فهرست مطالب
بیماری شریان محیطی (Peripheral artery disease) که به آن بیماری عروق محیطی یا نارسایی شریانی هم گفته می‌شود، یک مشکل رایج سیستم گردش خون است که در آن جریان خون به اندام‌های شما در شریان‌های باریک کاهش پیدا می‌کند. فرد مبتلا به بیماری نارسایی شریانی (PAD) جریان خون کافی در پاها یا بازوها (معمولاً پاها) دریافت نمی‌کند. این مسئله ممکن است منجر به بروز علائمی مانند درد هنگام راه رفتن (لنگش) شود. بیماری شریان محیطی احتمالاً به دلیل آترواسکلروز ایجاد می‌شود. PAD می‌تواند بدون علامت باشد، اما خطر عوارض قلبی عروقی را افزایش دهد. تشخیص زودهنگام و کنترل عوامل خطر نقش کلیدی در پیشگیری از پیشرفت بیماری شریان محیطی دارند.
بیماری شریان محیطی یا pad چیست؟
بیماری شریان محیطی که به اختصار PAD گفته می‌شود نوعی تنگی یا انسداد در سرخرگ‌های اندام‌ها به‌ویژه پاها است که بیشتر به‌دلیل آترواسکلروز رخ می‌دهد. در این شرایط رسوب چربی یا همان پلاک در دیواره رگ‌ها باعث باریک شدن مجرا و کاهش جریان خون می‌شود. وقتی خون کافی به عضلات نرسد، به‌ویژه هنگام راه رفتن، درد و گرفتگی عضلانی پدید می‌آید که به آن لنگش متناوب می‌گویند.
PAD درواقع یکی از علائم آترواسکلروز سیستمیک است؛ بنابراین وجود آن نشان می‌دهد که سایر رگ‌های مهم بدن نیز ممکن است درگیر باشند و خطر سکته قلبی یا مغزی بالاتر رود. شایع‌ترین عوامل خطر pad شامل سیگار، دیابت، فشار خون بالا، چربی خون بالا و افزایش سن هستند. بعضی افراد فقط در فعالیت دچار درد ساق می‌شوند و گروهی در مراحل پیشرفته حتی در حالت استراحت هم درد پا یا زخم دیر ترمیم دارند.
آیا علائم نارسایی شریانی داری؟
همین حالا از بهترین متخصص نوبت بگیر.
علائم بیماری شریان محیطی
بسیاری از افراد مبتلا به بیماری نارسایی شریانی بدون علائم هستند یا علائم خفیفی دارند، برخی از این افراد هنگام راه‌رفتن دچار درد پا می‌شوند یا می‌لنگند. علائم لنگش شامل درد عضلانی یا گرفتگی در پاها یا بازوها است که در اثر فعالیتی مانند راه رفتن ایجاد می‌شود، اما پس از استراحت ناپدید می‌شود. محل درد بستگی به محل گرفتگی یا باریک شدن رگ دارد. درد در ساق پا، شایع‌ترین محل است.
شدت لنگش ناشی از علائم بیماری عروق محیطی بسیار متفاوت است، از ناراحتی خفیف تا درد ناتوان‌کننده. لنگش شدید می‌تواند راه رفتن یا فعالیت بدنی را برای شما سخت کند. علائم و نشانه‌های بیماری نارسایی شریانی عبارت‌اند از:
- گرفتگی دردناک در یک یا هر دو ماهیچه‌های باسن، ران یا ساق پا پس از فعالیت‌های خاص، مانند راه رفتن یا بالا رفتن از پله‌ها
- درد و گرفتگی ساق یا ران با فعالیت که با استراحت بهتر می‌شود
- سردی در ساق پا و پا، به‌خصوص در مقایسه با پای دیگر
- تغییر رنگ پوست پا یا براق شدن پوست
- زخم یا تاول دیرترمیم در پا یا انگشتان
- کاهش رشد مو یا شکنندگی و رشد کند ناخن‌ها
- بی‌حسی یا ضعف اندام
- اختلال نعوظ در مردان
- ریزش مو یا رشد کندتر مو در پاها
- درد هنگام استفاده از بازوها، مانند درد و گرفتگی هنگام بافتن، نوشتن یا انجام سایر کارهای دستی.
اگر بیماری نارسایی شریانی پیشرفت کند، ممکن است حتی در حال استراحت یا دراز‌کشیده هم درد داشته باشید. این درد ممکن است آنقدر شدید باشد که خواب را مختل کند. آویزان‌کردن پاها روی لبه تخت یا راه‌رفتن ممکن است به‌طور موقت درد را تسکین دهد.
علائم گردش خون ضعیف در پاها چیست؟
در شرایط گردش خون ضعیف در پاها خون اکسیژن‌دار به اندازه کافی به عضلات و پوست پاها نمی‌رسد و نتیجه آن درد در فعالیت، خستگی زودرس عضلات، احساس گزگز یا بی‌حسی، سردی پا و دیر خوب شدن زخم‌ها است. در صورت بروز درد استراحت یا زخم‌های ماندگار باید سریع به پزشک مراجعه کرد. برخی از علائم گردش خون کم در پا عبارت است از:
- گرفتگی یا درد ساق در راه رفتن یا بالا رفتن از پله‌ها
- درد پا در استراحت به‌ویژه شب‌ها
- گزگز یا بی‌حسی در پا یا انگشتان
- سردی پا یا تفاوت دما با پای دیگر
- تغییر رنگ پوست به رنگ‌پریدگی یا کبودی
- زخم یا ترک‌های دیرترمیم
- کاهش تحمل فعالیت و خستگی سریع عضلات.
علت گردش خون ضعیف در پاها یا نارسایی شریانی چیست؟
بیماری نارسایی شریانی اغلب در اثر آترواسکلروز یا گرفتگی رگ ایجاد می‌شود. در آترواسکلروز، رسوبات چربی همراه با پلاکت و کلسیم در دیواره سرخرگ شما تجمع می‌یابد. این گرفتگی باعث کاهش جریان خون می‌شود. اگرچه گرفتگی عروق معمولاً در مورد عروق قلب مطرح است، اما این بیماری می‌تواند تمام شریان‌های بدن را درگیر کند. علت بیماری نارسایی شریانی معمولا یکی از موارد زیر است:
- التهاب عروق خونی
- آسیب به اندام‌ها
- آناتومی غیرمعمول رباط‌ها یا ماهیچه‌ها
- قرارگرفتن در معرض تشعشع
- آترواسکلروز اندام‌های تحتانی
- سیگار یا هر نوع دخانیات
- دیابت
- فشار خون بالا
- چربی خون بالا
- سن بالاتر و سابقه خانوادگی بیماری عروقی
- التهاب عروقی یا واسکولیت
- آسیب یا فشار مکانیکی بر سرخرگ‌ها
- پیامدهای پرتودرمانی
- ترومبوز یا آمبولی حاد شریانی.
روش های تشخیص بیماری عروق محیطی چیست؟
تشخیص PAD با دریافت شرح‌حال دقیق و معاینه عروقی آغاز می‌شود و سپس تست‌های غیرتهاجمی انجام می‌شود. شاخص مچ پا به بازو یا ABI معمولاً اولین تست است و با مقایسه فشارخون در مچ پا و بازو کاهش خونرسانی را نشان می‌دهد. در افراد دارای کلسیفیکاسیون عروقی، شاخص انگشت پا به بازو یا TBI کمک‌کننده است.
سونوگرافی داپلر یا داپلکس برای یافتن نواحی تنگی و سنجش سرعت جریان به‌کار می‌رود. در صورت نیاز به نقشهٔ دقیق و برنامه‌ریزی درمان، از سی‌تی آنژیوگرافی یا ام‌آر آنژیوگرافی و در برخی موارد از آنژیوگرافی کاتتری استفاده می‌شود. همچنین تست تردمیل یا ABI پس از فعالیت برای آشکار کردن لنگش نهفته مفید است. به‌طورکلی روش‌های تشخیص بیماری هروق محیطی شامل موارد زیر است:
- شاخص مچ پا به بازو یا ABI در حالت استراحت یا پس از فعالیت
- شاخص انگشت پا به بازو یا TBI در موارد ABI نامعتبر
- سونوگرافی داپلر یا داپلکس عروقی اندام تحتانی
- آزمون تردمیل برای ارزیابی لنگش و کاهش جریان در فعالیت
- سی‌تی آنژیوگرافی یا ام‌آر آنژیوگرافی برای نقشهٔ دقیق رگ‌ها
- آنژیوگرافی کاتتری در موارد انتخابی یا همزمان با مداخله
- ارزیابی بالینی نبض‌های محیطی و وضعیت پوست یا زخم‌ها
- آزمایش‌های خون برای عوامل خطر مانند قند و چربی خون.
درمان بیماری شریان محیطی
درمان بیماری نارسایی شریانی دو هدف عمده دارد:
- مدیریت علائمی مانند درد پا برای از سرگیری فعالیت‌های بدنی
- جلوگیری از پیشرفت آترواسکلروز در بدن برای کاهش خطر حمله قلبی و سکته مغزی.
ممکن است بتوانید با تغییر سبک زندگی، به‌ویژه در اوایل دوره بیماری شریان محیطی، به این اهداف برسید. اگر سیگار می‌کشید، ترک کردن مهم‌ترین کاری است که می‌توانید برای کاهش خطر عوارض انجام دهید. پیاده‌روی یا انجام ورزش‌های دیگر به صورت منظم و طبق برنامه‌ای که به آن تمرین ورزشی تحت نظارت گفته می‌شود، می‌تواند علائم شما را به طور چشمگیری بهبود بخشد.
گاهی آنژیوپلاستی یا جراحی، ممکن است برای درمان بیماری شریان محیطی که باعث لنگش می‌شود لازم باشد. در روش آنژیوپلاستی یا بالن، یک کاتتر از طریق یک رگ خونی به شریان آسیب‌دیده وارد می‌شود. در آنجا، یک بالون کوچک در نوک کاتتر باد می‌شود تا پلاک را در دیواره سرخرگ صاف کند و شریان را مجدداً باز کند تا جریان خون افزایش یابد.
پزشک شما همچنین ممکن است یک استنت را در شریان قرار دهد تا به باز نگه‌داشتن آن کمک کند. این همان روشی است که پزشکان برای باز کردن عروق قلب استفاده می‌کنند. به‌طورکلی برنامه درمانِ موفق معمولاً مجموعه‌ای مرحله‌ای است: اصلاح عوامل خطر، ورزش زیر نظر، داروهای ضدپلاکت و کاهنده چربی خون، و در صورت لزوم مداخله برای بازگرداندن جریان خون.
داروی بیماری عروق محیطی چیست؟
دارودرمانی در PAD بیشتر برای پیشگیری از لخته و کاهش خطر آترواسکلروز به‌کار می‌رود و در کنار آن برخی داروها علائم لنگش را سبک می‌کنند. داروهای اصلی شامل یک ضدپلاکت برای همه بیماران علامت‌دار، استاتین برای رساندن LDL به مقادیر هدف و کنترل دقیق فشار خون و دیابت است. در بیماران منتخب، افزودن ریوآروکسابان دوز پایین به آسپیرین خطر رویدادهای قلبی یا اندامی را کاهش می‌دهد. داروهایی که برای درمان نارسایی شریانی استفاده می‌شود عبارت است از:
- ضدپلاکت‌ها: آسپیرین یا کلوپیدوگرل برای کاهش حوادث قلبی و اندامی
- ریوآروکسابان دوز پایین به‌همراه آسپیرین در بیماران منتخب با خطر خونریزی پایین
- استاتین پُرقدرت و در صورت نیاز افزودن ازتیمایب یا مهارگر PCSK9 برای رسیدن به LDL هدف
- داروهای فشار خون مانند مهارکننده‌های آنزیم مبدل یا بلوکر گیرنده آنژیوتانسین طبق اهداف فردی
- کنترل دیابت و در صورت صلاحدید استفاده از داروهایی با سود قلبی و عروقی
- سیلوستازول برای لنگش متناوب جهت افزایش مسافت پیاده‌روی (ممنوع در مبتلایان به نارسایی قلبی)
- پنتوکسی‌فیلین اگر سیلوستازول مناسب نباشد، با اثربخشی کمتر.
| گروه دارویی | اثرگذاری | نکته ایمنی یا بالینی |
|---|---|---|
| ضدپلاکت‌ها مانند آسپیرین یا کلوپیدوگرل | پیشگیری از لخته و مشکلات قلبی عروقی | ارزیابی خطر خونریزی و تداخلات دارویی |
| استاتین‌ها | کاهش LDL و پایدارسازی پلاک | در صورت نیاز افزودن ازتیمایب یا مهارگر pcsk9 |
| مهارکننده آنزیم مبدل یا بلوکر گیرنده آنژیوتانسین | کنترل فشار خون و کاهش خطر قلبی | پایش پتاسیم و عملکرد کلیه |
| سیلوستازول | افزایش مسافت پیاده‌روی و کاهش لنگش | در نارسایی قلبی ممنوعیت دارد |
| ریوآروکسابان دوز پایین برای افراد منتخب | کاهش مشکلات قلبی یا اندامی کنار آسپیرین | فقط در افراد با خطر خونریزی پایین و با تجویز متخصص |
| پنتوکسی‌فیلین | گزینه درجه دوم برای علائم | اثربخشی کمتر نسبت به سیلوستازول |
قرص افزایش گردش خون در پاها
هیچ قرص جادویی وجود ندارد که به‌تنهایی شریان‌های تنگ را باز کند. قرص‌هایی که واقعاً به گردش خون اندامی کمک می‌کنند، همان‌هایی هستند که بر آترواسکلروز و چسبندگی پلاکت‌ها اثر می‌گذارند. مهم‌ترین‌ها قرص‌هتی کمک‌کننده به افزایش گردش خون عبارت‌اند از:
- کاهش عوارض: استاتین پرقدرت، ضدپلاکت‌ها، ریوآروکسابان دوز پایین در کنار آسپیرین برای افراد منتخب
- کاهش علائم: سیلوستازول برای افزایش مسافتِ بدون درد؛ توجه به ممنوعیت در نارسایی قلبی
- گزینه‌های درجه دوم یا با اثربخشی کمتر: پنتوکسی‌فیلین؛ در برخی کشورها نفتیدروفوریل
- نکته ایمنی: فرآورده‌های حاوی سودوافدرین برای سرماخوردگی می‌توانند رگ‌ها را تنگ کنند و علائم PAD را بدتر کنند.
بهترین درمان گردش خون ضعیف در پاها چیست؟
انتخاب بهترین درمان به علت نارسیایی شریانی بستگی دارد. ورزش زیر نظر تیم درمان برای افزایش مسافت بدون درد، ترک کامل سیگار، مصرف استاتین، ضدپلاکت و کنترل دقیق فشار خون و قند می‌تواند به درمان کمک کند.. در برخی بیماران می‌توان ریوآروکسابان دوز پایین را به آسپیرین افزود تا از مشکلات قلبی یا اندامی پیشگیری شود. اگر با این رویکرد هنوز محدودیت شدید باقی بماند یا زخم و درد استراحت وجود داشته باشد، بازگشایی رگ با روش‌های اندوواسکولار یا جراحی به‌منظور نجات اندام و بهبود کیفیت زندگی توصیه می‌شود.
متن انگلیسی:
به نقل از my.clevelandclinic
Structured exercise therapy (SET) is a key part of treating PAD. A healthcare provider plans and supervises routine sessions. You walk on a treadmill and take breaks when your legs hurt. This is usually the most helpful form of exercise for people with PAD.
ترجمه فارسی:
درمان ورزشی ساختاریافته (SET) بخش کلیدی درمان بیماری شریان محیطی (PAD) است. در این روش، ارائه‌دهنده خدمات سلامت جلسات منظم را برنامه‌ریزی و نظارت می‌کند. شما روی تردمیل راه می‌روید و هر زمان که پاهایتان درد گرفت، استراحت می‌کنید. این شیوه معمولاً مفیدترین شکل ورزش برای افراد مبتلا به PAD به‌شمار می‌آید.
درمان خانگی افزایش گردش خون در پاها
بسیاری از افراد می‌توانند علائم بیماری نارسایی شریانی را مدیریت کنند و از طریق تغییر سبک زندگی، به ویژه ترک سیگار، پیشرفت بیماری را متوقف کنند. برای تثبیت یا بهبود نارسایی شریانی:
- سیگار نکشید: سیگار منجر به انقباض و آسیب شریان‌ها می‌شود و یک عامل خطر مهم برای ایجاد و بدتر شدن PAD است.
- ورزش کنید: موفقیت ورزش مناسب به ماهیچه‌های شما کمک می‌کند تا به طور مؤثرتری از اکسیژن استفاده کنند. پزشک می‌تواند به شما در ایجاد یک برنامه ورزشی مناسب کمک کند.
- رژیم غذایی سالم داشته باشید: رژیم غذایی سالم می‌تواند به کنترل فشار خون و سطح کلسترول شما کمک کند و خطر ابتلا به تصلب شرایین را کاهش دهد.
- در مصرف دارو دقت کنید: داروهای سرماخوردگی بدون نسخه که حاوی سودوافدرین هستند، عروق خونی شما را منقبض می‌کنند و ممکن است علائم PAD را تشدید کنند.
علاوه بر تغییرات سبک زندگی فوق، باید از پاهای خود به‌خوبی مراقبت کنید. نارسایی شریانی منجر به بهبود کند زخم‌ها می‌شود. اگر فرد دیابت هم داشته باشد، این مشکل بدتر می‌شود. بنابراین مراقبت صحیح از پاها اهمیت زیادی دارد. جریان خون ضعیف می‌تواند بهبودی مناسب را به تعویق بیاندازد یا از آن جلوگیری کند و خطر عفونت را افزایش دهد. برای مراقبت از پاهای خود این توصیه را دنبال کنید:
- روزانه پاهای خود را بشویید، آنها را کاملا خشک کنید و مرطوب کنید تا از ترک‌هایی که می‌توانند منجر به عفونت شوند، جلوگیری کنید. با این حال، بین انگشتان پا را مرطوب نکنید، زیرا این می‌تواند رشد قارچ را تقویت کند.
- کفش مناسب و جوراب ضخیم و خشک بپوشید.
- هر گونه عفونت قارچی پا را به سرعت درمان کنید.
- هنگام کوتاه‌کردن ناخن‌ها مراقب باشید.
- روزانه پاهای خود را برای وجود آسیب‌دیدگی بررسی کنید.
- از پزشک خود بخواهید که بونیون، میخچه یا پینه را به‌سرعت درمان کند.
- با مشاهده اولین نشانه زخم یا آسیب به پوست به پزشک مراجعه کنید.
نمیدونی بهترین روش درمان بیماری شریان محیطی چیه؟ همین حالا از متخصص نوبت بگیر.
بیماری شریان محیطی چه عوارضی دارد؟
شریان محیطی فقط مشکل پا نیست، بلکه نشانه‌ای از آترواسکلروز سراسر بدن است و هم عوارض اندامی در پا و انگشتان ایجاد می‌کند و هم خطر رویدادهای قلبی و مغزی را بالا می‌برد. اگر بیماری نارسایی شریانی شما ناشی از تجمع پلاک در رگ‌های خونی شما باشد، شما در معرض خطر ابتلا به موارد زیر هستید:
- ایسکمی بحرانی اندام (CLI)
- سکته مغزی و حمله قلبی (CHD)
- تنگی شریان کلیوی (تنگی یا انسداد شریان خونرسان به کلیه)
- قطع عضو (برداشتن قسمتی یا تمام پا یا ساق به ویژه در افرادی که دیابت دارند)
- ناتوانی حرکتی و افت کیفیت زندگی
- اختلال نعوظ در مردان.
چطور از بیماری شریان کرونری پیشگیری کنیم؟
پیشگیری از بیماری شریان کرونری یعنی کم‌کردن خطر آترواسکلروز در سراسر بدن با حذف عوامل خطرِ قابل‌تغییر و درمانِ به‌موقع عوامل برگشت‌ناپذیر. ترک کامل دخانیات، فعالیت بدنی منظم و الگوی تغذیهٔ سالم برای قلب نقش مهمی در پیشگیری از این بیماری دارد. در کل بهترین راه برای جلوگیری از نارسایی شریانی، حفظ یک سبک زندگی سالم است. یعنی:
- اگر سیگاری هستید سیگار را ترک کنید.
- اگر دیابت دارید، قند خون خود را به خوبی کنترل کنید.
- به طور منظم ورزش کنید. پس از تایید پزشک، چندین بار در هفته به مدت ۳۰ تا ۴۵ دقیقه ورزش کنید.
- در صورت نیاز سطح کلسترول و فشار خون خود را کاهش دهید.
- غذاهایی بخورید که چربی اشباع کمی دارند.
- وزن سالم را حفظ کنید.
۴.۹ (۲۴۰۷ نظر)۵ (۱۵۰۲ نظر)۴.۷ (۱۱۸۶ نظر)۵ (۹۲۶ نظر)۵ (۷۷۰ نظر)۴.۹ (۶۵۹ نظر)چه زمانی برای بیماری های عروق محیطی به پزشک مراجعه کنم؟
اگر هنگام ورزش درد مکرر پا را تجربه کردید، باید به پزشک عمومی مراجعه کنید. بسیاری از مردم به اشتباه فکر می‌کنند که این تنها بخشی از فرایند افزایش سن است، اما دلیلی وجود ندارد که یک فرد سالم درد پا را تجربه کند. حتی اگر علائم بیماری شریان محیطی را ندارید، ممکن است در مواردی نیاز به غربالگری داشته باشید. افراد بالای ۶۵ سال، افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای، مبتلایان به دیابت، افراد سیگاری و کسانی که سبک زندگی سالمی ندارند در معرض خطر ابتلا به بیماری PAD هستند. بهتر است که نسبت به علائم این بیماری آگاهی لازم را داشته باشید و در صورت مشاهده علائم به پزشک متخصص قلب و عروق مراجعه کنید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!
باسلام دکترجان من انزیو کردم برا تنگی شریان پا که گفتم کبودی کف پا دارم وواریس ولی باز نشد دکتر گفت ببینم چکار میکنیم برات ولی بعد عمل گفت قرار نشده باز شه فرداش دکتری دیگر سیلوستازول واسپرین واتورواستانین نوشت گ تا اخر عمر بخور تنگی اگه زیاده چرا تو پیادروی مشکل ندارم هی رزینت گ رگهات خرابه دوماه قرص میحورم ولی الان سیلوستازول در داروخانه شهرمان نداره چکار کنم کبودی کف پام بیشتر شده بنظرت اگه باز میشد باز میکردن سی دی رو گم کردم برم بعد دو ماه تو سیستم هست میدن بهم توروخدا کمکم کنید ممنون
با سلام، با توجه به شرایط شما و عدم بهبود پس از آنژیوپلاستی، مصرف داروهای تجویز شده مانند سیلوستازول، آسپرین و آتورواستاتین برای کنترل تنگی عروق و کاهش علائم اهمیت بالایی دارد. در صورت نبود داروی سیلوستازول در داروخانه محل سکونت، پیشنهاد می‌کنم با پزشک معالج یا داروساز مشورت کنید تا جایگزین مناسبی معرفی شود یا دارو از داروخانه‌های دیگر تهیه گردد. همچنین برای دریافت مجدد گزارش آنژیوگرافی (سی‌دی) می‌توانید به مرکز درمانی مراجعه کرده و درخواست نسخه دیجیتال یا چاپی مجدد کنید. در هر صورت، جهت پیگیری دقیق‌تر و جلوگیری از پیشرفت بیماری، توصیه می‌شود هرچه سریع‌تر با پزشک خود در ارتباط باشید.