کابوس شبانه چیست و چرا تکرار می شود؟

از کابوس معمولا به عنوان رویای بد نیز نام برده می‌شود. این رویا معمولا همراه با احساسات ناخوشایند مانند ترس، ناامیدی، اضطراب، غم و ناراحتی همراه است. پس از کابوس فرد عموما در یک حالت پریشانی از خواب بیدار می‌شود و ممکن است برای مدت کوتاهی نتواند بر این احساسات غلبه کرده و مجددا به خواب رود. کابوس می‌تواند به دلیل شرایط فیزیکی، مانند خوابیدن در موقعیت‌های ناراحت‌کننده، تب یا دلایل روانی مانند استرس و اضطراب بروز پیدا کند. غذا خوردن باعث بالا رفتن متابولیسم بدن و افزایش فعالیت مغز می‌شود، در نتیجه غذا خوردن در زمان کوتاهی قبل از به خواب رفتن نیز می‌تواند یکی از محرک‌های بالقوه برای کابوس دیدن در خواب باشد. کابوس‌ها می‌توانند دلایل زیادی داشته باشند؛ مانند تغییرات عمده در زندگی، اختلالات مختلف سلامت روان و برخی داروها که در ادامه این مقاله از دکترتو به آن خواهیم پرداخت. اگر کابوس به معضل شبانه هر روزه برایتان تبدیل شده بهتر است در این‌باره با یک روانشناس یا روانپزشک مشورت کنید. شما می‌توانید از خدمات نوبت‌دهی و آنلاین دکترتو برای ارتباط با بهترین پزشکان استفاده نمایید.

کابوس چیست؟

کابوس در واقع خواب آزاردهنده‌ای است که با احساسات منفی همراه بوده و اغلب فرد را از خواب بیدار می‌کند. این مشکل در کودکان شایع بوده و معمولا بین ۳ تا ۶ سالگی شروع می‌شود. البته کابوس دیدن در هر سنی ممکن است رخ دهد و بسیاری از افراد در طول بزرگسالی نیز کابوس را تجربه می‌کنند. کابوس های گاه‌به‌گاه معمولا جای نگرانی ندارند و برای هرکسی ممکن است رخ دهند. توجه داشته باشید که اگرچه کابوس های گاه‌به‌گاه شبانه امری رایج است، اما اختلال کابوس نسبتاً نادر است.

اختلال کابوس زمانی ایجاد می‌شود که فرد در طول خواب اغلب کابوس می‌بیند به گونه‌ای که خواب وی مختل شده و این مسئله باعث بروز مشکلاتی در عملکرد روزانه وی می‌شود. گاهی اوقات نیز اختلال کابوس به ترس از خوابیدن منجر خواهد شد. کابوس عموما در نیمه دوم شب رخ می‌دهد و ممکن است حتی چندین بار نیز در یک شب رخ دهد. اگرچه اپیزودهای هر کابوس کوتاه هستند، اما باعث بیدار شدن فرد می‌شوند. ویژگی‌های کلی کابوس ها عبارت‌اند از:

• رویا واضح و واقعی به نظر رسیده و بسیار ناراحت‌کننده است.
• خط داستانی کابوس معمولا مربوط به تهدیدات ایمنی یا بقا است اما می‌تواند موضوعات آزاردهنده فردی دیگر را نیز شامل شود.
• کابوس فرد را از خواب بیدار می‌کند.
• در نتیجه کابوس فرد احساساتی نظیر ترس، اضطراب، عصبانیت، غم یا انزجار پیدا می‌کند.
• در جریان کابوس ممکن است فرد عرق کند یا تپش قلب وی بالا رود.
• افراد پس از بیدار شدن در نتیجه کابوس می‌توانند جزئیات کابوس را به خاطر بیاورند.
• گاهی اوقات مجدداً به خواب رفتن پس از کابوس برای فرد سخت خواهد بود.

مشاوره روانشناسی

با برترین روانشناسان ایران از دیدگاه کاربران

مشاوره حضوری و آنلاین۵۰۰+ خدمت

مشاهده همه

انواع کابوس چیست؟

کابوس ها بر اساس فراوانی، شدت یا علت اصلی رخ دادن آنها به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند.  از نظر فراوانی، کابوس ها را به سه دسته کلی تقسیم می‌کنند:

۱. کابوس های یکباره

داشتن یک کابوس در سال یا بیشتر، معمولاً جای نگرانی نیست. حتی اگر یک بار در ماه کابوس می‌بینید، ممکن است هیچ اثر مضری را تجربه نکنید. با این حال، یک کابوس یکباره هنوز هم می‌تواند ناراحت‌کننده باشد. اگر متوجه شدید که نمی‌توانید از فکر کردن به کابوس هایی که تجربه کرده‌اید دست بردارید، ممکن است بخواهید با یک روان‌درمانگر تماس بگیرید که به شما در پردازش آن کابوس کمک کند.

۲. کابوس های مکرر

کابوس ها زمانی در دسته کابوس های مکرر جای می‌گیرند که به صورت مداوم و چندین مرتبه در ماه رخ دهند. وقتی کابوس ها مکرراً تکرار می‌شوند، ممکن است روی خواب و سلامت شما تاثیر بگذارند. کابوس های مکرر یا مزمن ممکن است به دلایل روانی یا جسمی رخ دهند.

از دیدن کابوس‌های تکراری خسته شدی؟

با یک کلیک از شرش خلاص شو.

دکتر روانشناس آنلاینبهترین دکتر روانشناس

۳. کابوس های تکراری

کابوس های تکرارشونده رویاهای ترسناکی هستند که ممکن است هر بار که آنها را تجربه می‌کنید دارای محتوای یکسانی باشند. اگرچه ممکن است تفاوت‌های کوچکی در جزئیات این کابوس ها وجود داشته باشد، اما در این کابوس ها ممکن است هر بار افراد یکسانی را مشاهده کنید که درگیر فعالیت‌های یکسانی باشند یا هر شب خواب همان خطر یا موقعیت خاص را در سر داشته باشید.

چرا کابوس می بینیم؟

کابوس ها یا رویاهای آزاردهنده که باعث احساس ترس یا اضطراب می‌شوند، می‌توانند توسط عوامل مختلفی مانند استرس، رویدادهای زندگی شخصی یا حتی اختلال خواب ایجاد شوند. کابوس ها در طول خواب REM رخ می‌دهند؛ اما علت دقیق این رویاهای ناراحت‌کننده هنوز به طور کامل مشخص نیست. دلایل زیادی برای این پدیده می‌تواند وجود داشته باشد. برخی ممکن است به شرایط پزشکی مرتبط باشند، درحالی‌که برخی دیگر ممکن است بیشتر با استرس روانی مرتبط باشند.

گاهی اوقات، کابوس ها ممکن است بی‌معنی به نظر بیایند و به‌سرعت حل شوند، اما برخی افراد ممکن است هر شب کابوس را تجربه کنند. بسیاری از کارشناسان مواردی نظیر غذا خوردن دیروقت، خوردن غذاهای تند قبل از خواب، احساس گناه یا تاسف عمیق،  استفاده از مواد مخدر، مصرف برخی داروها، تماشای فیلم‌های ترسناک، اضطراب، افسردگی، بیماری دو قطبی، وقفه تنفسی در خواب، اختلال استرس پس از سانحه و مواردی از این دست می‌توانند علل اصلی بروز کابوس در افراد باشند.

علت دیدن کابوس تکراری

دیدن کابوس های مکرر و تکراری می‌تواند نشانه‌ای از این باشد که  فرد یک مشکل روانی حل نشده را تجربه می‌کند که هرگز به طور کامل با آن کنار نیامده است. در این مورد، دیدن یک درمانگر به فرد این امکان را می‌دهد که روی رویداد یا موقعیت پشت کابوس‌ها کار کند تا بتواند این کابوس های تکراری و تاثیرات منفی آن را پشت سر بگذارد.

علت کابوس دیدن هر شب

کابوس ها می‌توانند به دلایل مختلفی مانند استرس، اضطراب، خواب نامنظم، داروها یا اختلالات سلامت روان ایجاد شوند، اما شاید بتوان گفت مهم‌ترین علت برای کابوس ها اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) است.

چه افرادی بیشتر کابوس می بینند؟

کابوس یک شکایت رایج در بین افراد مبتلا به PTSD است و در واقع یکی از معیارهایی است که برای تشخیص این اختلال استفاده می‌شود. یک مطالعه که در سال ۲۰۰۹ منتشر شده نشان می‌دهد که ۸۰ درصد از افرادی که با بیماری پی تی اس دی درگیر هستند کابوس های مکرر را تجربه می‌کنند.

تشخیص کابوس از خواب معمولی ترسناک

کابوس ها و خواب‌های ترسناک متفاوت هستند و در مراحل متفاوتی از خواب نیز رخ می‌دهند. اما یکی از اصلی‌ترین تفاوت‌های میان این دو این است که افراد خواب‌های ترسناک را به ندرت به یاد می‌آورند؛ اما کابوس ها فرد را از خواب بیدار می‌کنند و پس از بیدار شدن نیز فرد جزئیات کابوس خود را به یاد خواهد آورد.

درمان کابوس

درمان کابوس اغلب شامل مشاوره توسط روان‌شناس، دارو یا ترکیبی از این دو است. همچنین ممکن است از طریق ایجاد تغییرات مختلف در سبک زندگی و استراتژی‌های مدیریت استرس، فرد بتواند کابوس های خود را درمان کند. در بیشتر موارد، هیچ درمانی برای کابوس های شبانه لازم نیست، اما اگر کابوس ها باعث مشکلات جسمی یا عاطفی ‌شوند، بهتر است برای درمان به پزشک یا درمانگر مراجعه شود.

دنبال راه حلی برای خلاصی از مشکلات خوابت هستی؟ همین حالا مشاوره بگیر.

دکتر اختلال خواب

۱. دارو درمانی کابوس

همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، در برخی موارد ممکن است علت بروز کابوس وجود استرس یا اضطراب در زندگی روزمره باشد. در چنین مواردی ممکن است پزشک ترجیح دهد که به جای درمان کابوس، این مشکلات زمینه‌ای را درمان کند. بهبود استرس و اضطراب به احتمال زیاد در نهایت موجب کاهش یا درمان کابوس ها می‌شود. در حال حاضر، دارویی که ممکن است بیشتر برای کابوس های شبانه استفاده شود پرازوسین است که شدت و دفعات کابوس ها را کاهش می‌دهد و اغلب برای درمان کابوس های PTSD استفاده می‌شود. توجه داشته باشید که مصرف هر نوع دارویی باید با مشورت پزشک و تحت نظر وی انجام شود.

۲. مراجعه به مشاور و روان درمانگر

صرف‌نظر از محتوای کابوس ها، دیدن کابوس های شبانه می‌تواند مشکل مهمی باشد. حتی اگر کابوس های مکرر نبینید، ممکن است خواب‌های بدی ببینید که بر عملکرد روزانه شما تأثیر می‌گذارد. در چنین مواردی بهتر است با مراجعه به یک روان‌درمانگر به دنبال بهبود وضعیت خواب خود باشید.

۳. درمان کابوس با طب سنتی

گاهی اوقات استفاده از درمان‌های خانگی و طب سنتی نیز می‌تواند در ایجاد یک خواب راحت و در نتیجه درمان کابوس موثر باشد. البته در اکثر موارد این درمان‌ها در مراحل اولیه کابوس می‌تواند موثر باشد و در صورتی که فرد با کابوس تکرارشونده یا مکرر درگیر باشد بهتر است از یک روان‌درمانگر یا فرد متخصص برای بهبود وضعیت خود کمک بگیرد. به‌طورکلی درمان‌های خانگی و طب سنتی زیر را می‌توان برای درمان کابوس امتحان کرد. توجه داشته باشید در صورتی که باردار بوده یا از بیماری خاصی رنج می‌برید حتما پیش از استفاده از این روش‌ها و گیاهان دارویی با پزشک خود مشورت نمایید.

• ماساژ کف پا
• چکاندن روغن‌های با طبع گرم در بینی (مانند روغن بابونه و بادام شیرین)
• بوییدن گلاب، مشک، اسطوخودوس یا عنبر و آغشته کردن بالشت به این رایحه‌ها
• نوشیدن چای بابونه؛ گل ساعت، آویشن، سنبل‌طیب، جنسینگ، چای کوهی، بادرنجبویه، اسطوخودوس، عناب خشک

عوارض کابوس دیدن

کابوس ها احتمالا هیچ نوع تاثیر منفی فوری ندارند. با این حال، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد کابوس می‌تواند بر سلامت جسمی و روانی ما تأثیر بگذارد. اگر فردی به صورت مرتب کابوس بینید، ممکن است دچار کم‌خوابی شود. کم‌خوابی نیز در ادامه می‌تواند ابتلا به بیماری‌های قلبی یا بیماری‌های مرتبط با چاقی را تشدید کند. این شرایط همچنین می‌تواند افسردگی یا اضطراب را افزایش داده و سایر بیماری‌های روانی را نیز تشدید کند.

راه های پیشگیری از کابوس دیدن

علاوه بر تجویزهای دارویی، استراتژی‌های غیردارویی نیز برای درمان کابوس و پیشگیری از آن می‌تواند مفید باشد. یکی از بهترین روش‌ها برای پیشگیری از کابوس دیدن تغییر سبک زندگی است. با پیروی از عادات غذایی سالم (مانند پرهیز از خوردن غذاهای تند یا خوابیدن در زمان کمی پس از غذا خوردن) و سبک زندگی بدون استرس می‌توان بروز کابوس را تا حد زیادی کنترل کرد. علاوه‌برآن انجام مدیتیشن بلافاصله قبل از خواب می‌تواند موجب رهاشدن ذهن فرد از نگرانی‌ها شده و در نتیجه بروز کابوس را کاهش دهد.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

چنانچه کابوس های شما روی زندگی روزمره‌تان تاثیر منفی می‌گذارد و در طول روز نیز با تاثیرات ناشی از کابوس درگیر هستید بهتر است به یک روان‌درمانگر مراجعه کنید تا تاثیرات منفی این کابوس ها بهبود یابند. اگر کابوس های مزمن می‌بینید، ممکن است مهم باشد که به پزشک مراجعه کنید تا مطمئن شوید که بروز این کابوس ها مشکلی در سلامتی شما ندارند. اما در صورتی که هیچ مشکل جسمی در ایجاد کابوس وجود نداشته باشد نیز مراجعه به یک دکتر روانشناس یا متخصص روانپزشک ممکن است بتواند دلایل روان‌شناختی پشت کابوس ها را شناسایی کرده و به شما در غلبه بر تاثیرات منفی آن کمک کند. مشاوره متنی و تلفنی با دکتر اعصاب و روان آنلاین دکترتو یا روانشناس آنلاین می‌تواند در تشخیص سریع، به‌موقع و درمان مناسب یاری کند.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!