فهرست مطالب
یکی از تست‌های رایج و مهمی که برای بررسی وضعیت سلامتی شما انجام می‌شود، تست آنالیز ادرار است. در تست آنالیز ادرار، موارد مختلفی از جمله قند و فاکتورهای مربوط به عملکرد کلیه‌ها سنجیده می‌شود. یکی از فاکتورهای مهمی که در نمونه ادرار ارزیابی می‌شود، pH ادرار است. اما دلیل اهمیت این فاکتور چیست و ph در آزمایش ادرار چه چیزهایی را مشخص می‌کند؟ در این مقاله از دکترتو بیشتر با این موضوع آشنا می‌شویم. اگر درباره نتیجه آزمایش خود نگران هستید بهتر است با یک متخصص نفرولوژی در این باره مشورت کنید. شما می‌توانید از طریق سامانه دکترتو نسبت به دریافت نوبت ویزیت حضوری و یا مشاوره آنلاین اقدام کنید.
pH در آزمایش ادرار چیست؟
ادرار از آب، نمک و مواد زائد دفع شده توسط کلیه‌ها تشکیل شده است. تعادل این ترکیبات می‌تواند بر سطح اسیدیته ادرار تاثیر بگذارد که متخصصان این فاکتور را به صورت pH ادرار می‌سنجند؛ بنابراین، با اندازه‌گیری pH در آزمایش ادرار، در واقع میزان اسیدی بودن یا قلیایی بودن ادرار مورد بررسی قرار می‌گیرد. بررسی pH ادرار بخشی از فرایند آزمایش معمول ادرار است. شرایط مختلفی می‌توانند روی pH در آزمایش ادرار تاثیر بگذارند و در برخی مواقع، عدد pH نشان دهنده یک شرایط سلامتی زمینه‌ای است. عواملی که عمدتا بر pH ادرار تأثیر می‌گذارند، شامل عملکرد کلیه‌ها یا وجود عفونت‌ها می‌شود. هر یک از این شرایط می‌توانند باعث کم و زیاد شدن عدد مربوط به pH، در برگه جواب آزمایش ادرار شوند.
ادرار از آب، نمک و مواد زائد دفع شده توسط کلیه‌ها تشکیل شده است. تعادل این ترکیبات می‌تواند بر سطح اسیدیته ادرار تاثیر بگذارد که متخصصان این فاکتور را به صورت pH ادرار می‌سنجند؛ بنابراین، با اندازه‌گیری pH در آزمایش ادرار، در واقع میزان اسیدی بودن یا قلیایی بودن ادرار مورد بررسی قرار می‌گیرد. بررسی pH ادرار بخشی از فرایند آزمایش معمول ادرار است. شرایط مختلفی می‌توانند روی pH در آزمایش ادرار تاثیر بگذارند و در برخی مواقع، عدد pH نشان دهنده یک شرایط سلامتی زمینه‌ای است. عواملی که عمدتا بر pH ادرار تأثیر می‌گذارند، شامل عملکرد کلیه‌ها یا وجود عفونت‌ها می‌شود. هر یک از این شرایط می‌توانند باعث کم و زیاد شدن عدد مربوط به pH، در برگه آزمایش ادرار شوند.
جمله انگلیسی:
medicalnewstoday
Urine pH that falls outside the expected range can be a sign of an infection or a problem with kidney function. It could also be a sign that therapy to change the urine pH is working.
ترجمه متن:
PH ادرار خارج از محدوده مورد انتظار، می‌تواند نشانه عفونت یا مشکل در عملکرد کلیه باشد. همچنین می‌تواند نشانه‌ای از تاثیر درمان برای تغییر pH ادرار محسوب شود.
۱. میزان نرمال pH در آزمایش ادرار
مقیاس pH از ۱ تا ۱۴ است که ۱ اسیدی‌ترین و ۱۴ قلیایی‌ترین میزان آن است. در حالت ایده آل، pH ادرار باید حدود ۵.۵ تا ۷.۵ باشد، اما معمولاً محدوده وسیع‌تری قابل قبول است و گاهی نیز این عدد بستگی به رنج‌های مخصوص خود آزمایشگاه دارد. در واقع می‌توان گفت که هر عددی در محدوده ۴.۵ تا ۸.۰ به طور کلی دلیلی برای نگرانی نیست.
موضوع مهمی که در خصوص عدد pH در آزمایش ادرار باید به آن توجه کرد این است که گاهی اوقات ممکن است نوع تغذیه روی آن اثر بگذارد و موجب بالا و پایین شدن عدد pH شود. برای مثال رژیم غذایی سرشار از میوه‌ها، سبزیجات یا محصولات لبنی غیر پنیری می‌تواند PH ادرار شما را افزایش دهد. به عکس، رژیم غذایی سرشار از ماهی، محصولات گوشتی یا پنیر می‌تواند PH ادرار شما را کاهش دهد. به همین دلیل هم بهتر است قبل از انجام آزمایش ادرار ترجیحا یک رژیم غذایی معمولی و متعادل داشته باشید.
| دلیل | توضیحات |
|---|---|
| عفونت‌های ادراری (UTI) | – عفونت‌های ادراری می‌توانند pH ادرار را تغییر دهند، به‌ویژه عفونت‌های ناشی از باکتری‌هایی که اوره را به آمونیاک تبدیل می‌کنند، که باعث قلیایی شدن pH می‌شود. |
| رژیم غذایی | – مصرف غذاهای مختلف می‌تواند pH ادرار را تغییر دهد. غذاهای غنی از پروتئین (مثل گوشت قرمز) معمولاً باعث کاهش pH (اسیدی شدن) می‌شوند، در حالی که میوه‌ها و سبزیجات باعث افزایش pH (قلیایی شدن) می‌شوند. |
| بیماری‌های کلیوی | – برخی بیماری‌های کلیوی مانند نارسایی کلیه می‌توانند منجر به تغییرات pH ادرار شوند، به‌ویژه در صورتی که توانایی کلیه‌ها برای تنظیم تعادل اسید-باز مختل شود. |
| کتواسیدوز | – در افراد مبتلا به دیابت یا رژیم غذایی کم کربوهیدرات (کتوژنیک)، تولید کتون‌ها می‌تواند باعث اسیدی شدن شدید ادرار (کاهش pH) شود. |
| دیورتیک‌ها و داروها | – برخی داروها مانند دیورتیک‌ها می‌توانند باعث تغییرات pH ادرار شوند، با افزایش یا کاهش دفع اسید یا باز. |
| کم آبی بدن (Dehydration) | – کم آبی می‌تواند pH ادرار را تحت تاثیر قرار دهد، که اغلب منجر به اسیدی شدن ادرار می‌شود. |
| اسیدوز متابولیک | – شرایطی که باعث اسیدوز متابولیک می‌شوند (مثل اسهال مزمن یا بیماری‌های متابولیک) می‌توانند منجر به کاهش pH ادرار شوند. |
| آلکالوز متابولیک | – در شرایطی مانند استفراغ مکرر یا مصرف زیاد بی‌کربنات، pH ادرار به سمت قلیایی شدن حرکت می‌کند. |
| بارداری | – در دوران بارداری، تغییرات هورمونی می‌توانند موجب تغییر در pH ادرار شوند، به‌ویژه در ادرار صبحگاهی که ممکن است قلیایی‌تر باشد. |
| کمبود ویتامین C | – مصرف زیاد ویتامین C می‌تواند باعث اسیدی شدن ادرار و کاهش pH شود. |
pH ادرار تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله رژیم غذایی، بیماری‌ها و داروها قرار می‌گیرد. در صورتی که pH ادرار به طور غیرطبیعی تغییر کند، نیاز به بررسی و تشخیص پزشک برای شناسایی علت اصلی آن است.
pH در آزمایش ادرار کودکان
برای کودکان هم رنج نرمال pH در محدوده ۵.۵ تا ۸ قرار دارد. هر عددی که از این میزان پایین تر یا بالاتر بود، قطعا به بررسی‌های بیشتری نیاز دارد. در کودکان عدد pH به تشخیص بیماری‌های مختلفی کمک می‌کند. پزشک با ارزیابی عدد pH در آزمایش ادرار کودک می‌تواند مواردی مانند مشکلات کلیه‌ها، سنگ کلیه یا عفونت ادراری در کودکان را تشخیص دهد. حتی گاهی بررسی مداوم عدد pH در آزمایش ادرار می‌تواند برای جلوگیری از ایجاد سنگ‌های کلیه در کودکان اهمیت داشته باشد.
گاهی بالا بودن عدد pH در کودکان ممکن است نشان دهنده عملکرد نامناسب کلیه‌ها باشد؛ به این معنی که کلیه‌ها نمی‌توانند به صورت کامل اسید جریان خون را حذف کنند که نتیجه آن می‌تواند منجر به نارسایی کلیه‌ها در کودک شود.
pH در آزمایش ادرار بارداری
در زنان باردار عدد pH در آزمایش ادرار اهمیت بسیار زیادی دارد. در صورت پایین بودن اسیدیته ادرار و کاهش سطح pH به زیر ۴.۵، احتمال بروز اسیدوز متابولیک، مانند کتواسیدوز دیابتی بالاست. این حالت می‌تواند نشان دهنده ابتلای فرد به دیابت بارداری کنترل نشده نوع یک یا دو، در دوران بارداری باشد. حتی گاهی این عدد ممکن است با عفونت ادراری یا مشکلات کلیه در زنان باردار ارتباط داشته باشد. به این ترتیب پزشکان می‌توانند بر اساس عدد pH در آزمایش ادرار، شرایط سلامت زنان باردار را بسنجند.
آزمایش ادرارت تغییر داشته و نگران هستی؟
از پزشک مشاوره بگیر.
pH در آزمایش ادرار نوزاد
در آزمایش ادرار نوزادان هم عدد pH یکی از فاکتورهای بسیار مهمی است که باید سنجش شود. این عدد به پزشک کمک می‌کند تا بتواند براین‌اساس مشکلات مختلف نوزادان، خصوصا عفونت‌های ادراری یا سایر عفونت‌ها را تشخیص دهد. فاکتور pH در آزمایش ادرار یکی از معیارهای مهم برای سنجش عملکرد کلیه‌ها در نوزادان است. با این حال گاهی این عدد تحت تاثیر تغذیه نوزادان قرار می‌گیرد.
تفسیر pH در آزمایش ادرار
تفسیر pH در آزمایش ادرار بر اساس چندین فاکتور مختلف انجام می‌شود. پزشک با در نظر گرفتن سایر فاکتورها در آزمایش ادرار، سن، جنس و شرایط سلامتی عمومی بیماران، نتیجه آزمایش را تفسیر می‌کند. زمانی که pH در محدوده نرمال قرار دارد، اگر سایر فاکتورها نرمال نباشند، ممکن است پزشک آزمایش‌های بیشتری را درخواست کند. برای مثال در صورت تایید عفونت باکتریایی در آزمایش کشت ادرار، حتی در صورت نرمال بودن pH، باید بررسی‌های بیشتری انجام شود.
از طرفی اگر عدد pH در محدوده نرمال قرار نداشته باشد (عدد کمتر از ۴.۵ یا بالاتر از ۸ )، پزشک شرایط مختلفی را در نظر می‌گیرد، به این معنی که غیر نرمال بودن عدد pH به تنهایی، الزاما نمی تواند علت وجود یک بیماری باشد. اگر این عدد اسیدی بود، یعنی میزان اسیدیته ادرار بالاتر از حد نرمال ( عدد pH کمتر از ۴.۵ ) باشد، پزشک برای تفسیر عدد pH در تست ادرار، شرایط زیر را بررسی می‌کند:
- کتواسیدوز دیابتی؛ خصوصا اگر فرد باردار باشد.
- اسهال، خصوصا در نوزادان و کودکان
- اسیدوز بیش از حد در مایعات بدن (اسیدوز متابولیک) مانند کتواسیدوز دیابتی
- گرسنگی
- آیا بیماران قبل از آزمایش ادرار داروی خاصی را مصرف کرده است؟
- آیا در آنالیز نمونه ادرار، وجود کریستال در ادرار تایید شده است؟
بالا بودن بیش از حد pH که به معنی قلیایی بودن ادرار است، می‌تواند به دلایل زیر باشد:
- احتمال وجود سنگ کلیه، خصوصا اگر در تست آنالیز ادرار وجود کریستال در نمونه ادرار هم تایید شود.
- ابتلا به عفونت ادراری، خصوصا در صورت مثبت بودن کشت ادرار
- نارسایی کلیه یا نقص در عملکرد کلیه‌ها در حذف اسید از جریان خون
- استفراغ کردن خصوصا در کودکان و نوزادان بعد از یک مسمومیت غذایی می‌تواند موجب بالا رفتن سطح pH در ادرار شود
علت تغییر pH در آزمایش ادرار
موارد مختلفی می‌توانند روی عدد pH در آزمایش ادرار تاثیر بگذارند که برخی از آنها طبیعی است و گاهی هم علت تغییر این عدد، وجود یک مشکل زمینه‌ای است. معمولا نوع غذایی که فرد می‌خورد یا حتی داروهایی که مصرف می‌کند، می‌تواند روی مقدار pH تاثیر بگذارد. برخی داروها عدد pH را بالاتر یا پایین‌تر از حد نرمال می‌برند. علاوه بر این، در برخی مواقع تغییر عدد pH به دلیل وجود یک مشکل زمینه‌ای یا یک بیماری است. مواردی که می‌توانند باعث تغییر pH در آزمایش ادرار شوند، شامل موارد زیر می‌شود:
- ریسک ایجاد سنگ کلیه وجود دارد، چرا که بسته به اسیدی بودن ادرار، انواع مختلفی از سنگ‌ها می‌توانند تشکیل شوند و مقدار pH ادرار را تغییر دهند.
- احتمال وجود یک بیماری متابولیک اسیدوز توبولار کلیوی روی عدد pH تاثیر می‌گذارد و آن را تغییر می‌دهد.
- عفونت‌های ادراری یا عفونت مثانه یکی از اصلی‌ترین دلایل تغییر عدد pH ادرار است.
- کلیه‌هایی که اسیدها را به درستی از جریان خون خارج نمی‌کنند (اسیدوز توبولار کلیه)
- نارسایی کلیه
- پمپاژ معده (مکش معده برای خارج کردن مایعات از معده)
- استفراغ کردن هم می‌تواند مقدار pH ادرار را تغییر دهد.
- ساکشن معده می‌تواند باعث بالا رفتن عدد ph در ادرار شود.
- انسداد پیلور
- آلکالوز تنفسی
متن انگلیسی:
healthline
Your diet may also determine how acidic or alkaline your urine is. For example, if you eat a diet low in meat and high in fruits and vegetables, you’re more likely to have alkaline urine. People who consume higher amounts of meat are more likely to have acidic urine.
ترجمه متن:
رژیم غذایی شما ممکن است میزان اسیدی یا قلیایی بودن ادرار را تعیین کند. به‌عنوان‌مثال، یک رژیم غذایی کم گوشت با میزان بالاتر میوه و سبزیجات، ادرار را قلیایی‌تر می‌کند. افرادی که گوشت بیشتری مصرف می‌کنند، احتمالا ادرار آنها اسیدی‌تر است.
آزمایش ادرارت تغییر کرده فکر می‌کنی بخاطر سنگ کلیه است؟ مشاوره بگیر.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
بررسی ph در آزمایش ادرار معمولا در قالب تست آنالیز ادرار انجام می‌شود. در این تست، کارشناس آزمایشگاه در کنار بررسی تمام مشخصه‌های نمونه ادرار، میزان pH را هم اندازه‌گیری می‌کند که معمولا رنج نرمال آن بین ۵.۵ تا ۸.۰ است. در صورت بالاتر یا پایین بودن pH ادرار از این مقادیر، پزشک نفرولوژی با در نظر گرفتن سایر فاکتورهای ادرار، آزمایش را تفسیر می‌کند تا به این ترتیب بتواند مشکلات مختلفی که بر فاکتور pH اثر می‌گذارند را شناسایی کند. اما اگر نتایج این آزمایشتان نگران کننده بوده و فرصت حضور در مطب را ندارید می‌توانید از سامانه مشاوره آنلاین دکترتو بدین منظور کمک بگیرید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!