داروی هیدروکلروتیازید چیست؟ نحوه مصرف، عوارض و کاربردهای هيدروكلروتيازيد

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

قرص هیدروکلروتیازید (Hydrochlorothiazide) یک داروی ادرارآور تیازیدی است که برای درمان فشار خون بالا و ادم محیطی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر پزشک برای شما این دارو را تجویز کرده است، باید پیش از مصرف در مورد تداخلات دارویی، عوارض و نحوه مصرف آن اطلاعات کامل داشته باشید. در این مطلب سعی می‌کنیم توضیح دهیم که عوارض داروی هیدروکلروتیازید چیست، در چه مواردی تجویز می‌شود و نحوه مصرف این قرص چگونه است. در صورتیکه علائم فشار خون بالا را در خود یا اطرافیانتان مشاهده کرده‌اید، سریعا از بهترین دکتر قلب و عروق در دکترتو نوبت حضوری یا مشاوره آنلاین دریافت کنید.

قرص هیدروکلروتیازید چیست؟

هیدروکلروتیازید جزو داروهایی است که برای تنظیم فشارخون بالا تجویز می‌شود. این قرص از دسته داروهای دیورتیک است. دیورتیک‌ها باعث تولید ادرار بیشتر شده و از این طریق نمک و آب اضافی را از بدن خارج می‌کنند. همین فرایند می‌تواند به کنترل فشار خون کمک کند. کنترل فشارخون از سکته مغزی، حمله قلبی و بیماری‌های کلیوی جلوگیری می‌کند.

اسامی رایج هیدروکلروتیازید در ایران:

• قرص هیدروکلروتیازید دی پی ۵۰ میلی‌گرم
• هیدروکلروتیازید ایران دارو ۵۰ میلی‌گرم
• هیدروکلروتیازید ایران دارو ۲۵ میلی‌گرم
• قرص دیورزید ۵۰ میلی‌گرم

در جدول زیر می‌توانید با اطلاعات تخصصی این دارو آشنا شوید.

شناسنامه دارویی	توضیحات
قرص هیدروکلروتیازید چیست؟	هیدروکلروتیازید (نام انگلیسی: Hydrochlorothiazide) یک داروی دیورتیک تیازیدی خوراکی است که گاهی اوقات با نام مخفف HCTZ به آن اشاره می‌شود. این دارو به درمان فشار خون بالا کمک می‌کند.
نام عمومی دارو	هیدروکلروتیازید (Hydrochlorothiazide)
نام تجاری	Apo-hydro, Aquazide h, Dichlotride among others, Oretic، (تیازیدکس، هیتزرا، مدرا، دیورزید)
نوع دارو	داروهای قلبی عروقی
فرمول شیمیایی	C7H8ClN3O4S۲
دسته بندی بارداری	گروه D
نیمه عمر	اثر هیدروکلروتیازید دو ساعت پس از مصرف خوراکی شروع شده و در ۴ ساعت به بیشترین حد خود می‌رسند. حدود ۷ تا ۱۵ ساعت هم نیمه عمر دارد.
دفع دارو	ادرار
مکانیسم اثر	دیورتیک‌های تیازیدی مکانیسم‌های انتقال سدیم و کلرید را توسط سلول‌های لوله پیچیده دیستال مهار می‌کنند. این کار باعث دفع بیشتر سدیم همراه با مایعات از کلیه می‌شود. در نتیجه دفع نمک و آب افزایش می‌یابد.
بهترین شرایط نگهداری	در دمای اتاق‌، دور از رطوبت و گرما نگهداری شود
نحوه مصرف	خوراکی – طبق دستور پزشک
اشکال دارویی	سوسپانسیون خوراکی و قرص
داروهای هم گروه	کلروتیازید

فرق تلمیزارتان هیدروکلروتیازید با والسارتان هیدروکلروتیازید چیست؟

برای دانستن فرق این دو دارو، باید ابتدا هر دو را به خوبی بشناسید. داروی تلمیزارتان هیدروکلروتیازید یا تلمیسارتان هیدروکلروتیازید ترکیبی از تلمیزارتان (گیرنده‌ی آنژیوتانسین ۲) و هیدروکلروتیازید (دیورتیک یا ادرار آور) است که با مکانیسم‌های مختلف برای کنترل فشار خون بالا عمل می‌کنند. ترکیب این دو دارو از هر کدام داروها به تنهایی، قوی‌تر است و برای کسانی که به درمان تک دارویی پاسخ نداده‌اند تجویز می‌شود. تلمیزارتان هیدروکلروتیازید با اسامی تجاری متعددی از جمله میکاردیس پلاس (به صورت قرص خوراکی حاوی ۴۰ تا ۸۰ میلی‌گرم تلمیزارتان + ۱۲/۵ تا ۲۵ میلی‌گرم هیدروکلروتیازید) در بازار در دسترس است.

والسارتان هیدروکلروتیازید با نام تجاری والزودک یا کو-دیووان (و بسیاری اسامی دیگر) شناخته می‌شود. این قرص همانند تلمیزارتان هیدروکلروتیازید از ترکیب یک گیرنده‌ی آنژیوتانسین و یک دیورتیک ساخته شده است و برای درمان فشار خون بالا در افرادی که به رژیم تک دارویی پاسخ نمی‌دهند کاربرد دارد. ترکیبات مختلفی از هر دو دو دارو در والسارتان هیدروکلروتیازید وجود دارد؛ مثلا ۱۲.۵ تا ۲۵ میلی‌گرم هیدروکلروتیازید و ۸۰ تا ۳۲۰ میلی‌گرم والسارتان.

نحوه مصرف قرص هیدروکلروتیازید ۵۰ یا دوزهای دیگر

مصرف دارو باید طبق دستورالعمل پزشک باشد. این دارو برای درمان فشار خون بالا تجویز می‌شود و به همین دلیل باید به موقع و با روش صحیح مصرف شود تا اثربخشی داشته باشد. از طرفی این دارو دیورتیک است و مصرف آن در شب اشتباه است. هنگام مصرف این دارو موارد زیر را به خاطر داشته باشید:

• این دارو به شکل قرص یا کپسول ارائه می‌شود. قرص را نباید بجوید یا خرد کنید. آن را طور کامل بلعیده و همراه با آن آب بنوشید. بهتر است این قرص یا کپسول را صبح‌ها مصرف کنید.
• برای تاثیر بهتر این دارو باید به طور منظم آن را مصرف کنید. فشارخون بالا در بیشتر افراد احساس بیماری ایجاد نمی‌کند. به همین دلیل زمانی که احساس خوبی دارید، بازهم باید به مصرف قرص ادامه دهید.
• اگر برای کاهش کلسترول نیز دارو مصرف می‌کنید و داروهای شما از نوع رزین‌های متصل به اسید صفراوی هستند (مانند کلستیرامین و کلستیپول) قرص هیدروکلروتیازید را حداقل ۴ ساعت قبل یا بعد این داروها استفاده کنید.
• برای تنظیم فشارخون معمولا روزانه یک یا دو عدد قرص تجویز می‌شود. اما برای درمان ادم ممکن است پزشک مصرف آن را روزانه یا در روزهای خاصی از هفته تجویز کند.
• دوز دارو باید توسط پزشک تعیین شود. متخصص باتوجه‌به نوع بیماری و شدت آن مقدار دوز را تعیین می‌کند. این دارو در سه دوز زیر عرضه می‌شود:
  • هیدروکلروتیازید ۱۲.۵
  • هیدروکلروتیازید ۲۵
  • قرص هیدروکلروتیازید ۵۰

نحوه مصرف داروی هیدروکلروتیازید چگونه است؟

برای جلوگیری از عوارض مشاوره بگیرید.

مشاوره دارویینوبت دکتر قلب و عروق

زمان مصرف قرص هیدروکلروتیازید ۲۵، ۵۰ یا ۱۲.۵

حداقل ۴ ساعت قبل از خواب باید این قرص را مصرف کنید. دقت داشته باشید مصرف این دارو در شب باعث می‌شود برای ادرار کردن از خواب بیدار شوید. معمولا پزشک توصیه می‌کند صبح‌ها همراه یا بدون غذا این دارو را استفاده کنید.

قرص هیدروکلروتیازید برای چیست؟

از قرص هیدروکلروتیازید به‌تنهایی یا همراه با سایر داروها برای کنترل فشارخون بالا استفاده می‌شود. برای کنترل فشارخون، پزشک علاوه بر تجویز این دارو یا داروهای دیگر، تغییرات در سبک زندگی را ضروری می‌داند. این دارو جز دسته دیورتیک‌ها است و با افزایش ادرار کلیه‌ها را از شر آب و نمک غیرضروری خلاص می‌کند. به همین دلیل برای درمان ادم از هیدروکلروتیازید استفاده می‌شود.

برای درمان فشار خون بالا، در ابتدا برای بزرگسالان یک کپسول هیدروکلروتیازید ۱۲.۵ یکبار در روز تجویز می‌شود. پزشک ممکن است دوز دارو را به‌مرور افزایش دهد. اما در روز نباید بیشتر از یک کپسول هیدروکلروتیازید ۵۰ استفاده کرد. اگر پزشک قرص تجویز کرده باشد، در ابتدا باید یک قرص هیدروکلروتیازید ۲۵ یکبار در روز مصرف کنید. به‌مرور دوز دارو بیشتر می‌شود. برای کودکان دوز دارو باید بر اساس وزن تعیین شود.

این دارو مصارف دیگری هم دارد که در ادامه به آنها پرداخته‌ایم.

قرص هیدروکلروتیازید و سنگ کلیه

هیدروکلروتیازید، داروی دیورتیک تیازیدی، به کاهش فشار خون و درمان احتباس مایعات کمک می‌کند. این دارو با افزایش دفع سدیم و آب از کلیه‌ها عمل می‌کند و می‌تواند در کاهش خطر تشکیل سنگ‌های کلیوی به خصوص سنگ‌های کلسیمی مفید باشد. بنابراین می‌توان آن را از انواع قرص سنگ کلیه در نظر گرفت.

عوارض هیدروکلروتیازید سنگ کلیه چندان شایع نیست اما از آنجایی که این دارو با کاهش کلسیم در ادرار، احتمال تشکیل سنگ‌های کلیه را کم می‌کند، خطر کم‌آبی و عدم تعادل الکترولیت‌ها وجود دارد. این مسئله ممکن است به ایجاد سنگ‌های کلیه یا بالا بردن احتمال آنها منجر شود، لذا حفظ هیدراتاسیون مناسب ضروری است.

قرص هیدروکلروتیازید برای لاغری

اگرچه کاهش وزن جزئی می‌تواند از عوارض جانبی هیدروکلروتیازید باشد، اما این کاهش وزن ناشی از از دست دادن آب بدن است و به کاهش چربی مرتبط نیست. از آنجایی که این کاهش وزن موقتی است و با بازگشت مایعات بدن ممکن است دوباره وزن برگردد، هیدروکلروتیازید به عنوان داروی کاهش وزن توصیه نمی‌شود. استفاده طولانی‌مدت از این دارو می‌تواند به عدم تعادل الکترولیت‌ها، کم‌آبی بدن و افزایش سطح قند خون منجر شود که خود می‌تواند متابولیسم بدن را تحت تأثیر قرار دهد.

به طور کلی، اگرچه برخی افراد ممکن است با مصرف هیدروکلروتیازید کاهش وزن کوتاه‌مدتی را تجربه کنند، اما این دارو برای این منظور تجویز نمی‌شود و بهتر است برای کاهش وزن به روش‌های مطمئن‌تر مانند تغییرات رژیم غذایی و ورزش روی آورد.

داروی هیدروکلروتیازید و ورم پا و ادم محیطی

یکی از دلایل ورم پا می‌تواند ادم محیطی باشد. اما ادم محیطی چیست؟ ادم در واقع احتباس مایعات در بدن است. در برخی افراد مشکلات پزشکی مانند بیماری های قلبی، کلیوی و کبدی باعث احتباس مایع در بدن شده و در برخی دیگر مصرف داروهایی مانند استروژن و کورتیکواستروئید باعث بروز این عارضه می‌شود. در تمامی این موارد مصرف قرص هیدروکلروتیازید می‌تواند مفید باشد.

برای بزرگسالان ممکن است پزشک یک عدد قرص هیدروکلروتیازید ۲۵ تا حداکثر دو عدد قرص هیدروکلروتیازید ۵۰ تجویز کند. این تعداد قرص را می‌توان به طور همزمان یا در فواصل زمانی مصرف کرد. پزشک ممکن است این مقدار دوز را یک روز در میان یا ۳ تا ۵ روز در هفته تجویز کند. برای کودکان دوز بر اساس وزن تعیین می‌شود.

آیا علائم فشار خون بالا دارید؟ برای اطمینان می‌توانید مشاوره بگیرید.

دکتر فشار خون

عوارض قرص هیدروکلروتیازید چیست؟

داروی هیدروکلروتیازید می‌تواند برخی عوارض جانبی را در افراد ایجاد کند. بیشتر عوارض این دارو کم‌خطر هستند اما ممکن است عارضه‌ی جدی نیز به دنبال داشته باشد. در صورت بروز عوارض جدی حتما با پزشک خود تماس بگیرید. برخی از عوارض جانبی رایج این دارو عبارتند از:

• گرفتگی
• تکرر ادرار
• سردرد
• ازدست‌دادن اشتها
• کاهش علاقه به رابطه جنسی
• مشکل در مدفوع
• ریزش مو یا نازک شدن مو
• ناتوانی در داشتن یا حفظ نعوظ
• افزایش حساسیت پوست به نور خورشید
• ازدست‌دادن توانایی جنسی
• گرفتگی عضلات
• قرمزی یا تغییر رنگ پوست
• بی‌قراری
• آفتاب‌سوختگی شدید
• ضعف

در صورت بروز عوارض زیر سریعا با پزشک خود تماس بگیرید.

• درد کمر، پا یا معده
• مدفوع سیاه و قیری رنگ
• خونریزی لثه
• نفخ
• تاول
• خون در ادرار یا مدفوع
• آبی شدن لب‌ها و ناخن‌ها
• تاری دید
• احساس سوزش، خارش یا بی‌حسی
• درد یا سفتی قفسه سینه
• لرز
• ادرار کدر
• عرق سرد
• گیجی
• یبوست
• سرفه خونی
• ترک روی پوست
• مشکل در بلع
• خشکی دهان
• ضربان قلب نامنظم
• تب
• بوی نفس میوه مانند
• تورم عمومی بدن
• افزایش گرسنگی
• حالت تهوع و استفراغ
• خونریزی بینی
• گلودرد
• افزایش وزن

عوارض قطع هیدروکلروتیازید

قطع ناگهانی مصرف هیدروکلروتیازید می‌تواند عوارضی داشته باشد که وابسته به وضعیت سلامتی فرد و مدت زمان مصرف دارو است. پیشنهاد می‌شود که قطع دارو تحت نظر پزشک و به‌تدریج انجام شود تا از بروز عوارض ناخواسته جلوگیری شود. از عوارض احتمالی قطع مصرف ناگهانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افزایش فشار خون (بازگشت فشار خون به حالت قبلی)
• احتباس مایعات
• عدم تعادل الکترولیت‌ها
• بازگشت علائم بیماری یا تشدید آن

موارد منع مصرف قرص هيدروكلروتيازيد چیست؟

اگر به دارو هیدروکلروتیازید یا داروهای مشابه حساسیت دارید، حتما پیش از مصرف به پزشک اطلاع دهید. این دارو دارای برخی مواد غیرفعال مانند سولفیت است و می‌تواند واکنش آلرژیک ایجاد کند.

یکی از عوارض این دارو سرگیجه است. اگر دچار این عارضه شدید، از رانندگی و فعالیت‌هایی با دقت بالا دوری کنید. همچنین مصرف الکل در کنار این قرص می‌تواند وضعیت را بدتر کند.

اگر تعریق شدید، اسهال یا استفراغ دارید، ممکن است دچار کم‌آبی شوید. در این شرایط برای جلوگیری از کم‌آبی بدن آب بیشتری مصرف کنید و وضعیت را به پزشک اطلاع دهید.

قبل از مصرف دارو سوابق پزشکی خود را به پزشک اطلاع دهید. مواردی مانند دیابت، نقرس، بیماری کلیوی، بیماری کبد، لوپوس و سرطان پوست باید به پزشک اطلاع داده شود. در صورت وجود هر یک از موارد زیر حتما به پزشک اطلاع دهید. ممکن است پزشک داروی دیگری را جایگزین کند.

• آنوری (عدم امکان ادرار کردن)
• آلرژی دارویی سولفا
• نقرس
• هیپرکلسترولمی (کلسترول بالا در خون)
• لوپوس

هیدروکلروتیازید و دیابت

مصرف هیدروکلروتیازید در افراد مبتلا به دیابت ممکن است چالش‌هایی ایجاد کند. این دارو می‌تواند سطح قند خون را در برخی افراد افزایش دهد و باعث کاهش حساسیت به انسولین شود. به همین دلیل، در افراد مبتلا به دیابت یا کسانی که مستعد ابتلا به دیابت هستند، ممکن است نیاز به نظارت دقیق‌تر بر سطح قند خون و تنظیم داروهای دیابت وجود داشته باشد. همچنین این دارو پتاسیم را کاهش می‌دهد.

بنابراین، توصیه می‌شود افراد مبتلا به دیابت قبل از مصرف هیدروکلروتیازید با پزشک خود مشورت کنند تا از مناسب بودن این دارو برای شرایطشان اطمینان حاصل کنند و در صورت نیاز، درمان یا دوز مصرفی تغییر یابد.

داروی هیدروکلروتیازید در بارداری و شیردهی

این دارو نباید در دوره بارداری استفاده شود. اگر بارداری هستید یا قصد بارداری دارید، حتما به پزشک خود اطلاع دهید. دیورتیک‌های تیازیدی باعث افزایش خطرات متابولیکی برای مادر و جنین می‌شوند. این دارو باعث ناهنجاری‌های جنینی نمی‌شود. اما در بارداری طبیعی اختلال ایجاد می‌کند.

طبق تحقیقات انجام شده این دارو می‌تواند از شیر مادر به نوزاد منتقل شود. اما گزارشی از آسیب به نوزاد ثبت نشده است. بهتر است قبل از مصرف دارو با پزشک مشورت کنید و در مورد مزایا و معایب آن سوال کنید.

تداخلات دارویی هیدروکلروتیازید ۱۲/۵، ۲۵ و ۵۰

برخی از داروها ممکن است با هیدروکلروتیازید تداخل داشته باشند. تداخلات دارویی باعث کاهش تاثیر هر یک از داروها یا بروز عوارض جدی می‌شود. در صورت مصرف هر یک از داروهای زیر حتما به پزشک اطلاع دهید. داروهایی که ممکن است با هیدروکلروتیازید تداخل دارویی ایجاد کنند، عبارتند از:

• دوفتیلید
• لیتیوم
• دگزامتازون
• کورتیزون
• کورتیکواستروئیدها مانند بتامتازون
• بودزونید
• فنوباربیتال
• سکوباربیتال
• متیل پردنیل
• هیدروکورتیزون
• فلودروکورتیزون
• تریامسینولون
• پردنیزون
• پردنیزولون
• داروهای ضدالتهابی
• انسولین و داروهای خوراکی کنترل دیابت
• کورتیکوتروپین
• ناپروکسن
• ایبوپروفن

همچنین این دارو با برخی از آزمایش‌ها مانند آزمایش عملکرد تیروئید تداخل داشته و باعث نتایج نادرست در آزمایش می‌شود.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

اگر پزشک به دلیل فشارخون بالا یا احتباس مایعات در بدن قرص هیدروکلروتیازید را برای شما تجویز کرده است، باید پیش از مصرف از نحوه استفاده و عوارض جانبی آن آگاه شوید. حتما سوابق پزشکی و داروهای مصرفی خود را به بهترین متخصص داخلی یا پزشک متخصص قلب اطلاع دهید. متخصص باتوجه‌به شرایط شما تصمیم می‌گیرد، این دارو برای شما مناسب است یا نه. به‌عنوان‌مثال این قرص می‌تواند روی قند خون تاثیر داشته باشد و در افراد دیابتی باید بااحتیاط مصرف شود.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد داروی هیدروکلروتیازید می‌توانید از مشاوره دارویی در سایت دکترتو استفاده کنید. شما می‌توانید با دکتر قلب و عروق آنلاین یا دکتر داخلی آنلاین هم مشاوره آنلاین داشته باشید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!