نمونه برداری کبد چیست و چه زمانی انجام می شود؟

نمونه برداری از کبد یا بیوپسی کبد (liver biopsy) روشی است که طی آن تکه کوچکی از بافت کبد برای بررسی بیشتر برداشته می‌شود. این نمونه در آزمایشگاه از نظر وجود علائم آسیب یا بیماری کبدی بررسی می‌شود. اگر نتایج آزمایش خون یا عکسبرداری از کبد نشان‌دهنده‌ وجود مشکلی در کبد باشند پزشک دستور نمونه برداری از کبد را می‌دهد. همچنین از این روش برای تعیین شدت بیماری کبدی هم استفاده می‌کنند. پزشک براساس اطلاعات حاصل از بیوپسی کبد می‌تواند درباره نوع درمان تصمیم بگیرد.

متداول‌ترین نوع بیوپسی کبد، نمونه برداری از طریق پوست (بیوپسی کبد پوستی) است که سوزن نازکی از طریق شکم وارد کبد شده و تکه‌ای از بافت کبد برداشته می‌شود. در ادامه با ما همراه باشید تا بیشتر با بیوپسی کبد، انواع بیوپسی و عوارض و مزایای این روش آشنا شوید. پیشنهاد ما این است که پیش از انجام نمونه برداری کبد با مشاوره آنلاین و یا مراجعه حضوری به متخصصین دکترتو از لزوم انجام این کار مطمئن شوید.

نمونه برداری از کبد چیست؟

نمونه برداری یا بیوپسی روشی است که در آن بخش کوچکی از بافت برای بررسی و آزمایش در آزمایشگاه برداشته می‌شود. روشی کاملا متداول که اطلاعات زیادی در مورد بافت نمونه‌برداری‌شده و ارگان مربوطه در اختیار دکتر قرار می‌دهد. بیوپسی کبد روشی تهاجمی است که در آن بخشی از بافت کبد با کمک سوزن کوچکی به‌‌عنوان نمونه برداشته می‌شود و بعد برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا پزشک به کمک نتایج این آزمایش بتواند هرگونه اختلال و بیماری کبدی را تشخیص دهد. در صورتی که در نتایج عکسبرداری با اشعه ایکس، سی‌تی‌اسکن و آزمایش خون بیماران کبدی موارد غیرعادی مشاهده شوند، دکتر داخلی یا دکتر گوارش و کبد نمونه برداری از کبد را تجویز می‌کند.

نمونه برداری از کبد چه زمانی انجام می شود؟

به نقل از «mayoclinic» اگر مسئله‌ای غیرعادی در آزمایش خون، عکس‌برداری یا سی‌تی‌اسکن بیمار مشکوک به بیماری کبدی مشاهده شود، پزشک نمونه برداری از کبد را تجویز می‌کند. درد شکم، ورم و زردی رنگ پوست، استفراغ و تغییر رنگ ادرار از علائمی هستند که پزشک را مجاب می‌کند که دستور نمونه برداری از کبد بدهد. این علائم همراه با علائم دیگر می‌توانند نشانه سرطان، سیروز یا مشکلات گوارشی جدی باشند. متخصص داخلی یا دکتر گوارش و کبد برای تشخیص یا کنترل برخی اختلالات کبدی هم ممکن است از کبد بیمار نمونه‌گیری کند.

برای اینکه بیماری کبدی خودت رو متوجه بشی

خیلی زود از متخصصین مشاوره بگیر

دکتر متخصص گوارش و کبدمشاوره آنلاین دکتر گوارش

نمونه برداری کبد چگونه انجام می شود؟

هرچند بیشتر موارد بیوپسی‌ کبد به‌ صورت لاپروسکوپی انجام می‌شوند، اما متداول‌ترین شکل بیوپسی کبد، بیوپسی سوزنی (needle biopsy) است. حین نمونه برداری کبد با استفاده از روش بیوپسی سوزنی، پزشک سوزنی را از طریق شکم با دقت فراوان وارد کبد می‌کند تا سلول‌ها را بیرون بکشد. در مواردی اگر بیمار دچار خون‌ریزی شود یا عوامل خطر دیگری ظاهر شوند، برای بیوپسی، ورود از طریق سیاهرگ گردن به سمت کبد انجام می‌شود.

برای تشخیص چه بیماری هایی نمونه برداری از کبد انجام می شود؟

بسیاری از بیماری های کبد برای تشخیص یا تعیین مرحله نیاز به بیوپسی کبد دارند. نمونه از کبد می تواند اطلاعات زیادی در اختیار فوق تخصص کبد بگذارد. در واقع بیوپسی کبد استاندارد طلایی برای تشخیص بسیاری از بیماری‌های کبد است.

بیماری‌های تاثیرگذار بر کبد که نیاز به نمونه برداری از کبد را الزامی می‌کنند شامل این موارد می‌شوند:

• بیماری کبد چرب الکلی
• هپاتیت خود ایمنی
• انواع هپاتیت مزمن (هپاتیت B یا C)
• هموکروماتوز (آهن زیاد در خون)
• بیماری کبد چرب غیرالکلی
• سیروز صفراوی اولیه (که باعث زخم کبد می‌شود)
• کلانژیت اسکلروزان اولیه
• بیماری ویلسون.

دکتر گوارش در موارد زیر هم نمونه‌برداری کبد را انجام می‌دهد.

• تشخیص بیماری کبدی که بدون بیوپسی غیرممکن است.
• گرفتن نمونه بافت از چیزی غیرعادی که در عکس کبد دیده می‌شود.
• تعیین شدت و وخامت بیماری‌های کبد (مرحله بیماری)
• کمک به درمان بهتر بر اساس شرایط کبد
• تعیین اثربخشی درمان بیماری‌های کبدی
• پایش و کنترل کبد بعد از پیوند کبد

دکتر کبد در موارد زیر هم می‌تواند بیوپسی کبد را تجویز کند:

• نتایج غیرعادی آزمایش کبد که دلیل و توجیهی ندارند.
• وجود توده یا تومور یا هرگونه ناهنجاری در کبد که در آزمایش عکسبرداری مشاهده می‌شود.
• تب دائم و بدون دلیل.

روش‌ های نمونه برداری از کبد چیست؟

به نقل از «sciencedirect» بیوپسی کبد وجود یا عدم وجود سلول‌های سرطانی یا ناسالم در کبد را نشان می‌دهد. به ‌طور کلی سه نوع روش بیوپسی کبد داریم:

۱. بیوپسی کبد از طریق پوست

این روش متداول‌ترین روش بیوپسی کبد محسوب می‌شود. بیمار بی‌حسی موضعی می‌گیرد و سوزن کوچکی برای برداشتن نمونه وارد کبد می‌شود.

۲. بیوپسی از طریق لاپروسکوپ

 در این حالت بیمار بیهوشی کامل می‌گیرد. لوله نازک و سبکی (لاپاروسکوپ) از طریق برش کوچکی وارد پوست می‌شود. دوربین فیلمبرداری کوچکی در سر این لوله وجود داردکه تصویر داخل شکم را روی مانیتور کامپیوتر پزشک نشان می‌دهد. سوزن نمونه‌برداری از طریق لوله دیگری وارد می‌شود.

۳. بیوپسی کبد وریدی

این روش برای افرادی تجویز می‌شود که مشکل لخته خون یا تجمع مایع در شکم دارند. بیمار بی‌هوشی موضعی می‌گیرد و برشی در رگ گردن بیمار ایجاد می‌شود. لوله توخالی از طریق رگ گردن وارد بدن شده و به کبد می‌رسد. رنگ کنتراست به داخل لوله تزریق می‌شود و عکس اشعه ایکس گرفته می‌شود. این رنگ باعث می‌شود که رگ‌ها داخل عکس اشعه ایکس بهتر و واضح‌تر دیده شوند. سوزنی را از طریق این لوله به سمت کبد می‌فرستند تا نمونه بافت کبد گرفته شود.

خسته شدی و می‌خوای زودتر مشکل کبدت رو متوجه بشی؟ همین حالا مشاوره بگیر

دکتر جراحی کبد

عوارض نمونه برداری از کبد

در بیشتر موارد، بیوپسی کبد بدون عوارض است. هرچند گاهی خون‌ریزی داخلی یا نشتی صفرا از کبد یا کیسه صفرا مشاهده می‌شود. برخی عوارض احتمالی بیوپسی کبد شامل این موارد می شوند:

• درد و کبودی در محل نمونه‌برداری
• خون‌ریزی طولانی‌مدت داخلی یا خارجی از ناحیه نمونه‌برداری‌شده
• عفونت در نزدیکی ناحیه بیوپسی
• آسیب و جراحت تصادفی به سایر اندام‌ها.

در بیوپسی کبدی با استفاده از اشعه ایکس، میزان تشعشات کم هستند و ریسک زیادی بیمار را تهدید نمی‌کند. در مواردی هم نمونه‌برداری تجویز نمی‌شود، چیزهایی مثل:

• شرایطی که روی قابلیت انعقاد خون تاثیر می‌گذارد.
• تجمع آب و مایعات داخل شکم (آسیت شدید)
• عفونت مجاری صفراوی یا بخش‌هایی از شکم اطراف کبد.

البته ممکن است واکنش بدن افراد باهم متفاوت باشد در نتیجه هر فردی عوارض خاص خودش را تجربه می‌کند. حتما پیش از انجام عمل با دکتر گوارش در دکترتو مشورت کنید و او را در جریان تمام امور قرار دهید.

مراقبت های قبل از نمونه برداری کبد

پزشک یا پرستار باید پیش از شروع نمونه‌برداری مراحل بیوپسی را برای بیمار توضیح دهد و به تمام سؤالات بیمار درباره آمادگی و مراقبت‌های قبل از نمونه برداری کبد پاسخ دهد. همچنین بیمار باید رضایت‌نامه‌ای را امضا کند. حتما تمام بندهای رضایت‌نامه را به‌ دقت بخوانید و اگر قسمتی مبهم بود حتما از متخصص داخلی یا دکتر گوارش و کبد بپرسید. پیش از انجام نمونه برداری، پزشک سوالاتی درباره سابقه بیماری فرد می‌پرسد و شاید هم معاینه بدنی انجام دهد تا مطمئن شود که بیمار از نظر جسمی در سلامت به ‌سر می‌برد و آمادگی جراحی هم دارد. بیمار حتما باید آزمایش خون و سایر آزمایش‌های تشخیصی را پیش از بیوپسی انجام دهد.

اگر هر گونه حساسیت یا آلرژی خاصی به دارو، لاتکس، چسب یا ماده بی‌هوشی دارید حتما دکترتان را در جریان بگذارید. در مورد تمام داروهای مصرفی با نسخه یا بدون نسخه‌، ویتامین، داروهای گیاهی و مکمل‌های مصرفی حتما به پزشکتان اطلاع بدهید.

عوارض بسیار خطرناک بیوپسی کبدی	عوارض بیوپسی کبدی
خون‌ریزی مقعدی	آسیب و جراحت تصادفی به سایر اندام‌ها
قرمزی، ورم، احساس گرما یا خون‌ریزی و ترشح از محل بیوپسی	خون‌ریزی طولانی‌مدت داخلی یا خارجی از ناحیه نمونه‌برداری‌شده
درد زیاد در اطراف ناحیه نمونه برداری یا سایر قسمت‌ها	عفونت در نزدیکی ناحیه بیوپسی
تنگی نفس یا سخت نفس کشیدن	درد و کبودی در محل نمونه‌برداری
تب و لرز	—–

قبل از نمونه برداری چه غذاهایی نباید بخوریم؟

شش تا هشت ساعت پیش از بیوپسی کبد از خوردن و آشامیدن پرهیز کنید. در مواردی بیمار می‌تواند صبحانه سبک میل کند.

قبل از نمونه برداری از کبد چه داروهایی نباید بخوریم؟

پیش از نمونه‌برداری حتما اسم تمام داروهای مصرفی‌تان را به پزشک بگویید چه داروهای با نسخه پزشک، چه داروهای بدون نسخه، ویتامین‌ها و مکمل‌های گیاهی، هرچه که هست همه را به دکتر کبد و فوق تخصص گوارش و کبد اطلاع بدهید. مصرف داروهای رقیق‌کننده خون مثل آسپرین، ایبوپروفن و سایر مسکن‌ها، داروهای رقیق‌کننده خون مثل وارفارین و برخی مکمل‌های خوراکی که ریسک خون‌ریزی بدون کنترل را بیشتر می‌کنند باید یک هفته پیش از نمونه برداری متوقف شوند، چراکه ریسک خون‌ریزی حین عمل را بیشتر می‌کنند.

مراقبت های بعد از نمونه برداری از کبد

روند بهبودی و دوره نقاهت پس از بیوپسی کبد بسته به نوع عمل و شیوه بیوپسی کبد فرق می‌کند. احتمالا بعد از انجام عمل، بیمار مدتی در اتاق ریکاوری تحت نظر بماند. بعد از اینکه فشار خون، نبض و تنفس بیمار ثابت و پایدار شد و بیمار هوشیاری‌اش را به دست بیاورد، به بخش منتقل شده یا مرخص می‌شود.

یک تا دو ساعت بعد از عمل بیمار باید بدون حرکت به سمت راستش بخوابد. این کار باعث فشار به ناحیه بیوپسی می‌شود. بسته به شرایط بیمار و نظر پزشک، ممکن است بیمار ۴ تا ۲۴ ساعت دیگر هم نیاز به استراحت داشته باشد.

بیمارانی که چند ساعت بعد از عمل مرخص می‌شوند حتما باید چند ساعتی در منزل استراحت کنند. پانسمان روی محل نمونه برداری باید تا روز بعد بماند. انجام فعالیت‌های شدید و سنگین مثل بلند کردن اجسام سنگین تا چند روز یا یک هفته (شاید هم بیشتر) مجاز نیست. تا چند ساعت بعد از نمونه برداری بهتر است سرفه شدید نکنید یا حرکات کششی شدید انجام ندهید.

محل بیوپسی احتمالا تا چند روز درد می‌کند. طبق تجویز پزشک می‌توانید برای دردتان مسکن بخورید. آسپرین یا سایر مسکن‌ها ریسک خون‌ریزی را بیشتر می‌کنند. فقط مسکن‌هایی را مصرف کنید که دکتر کبد یا متخصص گوارش تجویز کرده است. در صورت مشاهده هر کدام از علائم زیر حتما به پزشکتان اطلاع دهید:

• تب و لرز
• قرمزی، ورم، احساس گرما یا خون‌ریزی و ترشح از محل بیوپسی
• درد زیاد در اطراف ناحیه نمونه برداری یا سایر قسمت‌ها
• تنگی نفس یا سخت نفس کشیدن
• خون‌ریزی مقعدی.

تفسیر جواب نمونه برداری از کبد

پس از مشاهده نمونه کبدی در آزمایشگاه پاتوبیولوژی، نتایج آزمایش به شکل زیر تفسیر می‌شود:

• نتایج نرمال: اگر نشانه‌ای از التهاب، عفونت، سیروز کبد یا سرطان کبد نباشد، بافت کبد سالم است و نتیجه نمونه برداری از کبد طبیعی خواهد بود.
• نتایج غیر نرمال: وجود هپاتیت، بیماری‌های کبدی و سرطان کبد در نتیجه بیوپسی کبدی باعث شده که نتیجه آزمایش غیرنرمال باشد و نوع بیماری و شدت پیشرفت و درجه سرطان تعیین می‌شود.  

موارد منع نمونه برداری کبدی چیست؟

در مواردی که بیمار از وضعیت عمومی نامناسبی برخوردار باشد یا بیماری زمینه‌ای داشته باشد، نمی‌توان نمونه برداری کبدی را انجام داد. دیگر موارد منع نمونه برداری کبدی شامل موارد زیر است:

• تجمع مایعات در حفره شکمی (آسیت متوسط و شدید)
• اختلال عروقی کبد (همانژیوم کبدی)
• اختلال انعقادی که ریسک خون‌ریزی بعد بیوپسی کبد را بیشتر می‌کند.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به پزشک

از روش بیوپسی کبد برای تشخیص سیروز کبد، انواع خاص هپاتیت، بیماری کبد چرب، فیبروز کبد و سایر بیماری‌های کبدی استفاده می‌شود. پس از انجام عمل نمونه برداری، نمونه بافت را برای بررسی به آزمایشگاه می‌فرستند. شاید چند هفته‌ای طول بکشد تا نتایج معلوم شوند. پزشک بعد از بررسی پزشک درباره نتایج با بیمار صحبت کرده و بهترین تصمیم را اتخاذ می‌کند. بیوپسی کبد جزء روش‌های تهاجمی با عوارض نسبتا پایین برای بررسی آسیب‌های موجود در کبد به ‌شمار می‌رود که جزئیات بیشتری از کبد را نشان می‌دهد.

پیشنهاد ما این است که پیش از انجام بیوپسی کبد با مشاوره آنلاین و یا مراجعه حضوری به دکتر متخصص گوارش دکترتو از لزوم انجام این کار مطمئن شوید. برای این کار از نوبت نمونه برداری از کبد در سایت دکترتو استفاده کنید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!