التهاب مری یا ازوفاژیت نشانه چیست و چه علائمی دارد؟

التهاب مری یا ازوفاژیت، تحریک یا ورم دیواره داخلی مری است که به دلیل عواملی مانند رفلاکس اسید معده، آلرژی یا عفونت ایجاد می‌شود. علائم شایع آن شامل بلع دردناک (دیسفاژی)، سوزش سر دل، درد قفسه سینه و احساس گیر کردن غذا در گلو است. این بیماری می‌تواند باعث زخم، اسکار یا تنگی مری شود و تشخیص زودهنگام و درمان مناسب از عوارض جدی مانند خونریزی یا سرطان مری پیشگیری می‌کند. عوامل خطر شامل چاقی، سیگار و مصرف الکل است و با مصرف غذای سالم و سبک زندگی درست، تا حد زیادی می‌توانید از ابتلا به ازوفاژیت جلوگیری کنید.

التهاب مری چیست؟

التهاب مری که در انگلیسی به آن «esophagitis» (ازوفاژیت) می‌گویند، یکی از انواع شایع بیماری‌های گوارشی است که باعث تحریک و ورم جداره‌های مری می‌شود. این التهاب ممکن است به بافت مری آسیب برساند. آسیب‌دیدگی مری با درد شدید و احساس فشار در قفسه سینه و بلع دردناک شروع می‌شود و اگر درمان مناسب و به‌ موقع انجام نشود به بیماری‌های معده، اختلال در بلع، زخم مری و اسکار مری تبدیل می‌شود.

نکات مهم درباره ازوفاژیت	توضیحات
التهاب مری چیست؟	ورم دیواره مری به دلیل تحریک یا آسیب، التهاب مری گفته می‌شود.
علائم	بلع دردناک، سوزش سر دل، درد قفسه سینه
علت ابتلا	رفلاکس اسید، آلرژی، عفونت، عوارض دارویی
انواع	ائوزینوفیلیک، اروزیو، عفونی، ناشی از دارو
عوارض	زخم مری، اسکار، تنگی مری، خونریزی
روش‌های درمان	داروهای ضد اسید، ضد التهاب، رژیم غذایی

انواع درجه بندی ازوفاژیت

ازوفاژیت بر اساس شدت آسیب بافتی مری، به‌ خصوص در موارد ناشی از رفلاکس معده (GERD)، به درجات A تا D طبقه‌بندی می‌شود. این درجه‌بندی بر اساس شدت فرسایش (اروژن) و زخم‌های مخاطی مری تعیین می‌شود:

• رفلاکس ازوفاژیت درجه a: در این نوع التهاب، قسمت‌های مختلف و کوچک مری دچار التهاب می‌شوند و طول هر التهاب کمتر از ۵ میلی‌متر است.
• رفلاکس ازوفاژیت درجه b: با چند التهاب بزرگ‌تر از ۵ میلی‌متری سروکار داریم که چین‌های مخاطی را به‌صورت ناپیوسته درگیر می‌کند.
• ازوفاژیت گرید c: التهاب در بیشتر از ۲ چین مشاهده شده و کمتر از ۷۵ درصد مری را درگیر می‌کند.
• التهاب مری گرید d: بیش از ۷۵ درصد مری درگیر التهاب مخاطی می‌شود.

رفلاکس ازوفاژیت درجه a چیست؟

درجه A خفیف‌ترین نوع رفلاکس ازوفاژیت است. شامل یک یا چند زخم مخاطی کوچک (کمتر از ۵ میلی‌متر) در دیواره مری است که به لایه‌های عمیق‌تر نفوذ نمی‌کند. علائم معمولا خفیف هستند و با داروهای ضد اسید قابل کنترل است.

رفلاکس ازوفاژیت درجه b چیست؟

گرید یا درجه B شامل زخم‌های مخاطی بزرگ‌تر (بیش از ۵ میلی‌متر) است که همچنان به لایه‌های عمیق مری نفوذ نمی‌کنند. علائم شدیدتر مانند بلع دردناک و سوزش سر دل شایع است و درمان با مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPI) توصیه می‌شود.

ازوفاژیت گرید c چیست؟

گرید C شدیدتر است و زخم‌های مخاطی به هم متصل می‌شوند اما کمتر از ۷۵٪ محیط مری را در بر می‌گیرند. علائم شامل درد شدید و مشکل بلع است و نیاز به درمان طولانی‌مدت با PPI و گاهی جراحی دارد.

متن انگلیسی:
Esophagitis is a condition in which the lining of the esophagus becomes swollen, inflamed, or irritated. The esophagus is the tube that leads from your mouth to the stomach. It is also called the food pipe.
ترجمه فارسی:
ازوفاژیت بیماری‌ای است که در آن دیواره مری متورم، ملتهب یا تحریک می‌شود. مری لوله‌ای است که غذا را از دهان به معده منتقل می‌کند و به آن لوله غذا نیز می‌گویند.

به نقل از سایت medlineplus

ازوفاژیت گرید d چیست؟

گرید D شدیدترین نوع با زخم‌های گسترده است که بیش از ۷۵٪ محیط مری را درگیر می‌کنند. خطر تنگی مری و خونریزی بالا است و درمان شامل داروهای قوی، نظارت دقیق و احتمالا جراحی است.

ازوفاژیت ائوزینوفیلیک

این نوع از التهاب، به دلیل واکنش آلرژیک ایجاد می‌شود و با افزایش ائوزینوفیل‌ها در مری مشخص می‌شود. علائم شامل دیسفاژی (ناتوانی در بلع یا بلعیدن سخت) و گیر کردن غذا است. درمان با حذف آلرژن‌ها و کورتیکواستروئیدها انجام می‌شود.

ازوفاژیت اروزیو

ازوفاژیت اروزیو به دلیل فرسایش مخاط مری، معمولا ناشی از رفلاکس اسید معده، ایجاد می‌شود. زخم‌های سطحی و خونریزی شایع است و درمان با PPI و تغییرات رژیم غذایی انجام می‌شود.

علائم التهاب مری چیست؟

بیمارانی که از ازوفاژیت رنج می‌برند به ‌خاطر اختلال در بسته شدن دریچه انتهای مری دچار رفلاکس می‌شوند. غذا و مایعات بعد از هر وعده غذایی به سمت دهان بالا می‌آیند به خصوص شب‌ها موقع خواب این مشکل شدت پیدا می‌کند و باعث سرفه و احساس خفگی می‌شود.

یکی دیگر از علائم ازوفاژیت این است که حین غذا خوردن حس می‌کنید چیزی در لوله مری گیر کرده است و با قورت دادن یا نوشیدن آب هم پایین نمی‌رود. این بیماری مانند هر بیماری دیگری علائم و نشانه دارد که اگر نشانه‌های شایع این بیماری را بدانیم بهتر می‌توانیم آن را کنترل و درمان کنیم، البته توجه داشته‌باشید که علائم در همه یکسان نیست و بسته به شرایط بدنی افراد، علائم به شکل متفاوتی بروز پیدا می‌کنند:

• بلع دردناک
• دیسفاژی
• سوزش سر دل
• درد در قفسه سینه به‌ خصوص بعد از غذا

علائم التهاب مری رو داری و نمی‌دونی چیکار کنی؟
همین حالا برای بررسی تخصصی نوبت بگیر.

پزشک متخصص گوارش

التهاب مری و تنگی نفس

علاوه بر علائم شایع التهاب مری که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم احساس تنگی نفس یکی از نشانه‌های کمتر شناخته شده و در عین حال نگران‌کننده التهاب مری است که معمولا جدای از سایر نشانه‌های شایع روی می‌دهد. تنگی نفس در التهاب مری (به خصوص ناشی از رفلاکس) معمولا از آسپیراسیون (ورود ذرات اسید به راه‌های هوایی) ناشی می‌شود که باعث التهاب ریه، انقباض برونش‌ها یا تحریک عصبی واگ می‌شود.

علت بیماری ازوفاژیت چیست؟

علل ازوفاژیت شامل رفلاکس معده (GERD)، آلرژی‌های غذایی یا استنشاقی، عفونت‌های ویروسی، باکتریایی یا قارچی (به‌ خصوص در افراد با ایمنی ضعیف) و تحریک ناشی از داروهای بلعیده‌شده بدون آب کافی است. عوامل خطر شامل چاقی، سیگار، الکل و مصرف داروهای خاص مانند آنتی‌بیوتیک‌ها یا مسکن‌ها است:

• التهاب مری ائوزینوفیلیک: آلرژی‌های غذایی و استنشاقی باعث افزایش ائوزینوفیل‌ها و التهاب مری می‌شوند.
• رفلاکس معده: بازگشت اسید معده به مری باعث ورم و التهاب می‌شود.
• بیماری‌های عفونی: سیستم ایمنی ضعیف، خطر عفونت‌های ویروسی، باکتریایی و قارچی را افزایش می‌دهد.
• التهاب مری ناشی از دارو: رسوب داروهای بزرگ مثل آنتی‌بیوتیک‌ها و مسکن‌ها التهاب ایجاد می‌کند.
• التهاب لنفوسیتی: افزایش لنفوسیت‌ها در مری به التهاب تدریجی منجر می‌شود.
• رفلکس ازوفاژیت: نقص دریچه مری باعث رفلاکس مزمن و آسیب بافتی مری می‌شود.

روش های تشخیص بیماری ازوفاژیت چیست؟

التهاب مری (ازوفاژیت) با روش‌های مختلفی تشخیص داده می‌شود. اندوسکوپی اصلی‌ترین روش است که پزشک با دوربین کوچک دیواره مری را بررسی کرده و زخم یا التهاب را می‌بیند. بیوپسی از بافت مری برای تشخیص نوع التهاب (مانند ائوزینوفیلیک) گرفته می‌شود. آزمایش خون عفونت یا آلرژی را شناسایی می‌کند. تصویربرداری مانند اشعه ایکس با باریم، شکل مری را نشان می‌دهد. تست pH مری هم برای بررسی رفلاکس اسید معده استفاده می‌شود.

روش‌های تشخیص این بیماری شامل این موارد می‌شوند:

• آندوسکوپی
• بیوپسی (نمونه‌برداری)
• عکس‌برداری با اشعه ایکس
• بلع باریوم
• آزمایش خون عفونت یا آلرژی
• تست pH مری

درمان ازوفاژیت یا التهاب مری

معمولا متداول‌ترین روش درمان التهاب در مری، استفاده از داروهای آنتی‌رفلاکس معده هستند. این آنتی اسیدها در واقع قرص یا شربت‌های آلکالینی هستند که برای کاهش اسید معده تجویز می‌شوند. قرص برای التهاب مری ناشی از عفونت هم، آنتی‌بیوتیک‌ها هستند. گاهی پزشک برای اینکه غذا سریع‌تر از معده افرادی که علائم نفخ و آروغ دارند عبور کند، داروهای محرک مانند متوکلروپرآمید تجویز می‌کند.

یکی دیگر از روش‌های درمان ازوفاژیت عمل جراحی است که معمولا در موارد مزمن و در صورتی استفاده می‌شود که دارو درمانی جواب ندهد. در عمل مری، گیره نگهدارنده‌ای در بخش انتهایی مری کار گذاشته شده تا دریچه مری را باز و بسته و از رفلاکس اسید معده جلوگیری کند.

روش درمان	توضیحات
داروهای ضد اسید	خنثی‌ کردن اسید معده و کاهش تحریک مری
مهارکننده‌های پمپ پروتون	کاهش تولید اسید معده برای بهبود زخم
کورتیکواستروئیدها	کاهش التهاب در ازوفاژیت ائوزینوفیلیک
آنتی‌بیوتیک‌ها	درمان عفونت‌های باکتریایی یا قارچی مری
رژیم غذایی	حذف آلرژن‌ها و غذاهای محرک رفلاکس
جراحی	اصلاح دریچه مری در موارد شدید رفلاکس

بهترین دارو برای التهاب مری

بهترین دارو برای ازوفاژیت به علت بیماری بستگی دارد. مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPI) مانند امپرازول یا پانتوپرازول معمولا برای رفلاکس ازوفاژیت تجویز می‌شوند به این دلیل که تولید اسید معده را کاهش داده و به ترمیم مری کمک می‌کنند. برای ازوفاژیت ائوزینوفیلیک، کورتیکواستروئیدها مانند بودزونید مؤثر هستند. در موارد عفونی، آنتی‌بیوتیک یا ضد قارچ تجویز می‌شود:

• امپرازول: کاهش اسید معده، بهبود زخم‌های مری
• بودزونید: کاهش التهاب آلرژیک در ازوفاژیت ائوزینوفیلیک
• آنتی‌بیوتیک‌ها: درمان عفونت‌های باکتریایی یا قارچی

برای درمان التهاب مری و رفلاکس معده، همین الان نوبت دکترتو رزرو کن.

دکتر رفلاکس معده

درمان التهاب مری در طب سنتی

مصرف انار، سیب، سیب‌زمینی آب‌پز، گلابی، پرهیز از غذاهای پرچرب، پیاده‌روی بعد از غذاخوردن و استفاده از بالشت بلندتر از توصیه‌های طب سنتی برای درمان التهاب مری است. به طور کلی طب سنتی برای درمان بیماری‌ها به طبیعت و گیاهان دارویی طبیعی متوسل می‌شود که در ادامه با برخی از توصیه‌های طب سنتی برای درمان این بیماری آشنا می‌شویم:

• طب سنتی تأکید زیادی بر مصرف انار برای درمان التهاب مری دارد. به خصوص مصرف انار همراه با پوسته سفیدرنگ داخلی نقش به سزایی در کاهش التهابات ازوفاژیت دارد. طب سنتی به افرادی که یبوست دارند هم مصرف آب انار را توصیه می‌کند.
• روزی یک عدد سیب یا آب سیب طبیعی شیرین یکی از روش‌های درمان التهاب مری در طب سنتی است.
• حداقل ۱۰ دقیقه پیاده‌روی پس از غذا خوردن (حتی در خانه) توصیه شده است.
• طب سنتی توصیه می‌کند که قبل از خواب حتما دفع مدفوع انجام شود تا معده خالی باشد.
• سیب‌زمینی آب‌پز بعد از غذا یکی از راهکارهای درمان گیاهی ازوفاژیت است. اگر یبوست دارید در مصرف سیب‌زمینی زیاده‌روی نکنید.
• روزی یک عدد گلابی شیرین بدون پوست بعد از غذا برای درمان ازوفاژیت در طب سنتی توصیه می‌شود.
• پرهیز از غذاهای پرچرب و مصرف بیشتر غذاهایی که چربی کمتر و پروتئین بالاتری دارند تا فشار بیشتری به اسفنکتر تحتانی مری وارد کند و رفلاکس کمتر شود.
• یکی از راهکارهای طب سنتی برای درمان ازوفاژیت بالاتر قرار دادن بالش است تا سر و گردن بالاتر از بدن قرار بگیرند، به این ترتیب احتمال رفلاکس پایین می‌آید.

درمان خانگی التهاب مری

در مواردی که علائم تازه در بیمار ظاهر شده یا هنوز بیماری شدت نگرفته است، می‌توان سراغ درمان خانگی التهاب مری رفت. بسیاری از مشکلات ازوفاژیت از التهاب معده و زخم معده به ‌وجود می‌آیند بنابراین روش‌های درمان خانگی زخم معده هم کمک می‌کنند تا راهی برای درمان ازوفاژیت بیابید یا حداقل از پیشروی بیماری جلوگیری کنید. برخی از روش‌های درمان خانگی التهاب مری و معده عبارت‌اند از:

• پرهیز از غذاهای آلرژی‌زا مانند گوجه فرنگی
• پرهیز از مصرف غذاهای تند و پرادویه
• پرهیز از مصرف غذاهایی که اسید معده را تشدید می‌کنند
• پرهیز از مصرف آب میو‌ه‌های مصنوعی، آب میوه‌های اسیدی که ویتامین C بالایی دارند
• پرهیز از نوشیدن آب حین صرف غذا
• پرهیز از مصرف کافئین و الکل
• افزایش مصرف غذاهای حاوی پروتئین و غلات پخته
• بلافاصله پس از غذا خوردن دراز نکشید

مصرف سیگار باعث شل شدن ماهیچه‌های اسفنکتری شده و رفلاکس معده هم بیشتر می‌شود. به‌ همین دلیل یکی از روش‌های درمان خانگی التهاب مری و معده، ترک سیگار و دخانیات است. وزن زیاد و چاقی فشار زیادی به معده وارد می‌کند و احتمال برگشت اسید به مری چند برابر می‌شود. به ‌همین دلیل، یکی از توصیه‌های جدی درمان خانگی التهاب مری و معده کاهش وزن است.

پزشکان پیشنهادی

۴.۷ (۱۲۶۱ نظر)

دکتر مرتضی آقاجان پورپاشا

فوق تخصص گوارش و کبد

نوبت بگیرید

۴.۳ (۸۵۹ نظر)

دکتر محمد تلک آبادی

فوق تخصص گوارش و کبد

نوبت بگیرید

۵ (۷۲۶ نظر)

دکتر بهناز دربان

فوق تخصص گوارش و کبد کودکان

نوبت بگیرید

۴.۶ (۷۳۹ نظر)

دکتر احد اشراقیان

فوق تخصص گوارش و کبد

نوبت بگیرید

۴.۸ (۶۹۷ نظر)

دکتر افشین محمد باقری

فوق تخصص گوارش و کبد

نوبت بگیرید

۴.۷ (۶۹۴ نظر)

دکتر علی اکبر حاجی آقا محمدی

فوق تخصص گوارش و کبد

نوبت بگیرید

داروهای گیاهی برای درمان التهاب مری

داروهای گیاهی مانند آلوئه‌ورا، زنجبیل، شیرین‌بیان و بابونه به دلیل خواص ضدالتهابی و تسکین‌دهنده در طب سنتی برای کاهش علائم ازوفاژیت توصیه می‌شوند. آب آلوئه‌ورا التهاب را کاهش داده و بافت مری را ترمیم می‌کند. چای زنجبیل با عسل سوزش سر دل را تسکین می‌دهد. شیرین‌بیان هم جریان خون گوارشی را بهبود می‌بخشد. بااین‌حال، مصرف این گیاهان باید با مشورت پزشک باشد:

• جوش شیرین: جوش شیرین اسیدیته معده را کاهش می‌دهد اما سدیم آن رفلاکس را تشدید می‌کند.
• آب آلوئه ورا: گلیکوپروتئین‌های آلوئه ورا التهاب مری را کاهش داده و بافت را ترمیم می‌کند.
• چای زنجبیل با عسل: زنجبیل و عسل التهاب مری را کاهش داده و دیواره را ترمیم می‌کنند.
• شیرین بیان: ریشه شیرین بیان جریان خون گوارشی را بهبود داده و رفلاکس را کاهش می‌دهد.

برای التهاب مری چی بخوریم؟

رژیم غذایی مناسب برای ازوفاژیت شامل غذاهای کم‌اسید، غیرمحرک و آسان‌هضم است. مصرف فیبر بالا، میوه‌های غیراسیدی (موز، سیب) و سبزیجات پخته توصیه می‌شود. غذاهای چرب، تند، کافئین‌دار و الکل باید حذف شوند. وعده‌های کوچک و مکرر و پرهیز از غذا خوردن قبل از خواب به کاهش رفلاکس کمک می‌کند:

• موز و سیب: غیراسیدی، تسکین‌دهنده التهاب مری
• سبزیجات پخته: هضم آسان، کاهش تحریک مری
• غلات کامل: فیبر بالا، بهبود عملکرد گوارشی

میوه‌های مفید برای ورم مری

یکی از روش‌های درمان خانگی ورم مری استفاده از میوه و سبزیجات است. در طب سنتی به مصرف میوه‌های تازه، سبزیجات نرم خام و پخته برای درمان ورم مری توصیه می‌شود. به ‌جای خود میوه، می‌توان آب میوه طبیعی، آب سبزیجات و سیب‌زمینی پخته و پوره سیب‌زمینی را هم در رژیم غذایی گنجاند.

بهتر است مصرف مرکبات و میوه‌های اسیدی در بیماران ازوفاژیت به حداقل برسد و میوه‌هایی که اسید کمتری دارند در رژیم غذایی مبتلایان به ازوفاژیت گنجانده شود. از جمله میوه‌های مفید برای ورم مری عبارت‌اند از:

• هلو به ‌صورت تازه یا کمپوت هلو
• موز تازه
• آووکادو
• خربزه
• سیب
• گلابی

عوارض التهاب مری چیست؟

التهاب مری روی کیفیت غذا خوردن تأثیر می‌گذارد و معمولا فرد به ‌خاطر ترس از رفلاکس معده یا حس گیر کردن غذا در گلو کمتر غذا می‌خورد. عوارض نسبتا شایع ازوفاژیت سوزش سر دل، زخم مری، حالت تهوع و درد بلع است که باعث ناتوانی در خوردن غذا شده و نتیجه‌اش سوءتغذیه و سوراخ شدن مری خواهد بود.

یکی دیگر از عوارض نادر التهاب مری، درد پشت است که نشانه شایع سرطان مری محسوب می‌شود. زمانی که تومور یا غده‌های سرطانی، ناحیه بین ریه یا بین غشاهای قلب را درگیر می‌کنند فرد دچار درد شدید در قفسه سینه و قسمت پشت می‌شود. سایر عوارض التهاب مری در صورتی که درمان آن جدی گرفته نشود عبارت‌اند از:

• باریک شدن و انسداد مری
• خونریزی و زخم مری
• مری بارت ناشی از رفلاکس
• تشکیل بافت سرطانی در مری و سرطان مری
• فیستول تراکئواسافوژیل (Tracheoesophageal Fistula)
• فیستول آئورتواسافوژیل (Aortoesophageal Fistula)
• سینه پهلوی آسپیراسیون

پیشگیری از التهاب مری یا ازوفاژیت ممکن است؟

برای پیشگیری از ابتلا به ازوفاژیت باید تا حد امکان از تمام عوامل تحریک‌کننده معده و مری دوری کنید. هر عاملی که باعث تشدید اسید معده شود مثل غذاهای تند و پر ادویه، فلفل‌ سیاه و قرمز و چای پررنگ باید از رژیم غذایی فرد مبتلا به ازوفاژیت حذف شوند. بیمارانی که از رفلاکس معده رنج می‌برند برای رفع این مشکل و پیشگیری از التهاب مری بهتر است که تعداد وعده‌های غذایی را بیشتر و حجم آن را کمتر کنند.

فاصله حداقل ۳ ساعته بین وعده غذایی و خواب، تحرک و فعالیت بدنی بعد از غذا خوردن دست کم ده دقیقه بعد هر وعده و پرهیز از نوشیدنی‌های حاوی کافئین مثل قهوه، مصرف شیر پرچرب، خوراکی‌های حاوی نعنا، آب مرکبات، گوجه فرنگی و آناناس از جمله توصیه‌های مفید برای پیشگیری از التهاب مری هستند. حتی آن دسته از افرادی که تازه علائم ازوفاژیت را در خود مشاهده کرده‌اند هم می‌توانند با رعایت این نکات، حذف سیگار و نوشیدنی‌های الکلی و تغییر عادات زندگی از ابتلا به التهاب مری حاد پیشگیری کنند.

چه زمانی باید برای درمان التهاب مری به پزشک مراجعه کنیم؟

التهاب و ورم مری باعث تنگی و انسداد لوله عضلانی مری شده و به بافت داخلی مری آسیب می‌رساند. در صورتی که ورم مری در بلندمدت درمان نشود، این التهاب به زخم تبدیل خواهد شد و احتمال ابتلا به سرطان مری افزایش پیدا می‌کند. برای پیشگیری از ابتلا به ازوفاژیت بهتر است از مواردی دوری کنید که باعث تحریک مری و معده می‌شوند.

توصیه می‌کنیم برای درمان علائم اولیه ورم مری حتما به متخصص گوارش مراجعه کنید. به خاطر داشته‌باشید که برای درمان التهاب مری خود می‌توانید از متخصصان گوارش دکترتو کمک بگیرید و با مشاوره آنلاین و یا مراجعه حضوری، بهترین روش درمانی را انتخاب کنید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!