بیماری آنسفالیت و نحوه تشخیص و درمان آن

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

آنسفالیت نوعی التهاب بافت‌های فعال مغز است که به‌خاطر عفونت یا واکنش خودایمنی بدن ایجاد می‌شود. التهاب باعث تورم مغز شده و به سردرد، کشیدگی و سفتی گردن، حساسیت به نور، سردرگمی روانی و تنشج ختم می‌شود. در ادامه این مطلب با ما باشید تا با بیماری آنسفالیت، علائم آنسفالیت، علت ایجاد آن و تفاوتش با مننژیت بیشتر آشنا شوید. اگر چنین علائمی را تجربه می‌کنید بهتر است با متخصص مغز و اعصاب در این باره مشورت کنید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی با پزشکان وجود دارد.

بیماری آنسفالیت چیست؟

آنسفالیت از بیماری های مغز و اعصاب بوده و به معنای التهاب مغز است. به‌خاطر عفونت‌های ویروسی یا عفونت‌های دیگری ایجاد شده که به مغز یا نخاع مربوط می‌شوند. علت اصلی آنسفالیت در بیشتر موارد عفونت ویروسی است. ویروس‌های مختلفی می‌توانند به مغز یا نخاع حمله کرده و عفونت را در این مناطق ایجاد کنند. تب، سردرد شدید، گیجی، تشنج، نارسایی عضلانی، کاهش هوشیاری، تغییرات روحی، مشکلات حافظه و تغییرات در رفتار و شخصیت از نشانه‌های متداول این بیماری مغزی هستند.

تفاوت مننژیت و انسفالیت

مننژیت و آنسفالیت هر دو بیماری و عارضه‌ مغزی هستند که تفاوت‌های آن‌ها را در جدول زیر مشاهده می‌کنید:

تفاوت‌ها	مننژیت	آنسفالیت
محل التهاب	غشاهای حاشیه‌ای مغز و نخاع	مغز و نخاع
علت اصلی	عفونت باکتریایی یا ویروسی	عفونت ویروسی
علائم و نشانه‌ها	سردرد شدید، تب، استفراغ، سفتی گردن، ناراحتی عمومی	سردرد شدید، تب، گیجی، تشنج، کاهش هوشیاری، تغییرات روحی
مشکلات عصبی	ممکن است علائم عصبی مانند سفتی گردن، درد عضلانی، کاهش حس، ضعف عضلانی را نشان دهد.	درجه‌های مختلف از تغییرات روحی و اختلالات عصبی مانند تشنج و نارسایی عضلانی را نشان می‌دهد.
تشخیص	بر اساس علائم بالینی، آزمایشات خون و نمونه‌برداری نخاع	بر اساس علائم بالینی، آزمایش نمونه‌های نخاع و آزمایشات تشخیصی دیگر
درمان	درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها برای عفونت باکتریایی و مراقبت‌های پشتیبانی	درمان با آنتی‌ویروس‌ها، ضد التهاب‌ها و مراقبت‌های پشتیبانی

علائم آنسفالیت

آنسفالیت، علائم و نشانه‌های مختلف زیادی دارد، ازجمله:

• تغییرات شخصیتی
• گیجی و سردرگمی
• تشنج یا مشکلات حرکتی (ایجاد علائم تشنج عصبی)
• تغییر در بینایی و شنوایی

بیشتر افرادی که از آنسفالیت عفونی رنج می‌برند، علائمی شبیه آنفولانزا دارند، مانند:

• سردرد
• تب
• درد عضلانی یا مفاصل
• خستگی یا ضعف

معمولا در یک بازه زمانی چند ساعته تا چندروزه، علائم شدیدتری ظاهر می‌شوند:

• سفتی و کشیدگی گردن
• گیجی، بیقراری و توهم
• تشنج
• از دست دادن حس یا ناتوانی در حرکت دادن بخش‌های خاصی از بدن یا صورت
• حرکات نامنظم
• ضعف عضلانی
• مشکلات گفتاری یا شنوایی
• از دست دادن هوشیاری و به کما رفتن

علایم آنسفالیت خود ایمنی طی چند هفته به‌تدریج ظاهر می‌شوند. در این نوع بیماری، علائم شبیه آنفولانزا کمتر شایع هستند، اما گاهی هم ممکن است چند هفته قبل از شروع علائم شدیدتر بروز پیدا کنند. علائم در هر فردی متفاوت است، اما معمولا ترکیبی از این نشانه‌ها در تمام مبتلایان دیده می‌شود:

• تغییرات خلق و خو
• از دست دادن حافظه
• روان پریشی و مشکل درک واقعیت
• شنیدن یا دیدن چیزهایی که واقعیت ندارند (توهم)
• اختلال خواب
• مشکل در راه رفتن
• مشکلات مثانه و روده

متن انگلیسی:
Get immediate care if you are experiencing any of the more-severe symptoms associated with encephalitis. A severe headache, fever and change in consciousness require urgent care
ترجمه متن:
اگر هر یک از علائم شدیدتر مربوط با آنسفالیت را تجربه می‌کنید، به‌دنبال اقدامات فوری درمانی باشید. سردرد شدید، تب و تغییر در هوشیاری نیاز به مراقبت فوری دارند.

mayoclinic

بیماری آنسفالیت در کودکان

آنسفالیت در کودکان به‌خاطر عفونت‌های ویروسی، عفونت‌های باکتریایی، قارچی، انگلی مانند عفونت توکسوپلاسما، عفونت‌های ایمنی متوسطه (مانند هرپس) و ترشحات التهابی (مانند التهاب ناشی از سابقه عمل جراحی) ایجاد می‌شود. نشانه‌ها و علائم آنسفالیت در نوزادان و کودکان هم عبارتند از:

• برآمدگی در نقاط نرم جمجمه نوزاد
• حالت تهوع یا استفراغ
• سفتی و کشیدگی عضلانی که روی کل بدن تاثیر می‌گذارد.
• تغذیه نامناسب یا بی‌اشتهایی
• تحریک‌پذیری

کودکت علائم آنسفالیت داره؟

خیلی نگرانی؟ پس کلیک کن.

دکتر مغز و اعصاب آنلایندکتر نورولوژی

علت آنسفالیت

در بیشتر موارد، علت انسفالیت، عفونت‌های ویروسی مانند ویروس هرپس، عامل تبخال، و ویروس واریسلا زوستر، عامل آبله مرغان و زونا هستند. اما در برخی موارد، علت ممکن است ناشی از عفونت‌های باکتریایی، عفونت‌های قارچی، انگلی، عفونت‌های ایمنی‌متوسطه و ترشحات التهابی باشد:

• برخی از باکتری‌ها می‌توانند عفونت مغز و نخاع را ایجاد کنند، مانند باکتری هموفیلوس اینفلوآنزا، استرپتوکوکوس پنومونیه و لیستریا مونوسیتوژنز
• برخی از قارچ‌ها منجر به آنسفالیت می‌شوند، مانند قارچ کریپتوکوکوس و قارچ آسپرژیلوس.
• در موارد نادر، عفونت‌های انگلی مانند توکسوپلاسما گوندیی و نایسریا فاولیوم باعث بروز آنسفالیت می‌شوند.
• برخی عفونت‌ها مانند هرپس می‌توانند آنسفالیت را در افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، ایجاد کنند.
• بعضی التهابات ناشی از سابقه عمل جراحی مغز و نخاع نیز می‌توانند منجر به آنسفالیت شوند.

راه های تشخیص آنسفالیت

تشخیص آنسفالیت معمولا توسط پزشک با توجه به تاریخچه بیماری، علائم بالینی، ارزیابی عصب‌شناختی و آزمایشات تشخیصی انجام می‌شود. در زیر، روش‌های اصلی برای تشخیص انسفالیت را آورده‌ایم:

• بررسی بالینی سابقه بیمار و ارزیابی علائم عصبی مانند تشنج، تغییرات روحی و رفتاری، سردرد، تب و سایر علائم مرتبط
• ارزیابی عصب‌شناختی و بررسی عملکرد حسی، حرکتی، توانایی گفتاری و عملکرد شناختی مغز و نخاع
• آزمایشات تشخیصی مانند آزمایش خون، نمونه مایع نخاعی
• عسکبرداری رادیوگرافی، ام‌آر‌آی (MRI) و توموگرافی کامپیوتری (CT)
• تست‌های مولکولی مانند روش PCRبرای تشخیص ویروس‌ها در نمونه‌های بیولوژیکی

درمان آنسفالیت مغزی

درمان آنسفالیت مغزی، به علت اصلی بیماری، شدت علائم، و وضعیت عمومی بیمار بستگی دارد. روش‌های متداول درمان آنسفالیت مغزی عبارتند از:

• مراقبت و نظارت مستمر بر علائم نورولوژیکی و تکنولوژی‌های پزشکی مثل مانیتورینگ فشار خون و توانایی تنفسی در بیمارستان
• دارودرمانی
• مراقبت‌های حمایتی برای کاهش علائم و تسکین بیمار مانند مراقبت‌های نورولوژیکی، کنترل درد، مراقبت‌های پشتیبانی تنفسی، تغذیه دهانی یا از طریق ورید
• درمان عوارض مانند تشنج‌ها، تب، درد سر و دیگر علائم مرتبط با آنسفالیت با داروهای ضدتشنج، آنتی‌پایرتیک‌ها و داروهای مسکن
• فیزیوتراپی، سخن‌درمانی، تغذیه مناسب و مراقبت‌های توانبخشی

طول درمان انسفالیت

بیشتر افرادی که از آنسفالیت خفیف رنج می‌برند، بین ۲ تا ۴ هفته طول می‌کشد تا بهبود پیدا کنند. هرچند بیشتر مبتلایان، حتی تا هفته‌ها بعد از آن، همچنان احساس خستگی و درهم ریختگی دارند.

داروهای درمان انسفالیت

بسته به علت اصلی بیماری و نوع عامل عفونتی یا التهابی، داروهای درمان آنسفالیت متفاوت خواهند بود. معمولا پزشک این داروها را برای درمان تجویز می‌کند:

• داروهای ضدویروسی مانند:
  • آسیکلوویر (Acyclovir)
  • والاسیکلوویر (Valacyclovir)
  • فامسیکلوویر (Famciclovir)
  • جانسیکلوویر (Ganciclovir)
• داروهای آنتی باکتریایی و آنتی بیوتیک‌ها
• داروهای ضدقارچی مانند:
  • فلوکونازول (Fluconazole)
  • آمفوتریسین B (Amphotericin B)
  • ووریکونازول (Voriconazole)
• استروئیدها (کورتیکواستروئیدها) برای کاهش التهاب و علائم عصبی

‏درمان خانگی آنسفالیت

انسفالیت یک بیماری جدی است و نیاز به مراقبت پزشکی حرفه‌ای دارد. درمان خانگی می‌تواند به عنوان مکمل درمان پزشکی استفاده شود، اما نباید به عنوان جایگزین در نظر گرفته شود. در ادامه، چند راهکار درمان خانگی آنسفالیت را آورده‌ایم:

• استراحت کافی و پرهیز از فعالیت‌های جسمانی سنگین
• درمان علائم با استفاده از روش‌های طب سنتی مانند استفاده از گیاهان دارویی
• تغذیه مناسب و سالم حاوی میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و منابع پروتئینی سالم مانند ماهی، مرغ، تخم مرغ و لبنیات، مصرف مایعات به میزان کافی (مانند آب و آبمیوه‌های طبیعی)
• پرهیز از استرس

برای آنسفالیت چی خوبه؟

بهترین راهکارها برای آنسفالیت عبارتند از:

• داروهای آنتی ویروس برای مقابله با عفونت‌های ویروسی اثرگذار بر مغز
• آنتی بیوتیک‌ها برای رفع عفونت‌های باکتریایی زمینه‌ای عامل این التهاب مغزی
• ایمونوتراپی مانند استروئیدها، آنتی‌بادی‌های داخل وریدی یا تعویض پلاسما برای مقابله با انواع خاصی از آنسفالیت خودایمن

آیا انسفالیت درمان قطعی دارد؟

برخی از مبتلایان، در نهایت درمان می‌شوند؛ هرچندکه پروسه درمان بسیار سخت، طاقت‌فرسا و طولانی است. شمار زیادی از بیماران آنسفالیتی هم هرگز بهبود نیافته و درمان نمی‌شوند و مشکلات بلندمدتی ازجمله اسیب مغزی، گریبانشان را می‌گیرد.

مراقبت از آنسفالیت در خانه

مراقبت از فرد مبتلا به انسفالیت در خانه باعث بهبود کیفیت زندگی می‌شود. دستورات و نسخه پزشک را رعایت کنید و سبک زندگی سالم را درنظر داشته باشید. فرد مبتلا به انسفالیت ممکن است نیاز به کمک در برخی از فعالیت‌های روزمره داشته باشد. بررسی نیازهای او و ارایه کمک در زمینه‌هایی مانند بهداشت شخصی، تغذیه، پوشیدن لباس و آرایش می‌تواند مفید باشد. اطمینان حاصل کنید که محیط زندگی فرد مبتلا، ایمن و راحت است.

برداشتن اشیا تیز و خطرناک، استفاده از تجهیزات کمکی مانند عصا، صندلی‌ چرخ‌دار و نرده‌ها، و ایجاد آسانسورها و راه‌روهای مناسب، می‌تواند از سقوط و افتادن بیمار و آسیب‌های دیگر جلوگیری کند. فیزیوتراپی ممکن است برای بهبود عملکرد عضلات و حرکت‌های فرد مبتلا به انسفالیت مفید باشد. انسفالیت تاثیر زیادی بر روحیه و روان فرد مبتلا می‌گذارد. پشتیبانی روانی و ایجاد فضای صمیمی و حمایت کننده می‌تواند بهبود روانی او را تسهیل کند؛ مانند صحبت کردن با بیمار، گوش دادن به احساساتش، ارائه اطلاعات و منابع مناسب و در صورت لزوم مراجعه به مشاوره روانی.

انواع آنسفالیت مغزی

انسفالیت مغزی به عنوان التهاب مغز ممکن است در انواع مختلفی رخ دهد:

• آنسفالیت ویروسی ناشی از عفونت ویروسی در مغز
• انسفالیت ناشی از عفونت با باکتری‌ها
• عفونت قارچی در مغز می‌تواند باعث انسفالیت شود.
• عوامل غیرعفونی مانند عوامل ایمنی‌، عوامل خونی، سایش مکانیکی و سایر عوامل التهابی نیز می‌توانند باعث انسفالیت شوند.
• انسفالیت پساعفونتی در اثر عفونت‌های قبلی مانند عفونت تب مغزی ژاپنی، عفونت هرپس سیمپلکس و عفونت تیک-بورن

‏آنسفالیت هرپسی

انسفالیت هرپسی یا هرپس مغزی، نوعی از  آنسفالیت ناشی از عفونت ویروس هرپس سیمپلکس در مغز است. علائم و نشانه‌های انسفالیت هرپسی عبارتند از تب بالا، سردرد شدید، تشنج، سرگیجه و برهم خوردن تعاد بدن، تغییرات رفتاری و شخصیتی، و اختلالات رفتاری، ضعف عضلانی یا ناتوانی در حرکت، سرفه، تنگی نفس و علائم تنفسی دیگر.

متن انگلیسی:
Herpes simplex can potentially cause severe brain damage but can be treated with antiviral medication
ترجمه متن:
هرپس سیمپلکس می‌تواند باعث آسیب شدید مغزی شود، اما با داروهای ضد ویروسی قابل درمان است.

mountsinai

‏عوارض آنسفالیت مغزی

مبتلایان به نوع حاد آنسفالیت مغزی با عوارضی مواجه شده که ممکن است ماندگار شوند مانند:

• خستگی
• تحریک پذیری
• اختلال در تمرکز
• تشنج
• کم شنوایی یا کری
• از دست دادن حافظه (فراموشی)
• از دست دادن بینایی (کوری)
• مشکلات گفتاری و زبانی (آفازیا)
• اختلال در بلع
• مشکلات روانی و عاطفی مانند اضطراب، افسردگی بالینی و تغییرات خلق و خو

دوره بهبودی از چند ماه تا حتی چند سال طول می‌کشد.

نگران عوارض آنسفالیت هستی؟ زودتر از متخصص نوبت بگیر.

دکتر التهاب مغز

پیشگیری از آنسفالیت مغزی

برخی اقدامات پیشگیرانه می‌توانند در کاهش خطر ابتلا به آنسفالیت مغزی کمک کنند:

• واکسیناسیون برای پیشگیری از عفونت هرپس سیمپلکس و کاهش خطر ابتلا به انسفالیت مغزی
• شستشوی منظم دست‌ها با آب و صابون یا محلول ضدعفونی کننده جهت جلوگیری از شیوع ویروس‌ها و باکتری‌ها
• اجتناب از تماس با افراد مبتلا که علائم عفونت ویروسی دارند.
• رعایت اصول بهداشت جنسی و استفاده از کاندوم
• پیشگیری از تماس با حشرات آفت‌زا مانند پشه‌ها و کنه‌ها که می‌توانند ویروس‌های مختلفی را منتقل کنند.

نتیجه‌ گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

بیماری آنسفالیت، عفونت و التهاب مغز است که توسط ویروس‌ها، باکتری‌، انگل‌ یا عوامل دیگر ایجاد می‌شود. اما برخی اقدامات پیشگیرانه مانند واکسیناسیون، رعایت بهداشت دست، پرهیز از تماس با افراد مبتلا، استفاده از روش‌های محافظتی در روابط جنسی، پیشگیری از تماس با حشرات آفت‌زا و مراقبت از مواد غذایی بهداشتی و آب آشامیدنی، می‌توانند در کاهش خطر ابتلا به آنسفالیت کمک کنند.

با مشاهده هرگونه علامت مشکوک، باید به سرعت به دکتر مغز و اعصاب مراجعه کرده و تشخیص و درمان مناسب را دریافت کنید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین مغز و اعصاب وجود دارد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!