فهرست مطالب
- بواسیر یا هموروئید بعد از زایمان طبیعی چیست؟
- علائم بواسیر بعد از زایمان طبیعی چیست؟
- علت هموروئید بعد از زایمان طبیعی چیست؟
- تشخیص بواسیر بعد از زایمان طبیعی
- درمان هموروئید بعد از زایمان طبیعی
- انواع مشکلات مقعدی بعد از زایمان طبیعی چیست؟
- عوارض هموروئید بعد از زایمان طبیعی
- برای جلوگیری از بواسیر بعد از زایمان چه کنیم؟
- نتیجه گیری
بواسیر یکی از شایع‌ترین مشکلات مقعدی در دوران پس از زایمان است که در اثر افزایش فشار در رگ‌های وریدی راست‌روده و مقعد به وجود می‌آید. در زایمان طبیعی، به دلیل فشار زیاد هنگام خروج جنین و زورزدن‌های طولانی، احتمال آسیب به دیواره‌های وریدی و ایجاد هموروئید افزایش می‌یابد. هموروئید بعد از زایمان طبیعی معمولاً با درد، تورم، احساس برآمدگی و گاهی خونریزی همراه است و کیفیت زندگی مادر را در روزهای پس از زایمان تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. شناخت علائم، علت‌ها و روش‌های درمانی، نقش مهمی در کاهش ناراحتی و تسریع روند بهبود دارد. در این مطلب از دکترتو، با بواسیر بعد از زایمان طبیعی آشنا می‌شوید.
بواسیر یا هموروئید بعد از زایمان طبیعی چیست؟
در زایمان طبیعی به دلیل فشار زیاد ممکن است بواسیر ایجاد شود. به گشاد شدن، پر خون شدن و برجستگی رگ‌های وریدی در کانال مقعد و راست‌روده هموروئید یا بواسیر می‌گویند. برخی زنان بعد از زایمان به‌خصوص زایمان طبیعی دچار هموروئید یا بواسیر می‌شوند. زایمان طبیعی فشار زیادی به این ناحیه وارد می‌کند. هموروئید بعد از زایمان طبیعی می‌تواند فقط کمی آزاردهنده یا به شدت دردناک باشد.
بواسیر می‌تواند داخلی (درون کانال مقعد) یا خارجی (زیر پوست اطراف مقعد) باشد و شدت آن از درد خفیف تا درد قابل‌توجه و برآمدگی قابل‌لمس متغیر است. تغییرات هورمونی، کم‌تحرکی نسبی، مصرف مسکن‌های یبوست‌زا و کمبود مایعات بعد از زایمان، اوضاع را بدتر می‌کند. در بسیاری از مادران، بواسیر پس از چند هفته با اصلاح سبک زندگی و مراقبت های بعد از زایمان طبیعی رو به بهبود می‌رود. تنها درصد کمی از موارد مقاوم به درمان‌های خانگی به روش‌های کلینیکی (مثل باندگذاری) یا جراحی نیاز پیدا می‌کنند.
دچار بواسیر بعد از زایمان طبیعی شدی؟
برای درمان سریع از متخصص نوبت بگیر.
علائم بواسیر بعد از زایمان طبیعی چیست؟
نشانه‌های بواسیر زایمان طبیعی به محل و شدت درگیری بستگی دارد. هموروئید داخلی معمولاً درد کمتری دارد و بیشتر با خونریزی روشن روی دستمال یا مدفوع بروز می‌کند. درحالی‌که هموروئید خارجی به‌ویژه اگر لخته (ترومبوزه) شود، درد و تورم ناگهانی و حساسیت شدید ایجاد می‌کند. احساس ناراحتی موقع نشستن، دفع ناراحت، و خارش اطراف مقعد هم شایع است. هر خونریزی مقعدی در دوره پس از زایمان باید جدی گرفته شود تا با مشکلات دیگری مثل شقاق اشتباه نشود. به صورت خلاصه علائم هموروئید بعد از زایمان طبیعی شامل موارد زیر است:
- خونریزی از ناحیه مقعد به صورت قطره‌ای یا روزانه که نیاز به بررسی علائم هشدار توسط پزشک دارد
- سوزش و خارش ناشی از تورم و التهاب هموروئیدها
- درد در ناحیه مقعدی
- تورم و ایجاد توده ناشی از وریدهای متورم
- تشکیل توده‌های حساس نزدیک مقعد
متن انگلیسی:
urmc.rochester
Symptoms include pain, rectal itching, bleeding after having a bowel movement, or a swollen area around the anus
ترجمه متن:
علائم بواسیر شامل درد، خارش رکتوم، خونریزی پس از اجابت مزاج، یا ناحیه متورم اطراف مقعد است.
علت هموروئید بعد از زایمان طبیعی چیست؟
چندین عامل در کنار هم، زمینه‌ساز بواسیر پس از زایمان طبیعی میشود. در بارداری حجم خون و فشار رحم روی لگن افزایش می‌یابد و بازگشت وریدی از ناحیه مقعد دشوارتر میشود. یبوست در بارداری و زورزدن‌های تکراری و طولانی، فشار ناگهانی به شبکه وریدی وارد می‌کند. پس از زایمان، کاهش تحرک، کم‌نوشی و برخی داروها یبوست را تشدید می‌کنند و چرخه درد، یبوست و زورزدن ادامه می‌یابد.
تصور کنید که فشار حمل و فشاری که برای خارج کردن جنین حین زایمان طبیعی اتفاق می‌افتد چطور باعث باد کردن عروق پرینه میشود. تغییرات هورمونی در طول بارداری و زایمان نیز روی عملکرد این عروق خونی اثر می‌گذارد. حاملگی باعث تولید بیشتر هورمون پروژسترون شده که عامل آزاد شدن عروق است. علت‌های مهم بواسیر پس از زایمان طبیعی عبارت است از:
- یبوست بارداری و پس از زایمان به دلیل رژیم کم‌فیبر و کم‌آبی
- زورزدن طولانی در مرحله دوم زایمان، لیبر دشوار یا زایمان ابزاری (واکوم/فورسپس)
- افزایش فشار داخل شکم و اختلال در بازگشت خون وریدی لگن
- چاقی، بی‌تحرکی، حمل مکرر نوزاد در وضعیت‌های فشارآور بر کف لگن
- مصرف مسکن‌های اپیوئیدی یا مکمل آهن بدون کنترل یبوست
تشخیص بواسیر بعد از زایمان طبیعی
برای تشخیص بواسیر بعد از زایمان طبیعی معمولا پزشک با آزمایش‌های زیر را تجویز می‌کند:
- معاینه فیزیکی و بررسی تورم، التهاب، تومورها و خونریزی در ناحیه مقعدی
- آنوسکوپی برای بررسی دقیق‌تر و نمایش وضعیت داخلی مقعد
- کولونسوکوپی در صورتی که بواسیر شدیدتر باشد
در بیشتر مادران تازه‌زا نیاز به آزمایش یا تصویربرداری نیست. تنها اگر خونریزی غیرعادی، کم‌خونی، سابقه خانوادگی مشکلات روده یا علائم هشدار مانند کاهش وزن بی‌دلیل وجود داشته باشد، ارزیابی‌های تکمیلی درخواست میشود. با توجه به شدت و مرحله بواسیر، پزشک می‌تواند برنامه درمانی مناسبی را تعیین کند. برخی از روش‌های درمانی شامل تغییرات در رژیم غذایی، داروهای مسکن و ضد التهاب، استفاده از باندهای سرد یا گرم، و در موارد شدیدتر، روش‌های درمانی مانند تزریق سوزنی یا جراحی میشود.
درمان هموروئید بعد از زایمان طبیعی
اولین گزینه درمان بواسیر در زایمان طبیعی تغییرات در رژیم غذایی بعد از زایمان طبیعی، استفاده از داروها و اجرای روش‌های غیرجراحی یا جراحی میشود. تغییر رژیم غذایی مصرف مایعات و استفاده از پمادها و ژل‌ها برخی از راهکارهای درمانی هستند. به‌طورکلی روش‌های درمان هموروئید عبارت‌اند از:
- افزایش مصرف فیبر در رژیم غذایی می‌تواند به بهبود وضعیت هموروئید کمک کند. مصرف میوه، سبزیجات، غلات کامل و منابع دیگر فیبری برای تسهیل گوارش
- مصرف مایعات و آب کافی
- استفاده از پماد برای بواسیر، ژل، و قرص‌های ضد التهاب و مسکن با شیردهی مثل استامینوفن یا ایبوپروفن
- استفاده از باندهای سرد یا گرم
- روش‌های درمانی غیرجراحی مانند تزریق ماده‌های تسکین دهنده، لیگاتورهای لاستیکی و کویل هموروئیدی
- حمام نشیمن (سیتز) با آب ولرم ۱۰–۱۵ دقیقه
- جراحی در موارد شدید هموروئید که به روش‌های درمانی دیگر پاسخ نمی‌دهد
اگر با این اقدامات طی ۲–۴ هفته بواسیر بعد از زایمان طبیعی درمان نشد یا برآمدگی بسیار دردناک و ترومبوزه باشد، روش‌های مطبی مطرح می‌شوند: بستن با باند لاستیکی برای هموروئید داخلی درجه ۲–۳، اسکلروتراپی یا انعقاد مادون‌قرمز؛ و در سری‌های مقاوم یا درجات بالاتر، جراحی هموروئیدکتومی به‌صورت انتخابی. انتخاب روش با توجه به شیردهی، شدت خونریزی و درد و معاینه انجام میشود.
درمان خانگی بواسیر بعد از زایمان طبیعی
درمان خانگی بواسیر بعد از زایمان طبیعی می‌تواند به تسکین علائم و کاهش تورم آنها کمک کند. با این حال، مهم است که قبل از استفاده از هر روش درمانی خانگی، با پزشک مشورت کنید تا مطمئن شوید که روش انتخابی مناسب است و هیچ عوارض جانبی جدی وجود ندارد. در ادامه، تعدادی از روش‌های درمان خانگی بواسیر بعد از زایمان طبیعی را بررسی می‌کنیم.
| درمان خانگی بواسیر | توضیحات درمان بعد از زایمان |
|---|---|
| رعایت بهداشت محلی | نظافت مقعد به کاهش التهاب و تحریک هموروئیدها کمک می‌کند. پس از دفع، از شوینده‌های ملایم و آب گرم استفاده کنید و خود را به وسیله ضربه زدن دستمال خشک کنید. |
| استفاده از لوسیون آلوئه ورا | آلوئه ورا می‌تواند به تسکین درد و التهاب هموروئیدها کمک کند. بهتر است آلوئه ورا خالص و بدون مواد افزودنی باشد. مقداری از آلوئه ورا را روی ناحیه مقعدی خود ماساژ دهید. |
| استفاده از کمپرس سرد یا گرم | این باندهای سرد و گرم به تسکین درد و التهاب هموروئیدها کمک می‌کنند. این پک‌ها باعث کاهش التهاب و تسریع روند بهبودی می‌شوند. |
| استفاده از حمام گرم | حمام با آب گرم (نه آب داغ) می‌تواند به تسکین علائم بواسیر کمک کند. نشستن در آب گرم به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه، سه بار در روز می‌تواند مفید باشد. |
| اضافه کردن فیبر به رژیم غذایی | مصرف غذاهای حاوی فیبر باعث تسهیل گوارش و جلوگیری از یبوست میشود. |
| لوازم بهداشتی غیرعطری و ساده | از پدهای بهداشتی، نوار بهداشتی و دستمال کاغذی ساده و غیرعطری استفاده کنید. |
| مسکن مصرف کنید. | ایبوپروفن و استامینوفن در دوز تجویزی پزشک هردو گزینه مناسبی برای زنان شیرده هستند. |
| هرچقدر که می‌توانید استراحت کنید و دراز بکشید | با دراز کشیدن، فشار از قسمت تحتانی بدن برداشته میشود. |
درمان بواسیر بعد از زایمان در طب سنتی
طب سنتی روش‌های درمانی پیشنهادی برای درمان بواسیر بعد از زایمان طبیعی دارد. با این حال، قبل از استفاده از هرگونه روش درمانی، بهتر است با پزشک مشورت کنید تا از درست بودن روش انتخابی مطمئن شوید زیرا درمان سر خود حتی اگر گیاهی و سنتی باشد ممکن است عوارض خطرناکی برایتان ایجاد کند. در ادامه، تعدادی از روش‌های درمانی متداول در طب سنتی برای هموروئید بعد از زایمان طبیعی را آورده‌ایم:
- استفاده از عناب
- نیشکر
- پوست پسته
- برخی عرقیات گیاهی مانند عرق گیاه آویشن، عرق گیاه چای سبز و عرق گیاه همیشه بهار
هیچ یک از موارد بالا توسط منابع علمی تاییده نشده‌اند و به‌خصوص در دوران شیردهی منع شده‌اند.
درمان سریع بواسیر بعد از زایمان طبیعی
درمان سریع بواسیر بعد از زایمان طبیعی شامل ترکیبی از روش‌های درمانی و تغییرات در سبک زندگی میشود. چند روش موثر برای درمان سریع این مشکل بعد از وضع حمل واژینال عبارتند از:
- تغییرات در سبک زندگی مانند مصرف مواد غذایی حاوی فیبر بالا، میوه، سبزیجات، غلات کامل و جو، ذرت، آرد جو جهت تسهیل گوارش و دفع مدفوع، جلوگیری از یبوست
- مصرف آب و مایعات به میزان کافی، برای نرم شدن مدفوع و جلوگیری از تشدید بواسیر
- پرهیز از نگه داشتن مدفوع برای مدت طولانی
- اجتناب از تنش و فشار در منطقه مقعدی و دوری از انجام فعالیت‌هایی مانند حمل و نقل و باربری سنگین
- استفاده از کمپرس سرد و گرم و حمام گرم و سرد
- استفاده از لوسیون، کرم‌ها و مواد مرطوب‌کننده مانند آلوئه ورا، عصاره همیشه بهار و روغن زیتون
- برخی داروهای بی‌نسینوئید موضعی
مشکل یبوست و هموروئید بعد از زایمان داری؟ برای درمان از متخصص مشاوره بگیر.
انواع مشکلات مقعدی بعد از زایمان طبیعی چیست؟
پس از زایمان طبیعی، غیر از هموروئید، مشکلات دیگری هم ممکن است بروز کند یا تشدید شود. شایع‌ترین مشکلات مقعدی بعد از زایمان شامل شقاق (مدفوع دردناک)، خونریزی خفیف ناشی از تحریک مخاط، گوشت اضافه مقعدی (Skin tag) و گاهی بیرون‌زدگی مخاط راست‌روده یا ضعف کف لگن است. شناخت هرکدام از مشکلات اهمیت دارد زیرا درمان‌ها متفاوت‌اند. برای مثال شقاق به پمادهای شل‌کننده عضله اسفنکتر پاسخ می‌دهد اما هموروئید به ملین و اقدامات موضعی.
مدیریت این مشکلات نیز با اصول مشترکی شروع میشود: نرم کردن مدفوع، بهداشت ملایم ناحیه و پرهیز از زورزدن. در صورت تداوم درد، خونریزی پرحجم، یا احساس بیرون‌زدگی پایدار، ارزیابی تخصصی توسط پزشک لازم است. فیزیوتراپی کف لگن در بسیاری از مادران به بهبود درد، کنترل دفع و پیشگیری از عود کمک می‌کند.
درد مقعد بعد از زایمان طبیعی
درد مقعد ممکن است ناشی از هموروئید، شقاق یا اسپاسم عضله اسفنکتر باشد. پزشک معمولا در این شرایط مسکن‌های سازگار با شیردهی، نرم‌کننده‌های مدفوع و پرهیز از پاک‌کردن خشن را توضیه می‌کند که می‌توانند علائم را آرام کنند. درصورتی‌که درد هنگام دفع مثل خنجر است و چند دقیقه بعد از رفع ادامه دارد، شقاق محتمل‌تر است و به پمادهای نیفدیپین یا نیتروگلیسیرین موضعی و رژیم پرفیبر بهتر پاسخ می‌دهد.
گوشت اضافه مقعدی بعد از زایمان
برجستگی‌های پوستی نرم کنار مقعد (Skin tags) یا گوشت اضافه مقعدی اغلب یادگار هموروئیدهای قدیمی یا کش‌آمدن پوست در بارداری هستند. این برجستگی‌ها معمولاً دردناک نیستند اما می‌توانند باعث تحریک و خارش شوند. در صورتی که تحریک و خارش آن آزاردهنده باشد، پس از فروکش التهاب با یک روش سرپایی ساده برداشته میشود. حفظ نرمی مدفوع با رعایت رژیم غذایی مناسب و شست‌وشوی ملایم از تحریک مجدد جلوگیری می‌کند.
خونریزی مقعدی بعد از زایمان
معمولا در هموروئید داخلی یا شقاق، خون روشن روی دستمال یا سطح مدفوع دیده میشود. اگر حجم خون زیاد، مکرر، یا همراه سرگیجه و ضعف باشد، باید سریع به پزشک مراجعه کنید ارزیابی شوید. درمان یبوست و درمان هدفمند علت زمینه‌ای غالباً خونریزی را متوقف می‌کند. هر خونریزی اگر مدت زیادی طول بکشد به بررسی پزشک نیاز دارد.
زخم مقعدی بعد از زایمان
این زخم خطی دردناک در دهانه مقعد همان شقاق است. علامت اصلی آن درد تیز هنگام دفع و کمی خون قرمز روشن است. درمان آن با نرم‌کننده مدفوع، پمادهای شل‌کننده اسفنکتر و پرهیز از زورزدن انجام میشود و اغلب طی چند هفته خوب میشود. موارد مزمن یا مقاوم ممکن است به روش‌های تزریقی یا جراحی محدود نیاز پیدا کنند.
بیرون زدگی مقعد بعد از زایمان
ممکن است بیرون‌زدگی مقعد بعد از زایمان طبیعی، هموروئید پرولاپس‌شده یا در موارد نادر پرولاپس راست‌روده باشد. اگر برآمدگی با دست به داخل برمی‌گردد و با درد و خارش همراه است، بیشتر به هموروئید درجه بالاتر شبیه است اما احساس توده لوله‌ای وسیع‌تر می‌تواند نشانه پرولاپس باشد. در هر دو حالت، معاینه تخصصی برای تشخیص دقیق و برنامه درمانی ضروری است. برای درمان بیرون زدگی بواسیر می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- تغییرات در رژیم غذایی برای جلوگیری از مشکل یبوست
- استفاده از دارو
- حمام مقعدی
- شربت و مکمل‌های حاوی فیبر، داروهای ضد التهابی یا تسکینی حاوی مواد طبیعی مانند هماملیس و آلوئه ورا
- روش‌های درمانی غیرجراحی
- جراحی
عوارض هموروئید بعد از زایمان طبیعی
در اکثر موارد عوارض بواسیر بعد زایمان طبیعی با مراقبت‌های خانگی برطرف میشود. بااین‌حال، هموروئید درمان‌نشده می‌تواند باعث کم‌خونی ناشی از خونریزی مزمن، درد مزمن، شقاق ثانویه به زورزدن و عفونت‌های موضعی شود. هموروئید خارجی ترومبوزه اگر به‌موقع تخلیه نشود، ممکن است به نکروز پوستی و درد طولانی‌مدت منتهی شود. به‌طورخلاصه فشار زیاد روی منطقه مقعدی در طول زایمان و تلاش‌های فشرده جهت زایمان، به وجود آید که احتمالا عوارضی هم به همراه دارد که عبارتند از:
- التهاب و خارش در ناحیه مقعدی
- خونریزی حین دفع مدفوع
- تورم و درد در ناحیه مقعد
- احساس تپش و سوزش در منطقه مقعدی
- خون در مدفوع
برای جلوگیری از بواسیر بعد از زایمان چه کنیم؟
برای جلوگیری از هموروئید بعد از زایمان طبیعی، اقدامات زیر را انجام دهید:
- با افزایش مصرف آب، مواد غذایی حاوی فیبر (مانند سبزیجات، میوه‌ها و غلات کامل) و استفاده از ملین‌ها (داروهای مسهل) از ایجاد تنش و فشار زیاد در منطقه مقعدی حین دفع مدفوع خودداری کنید.
- از انجام فعالیت‌هایی که نیاز به تنش و فشار زیاد در منطقه مقعدی دارند، پرهیز کنید. اشیای سنگین بلند نکنید، از ایستادن طولانی مدت، ورزش‌های سنگین و تحمل فشار زیاد هنگام دفع پرهیز کنید.
- استفاده از حمام گرم آب، شستشو با آب به جای استفاده از کاغذ و استفاده از لوسیون یا کرم‌های مرطوب‌کننده
- تمرینات پرهیز از تنش مانند تمرینات کششی و تنفس عمیق جهت بهبود عملکرد عضلات مقعدی و کاهش خطر بواسیر
۴.۸ (۴۸۶۳ نظر)۴.۸ (۱۹۸۷ نظر)۵ (۱۵۸۶ نظر)۵ (۱۴۷۰ نظر)۴.۹ (۱۲۰۲ نظر)۴.۸ (۱۱۰۳ نظر)نتیجه گیری
بواسیر پس از زایمان طبیعی، نتیجه ترکیب عوامل فیزیولوژیک، فشار فیزیکی و تغییرات هورمونی است که بر جریان خون و عملکرد رگ‌های وریدی اثر می‌گذارد. اگرچه این مشکل در بیشتر موارد خفیف و گذرا است، اما در برخی زنان می‌تواند باعث درد شدید و اختلال در روند ترمیم پس از زایمان شود. رعایت رژیم غذایی پرفیبر، مصرف مایعات کافی، پرهیز از زورزدن و حفظ بهداشت ناحیه مقعد نقش مهمی در بهبود و پیشگیری از عود آن دارد. در صورت تداوم علائم یا بروز درد و خونریزی قابل‌توجه، مراجعه به پزشک و انتخاب روش درمانی مناسب ضروری است تا از بروز عوارض ثانویه پیشگیری شود.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!