در برفک دهانی باشد. در سنگ لوزه توده‌های کوچک نرم و بدبو در حفره‌های لوزه گیر می‌کنند و باعث بوی بد دهان می‌شوند. در عفونت استرپتوکوکی معمولاً تب و گلودرد شدید همراه با نقاط چرکی دیده می‌شود و در برفک لایه سفید قابل پاک شدن با التهاب زیرین وجود دارد. تشخیص دقیق بر اساس معاینه و گاهی تست سریع گلو انجام می شود.

چرک لوزه

چرک سفید روی لوزه احتمال عفونی‌بودن ویروس است و به شکل نقاط زرد سفید یا لایه چرکی روی سطح لوزه دیده می‌شود. این وضعیت اغلب با تب، درد شدید هنگام بلع و بزرگ شدن غدد گردن همراه است. درمان بر پایه تجویز داروی مناسب توسط پزشک پس از تست استرب، مصرف مایعات گرم و کنترل درد است و تکمیل دوره دارو برای جلوگیری از عود اهمیت دارد. در کودکان و افراد در معرض عوارض، تشخیص و درمان سریع تر توصیه می‌شود.

انواع بیماری های لوزه

لوزه‌ها ممکن است به شکل‌های مختلفی درگیر شوند که هر کدام روش درمان و مدیریت متفاوتی دارند. شایع‌ترین وضعیت، عفونت لوزه یا همان تونسیلیت است که ویروسی یا باکتریایی می‌تواند باشد. سنگ لوزه به دلیل گیر افتادن مواد غذایی و سلول‌های مرده در حفره‌های لوزه رخ می‌دهد و بیشتر باعث بوی بد دهان و احساس جسم خارجی می‌شود. آبسه اطراف لوزه وضعیت نسبتل اورژانسی است و با تب بالا، درد شدید یک طرفه و قفل شدن فک ظاهر می‌شود و به تخلیه و آنتی‌بیوتیک نیاز دارد. انواع بیماری‌های لوزه شامل که در جدول هم آن‌ها را مشاهده می‌کنید عبارت‌اند از:

• عفونت لوزه ویروسی یا باکتریایی با گلودرد و تب
• سنگ لوزه با توده‌های سفید بدبو و بوی دهان
• آبسه اطراف لوزه با درد یک طرفه شدید و تریسموس
• برفک لوزه با لایه سفید قارچی و سوزش دهان
• زخم لوزه و ضایعات آفتی که دردناک اما خودمحدود شونده اند

انواع مشکلات لوزه	علائم	درمان
التهاب لوزه	گلو درد	مراقبت حمایتی و مصرف آنتی‌بیوتیک بر اساس تشخیص
عفونت لوزه	ورم گلو	استفاده از آنتی بیوتیک
لوزه سوم	سوزش هنگام بلع	اسپری کورتونی داخل بینی و آنتی هیستامین‌‌ها
سرطان لوزه	درد هنگام بلع	درمان‌های سرطان مثل شیمی درمانی و پرتودرمانی
سنگ لوزه	بوی بد دهان	مراقبت حمایتی – در صورت علامت‌دار بودن ارزیابی برای تونسیلکتومی

عفونت لوزه

تونسیلیت یا عفونت لوزه اغلب با گلودرد حاد، تب و درد بلع تظاهر می‌کند و ممکن است ویروسی یا باکتریایی باشد. در نوع باکتریایی پلاک چرکی و حساسیت غدد گردن بیشتر دیده می‌شود و در نوع ویروسی آبریزش بینی و سرفه بیشتر است. درمان بر اساس علت متفاوت است و شامل استراحت، مایعات، مسکن و در موارد باکتریایی آنتی بیوتیک هدفمند است. عفونت‌های مکرر یا شدید ممکن است نشان‌دهنده کاندید بودن برای جراحی باشند.

سنگ لوزه

سنگ‌های لوزه رسوبات نرم و کرمی رنگی هستند که در حفره‌های سطح لوزه تشکیل می‌شوند و بوی نامطبوع ایجاد می‌کنند. بیماران همچنین احساس گیرکردن چیزی در گلو یا مزه تلخ را گزارش می‌کنند و هنگام فشاردادن لوزه ممکن است ذرات خارج شود. درمان این بیماری رعایت بهداشت دهان دقیق، شستشو با آب نمک ولرم، ابزارهای ملایم برای خارج کردن سنگ‌های سطحی و در موارد مقاوم روش‌های جراحی محدود است. برای پیشگیری از سنگ لوزه نوشیدن آب کافی و مسواک زدن زبان کمک‌کننده است.

آبسه لوزه چیست؟

آبسه روی لوزه تجمع چرک در فضای کنار لوزه است و با تب بالا، درد یک طرفه شدید، صدای گلویی و مشکل در باز کردن دهان همراه است و نیاز به تخلیه فوری توسط پزشک دارد. آفت لوزه به شکل زخم کوچک دردناک با حاشیه قرمز دیده می‌شود و معمولاً طی یک تا دو هفته خودبهخود خوب میشود. برفک لوزه ناشی از رشد قارچ کاندیدا است و با لایه سفید دلمه مانند و سوزش دهان تظاهر می کند و درمان ضدقارچ لازم دارد. تشخیص افتراقی این سه در معاینه دقیق انجام می‌شود.

گوشت اضافه در لوزه

برجستگی‌های کوچک روی لوزه می‌توانند به دلیل هایپرپلازی واکنشی یا ضایعات ویروسی مانند پاپیلوم باشند. بیشتر موارد خوش‌خیم هستند اما هر ضایعه پایدار، بزرگ‌شونده یا همراه با خونریزی مثل زگیل روی لوزه باید توسط متخصص معاینه شود. در صورت شک بالینی ممکن است نمونه‌برداری برای تشخیص قطعی انجام شود. دخانیات و تحریک مزمن می‌توانند خطر ضایعات غیرطبیعی را بیشتر کنند.

کیست لوزه

کیست‌های کوچک در لوزه نادر نیستند و اغلب بی‌علامت هستند اما اگر بزرگ شوند حس جسم خارجی یا اختلال بلع ایجاد می‌کنند. ‌این کیست‌ها با معاینه و گاهی تصویربرداری ‌تشخیص داده می‌شوند و در صورت علامت‌دار بودن، با جراحی برداشته می‌شوند. کیست با سنگ لوزه متفاوت است زیرا کیست ساختار کیسه‌ای دارد نه توده نرم قابل خروج. در موارد بدون علامت، پیگیری دوره‌ای کافی است.

زخم لوزه

زخم های سطح لوزه می تواند ناشی از آفت، تروما، عفونت ویروسی یا کمتر شایع، بیماری های سیستمیک باشد. درد هنگام بلع و بوی بد دهان ممکن است همراهی کند. اگر زخم بیش از دو تا سه هفته باقی بماند یا با کاهش وزن، تب طولانی یا درگیری یک طرفه همراه شود باید بررسی دقیق تری انجام شود. درمان بر اساس علت است و شامل دهان شویه، مسکن یا درمان اختصاصی می شود.

لوزه حفره دار

لوزه حفره‌دار که گاهی به آن لوزه سوراخ‌دار می‌گویند، لوزه‌ای است که سطحش پر از شیارها و حفره‌های ریز است و این حفره‌ها می‌توانند ذرات غذا، سلول‌های مرده و باکتری‌ها را به دام بیندازند. باقی ماندن این مواد باعث تشکیل دانه‌های نرم و بدبو به نام سنگ لوزه می‌شود که بوی بد دهان، احساس جسم خارجی، سرفه خشک یا گاهی درد خفیف هنگام بلع ایجاد می‌کند.

تمیز نگه داشتن دهان، نوشیدن آب کافی، مسواک زدن زبان و شستشوی گلو با آب نمک ولرم می‌تواند تجمع مواد را کم کند. اگر سنگ‌ها مکرر و آزاردهنده باشند، خارج کردن ملایم سنگ‌های سطحی یا در موارد مقاوم، روش‌های درمانی محدود و در موارد خاص جراحی مطرح می‌شود. معاینه پزشک کمک می‌کند بین لوزه حفره دار بی‌خطر و مشکلاتی مثل عفونت فعال یا آبسه تمایز داده شود.

لوزه عفونی

وقتی لوزه‌ها دچار التهاب باکتریایی شوند به آن لوزه عفونی یا لوزه چرکی می‌گوییم و معمولاً به شکل گلودرد شدید، تب، بوی بد دهان، تورم غدد گردن و وجود نقاط سفید زرد یا لایه چرکی روی لوزه‌ها بروز می‌کند. در این وضعیت درد هنگام بلع تشدید می‌شود و ممکن است درد به گوش همان سمت تیر بکشد؛ در کودکان هم بی‌قراری و کاهش اشتها شایع است. درمان لوزه عفونی بر پایه آنتی‌بیوتیک مناسب طبق نسخه، مایعات گرم، استراحت، مسکن و غرغره آب نمک است و تکمیل دوره دارو برای پیشگیری از عود و عوارض اهمیت دارد.

سرطان لوزه

به رشد غیرطبیعی سلول‌هایی که در لوزه شکل می‌گیرند، سرطان لوزه یا می‌گویند. این سرطان می‌تواند منجر به مشکل بلع غذا و احساس گیر‌کردن چیزی در گلو را به همراه داشته‌باشد. سرطان لوزه‌ها معمولا دیر تشخیص داده‌ می‌شوند، یعنی زمانی که دیگر سرطان به مناطق مجاور مانند غدد لنفاوی گردن گسترش پیدا‌کرده‌است. این بیماری به نام‌های دیگر مانند سرطان گردن و سرطان گلو نیز شناخته‌می‌شود. علت این بیماری تغییر در ژن‌های سلول‌های لوزه است. مصرف تنباکو، نوشیدن الکل و آلودگی با ویروس پاپیلیوم انسانی به عنوان محرک‌های این بیماری شناسایی‌شده‌اند.

آشنایی با انواع لوزه ها

مهم‌ترین لوزه‌ها، لوزه‌های کامی در دو طرف گلو، لوزه حلقی یا لوزه سوم در پشت بینی و لوزه‌های زبانی در قاعده زبان‌اند. ظاهر و رفتار هر کدام می‌تواند متفاوت باشد. یراس مثال لوزه حفره‌دار یا لوزه سوراخ‌دار به‌خاطر فرو رفتگی‌های سطحی مستعد تشکیل سنگ و بوی بد دهان است، در حالی که لوزه عفونی یا لوزه چرکی با تب، گلودرد شدید و پلاک‌های سفید شناخته می‌شود.

آگاهی از محل و نقش هر لوزه به فهم علت علائمی مثل خر و پف شبانه، درد یک‌طرفه گلو یا احساس جسم خارجی کمک می‌کند و مسیر درمان را روشن‌تر می‌سازد. برای مرور سریع محل قرارگیری، نکات بالینی و تفاوت‌های کاربردی هر نوع، جدول آشنایی با انواع لوزه‌ها را مشاهده کنید.

نوع لوزه	محل قرارگیری	نکته بالینی مهم
لوزه کامی یا لوزه های کامی	دو سوی انتهای گلو	شایع ترین محل تونسیلیت و سنگ لوزه
لوزه حلقی یا لوزه سوم آدنوئید	پشت بینی و سقف حلق	عامل خر و پف و اوتیت سروز در کودکان
لوزه زبانی یا لوزه های زبانی	قاعده زبان	می تواند باعث احساس جسم خارجی و درد عمقی شود
لوزه حفره دار یا سوراخ دار	الگوی سطحی حفره دار در لوزه کامی	مستعد تشکیل سنگ لوزه و بوی بد دهان
لوزه عفونی یا لوزه چرکی	لوزه کامی در فاز التهاب	همراه با تب و پلاک سفید چرکی
لوزه دوم اصطلاح عامیانه	معمولاً به آدنوئید گفته می شود	همان لوزه سوم است نه ساختار جداگانه

لوزه سوم چیست؟

لوزه سوم در بزرگسالان یا آدنوئید (adenoid) بافت لنفاوی پشت بینی است که راه هوایی بالایی را غربال می‌کند. این بافت در کودکان ممکن است بزرگ شود و مسیر عبور هوا از پشت بینی را تنگ کند و به تنفس دهانی، خر و پف، اوتیت سروز و اختلال خواب منجر شود. بدون تجهیزات خاص از درون دهان یا بینی قابل مشاهده مستقیم نیست. لوزه سوم در بزرگسالان از نظر ساختار، عملکرد، آسیب‌های احتمالی و درمان مشابه دیگر لوزه‌ها است. تنها نکته قابل‌توجه این است که تورم لوزه سوم بیشتر در کودکان شایع است و در بزرگسالان به ندرت رخ می‌دهد. د.

لوزه سوم کجاست؟

آدنوئید یا لوزه سوم است پشت بینی و بالای حلق قرار دارد؛ جایی که از داخل دهان دیده نمی‌شود. کنار آدنوئید دریچه لوله‌ای شکل هست که هوای گوش میانی را تهویه می‌کند و آب اضافه را تخلیه می‌کند که به آن لوله استاش می‌گویند. وقتی آدنوئید بزرگ شود می‌تواند جلوی این لوله را بگیرد و باعث گرفتگی بینی، خر و پف و جمع شدن مایع پشت پرده گوش شود.

لوزه سوم در کودکان

در کودکان مجموعه علائم تنفس دهانی، خر و پف، مکث های تنفسی حین خواب، اوتیت سروز و صدای بینی معمولا نشان‌دهنده آدنوئید است. تشخیص لوزه سوم در کودکان با معاینه تخصصی، آندوسکوپی فیبر نازک و در برخی موارد عکس ساده گردن انجام می‌شود. درمان مرحله ای است و شامل اسپری کورتونی بینی، سالین، کنترل آلرژی و در صورت باقی ماندن انسداد یا اختلال رشد و خواب، آدنوتومی. تصمیم جراحی با توجه به سن، شدت علائم و پاسخ به درمان دارویی گرفته می‌شود.

علت بزرگ شدن یکی از لوزه ها

بزرگ شدن یک طرف لوزه می‌تواند ناشی از التهاب موضعی، سنگ‌های عمقی، آبسه اطراف لوزه یا به ندرت علل توموری باشد. تفاوت مختصر اندازه در افراد طبیعی است اما هر بزرگ شدن یک طرفه پایدار که با درد، بوی بد شدید یا کاهش وزن همراه باشد باید بررسی شود. تشخیص با معاینه دقیق، سونوگرافی گردن یا آندوسکوپی و گاهی نمونه‌برداری انجام می‌شود.

علت لوزه در کودکان

در کودکان علت شایع درگیری لوزه عفونت‌های ویروسی فصلی، تماس‌های ویروسی در مهدکودک و آلرژی تنفسی است. سنگ لوزه در کودکان کمتر از نوجوانان دیده می‌شود اما آدنوئید بزرگ بسیار شایع است. رعایت بهداشت دست، تغذیه مناسب، شستشوی بینی با سالین و تکمیل دوره درمان، احتمال بروز عوارض ناشی از عفونت‌ها را کم می‌کند.

علت درد لوزه

درد لوزه می‌تواند ناشی از التهاب ویروسی، عفونت باکتریایی، خشکی هوا، رفلاکس اسید یا تحریک مکانیکی ناشی شود. اگر درد یک طرفه شدید همراه با تب بالا و مشکل در باز کردن دهان باشد احتمال بروز آبسه اطراف لوزه بیشتر است. درد مزمن همراه با بوی بد دهان و توده های سفید کوچک به سنگ لوزه اشاره دارد. بررسی علت کمک می کند درمان هدفمندتر و سریع تر اثر کند.

از کجا بفهمیم لوزه داریم؟

همه انسان‌ها لوزه دارند، اما منظور از اینکه لوزه داریم معمولا این است که لوزه‌ها بزرگ یا ملتهب شده‌اند. اگر مدام گلودرد دارید، هنگام بلع درد دارید، صبح‌ها بوی بد دهان اذیت‌تان می‌کند یا نقاط سفید و زرد روی لوزه‌ها می‌بینید، احتمال درگیری لوزه زیاد است. در کودکان، خر و پف شبانه، تنفس دهانی، مکث‌های کوتاه نفس در خواب و عفونت‌های مکرر گوش می‌تواند نشانه بزرگی لوزه سوم باشد.

درد یک طرفه شدید گلو با مشکل در باز کردن دهان زنگ خطر آبسه اطراف لوزه است و باید فوری معاینه شوید. نکته مهم این است که تشخیص دقیق فقط با نگاه کردن در آینه قطعی نمی‌شود و بهتر است ارزیابی پزشک انجام شود. راه‌های تشخیص و ارزیابی لوزه عبارت است از:

• معاینه کامل دهان و حلق توسط پزشک برای بررسی اندازه، قرمزی، تورم، نقاط سفید و حساسیت غدد گردن
• تست سریع گلو یا کشت گلو در صورت شک به عفونت باکتریایی برای انتخاب درست آنتی بیوتیک
• آندوسکوپی بینی و نازوفارنکس برای بررسی لوزه سوم و علت خر و پف یا گرفتگی مداوم بینی
• آزمایش خون مانند شمارش سلول‌های خونی در تب‌های طولانی یا عفونت‌های مکرر
• تصویربرداری ساده یا سونوگرافی گردن در موارد خاص مثل بزرگی یک طرفه یا توده‌های غیرمعمول
• در کودکان با بدخوابی و مکث تنفسی، ارزیابی خواب یا ارجاع به متخصص برای بررسی آپنه خواب

دنبال یک دکتر خوب برای درمان لوزه می‌گردی؟ از تو این لیست دکترتو پیدا کن.

دکتر لوزه

برای درمان لوزه چه کار باید کرد؟

درمان لوزه بر پایه تشخیص علت است. در عفونت‌های ویروسی استراحت، مایعاتِ گرم، غرغرهٔ آب‌نمک ولرم، مسکن و تب‌بر کافی است. در عفونت باکتریایی آنتی‌بیوتیک مناسب طبق نسخه لازم است و تکمیل دوره دارو برای لوزه از عود جلوگیری می‌کند. برای سنگ لوزه، رعایت بهداشت دهان، شست‌وشو با سالین و در موارد مقاوم مداخله محدود توصیه می‌شود. در آدنوئید بزرگ نیز اسپری بینی کورتونی، سالین و کنترل آلرژی اولین گزینه درمان است و اگر انسداد پایدار باشد جراحی مطرح می‌شود.

در صورتیکه التهاب لوزه‌ها چرکی باشد، باید درمان دارویی در نظر گرفته‌شود. برای درمان دارویی نباید سرخود از داروهای آنتی بیوتیک استفاده کنید و حتما باید به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید. در صورت تایید چرکی‌بودن بیماری توسط تست استرب، معمولا برای درمان این بیماری از پنی سیلین برای خوراکی به مدت ۱۰ روز استفاده می‌شود. آنتی‌بیوتیک فقط پس از تشخیص باکتریایی و طبق نسخه تجویز می‌شود و دیفن‌هیدرامین درمان تونسیلیت نیست و در خردسالان منع یا احتیاط جدی دارد. نکته‌ای که از اهمیت بالایی برخوردار است این است که باید دوره‌ی درمانی آنتی‌بیوتیک انجام شود. اگر دوره‌ی درمانی کامل نشود، ممکن است که عفونت به بخش‌های دیگر بدن هم گسترش پیدا کرده و ایجاد مشکل کند.

برداشتن لوزه با جراحی

برداشتن لوزه از طریق عمل جراحی (تونسیلکتومی) صورت می‌گیرد. این عمل در گذشته به‌عنوان درمان رایج این عفونت استفاده می‌شد. امروزه برداشتن لوزه معمولا در موارد خاص صورت می‌گیرد. مثلا هنگامی که عفونت مکرر رخ می‌دهد یا به دیگر روش‌های درمانی پاسخ نمی‌دهد. موارد دیگری چون ایجاد بافت سرطانی در لوزه و خونریزی مکرر رگ‌های سطح آن می‌توانند دلیل برداشتن باشند. آدنوئید نیز در شرایط خاص مثل لوزه (تکرار عفونت، عفونت مزمن، عدم پاسخ به دیگر داروها) با عمل جراحی برداشته‌می‌شود.

درمان لوزه سوم

روش‌های درمان لوزه سوم بدون جراحی شامل استفاده از اسپری کورتونی بینی با تکنیک صحیح، شست‌وشوی سالین، کنترل آلرژی و اصلاح عوامل محیطی مانند دود است. این رویکرد می‌تواند اندازه آدنوئید و التهاب مخاط را کم کند و در بخشی از کودکان علائم را به حد قابل قبول برساند. اگر با وجودِ درمان دارویی هنوز خر و پف شدید، مکث تنفسی، اوتیت سروز یا اختلال رشد وجود داشته باشد، آدنوتومی پیشنهاد می‌شود.

درمان خانگی لوزه

در گلودردهای ویروسی مراقبت خانگی نقش مهمی دارد. نوشیدن مایعات گرم، غرغره آب‌نمک ولرم، مرطوب نگه‌داشتن هوا و استراحت به کاهش درد کمک می‌کند. عسل می‌تواند به‌عنوان مُلین گلو و تسکین‌دهنده سرفه مفید باشد، اما جایگزین درمان دارویی نیست و برای زیر یک سال ممنوع است. اگر تب بالا یا ترشح چرکی دارید، خوددرمانی را کنار بگذارید و ویزیت شوید. روش‌های درمان لوزه در خانه شامل موارد زیر است:

• استراحت‌کردن که با ذخیره انرژی بدن در جهت مبارزه با عفونت به روند بهبودی کمک‌می‌کند
• نوشیدن مایعات زیاد از خشک‌شدن گلو و ناراحتی و درد بیشتر جلوگیری می‌کند
• هوای خشک در این شرایط گلو را اذیت می‌کند. استفاده از دستگاه‌های مرطوب‌کننده هوا یا نشستن در حمام با بخار آب می‌تواند از آن پیشگیری کند
• غرغره کردن آب نمک که به پاکسازی گلو از خلط و مخاط کمک‌می‌کند
• دوری از محرک‌ها مثل تنباکو و محیط‌های پر دود می‌تواند به کاهش علائم کمک‌کند
• مسکن‌های بدون نسخه مثل استامینوفن می‌توانند به کاهش درد یا تب کمک‌کنند
• از آنجایی که عفونت لوزه‌ها اغلب با گلودرد همراه است برخی از روش‌های درمان خانگی گلو درد در مورد عفونت لوزه‌ها هم می‌تواند کارساز باشد.

درمان لوزه با طب سنتی

برخی اقدامات مکمل مانند بخور ملایم با آب، نوشیدنی‌های گرم و سالین بینی می‌توانند به کاهش علائم کمک کنند. مصرف گیاهان دارویی خوراکی باید با نظر پزشک باشد چون ممکن است با داروها تداخل داشته باشند یا برای کودکان و بارداری مناسب نباشند. تمرکز اصلی همچنان بر تشخیص علت، درمان مبتنی بر شواهد و اصلاح سبک زندگی است.

چه چیزی برای لوزه بد است؟

سیگار و دود محیطی، هوای خشک، کم‌آبی، فریاد مکرر و بهداشت نامناسب دهان التهاب لوزه را تشدید می‌کنند. مصرف نوشیدنی‌های خیلی سرد یا خیلی داغ در فاز حاد گلودرد می‌تواند تحریک‌کننده باشد. غذای بسیار تند و اسیدی در برخی افراد درد را بدتر می‌کند و بهتر است تا بهبود مصرف نشوند. رعایت این نکات ساده سرعت بهبود را بیشتر می‌کند.

عوارض داشتن لوزه چیست؟

در التهاب‌های مکرر یا مزمن، لوزه‌ها می‌توانند منبع عفونت برای سینوس‌ها یا گوش میانی شوند و بوی بد دهان و خستگی مزمن ایجاد کنند. در کودکان بزرگی لوزه و لوزه سوم می‌تواند به آپنه خواب، اختلال رشد، مشکلات رفتاری و کاهش تمرکز بینجامد. آبسه اطراف لوزه یک عارضه جدی است که نیاز به درمان فوری دارد و تأخیر در درمان می‌تواندباعث گسترش عفونت شود. با درمان به‌موقع و پیگیری، بیشتر این عوارض قابل پیشگیری است.

آیا لوزه خطرناک است؟

خود لوزه خطرناک نیست، اما بی‌توجهی به عفونت‌های شدید یا علائم انسدادی می‌تواند پیامدهای جدی داشته باشد. تب بالا، دردِ شدید یک‌طرفه، تریسموس، مشکلات تنفسی یا بلع نشانه‌های هشدار هستند و باید به‌سرعت بررسی شوند. برای کودکان با خر و پف و مکث تنفسی شبانه، مراجعه و درمان به‌موقع از بروز مشکلات رشد و یادگیری جلوگیری می‌کند. در مجموع با مراقبتِ درست، خطر جدی قابل کنترل است.

پزشکان پیشنهادی

۴.۷ (۱۲۰۲ نظر)

دکتر محمدباقر بخشی پور

تخصص گوش و حلق و بینی

نوبت بگیرید

۴.۹ (۸۳۵ نظر)

دکتر اعظم خیرمند پاریزی

تخصص گوش و حلق و بینی

نوبت بگیرید

۴.۸ (۸۲۴ نظر)

دکتر حسین محمودی

تخصص گوش و حلق و بینی

نوبت بگیرید

۴.۸ (۶۶۲ نظر)

دکتر علی اکبر طاهری

تخصص گوش و حلق و بینی

نوبت بگیرید

۴.۸ (۶۲۰ نظر)

دکتر شمیلا رضوانی نیا

تخصص گوش و حلق و بینی

نوبت بگیرید

۴.۹ (۵۱۱ نظر)

دکتر گلفام مهرپرور

تخصص گوش و حلق و بینی

نوبت بگیرید

برای بیماری لوزه‌ به کدام دکتر مراجعه کنیم؟

برای اطلاع بیشتر درباره لوزه‌ها می توانید از بهترین دکتر گوش و حلق و بینی ایران نوبت بگیرید.
در ادامه لیستی از برجسته ترین پزشکان گوش و حلق و بینی در برخی شهرهای مختلف ایران را مشاهده می‌کنید:

دکتر گوش و حلق و بینی تهران

دکتر گوش و حلق و بینی یزد

دکتر گوش و حلق و بینی رشت

دکتر گوش و حلق و بینی کرمانشاه

نتیجه گیری

لوزه‌ها نگهبانان قدیمی تنفس و راه‌های هوایی‌اند، اما گاهی خودشان منبع مشکل می‌شوند. شناخت محل و کاربرد و عملکرد لوزه، نشانه‌های التهاب و تمایز بین شرایط بی‌خطر مانند سرماخوردگی ویروسی و وضعیت‌هایی مثل آبسهٔ اطراف لوزه یا آدنوئید بزرگ به شما کمک می‌کند سریع‌تر تصمیم درست بگیرید. گزینه‌های درمان بر اساس علت انتخاب می‌شود و از مراقبت خانگی ساده تا آنتی‌بیوتیک یا جراحی متغیر است. در کودکان توجه به کیفیت خواب و تنفس دهانی بسیار مهم است و می‌تواند آینده رشدی آنها را تحت تأثیر قرار دهد. اگر علائم لوزه شما طول کشیده، شدید یا تکرارشونده است، باید هرچه زودتر به دکتر متخصص مراجعه کنید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!