فهرست مطالب
درمان هموکروماتوز برای جلوگیری از عوارض جدی مانند آسیب به کبد، قلب و پانکراس ضروری است. این بیماری باعث جذب بیش‌ازحد آهن در بدن می‌شود، اما با روش‌هایی مثل فلبوتومی، دارو و رژیم غذایی قابل کنترل است. موفقیت درمان به تشخیص زودهنگام و آغاز سریع آن بستگی دارد. در این مقاله از دکترتو با شما هستیم تا به طور مفصل به بررسی درمان هموکروماتوز بپردازیم.
درمان هموکروماتوز چیست؟
درمان هموکروماتوز شامل مجموعه‌ای از اقدامات پزشکی و اصلاح سبک زندگی برای کاهش سطح آهن در بدن است. فلبوتومی منظم، داروهای کاهنده آهن و رژیم غذایی مناسب از اصلی‌ترین روش‌های درمانی هستند. انتخاب نوع درمان به شدت بیماری و شرایط فردی بیمار بستگی دارد. تداوم و نظم در درمان اهمیت زیادی دارد، زیرا قطع آن می‌تواند باعث بازگشت آهن و آسیب به اندام‌ها شود.
متن انگلیسی:
mayoclinic
Medical professionals can treat hemochromatosis safely and effectively by removing blood from the body on a regular basis. This is similar to donating blood. The process is known as phlebotomy. The goal of phlebotomy is to lower the iron levels.
ترجمه متن:
پزشکان می‌توانند بیماری هموکروماتوز را با روش خون‌گیری منظم، به‌طور ایمن و مؤثر درمان کنند. این روش شبیه به اهدای خون است و به آن فلبوتومی گفته می‌شود. هدف اصلی از فلبوتومی، کاهش سطح آهن در بدن است.
۱. فلبوتومی (خون گیری)
فلبوتومی رایج‌ترین و ابتدایی‌ترین روش درمان هموکروماتوز است. در این روش، مقدار معینی از خون از بدن بیمار گرفته می‌شود تا سطح آهن کاهش یابد. هر واحد خون حدود ۲۵۰ میلی‌گرم آهن دارد و با تکرار منظم این روش، ذخایر آهن بدن کاهش پیدا می‌کند.
در مرحله اول، خون‌گیری معمولاً هفته‌ای یک تا دو بار انجام می‌شود تا فریتین سرم به حدود ۵۰ نانوگرم بر میلی‌لیتر برسد. پس از رسیدن به سطح مطلوب، برنامه نگهدارنده آغاز می‌شود که معمولاً ماهی یک‌بار یا هر دو ماه یک‌بار ادامه می‌یابد. این فاز می‌تواند تا پایان عمر ادامه یابد. فلبوتومی روش مؤثری است که به نسبت دیگر درمان‌ها عوارض کمتری دارد. البته در برخی بیماران ممکن است باعث احساس ضعف، افت فشار خون یا کم‌خونی نسبی شود که با نظارت پزشک قابل مدیریت است.
متن انگلیسی:
nhs
The most commonly used treatment for haemochromatosis is a procedure to remove some of your blood, known as a venesection or phlebotomy. The procedure is similar to giving blood. You lie back in a chair and a needle is used to drain a small amount of blood, usually about 500ml, from a vein in your arm.
ترجمه متن:
رایج‌ترین روش درمان بیماری هموکروماتوز، خارج کردن مقدار مشخصی از خون است که به آن ونسکشن یا فلبوتومی می‌گویند. این روش شبیه به اهدای خون است؛ بیمار روی صندلی دراز می‌کشد و با استفاده از یک سوزن، معمولاً حدود ۵۰۰ میلی‌لیتر خون از رگ بازوی او گرفته می‌شود.
۲. داروهای کاهنده آهن
در بیمارانی که فلبوتومی ممکن نیست، از داروهای شلات‌کننده آهن برای دفع آهن اضافی از طریق ادرار یا مدفوع استفاده می‌شود. نوع دارو بسته به شرایط بیمار، عملکرد اندام‌ها و نحوه مصرف انتخاب می‌شود. در ادامه به طور دقیق‌تری این داروها را بررسی می‌کنیم.
علائم هموکروماتوز داری و دنبال درمانی؟
برای بررسی فوری نوبت بگیر.
دیفرال
دیفرال یا دسفرال یک داروی تزریقی شلات‌کننده آهن است که از طریق زیرجلدی یا وریدی تزریق می‌شود. این دارو بیشتر در موارد شدید هموکروماتوز یا وقتی که فلبوتومی ممکن نیست، استفاده می‌شود. مصرف آن نیاز به تجهیزات خاص و آموزش بیمار یا پرستار دارد.
دیفرال با آهن موجود در بدن ترکیب شده و از طریق ادرار دفع می‌شود. طول درمان با این دارو بسته به میزان آهن بدن و پاسخ به درمان بین چند ماه تا چند سال متغیر است. از عوارض احتمالی آن می‌توان به حساسیت پوستی، تب، ناراحتی گوارشی و در موارد نادر، مشکلات بینایی و شنوایی اشاره کرد. بنابراین حین مصرف باید آزمایش‌ها و معاینات دوره‌ای انجام شود.
دسفرال
دسفرال در واقع همان دیفرال است که با نام تجاری متفاوت عرضه می‌شود. این دارو عملکردی مشابه دارد و بیشتر در بیمارستان‌ها یا مراکز درمانی تخصصی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ترکیب با آهن باعث دفع آن از طریق ادرار می‌شود که در بیماران دارای بار اضافی آهن مؤثر است. یکی از مزیت‌های دسفرال، اثربخشی سریع در موارد تجمع شدید آهن است. اما نیاز به تزریق منظم و نظارت دقیق دارد. استفاده از دسفرال ممکن است باعث تغییر رنگ ادرار به نارنجی شود که بی‌خطر است اما باید به بیماران اطلاع داده شود تا موجب نگرانی نشود.
کیتوپروفنز
کیتوپروفنز نوعی داروی خوراکی شلات‌کننده آهن است که به‌صورت کپسول یا قرص تجویز می‌شود. این دارو با اتصال به آهن، آن را از طریق مدفوع یا ادرار دفع می‌کند. برای بیمارانی که نمی‌خواهند تزریق انجام دهند، گزینه مناسبی است. اثرگذاری کیتوپروفنز نسبت به داروهای تزریقی کمتر است، اما در طولانی‌مدت می‌تواند سطح آهن را کاهش دهد. معمولاً در بیماران با بار آهن خفیف تا متوسط تجویز می‌شود. در مصرف این دارو باید به عملکرد کلیه و کبد توجه داشت و آزمایش‌های دوره‌ای ضروری است. همچنین ممکن است باعث تهوع، سردرد یا مشکلات گوارشی خفیف شود.
نئوپروپروفن
نئوپروپروفن نیز از خانواده داروهای خوراکی کاهنده آهن است. این دارو جذب آهن در دستگاه گوارش را کاهش داده و به دفع آن کمک می‌کند. بیشتر برای بیمارانی که در مراحل ابتدایی هموکروماتوز هستند، کاربرد دارد. از مزایای نئوپروپروفن، سهولت استفاده و تطابق بهتر بیماران است. با این حال تأثیر آن کندتر از داروهای تزریقی است و نیاز به مصرف مداوم دارد.د نظارت بر عوارض جانبی گوارشی و بررسی سطح آهن خون در حین مصرف اهمیت دارد. مصرف خودسرانه آن بدون مشورت پزشک توصیه نمی‌شود.
۴.۸ (۵۸۵ نظر)۴.۹ (۴۷۷ نظر)۴.۸ (۳۸۵ نظر)۴.۳ (۲۸۰ نظر)۵ (۲۰۴ نظر)۴.۹ (۲۰۸ نظر)دیفروسیرکس
دیفروسیرکس یکی از مؤثرترین داروهای خوراکی در کاهش سطح آهن بدن است. این دارو با اتصال به آهن در بدن، آن را از طریق مدفوع دفع می‌کند. برخلاف داروهای تزریقی، راحت‌تر مصرف می‌شود و در منزل قابل استفاده است. مصرف دیفروسیرکس نیاز به پایش منظم آزمایش خون و عملکرد کبد و کلیه دارد، زیرا در برخی بیماران ممکن است باعث عوارض جدی شود. تهوع، اسهال، درد شکم و افزایش آنزیم‌های کبدی از جمله عوارض رایج آن است. در بسیاری از بیماران با هموکروماتوز مزمن، دیفروسیرکس به‌عنوان درمان نگهدارنده استفاده می‌شود و اثربخشی مناسبی دارد.
| روش درمان | توضیحات |
|---|---|
| فلبوتومی (خون‌گیری منظم) | رایج‌ترین و ابتدایی‌ترین روش درمان. با گرفتن مقدار مشخصی خون (معمولاً حدود ۵۰۰ میلی‌لیتر) به طور منظم، سطح آهن بدن کاهش می‌یابد. در ابتدا هفته‌ای ۱-۲ بار و سپس نگهدارنده ماهی یک یا دو ماه یک بار انجام می‌شود. عوارض کمتر و قابل مدیریت دارد. |
| داروهای کاهنده آهن | برای بیمارانی که فلبوتومی ممکن نیست. شامل داروهای تزریقی (دیفرال/دسفرال) و داروهای خوراکی (کیتوپروفنز، نئوپروپروفن، دیفروسیرکس، دیفروپرین) است که به روش‌های مختلف آهن را از بدن دفع می‌کنند. نیاز به نظارت آزمایشگاهی و توجه به عوارض دارند. |
| درمان‌های حمایتی | مراقبت از اندام‌های آسیب‌دیده (کبد، قلب، دیابت) و کنترل بیماری‌های همراه. شامل داروهای محافظ کبد، کنترل قند خون، درمان قلبی، فیزیوتراپی، مکمل‌های ویتامین و درمان افسردگی برای بهبود کیفیت زندگی و پیشگیری از عوارض. |
دیفروپرین
دیفروپرین دارویی دیگر برای کاهش سطح آهن بدن است که به‌صورت خوراکی مصرف می‌شود. این دارو معمولاً زمانی استفاده می‌شود که سایر داروها اثربخش نبوده‌اند یا بیمار به آن‌ها حساسیت داشته باشد. دیفروپرین آهن را از بافت‌ها خارج کرده و از طریق ادرار دفع می‌کند. مطالعات نشان داده‌اند که این دارو می‌تواند در کاهش آهن قلب و کبد نیز مؤثر باشد. عوارض احتمالی شامل تهوع، اسهال، کاهش گلبول‌های سفید و افزایش آنزیم‌های کبدی است، بنابراین کنترل منظم آزمایش خون در مصرف طولانی‌مدت الزامی است.
۳. درمان های حمایتی هموکروماتوز
علاوه بر درمان‌های مستقیم کاهش آهن، مراقبت از اندام‌های آسیب‌دیده و کنترل بیماری‌های همراه نیز ضروری است. در بیماران با آسیب کبدی، پیگیری وضعیت کبد و بررسی احتمال سیروز اهمیت زیادی دارد. در برخی موارد نیاز به درمان با داروهای محافظ کبد یا حتی پیوند کبد وجود دارد.
اگر تجمع آهن باعث دیابت شده باشد، باید قند خون کنترل شود و رژیم غذایی و داروهای ضد دیابت تجویز شود. همچنین بیماران با آسیب قلبی ناشی از آهن نیاز به درمان با داروهای قلبی و پایش اکوی قلب دارند. درمان‌های حمایتی می‌توانند کیفیت زندگی بیمار را بالا برده و مانع پیشرفت عوارض شوند. از جمله این موارد می‌توان به فیزیوتراپی برای درد مفاصل، مکمل‌های ویتامینی و درمان افسردگی اشاره کرد.
رژیم غذایی بیماران هموکروماتوز
بیماران هموکروماتوز باید از غذاهای سرشار از آهن هم (مانند گوشت قرمز، جگر، صدف و ماهی تن) دوری کنند. همچنین مصرف ویتامین C باید محدود شود، چون جذب آهن را افزایش می‌دهد. در عوض مصرف غلات کامل، سبزیجات، لبنیات و چای توصیه می‌شود.
غذاهای سرشار از کلسیم، فیتات و پلی‌فنول‌ها می‌توانند به کاهش جذب آهن کمک کنند. بنابراین نوشیدن چای یا قهوه با وعده‌های غذایی می‌تواند مفید باشد. محدود کردن الکل بسیار مهم است، چون آسیب کبدی ناشی از آهن را تشدید می‌کند. بیماران باید تحت نظر متخصص تغذیه برنامه غذایی مناسبی داشته باشند.
دنبال رژیم غذایی مناسب کمبود آهن هستی؟ از متخصص بپرس.
پیگیری و مراقبت های پزشکی برای درمان هموکروماتوز
بعد از شروع درمان، پیگیری مستمر برای حفظ سطح طبیعی آهن ضروری است. آزمایش‌های منظم فریتین، اشباع ترانسفرین، عملکرد کبد و کلیه باید طبق برنامه انجام شوند. پزشک بر اساس نتایج آزمایش، برنامه درمانی را تنظیم می‌کند. حتی در فاز نگهدارنده، تکرار خون‌گیری یا تنظیم داروها لازم است. برخی بیماران با وجود درمان مناسب دچار بازگشت علائم می‌شوند و نیاز به بررسی مجدد دارند. علاوه بر این باید بیمار از نظر بروز عوارض دیررس مانند سرطان کبد یا نارسایی قلبی مورد پایش قرار گیرد. مشاوره با فوق تخصص گوارش، هماتولوژی و تغذیه بخشی از روند درمانی اصولی است.
نتیجه گیری
درمان هموکروماتوز اگر به‌موقع و تحت نظر پزشک آغاز شود، می‌تواند از بسیاری از عوارض شدید این بیماری جلوگیری کند. فلبوتومی، داروهای شلات‌کننده، رژیم غذایی مناسب و مراقبت‌های پزشکی مداوم، پایه‌های اصلی کنترل این بیماری هستند. با درمان منظم، بسیاری از بیماران می‌توانند زندگی طبیعی و سالمی داشته باشند.
اگر به‌تازگی تشخیص هموکروماتوز برای شما یا یکی از نزدیکانتان مطرح شده است، هرچه سریع‌تر به متخصص داخلی، فوق تخصص خون یا گوارش مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام و درمان سریع، آینده سالم‌تری برای شما رقم می‌زند. پاسخ به این سؤال که آیا هموکروماتوز درمان دارد، به‌شدت وابسته به تعهد بیمار به درمان و پیگیری مداوم است. درمان دارد، اما درمان فعال و دقیق.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!